1363 - W Krakowie odbył się ślub króla Czech i cesarza rzymskiego Karola IV Luksemburskiego z Elżbietą Pomorską, wnuczką króla Polski Kazimierza III Wielkiego. Małżeństwo to służyło rozbiciu antyluksemburskiego sojuszu księcia Austrii Rudolfa IV oraz królów Węgier i Polski, Ludwika i Kazimierza Wielkiego oraz pozyskaniu tego ostatniego do antybrandenburskiej polityki. Karol IV i Elżbieta mieli sześcioro dzieci, w tym Zygmunta cesarza rzymskiego, króla węgierskiego, czeskiego, margrabiego brandenburskiego oraz Annę żonę Ryszarda II Plantageneta, króla angielskiego.
1471 - Urodził się Albrecht Dürer, niemiecki malarz, grafik, rysownik i teoretyk sztuki, uważany za najwybitniejszego artystę niemieckiego renesansu. Najistotniejszą z zasług Dürera jest jego wkład w rozwój drzeworytnictwa i miedziorytnictwa. Nadał drzeworytowi rangę samodzielnego dzieła sztuki plastycznej, doprowadzając go do poziomu miedziorytu, w którym udało mu się do perfekcji opanować operowanie światłem. Sztychy takie jak "Rycerz, śmierć i diabeł", czy "Melancholia I" przysporzyły mu sławy w całej Europie. Stosowane przezeń rozwiązania graficzne szybko rozprzestrzeniły się na całym kontynencie. Był jednym z pierwszych nowożytnych artystów Północy tworzących naukową teorię sztuki. Zmarł 6 kwietnia 1528 roku.
1502 - Portugalska ekspedycja pod wodzą Joao da Nova odkryła na Oceanie Atlantyckim Wyspę Świętej Heleny. Do 1673 prawie połowę mieszkańców stanowili przywiezieni tam niewolnicy, ale między 1826 a 1836 wszyscy oni zostali uwolnieni. Wyspa była od 18 października 1815 do 5 maja 1821 miejscem zesłania, a w końcu i śmierci francuskiego cesarza Napoleona Bonapartego.
1543 - Zmarł Mikołaj Kopernik, astronom, autor heliocentrycznego modelu Wszechświata, uważanego za najważniejszą rewolucję naukową w dziejach ludzkości od czasów starożytnych. Swoją teorię zawarł w dziele "O obrotach sfer niebieskich”. Był też kanonikiem kapituły warmińskiej, matematykiem, lekarzem oraz tłumaczem poezji włoskiej. Opublikował prace o reformie monetarnej, w których sformułował prawo wypierania lepszego pieniądza przez gorszy, nazwane prawem Greshama-Kopernika. Podawana jest też inna data śmierci 24 maja. Urodził się 19 lutego 1473 roku.
1674 - Jan III Sobieski został wybrany na króla Polski. Objął tron po zmarłym Michale Korybucie Wiśniowieckim. W 1683 roku rozgromił Turków pod Wiedniem. 350 rocznica
1688 - Urodził się Alexander Pope, angielski poeta i tłumacz okresu oświecenia, wyznawca racjonalizmu i deizmu, przedstawiciel klasycyzmu w literaturze angielskiej. Autor między innymi heroikomicznego poematu "Porwany lok”. Zmarł 30 maja 1744 roku.
1792 - Wybuch japońskiego wulkanu Unzen wywołał tsunami, które zabiło około 15 tysięcy osób w mieście Shimabara.
1810 - Urodził się Gustaw Gizewiusz, pastor ewangelicki, działacz społeczno-narodowy i polityczny na Mazurach, literat, folklorysta, publicysta, tłumacz i redaktor, wydawca i bibliofil. Jest między innymi autorem dzieła "Polska kwestia językowa w Prusiech”, w którym demaskował metody germanizacyjne władz pruskich i wynaradawianie polskiej ludności. W celu powstrzymania germanizacji wydawał polskie książki dla Mazurów. Zmarł 7 maja 1848 roku.
1831 - W czasie powstania listopadowego główne siły wojsk polskich pod dowództwem generała Jana Skrzyneckiego oraz generała Ignacego Prądzyńskiego pokonały w bitwie pod Tykocinem wojska rosyjskie dowodzone przez feldmarszałka Iwana Dybicza wspomagane przez żołnierzy finlandzkich. Po wyjściu gwardii rosyjskiej w Tykocinie pozostał oddział generała Antoniego Giełguda a Jan Skrzynecki z 30 tysiącami powstańców ruszył w kierunku Ostrołęki by zatrzymać marsz 40 tysięcy rosyjskich żołnierzy w kierunku Warszawy.
1841 - Na emigracji w Paryżu zmarł Julian Ursyn Niemcewicz, dramaturg, powieściopisarz, poeta, pamiętnikarz, działacz polityczny. Podczas Insurekcji - sekretarz Tadeusza Kościuszki. Był przeciwnikiem konspiracji niepodległościowej i zwolennikiem legalizmu. Był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Pozostawił po sobie bogatą i różnorodną twórczość. Pisał wiersze, utwory sceniczne, takie jak: "Powrót posła" oraz pamiętniki. Jego "Jan z Tęczyna" z 1824 roku jest uznawany za pierwszą polską powieścią historyczną. Urodził się 16 lutego 1758 roku.
1850 - Urodził się Theodor Bergmann, niemiecki konstruktor broni strzeleckiej, jeden z pierwszych, który skonstruował broń samoczynną. Był konstruktorem między innymi pistoletu Bergman M1897 oraz ciężkiego karabinu maszynowego Bergman wz. 1902. Zmarł 23 marca 1931 roku.
1851 - Urodził się Léon Victor Auguste Bourgeois, francuski prawnik i polityk, premier Francji w latach 1895-1896, laureat Pokojowej Nagrody Nobla za działalność w Lidze Narodów. Zmarł 29 września 1925 roku.
1851 - (Podawana jest też data 8 maja 1851 roku.) Urodził się Stanisław Witkiewicz, malarz, architekt, pisarz i teoretyk sztuki, ojciec Stanisława Ignacego Witkiewicza. Był twórcą stylu zakopiańskiego w architekturze i sztuce oraz jego popularyzatorem. Zafascynowany podhalańską sztuką ludową, stworzył teoretyczne podstawy tego stylu. Stanisław Witkiewicz projektował liczne budowle, a także wnętrza zakopiańskich willi, które wykonane przez miejscowych mistrzów, można podziwiać do dziś. Jest autorem książki "Na przełęczy", nazywanej "Ewangelią Tatr". Zajmował się też malarstwem. Zmarł 5 września 1915 roku.
1860 - Urodził się Willem Einthoven, holenderski fizjolog i histolog. Opracował teorię pola elektrycznego serca. Stworzył podstawy elektrokardiografii. W 1903 roku skonstruował galwanometr strunowy. Za odkrycie mechanizmu rejestracji elektrokardiogramu otrzymał w 1924 roku Nagrodę Nobla. Zmarł 29 września 1927 roku.
1863 - Podczas powstania styczniowego oddział pod dowództwem pułkownika Józefa Konstantego Ramotowskiego "Wawra" stoczył zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi nieopodal wsi Kadysz koło Grodna. Poległo kilkunastu powstańców. Straty rosyjskie oszacowano na 120 zabitych.
1871 - Rozpoczął się tak zwany "krwawy tydzień“, w trakcie którego francuskie wojska wierne rządowi brutalnie stłumiły Komunę Paryską. Ocenia się, że w trakcie pacyfikacji powstania do 29 maja zginęło około 30 tysięcy osób. Specjalne rozporządzenia rządu Louisa Thiersa obligowały żołnierzy do zabijania jak największej liczby walczących komunardów na miejscu.
1873 - Urodził się Hans Berger, niemiecki psychiatra i neurolog. Jeden z twórców elektroencefalografii. W 1924 roku dokonał pierwszego udanego zapisu elektrycznej aktywności mózgu - EEG. Zmarł 1 czerwca 1941 roku.
1895 - Urodził się Nikifor Krynicki, właściwie Epifaniusz Drowniak, łemkowski malarz prymitywista, samouk. Malował akwarele, przedstawiające pejzaże, sceny religijne, postacie świętych i portrety. Tworzył na kawałkach tektury, okładkach zeszytów, skrawkach papieru. Autor blisko 40 tysięcy prac. Największy zbiór obrazów i rysunków Nikifora znajduje się w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu. Zmarł 10 października 1968 roku.
1895 - Zmarł Franz von Suppé, austriacki dyrygent i kompozytor. Skomponował 31 operetek, wśród nich "Pensjonarki”, których data premiery - 24 listopada 1860 roku - jest uznawana za dzień narodzin wiedeńskiej operetki. Inne jego operetki to między innymi: "Dziesięć cór na wydaniu”, "Dama pikowa”, 'Piękna Galatea”, "Lekka kawaleria”. Urodził się 18 kwietnia 1819 roku.
1901 - Urodziła się Irena Gawęcka, aktorka kina niemego. Jako młoda dziewczyna brała udział w powstaniu wielkopolskim w oddziale zaopatrzenia, za co została odznaczona przez Naczelną Radę Ludową Krzyżem Zasługi Obywatelskiej. Debiutowała w 1928 roku w filmie "Szaleńcy", który był także debiutem reżyserskim Leonarda Buczkowskiego. Irena Gawęcka przyczyniła się swoją rolą do sukcesu filmu. W 1929 roku wystąpiła w trzech kolejnych polskich filmach niemych. Gdy do kin wkroczył dźwięk, aktorka zagubiła się. Wystąpiła, co prawda jeszcze w małej roli rybaczki w filmie "Wiatr od morza", ale nie odniósł on sukcesu. Jej świetnie zapowiadająca się kariera aktorska nie rozwinęła się. Po wojnie zamieszkała we Francji. Zmarła 23 października 1982 roku.
1902 - Urodził się Zdzisław Szczęsny-Kawecki, rotmistrz Wojska Polskiego, srebrny medalista olimpijski w jeździectwie na Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie 1936. Wziął udział w walkach z Ukraińcami na Pokuciu oraz w obronie Kołomyi. W czasie wojny z bolszewikami walczył w szeregach 18. pułku ułanów. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. 13 lub 14 kwietnia 1940 zamordowany w Katyniu i tam pogrzebany. Jest pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu. Od lat 20. XX wieku był cenionym jeźdźcem. Wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego, gdzie indywidualnie zajął 18. miejsce, a w drużynie zdobył srebrny medal. Ukończył WKKW mimo złamania dwóch żeber podczas próby terenowej.
1904 - Utworzono Międzynarodową Federację Piłki Nożnej - FIFA. Jest to organizacja pozarządowa, zajmująca się ustalaniem zasad gry i prowadzenia rozgrywek oraz organizacją turniejów i mistrzostw piłkarskich. 120 rocznica
1905 - Urodził się Czesław Woźniak, rzeźbiarz. Jest między innymi autorem lub współautorem pomników: Stefana Czarneckiego dla Wyższej Szkoły Wojsk Pancernych w Poznaniu, Wacława z Szamotuł, 10-lecia oswobodzenia Lublina, świętego Jana Chrzciciela w kościele w Międzyrzeczu. Zmarł 21 listopada 1982 roku.
1918 - W twierdzy Bobrujsk, na terenie środkowej Białorusi, skapitulował przed Niemcami I Korpus Polski w Rosji. I Korpus liczył w maju 23 tysiące 661 żołnierzy i został sformowany rok wcześniej z żołnierzy narodowości polskiej służących w armii rosyjskiej. Żołnierze I Korpusu nazywani są Dowborczykami od nazwiska dowódcy generała Józefa Dowbor-Muśnickiego.
1919 - W Poznaniu rozpoczęły się zajęcia w Oficerskiej Szkole Aeronautycznej. W kursie uczestniczyło 27 aspirantów. Poza ogólnym wyszkoleniem jak w szkole podchorążych, prowadzono dodatkowe specjalistyczne kursy balonowe. Pierwszy kurs został zakończony 30 września 1919 roku. Absolwenci zostali przydzieleni do nowo tworzonych w polskim wojsku jednostek balonowych na stanowiska dowódców plutonów w stopniu sierżanta. 105 rocznica
1920 - Urodziła się Irena Kowalska-Wuttke, pseudonim "Irka", podharcmistrzyni, łączniczka, w Powstaniu Warszawskim żołnierz 3. kompanii "Giewont” w batalionie "Zośka”. Była kurierem Armii Krajowej, jeździła do Wilna i Lwowa. Brała udział w akcjach małego sabotażu. W 1942 roku przez kilka miesięcy była więziona na Pawiaku. Zginęła rozstrzelana przez Niemców na Woli, 24 września 1944 roku.
1921 - W czasie III powstania śląskiego rozpoczęła się bitwa w rejonie Góry Świętej Anny. Po zaciętych walkach Niemcy zajęli wzgórze 27 maja. Choć powstańcy prowadzili kontrofensywę, nie udało im się ponownie zdobyć Góry świętej Anny. Po podziale Górnego Śląska - Góra świętej Anny pozostała w granicach Niemiec. Walki powstańców zostały upamiętnione na jednej z tablic pól bitewnych na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
1921 - W Krakowie ukazał się pierwszy numer "Przeglądu Sportowego", ogólnopolskiego dziennika o tematyce sportowej. W winiecie pierwszego numeru widniała informacja, iż "Przegląd Sportowy” jest organem krakowskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej
1921 - Urodził się Andriej Sacharow, rosyjski fizyk i obrońca praw człowieka, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1975 roku. Pracując nad bombą termojądrową, uczestniczył w 1955 roku w pierwszym jej próbnym wybuchu w Związku Radzieckim. Za wystąpienia przeciwko polityce radzieckiej, został pozbawiony godności oraz tytułów naukowych i zesłany w 1980 roku do Gorki. Powrócił do Moskwy w 1986 roku, po śmierci Leonida Breżniewa. Zmarł 14 grudnia 1989 roku. Parlament Europejski przyznaje corocznie nagrodę imienia Sacharowa, osobom szczególnie zasłużonym na rzecz walki o prawa człowieka.
1923 - Urodził się Jerzy Jagiełło, harcmistrz, uczestnik Powstania Warszawskiego, porucznik Wojska Polskiego. W powstaniu był zastępcą dowódcy kompanii "Rudy" batalionu "Zośka". Zginął w walkach w obronie Starego Miasta, 14 sierpnia 1944 roku.
1924 - Urodził się Kazimierz Lipiński, generał brygady Wojska Polskiego, prokurator wojskowy, prezes Izby Wojskowej Sądu Najwyższego w latach 1975- 1990. Od roku 1982 do 1985 był członkiem Trybunału Stanu. Zmarł 18 grudnia 2012 roku. 100 rocznica
1925 - Urodził się Stefan Gierowski, malarz i rysownik, profesor warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, przedstawiciel współczesnej awangardy malarskiej, określany mianem klasyka polskiej nowoczesności. Autor cyklu "Malowanie dziesięciorga przykazań”. Nie nadaje swoim pracom tytułów, lecz nazywa je "Obrazami” i numeruje cyframi rzymskimi. W 1997 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, w 2005 roku otrzymał Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".
1926 - Założono Narodowy Związek Powstańców i Byłych Żołnierzy. Była to organizacja związana z Chrześcijańską Demokracją i Wojciechem Korfantym, która wyodrębniła się z popierającego Józefa Piłsudskiego Związku Powstańców Śląskich.
1927 - Amerykanin Charles Lindbergh zakończył pierwszy w historii samotny przelot nad Atlantykiem na trasie Nowy Jork - Paryż. Lot trwał 33 godziny i 30 minut. Za swój wyczyn otrzymał order Legii Honorowej z rąk prezydenta Francji. W Waszyngtonie witało go 250 tysięcy ludzi.
1927 - Urodził się Waldemar Maciszewski, pianista, laureat III nagrody na IV Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym imienia Fryderyka Chopina w 1949 roku. Był jednym z muzyków grających w pierwszych polskich zespołach jazzowych. Był między innymi jednym z członków grupy Władysława Kabalewskiego, prowadzącego firmową orkiestrę wytwórni Fogg Record. W 1947 brał udział w pierwszym jam session w warszawskim Jazz-Clubie. Jednocześnie kontynuował karierę klasycznego pianisty. W 1949 koncertował w Bułgarii, Rumunii i wielu polskich miastach z okazji 100. rocznicy śmierci Fryderyka Chopina. Zginął w wypadku pod kołami pociągu 8 lutego 1956 roku w Świdrze koło Warszawy.
1930 - Urodził się Sylwester Chęciński, scenarzysta i reżyser filmowy. Twórca filmów: "Historia żółtej ciżemki”, "Sami swoi”, "Nie ma mocnych”, "Kochaj albo rzuć”, "Wielki Szu”, "Rozmowy kontrolowane” i "Przybyli ułani”. Za całokształt twórczości otrzymał "Platynowe Lwy” na 39. Festiwalu Filmowym w Gdyni. Zmarł 8 grudnia 2021 roku.
1932 - Amerykanka Amelia Earhart, jako druga w historii po Charlesie Lindberghu, zakończyła samotny lot przez Atlantyk. Amelia Earhart wyruszyła w podróż z Harbour Grace na Nowej Fundlandii, w Kanadzie i wylądowała, po 14 godzinach i 56 minutach na pastwisku w Culmore, koło Londonderry w Irlandii Północnej. W 1937 roku, podczas próby lotu wokółziemskiego samolotem Lockheed L-10, Electra zaginęła wraz z nawigatorem nad środkowym Pacyfikiem, niedaleko wyspy Howland. Okoliczności tego zdarzenia nie zostały wyjaśnione do dziś.
1935 - Zmarł Hugo de Vries, holenderski botanik, twórca nowoczesnej genetyki. Zajmował się badaniami nad dziedzicznością i zmiennością oraz powstawaniem nowych ras i gatunków w procesie ewolucji. Zasłynął, jako twórca teorii mutacji, zajmował się też fizjologią komórki. Urodził się 16 lutego 1848 roku.
1936 - Urodził się Günter Blobel, niemiecki biolog. W 1999 roku został wyróżniony Nagrodą Nobla za badania nad mechanizmem i identyfikacją wewnętrznych sygnałów kierujących transportem i lokalizacją białek w komórkach. Fundusze otrzymane z nagrody przeznaczył na sfinansowanie odbudowy kościoła Maryi Panny w Dreźnie i synagogi drezdeńskiej. Zmarł 18 lutego 2018 roku.
1937 - W Radomiu urodził się Jerzy Skowronek, historyk, badacz dziejów Polski i krajów bałkańskich w XVIII i XIX wieku; autor publikacji varsavianistycznych oraz prac z dziejów wojskowości, szczególnie dotyczących powstań narodowych. Zginął w wypadku samochodowym we Francji, 23 lipca 1996 roku.
1939 - Ernest Wilimowski ustanowił niepobity do dziś rekord polskiej ligi piłkarskiej, strzelając 10 goli w meczu. Jego Ruch Chorzów pokonał Union Touring Łódź 12:1. Ernest Wilmowski, który w czasie II wojny światowej grał w reprezentacji III Rzeszy, został wymazany w historii polskiej piłki. 85 rocznica
1941 - W nocy z 21 na 22 maja 1941 roku rozpoczęła się czwarta deportacja polskich obywateli do Związku Radzieckiego. Z obszarów należących przed 1939 roku do Rzeczypospolitej wywieziono wówczas około 30 tysięcy Polaków. Sowieci rozmieścili ich głównie na Syberii i w Kazachstanie. Określono też czas trwania zsyłki na 20 lat. Była to ostatnia masowa wywózka Polaków na Wschód w czasie II wojny światowej.
1943 - Niemcy ostatecznie zlikwidowali getto w Brodach koło Lwowa. Około trzech tysięcy jego mieszkańców deportowano do niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. Kilkuset Żydów rozstrzelano na miejscu. Podczas likwidacji policjanci niemieccy i ukraińscy napotkali zbrojny opór ze strony mieszkańców getta, którzy zabili kilku funkcjonariuszy.
1945 - W nocy z 20 na 21 maja oddział Armii Krajowej uwolnił około 500 więźniów z obozu NKWD w Rembertowie. Więźniami byli głównie żołnierze Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, NSZ i innych formacji niepodległościowych, granatowi policjanci, a także Niemcy, volksdeutsche, własowcy i inne osoby, które miały być deportowane do Związku Sowieckiego. Obóz został zdobyty i rozbity przez oddział podporucznika Edwarda Wasilewskiego "Wichurę". Z oswobodzonych więźniów NKWD sowieci zatrzymali 200 uciekinierów.
1946 - Kanadyjski fizyk i chemik Louis Slotin został śmiertelnie napromieniowany w wyniku wypadku w Los Alamos National Laboratory w amerykańskim stanie Nowy Meksyk. Po wypadku wstrzymano wszelkie eksperymenty przeprowadzane ręcznie bezpośrednio na materiałach rozszczepialnych w Los Alamos.
1947 - W Krakowie urodził się Leszek Teleszyński, aktor, wystąpił między innymi w filmach "Potop" i "Trędowata", a także w serialach: "Życie na gorąco" i "Złotopolscy". Występował w zespołach teatrów: Ludowego w Krakowie, Narodowego i Polskiego w Warszawie. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za "wybitne zasługi dla kultury narodowej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej i działalności społecznej".
1951 - Zmarł Antoni Xiężopolski, inżynier, zasłużony dla polskiego kolejnictwa konstruktor parowozów, profesor Politechniki Warszawskiej. Wywarł znaczny wpływ na budowę polskiego taboru kolejowego oraz na wyższe szkolnictwo kolejowe. Należał do pokolenia doświadczonych specjalistów, którzy po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wrócili do kraju, by wziąć udział w organizowaniu od podstaw zarówno polskich wyższych szkół, jak i przemysłu. Urodził się 6 września 1861 roku.
1952 - Makaki jawajskie Patricia i Mike zostały wyniesione amerykańską rakietą z serii Aerobee na wysokość 62 km i po kilku minutach przebywania w stanie nieważkości bezpiecznie sprowadzone na Ziemię. Przeprowadzone po lądowaniu badania nie wykazały nieprawidłowości w stanie ich zdrowia. Obydwa makaki zostały przekazane do Smithsonian National Zoological Park. Patricia zmarła dwa lata później, a Mike żył do 1967 roku.
1953 - Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński wysłał do ówczesnego premiera PRL Bolesława Bieruta memoriał "Non possumus". Była to odpowiedź Episkopatu na ataki wymierzone w Kościół katolicki oraz na próby jego podporządkowania komunistycznym władzom. Po publicznym ujawnieniu przez prymasa treści listu, we wrześniu 1953 roku kardynał Wyszyński został aresztowany. Do 1956 roku był internowany w Rywałdzie, Stoczku Warmińskim, Prudniku i Komańczy.
1956 - Nad atolem Bikini Amerykanie przeprowadzili pierwszą w historii detonację bomby wodorowej w atmosferze.
1960 - Zmarł Władysław Smosarski, matematyk i meteorolog, klimatolog, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Meteorologicznego i Hydrologicznego. Zajmował się optyką i elektrycznością w atmosferze, badał magnetyzm ziemski. Zajmował się także matematyką, budową instrumentów badawczych i historią nauki. Urodził się 30 września 1876 roku.
1961 - W rozegranym w Warszawie towarzyskim meczu piłkarskim Polska pokonała ZSRR 1:0. Gola strzelił Ernest Pohl. Mecz oglądało ponad 70 tysięcy kibiców. Po sfaulowaniu polskiego bramkarza doszło do skandowania antyradzieckich haseł przez kibiców.
1969 - Urodził się Georgij Gongadze, ukraiński dziennikarz, pochodzenia gruzińskiego, założyciel serwisu internetowego „Ukraińska prawda”, najbardziej wpływowej politycznej strony internetowej na Ukrainie. Porwany i zamordowany w 2000 roku. Jego zniknięcie stało się najgłośniejszą zbrodnią polityczną tego kraju. Zmarł 16 września 2000 roku. 55 rocznica
1970 - Urodził się Krzysztof Herdzin, pianista, kompozytor, aranżer, dyrygent, producent muzyczny, multiinstrumentalista, orkiestrator nagrodzonej Oscarem muzyki Jana A.P. Kaczmarka. Dyrygował między innymi: Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia, Polską Orkiestrą Radiową, Sinfonią Varsovia, Capellą Bydgostiensis, Sinfonią Viva, Orkiestrą Teatru Wielkiego w Łodzi. Jako instrumentalista, kompozytor, aranżer i dyrygent, wziął udział w nagraniu ponad 200 płyt. Współpracował między innymi z Ireną Santor, Marylą Rodowicz, Ewą Bem, Ryszardem Rynkowskim i Wojciechem Gąssowskim.
1970 - Zmarł Leonid Teliga, oficer piechoty Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, żeglarz jachtowy, dziennikarz, tłumacz i pisarz. Był pierwszym Polakiem, który w latach 1967-1969 samotnie okrążył Ziemię na drewnianym jachcie SY Opty, nie zawijając do żadnego portu. Urodził się 28 maja 1917 roku.
1971 - Premiera komedii "Dzięcioł" w reżyserii Jerzego Gruzy. Główne role zagrali: Wiesław Gołas, Violetta Villas, Alina Janowska i Joanna Jędryka.
1972 - Pieta watykańska autorstwa Michała Anioła została uszkodzona młotkiem przez 33-letniego Laszló Thóta, australijskiego geologa urodzonego na Węgrzech. Mężczyzna krzycząc "Ja jestem Jezusem Chrystusem”, uderzył ją kilkadziesiąt razy młotkiem odłupując lewe ramię Madonny, łamiąc nos i uszkadzając twarz. Po ataku dzieło zostało odrestaurowane i wróciło na swoje miejsce w bazylice Świętego Piotra w Watykanie. Obecnie dzieło jest chronione pancerną szybą. Kaplica Piety to miejsce gdzie papież wdziewa ornat przed obrzędami liturgicznymi w bazylice.
1973 - Zmarł Iwan Koniew, radziecki dowódca wojskowy, marszałek, od 1918 roku w partii komunistycznej, uczestnik wojny domowej. Był współwinny klęski na przedpolach Moskwy w 1941 roku. Od maja 1944 roku dowodząc 1. Frontem Ukraińskim, uczestniczył w wyzwalaniu terenów południowej i środkowej Polski. Był pierwszym dowódcą Układu Warszawskiego. Urodził się 28 grudnia.1897 roku.
1980 - Zmarła Ida Kamińska, aktorka teatralna i filmowa, założycielka zawodowej sceny żydowskiej w Warszawie, długoletni dyrektor i reżyser Państwowego Teatru Żydowskiego w stolicy. Wybitną kreację stworzyła w filmie czechosłowackim "Sklep przy głównej ulicy”. Po wydarzeniach marca 1968 roku wyemigrowała z Polski, wraz z większością zespołu Teatru Żydowskiego. Urodziła się 18 września 1899 roku.
1980 - Zmarła Beata Obertyńska, pseudonim Marta Rudzka, w czasie II wojny światowej zesłana do radzieckiego łagru, później służyła w Armii Andersa, poetka, aktorka, autorka sztuk teatralnych. Wydała między innymi tomiki poezji: "Ballada o chorym Księżycu", "Perły”, powieści - "Faustyna”, opowiadania - "Anioł w knajpie". Od 1944 roku przebywała w Anglii. Urodziła się 18 lipca1898 roku.
1981 - W Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbyła się prapremiera sztuki "Pieszo" Sławomira Mrożka w reżyserii Jerzego Jarockiego. Główne role zagrali: Zbigniew Zapasiewicz, Konrad Łatacha i Gustaw Holoubek.
1985 - Zmarł Stanisław Wohl, operator filmowy, scenarzysta i reżyser. Był między innymi autorem zdjęć filmów: "Kalosze szczęścia”, "Król Maciuś I”, "Zemsta”. Reżyserował między innymi: "Hanię”, "Przygodę noworoczną” i "Tysiąc talarów”. Napisał scenariusze między innymi: "Czterech pancernych i psa”, "Domku z kart” i "Strachów”. Urodził się 24 lipca 1912 roku.
1991 - W zamachu bombowym Tamilskich Tygrysów zginął premier Indii Rajiv Gandhi. Samobójczy zamach przeprowadziła kobieta, która zbliżyła się do premiera podczas wiecu wyborczego i zdetonowała pas z ładunkiem wybuchowym, schowanym pod suknią. Eksplozja zabił Rajiva Gandhiego, terrorystkę oraz 14 innych osób. Cały zamach został nagrany przez lokalnego fotografa, którego aparat i film zostały znalezione na miejscu zamachu. Sam kamerzysta zginął w wybuchu, jednak aparat został nienaruszony.
1992 - Po rozmowach prezydentów Lecha Wałęsy i Borysa Jelcyna w Moskwie podpisano pakiet dwustronnych umów regulujących wycofanie radzieckich wojsk z terytorium Polski. Umowy były uzupełnieniem układu o wycofaniu wojsk radzieckich z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podpisanego 26 października 1991 roku. Zgodnie z umową z 22 maja 1992 roku ostatni radziecki żołnierz, spośród 48 tysięcy, miał opuścić Polskę do końca 1993 roku. W praktyce stało się to wcześniej, kiedy 16 września 1993 roku wojska rosyjskie opuściły Legnicę, która od II wojny światowej była siedzibą dowództwa wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce.
1994 - Premiera filmu "Spaleni słońcem" w reżyserii rosyjskiego reżysera Nikity Michałkowa. Film nawiązuje do czasów stalinowskich i czystek dokonywanych przez aparat bezpieczeństwa ZSRR w szeregach Armii Czerwonej. 30 rocznica 1995 - Zmarł Andrzej Wakar, historyk, literat. Jest autorem między pierwszej monografii o Olsztynie w języku polskim "Olsztyn 1353-1945” oraz pracy "Kultura Warmii i Mazur w dobie Odrodzenia”. Urodził się 30 listopada 1920 roku.
1996 - Około tysiąca osób zginęło na tanzańskich wodach Jeziora Wiktorii w wyniku zatonięcia promu pasażerskiego "Bukoba”. Zardzewiały, sypiący się statek miał następnego dnia trafić do suchego doku na generalny remont.
1997 - Prezydenci Polski i Ukrainy - Aleksander Kwaśniewski i Leonid Kuczma podpisali w Kijowie oświadczenie o porozumieniu i pojednaniu, odnoszące się do zbrodni wołyńskiej. Obaj prezydenci wyrazili przekonanie, że wzajemne przebaczenie to droga do pełnego pojednania obecnych i przyszłych pokoleń Polaków i Ukraińców.
1999 - Zmarła Vanessa Brown, amerykańska aktorka. Występowała między innymi w roli Jane, towarzyszki słynnego filmowego Tarzana. Była również utalentowaną malarką i autorką powieści. Urodziła się 24 marca 1928 roku. 25 rocznica
2000 - Anna Czerwińska, jako druga Polka po Wandzie Rutkiewicz, stanęła na najwyższym szczycie Ziemi Mount Evereście. W latach 90. zdobywała kolejne najwyższe szczyty wszystkich kontynentów. Wejściem na Everest Anna Czerwińska skompletowała Koronę Ziemi, jako drugi Polak po Leszku Cichym. Anna Czerwińska urodziła się 10 lipca 1949 roku w Warszawie.
2000 - Zmarła Barbara Cartland, brytyjska pisarka, autorka licznych romansów i powieści miłosnych. Napisała ich ponad 720, w tym: "Diabelską intrygę”, "W szponach miłości”, "Anglika w Paryżu”, "Małżeństwo z rozsądku”, "Młyn miłości”. Urodziła się 9 lipca 1901 roku.
2000 - Zmarł John Gielgud, brytyjski aktor i reżyser. Był uważany za najlepszego współczesnego odtwórcę ról szekspirowskich. Grał między innymi w filmach: "Rydwany ognia”, "Gandhi”, "Duch z Canterville”, "Morderstwo w Orient Expressie” i "Dyrygent”. W 1981 roku dostał Oskara za najlepszą rolę drugoplanową w amerykańskiej komedii "Arthur". Urodził się 14 kwietnia 1904 roku.
2001 - Chorwacki generał Ante Gotovina został oskarżony przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii o zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne. W 2011 został skazany, przez Międzynarodowy Trybunał, na 24 lata więzienia za zbrodnie popełnione, w 1995 roku, na Serbach. 16 listopada 2012 roku został uniewinniony przez Trybunał ONZ. W Chorwacji jest uznawany za jednego z największych bohaterów wojny z Serbami. Ante Gotovina urodził się 12 października 1955 roku.
2001 - Zmarł Bohdan Zieliński, generał brygady Wojska Polskiego, szef wywiadu i kontrwywiadu Armii Krajowej. Walczył w Powstaniu Warszawskim. 1 września 1945 roku zmobilizowany został do Wojska Polskiego i wyznaczony na stanowisko wykładowcy taktyki w Centrum Wyszkolenia Piechoty. 7 kwietnia 1946 roku został zwolniony z czynnej służby. W marcu 1949 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy UB i skazany na 10 lat więzienia, a zwolniony w 1955 roku. Urodził się 14 lutego 1906 roku.
2002 - Rozpoczęły się Narodowy Spis Powszechny i Spis Rolny. Zgodnie z wynikami spisu liczba ludności Polski wyniosła 38 milionów 230 tysięcy 80 osób. Ponad 96 procent ankietowanych zadeklarowało narodowość polską.
2004 - Zmarł Władysław Rostocki, historyk prawa,wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, archiwista. W okresie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. Urodził się 12 marca 1912 roku. 20 rocznica
2006 - Czarnogóra została nowym państwem Europy. W referendum z 21 maja 55,5 procent mieszkańców republiki opowiedziało się za zakończeniem związku państwowego z Serbią. Ostatecznie parlament Czarnogóry proklamował niepodległość 3 czerwca 2006.
2006 - Zmarł Zdzisław Nardelli, reżyser radiowy, literat i poeta. Uczestnik wojny obronnej we wrześniu 1939 roku, więzień stalagów i niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie, po powrocie do kraju objął dyrekcję programową Rozgłośni Polskiego Radia w Krakowie. Następnie organizował rozgłośnie w Szczecinie i Koszalinie. W 1956 rozpoczął pracę w Polskim Radiu w Warszawie, najpierw został kierownikiem Teatru Małych Form, a później w latach 1969-1976 pełnił funkcję dyrektora Teatru Polskiego Radia. Był cenionym reżyserem i realizatorem słuchowisk radiowych. Zrealizował około 1,5 tysiąca słuchowisk, między innymi "Dziady" Adama Mickiewicza, "Wesele" i "Warszawiankę" Stanisława Wyspiańskiego, a także "Rzeźnię" Sławomira Mrożka. Reżyserował także powieść radiową "Matysiakowie". Zdzisław Nardelli był zapraszany do realizacji słuchowisk autorów polskich przez rozgłośnie zagraniczne, sprawował też funkcję jurora międzynarodowego konkursu na słuchowisko radiowe "Prix Italia” w Turynie. Napisał cztery powieści autobiograficzne. Urodził się 18 października 1913 roku.
2007 - Zmarł Julian Dziedzina, reżyser, aktor i krytyk, wykładowca łódzkiej filmówki. Jego najbardziej znanym dziełem jest "Bokser" z Danielem Olbrychskim w roli głównej. Za film ten otrzymał trzy nagrody na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Dla Młodzieży w Wenecji. Jako reżyser zadebiutował filmem Koniec nocy w 1956 roku, w którym zagrali między innymi: Zbigniew Cybulski i Roman Polański. Urodził się 21 października 1930 roku.
2007 - Zmarł Adam Falkiewicz, muzyk i kompozytor, twórca muzyki do filmów i sztuk teatralnych. Jego utwory wykonywane były w Polsce, Francji, Holandii, Niemczech, na Węgrzech, w Wielkiej Brytanii, Włoszech oraz w Stanach Zjednoczonych przez takie zespoły, jak Nieuw Ensemble, Marten Altena Ensemble, Orkiestra Muzyki Nowej oraz Radiową Orkiestrę Symfoniczną w Warszawie. Jako muzyk współpracował także z innymi artystami, między innymi z Lukasem Gloorem i Bożenną Biskupską, tworząc muzykę do ich instalacji i performance'ów. Urodził się 4 stycznia 1980 roku.
2012 - Zmarł Jędrzej Tucholski, pisarz zajmujący się tematyką historii II wojny światowej, między innymi tematem zbrodni katyńskiej. Jego ojciec - porucznik Tadeusz Tucholski, był ofiarą zbrodni katyńskiej. W 1989 by k współzałożycielem Niezależnego Komitetu Historycznego Badania Zbrodni Katyńskiej. Uczestniczył w ekshumacji ofiar katyńskich w Charkowie i Miednoje w 1991 roku oraz w Katyniu w 1994. Urodził się 24 marca 1932 roku.
2013 - W Lusławicach koło Tarnowa otwarto Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego. Instytucja zajmuje się inspirowaniem i wspieraniem rozwoju talentów najzdolniejszych młodych instrumentalistów, wokalistów oraz dyrygentów z całego świata.
2017 - W Białymstoku, Lublinie i Rzeszowie odbyły się pierwsze w historii Wojsk Obrony Terytorialnej przysięgi wojskowe.
2019 - W Warszawie odsłonięto pomnik Feliksa Stamma, pięściarza i trenera boksu. Pomnik znajduje się w parku Mirowskim i przedstawia Feliksa Stamma podpartego o boki, ubranego w sweter, dres oraz bokserskie obuwie, z rękawicami i ręcznikiem przewieszonymi na ramieniu. Pomnik odsłonięto w rocznicę zdobycia przez polskich pięściarzy dziewięciu medali na Mistrzostwach Europy w maju 1953 roku. 5 rocznica
2019 - Zmarł Rosław Szaybo, plakacista, fotograf i projektant okładek płyt i książek, przedstawiciel tak zwanej polskiej szkoły plakatu. Zaprojektował między innymi słynną okładkę do płyty Krzysztofa Komedy 'Astigmatic” oraz herb dla gminy Purda na Mazurach. Urodził się 13 sierpnia 1933 roku. 5 rocznica
2020 - Zmarł Oliver Williamson, amerykański ekonomista, znany autor prac dotyczących ekonomii kosztów transakcyjnych. Wspólnie z Elinor Ostrom jest laureatem Nagrody Banku Szwecji imienia Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii za 2009 rok, za "analizę właściwych sposobów organizacji transakcji, uwzględniającą w szczególności problem wyznaczania granic przedsiębiorstwa". Urodził się 27 września 1932 roku.
2021 - Zmarł Roman Kent, amerykański działacz społeczny, ocalały z Holokaustu, przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego. W trakcie okupacji niemieckiej trafił wraz z rodziną do getta łódzkiego, gdzie zmarł jego ojciec. Następnie w 1944 został z rodziną deportowany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie zmarła jego matka. Przebywał także w niemieckich obozach w Gross-Rosen i Flossenbürgu. Przeżył wojnę wraz z bratem i siostrami. W 1946 wyemigrował do USA, gdzie pełnił między innymi funkcję przewodniczącego Amerykańskiego Zgromadzenia Żydów Ocalałych z Holokaustu, a także przewodniczącego Fundacji na rzecz Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2020 r. ukazała się w Polsce jego biografia "Jedynym wyjściem była odwaga”. Urodził się 18 kwietnia 1929 roku
2022 - Zmarła Barbara Martelińska, wokalistka jazzowa. Przez wiele lat związana była z Klubem Studenckim „Stodoła” i zespołami jazzowymi Hot Lips i Gold Washboard. Należała też do zespołu Blues Fellows, w latach 1980 - 81. Urodziła się 28 grudnia 1940 roku.
