Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-05-19, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

19 maja - Kościoły chrześcijańskie obchodzą uroczystość Zesłania Ducha Świętego, popularnie nazywaną "Zielonymi Świątkami". Jest to pamiątka wydarzenia w Wieczerniku, gdy na zebranych apostołów i Maryję zstąpił Duch Święty w postaci języków ognia. Uczniowie Jezusa otrzymali szczególne dary duchowe - charyzmaty. Zesłanie Ducha Świętego uważa się za początek działalności Kościoła. Uroczystość Zesłania Ducha Świętego, obchodzona tydzień po Wniebowstąpieniu Chrystusa, jednocześnie przypada 50 dni po Zmartwychwstaniu, stad jest też nazywana "Pięćdziesiątnicą" lub "Pentecoste".

19 maja - W Polsce obchodzony jest Dzień Dobrych Uczynków, którego pomysłodawcą jest Wojciech Owczarz, założyciel Fundacji Ekologicznej ARKA z Bielska-Białej.

19 maja - Światowy Dzień Lekarza Rodzinnego.

19 maja - Światowy Dzień Nieswoistych Zapaleń Jelit.
1125 - Zmarł Włodzimierz II Monomach, wielki książę Rusi Kijowskiej, jeden z najbardziej zasłużonych władców tego państwa, ojciec Jerzego Dołgorukiego uznawanego za założyciela Moskwy. Urodził się w 1053 roku.

1480 - Zmarł Jan Długosz, historyk, kanonik krakowski. Jest autorem opisującego historię Polski 12-tomowego dzieła ''Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego". Urodził się 1 grudnia 1415 roku.

1531 - Zmarł Jan Łaski, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski w latach 1510-1531. Inicjator wydania zbioru praw, zwanego Statutem Łaskiego, w którym znajduje się najstarszy drukowany tekst "Bogurodzicy”. Na swoim dworze zgromadził wielu uczonych i artystów, korespondował z Erazmem z Rotterdamu. Próbował zreformować szkolnictwo i Akademię Krakowską. W Rzymie miał własny dom, w którym mieszkało wielu wysyłanych przez niego za własne pieniądze polskich stypendystów. Był największym mecenasem sztuki pośród prymasów XVI wieku. Urodził się w 1456 roku.

1795 - Zmarł James Boswell, pamiętnikarz szkocki, znany, jako autor biografii angielskiego pisarza i leksykografa "Żywot doktora Samuela Johnsona”. Urodził się 29 października 1740 roku.

1809 - W czasie wojny polsko-austriackiej wojska polskie i saskie, dowodzone przez księcia Józefa Poniatowskiego, stoczyły bitwę pod Raszynem z korpusem wojsk austriackich, pod dowództwem arcyksięcia Ferdynanda Karola d'Este. Bitwa pozostała taktycznie nierozstrzygnięta, jednak ze strategicznego punktu widzenia okazała się sukcesem Polaków, ponieważ zapoczątkowała kampanię, której efektem było między innymi dwukrotne powiększenie powierzchni Księstwa Warszawskiego i zwiększenie polskiej armii z 14 do 60 tysięcy w niecałe trzy miesiące. 215 rocznica

1825 - Zmarł Henri de Saint-Simon, francuski historyk, filozof, wolnomularz, uczestnik walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych, twórca podstaw socjalizmu utopijnego. Urodził się 17 października 1760 roku.

1855 - Zmarł Adam Tomasz Chłędowski, bibliograf, dziennikarz, publicysta i wydawca. Od 1822 roku był wydawcą "Gazety Literackiej”, w latach 1824-1828 rządowego "Monitora Warszawskiego” a później "Dziennika Powszechnego Krajowego”. Urodził się w 1790 roku.

1863 - Podczas Powstania Styczniowego rosyjskie wojska pokonały polskie w bitwie pod Tuczapami, koło Hrubieszowa. Zginęło około 100 powstańców spośród tysiąca żołnierzy oddziału pod dowództwem Jana Żalplachty. Rozproszeni powstańcy wycofali się do Galicji, na teren zaboru austriackiego.

1866 - Urodził się generał Tadeusz Rozwadowski, Naczelny Dowódca Wojsk Polskich w Galicji Wschodniej oraz dowódca Armii "Wschód” w wojnie polsko-ukraińskiej, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie bitwy warszawskiej 1920 roku, dowódca legalnych sił rządowych odpierających w maju 1926 roku pucz Józefa Piłsudskiego. Rozwadowski był też konstruktorem i wynalazcą wojskowym, przede wszystkim w zakresie artylerii. Zaprojektował nowy rodzaj pocisku artyleryjskiego, tak zwany granato-szrapnel, który eksplodował raz w powietrzu, i drugi raz już po zetknięciu z celem. Zmarł 18 października 1928 roku.

1868 - Urodził się John Hayford, amerykański inżynier i geodeta, twórca współczesnej geodezji. Wyznaczył elementy elipsoidy ziemskiej oraz sformułował jedną z hipotez izostazji, czyli stanu równowagi pomiędzy różnymi wycinkami skorupy ziemskiej. Zmarł 10 marca 1925 roku.

1880 - W 400-lecie śmierci Jana Długosza odbył się ponowny uroczysty pogrzeb dziejopisarza w kościele na Skałce w Krakowie. Szczątki doczesne kronikarza, które spoczywały w glinianej urnie pod posadzką świątyni zostały umieszczone w specjalnie przygotowanej krypcie zasłużonych. W krypcie tej w obecnej Bazylice na Skałce spoczywają prochy między innymi Józefa Ignacego Kraszewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Adama Asnyka i Czesława Miłosza.

1890 - Urodził się Wacław Borowy, historyk i krytyk literatury polskiej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, założyciel i członek Klubu Literackiego i Naukowego, członek Polskiego PEN Clubu. Uczynił z Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego nowoczesny i największy naukowy księgozbiór stolicy. Przyczynił się do usystematyzowania i skatalogowania zbiorów. Autor między innymi prac: "O Boyu jako tłumaczu”, "O poezji polskiej w wieku XVIII”. Zmarł 16 października 1950 roku.

1890 - Zmarł Rudolf Freitag, niemiecki rzeźbiarz, kolekcjoner dzieł sztuki. Inicjator utworzenia w 1872 roku pierwszego w Gdańsku Muzeum Miejskiego - obecnie Muzeum Narodowe w Gdańsku oraz Muzeum Rzemiosła Artystycznego. Urodził się 26 lutego 1805 roku.

1895 - Urodził się Stanisław Kopański, generał, organizator i dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. W 1943 roku w następstwie katastrofy gibraltarskiej, przejął funkcję szefa Sztabu Naczelnego Wodza i pełnił ją do 1947. W 1946 roku komunistyczne władze pozbawiły go obywatelstwa polskiego. Decyzję tę uchyliła Rada Ministrów PRL pod przewodnictwem Piotra Jaroszewicza w listopadzie 1971 roku. Zmarł 23 marca 1976 roku.

1895 - Zginął w walce z Hiszpanami kubański bohater narodowy, przywódca ruchu niepodległościowego José Martí, poeta, prozaik. Jeden z jego poematów ze zbioru "Versos Sencillos” został wykorzystany, jako tekst piosenki "Guantanamera”, która stała się najpopularniejszą patriotyczną piosenką na Kubie. Urodził się 28 stycznia 1853 roku.

1903 - David Dunbar Buick założył Buick Motor Company. Pięć lat po powstaniu markę Bucik kupił koncern General Motors, który pozostał właścicielem producenta do dziś.

1905 - Podczas przygotowań do zamachu na generał-gubernatora warszawskiego Konstantina Maksymowicza bojowiec PPS Tadeusz Dzierzbicki rzucił bombą w agentów Ochrany, zabijając dwóch z nich i ciężko raniąc trzeciego. Zginął zamachowiec i jeden z przechodniów, a około 20 innych zostało rannych. Po próbie zamachu Maksymowicz schronił się w twierdzy Zegrze i 28 sierpnia 1905 roku został odwołany ze stanowiska. Tadeusz Dzierzbicki urodził się 19 września 1881 roku.

1905 - Urodził się Stanisław Dawski, artysta plastyk, współorganizator i profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, rektor tej uczelni w latach 1952-1965. Zmarł 9 grudnia 1990 roku.

1905 - Zmarł Józef Galant, lekarz, działacz społeczny, poeta. Zmarł w Zagórzu, koło Sanoka, podczas epidemii tyfusu plamistego niosąc pomoc chorym i cierpiącym. Jego pogrzeb przekształcił się w demonstrację patriotyczną. Urodził się 23 marca 1862 roku.

1910 - Urodził się Stefan Jędrychowski, ekonomista, prawnik, dyplomata, publicysta i polityk, wieloletni członek Biura Politycznego KC PZPR. Był też posłem na Sejm PRL, przewodniczącym Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego i Komisji Planowania oraz ministrem spraw zagranicznych. Zmarł 26 maja 1996 roku.

1910 - Urodził się Piotr Ostaszewski, major pilot Polskich Sił Powietrznych, uczestnik bitwy o Anglię. Służył między innymi w dywizjonach 317, 303, 302 i 306. 13 sierpnia 1940 zestrzelił dwa niemieckie Junkersy, a dwa dni później Messerschmitta. Zmarł 8 maja 1965 roku.

1910 - Urodził się Władysław Szczepaniak, piłkarz, obrońca. Symbol Polonii, z warszawskim klubem był związany przez całą karierę. W reprezentacji Polski debiutował w 1930 w meczu ze Szwecją, ostatnie spotkanie rozegrał już po wojnie w 1947. Łącznie w biało-czerwonych barwach rozegrał 34 mecze, wielokrotnie pełniąc funkcję kapitana, także w historycznym spotkaniu z Brazylią na Mistrzostwach Świata w 1938 roku, przegranym przez Polaków po dogrywce 5:6. Zmarł 6 maja 1979 roku.

1911 - Urodził się Jerzy Kleczkowski, porucznik Wojska Polskiego, uczestnik wielu akcji bojowych Armii Krajowej, w tym słynnej akcji "Góral" oraz nieudanego zamachu na SS-Obergruppenführera Friedricha Wilhelma Krügera. Został zamordowany przez Niemców 10 lutego 1944 roku.

1912 - Zmarł Bolesław Prus, właściwe nazwisko Aleksander Głowacki, pisarz i publicysta okresu pozytywizmu. Jest między innymi autorem powieści: 'Placówka”, 'Lalka”, "Faraon”, "Anielka”, "Emancypantki”, a także opowiadań: 'Przygoda Stasia”, "Antek” i "Kamizelka”. Urodził się 20 sierpnia 1847 roku.

1920 - Sejm uchwalił ustawę o obowiązkowym ubezpieczeniu na wypadek choroby, która uregulowała system ubezpieczeń społecznych w II Rzeczypospolitej Polskiej. Była to pierwsza polska ustawa ubezpieczenia zdrowotnego. Ustawa wprowadzała kasy chorych w każdym powiecie i w miastach liczących powyżej 50 tysięcy mieszkańców. Obejmowała wszystkich zatrudnionych oraz pracujących chałupniczo. Kasy miały obowiązek udzielania swoim członkom pomocy lekarskiej, wypłaty zasiłków w razie choroby lub połogu oraz wypłaty zasiłków pogrzebowych.

1924 - Wprowadzono rozporządzenie Ministra Skarbu RP Władysława Grabskiego o podwyżzenniu opłat stemplowych na terenie górnośląskiej części województwa śląskiego i zastosowania złotego do tych opłat. Na mocy tego rozporządzenia niemieckie marki, dotąd obowiazujące na tych terenach, zastąpiono złotym. 100 rocznica

1925 - Urodził się Malcolm X, jeden z przywódców ruchu afroamerykańskiego w Stanach Zjednoczonych. Zginął 21 lutego 1965 roku podczas wiecu w Harlemie, na którym miał przedstawić status Organizacji Jedności Afroamerykańskiej.

1928 - Urodził się Juliusz Kulesza, pisarz i grafik, uczestnik Powstania Warszawskiego, autor wspomnień o powstaniu i życiu pod okupacją niemiecką. Od lat 70. dokumentował historię powstania, napisał liczne artykuły na ten temat, jest także autorem wielu haseł w "Encyklopedii Powstania Warszawskiego". Napisał między innymi książki: "Z Tasiemką na czołgi", "Reduta PWPW", "Warszawskie gry wojenne" oraz "Zapamiętane". Jest także autorem publikacji poświęconych podziemnym rozgrywkom piłkarskim w Warszawie w czasie niemieckiej okupacji.

1930 - Urodził się Antonio Cifariello, włoski aktor filmowy. W Polsce najbardziej znany z tytułowej roli w komedii "Giuseppe w Warszawie”. Zmarł 12 grudnia 1968 roku.

1930 - Urodził się Leszek Kubicki, prawnik, profesor nauk prawnych, sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, w latach 1981-2012 redaktor naczelny miesięcznika "Państwo i Prawo”. W latach 1996-1997 był ministrem sprawiedliwości i prokuratorem generalnym. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Był sekretarzem Kapituły Orderu Odrodzenia Polski.

1931 - W Jaworznie podczas krwawych starć górników z policją zginęło pięć osób.

1933 - Urodził się Wacław Sadkowski, eseista, krytyk literacki, tłumacz. Zadebiutował w 1949 roku na łamach dziennika "Słowo Powszechne”, jako krytyk. Współpracownik prasy katolickiej oraz "Trybuny Ludu”, tygodnika "Kultura”, dwutygodnika "Współczesność”, miesięcznika "Literatura na Świecie”. Wieloletni współpracownik Służby Bezpieczeństwa. Zmarł 9 stycznia 2023 roku.

1935 - W wypadku motocyklowym zginął Thomas Edward Lawrence, znany, jako Lawrence z Arabii, orientalista, pisarz, agent wywiadu brytyjskiego i realizator polityki brytyjskiej na Bliskim Wschodzie w czasie I wojny światowej. Urodził się 16 sierpnia 1888 roku.

1939 - W Paryżu podpisano protokół o natychmiastowej pomocy francuskich sił zbrojnych w wypadku niemieckiej agresji na Polskę. Ustalenia protokołu pozostały tylko na papierze. Choć Francja, jednocześnie z Anglią, wypowiedziała wojnę Niemcom 3 września, to nie przystąpiła do żadnych działań. 12 września na tajnej konferencji w Abbevill przedstawiciele Najwyższej Rady Wojennej Wielkiej Brytanii i Francji, w obecności premierów Neville'a Chamberlaina i Edouarda Daladiera, podjęli decyzję o wycofaniu się z obiecanych Polsce działań na froncie zachodnim, uznając, że angażowanie się w wojnę z Niemcami w tym momencie byłoby błędem. 85 rocznica

1939 - Urodził się James Fox, brytyjski aktor filmowy i teatralny, znany z ról w obrazach: „Czas patriotów”, „Okruchy dnia”, „Król szczurów”, „Wydział Rosja”, „Charlie i fabryka czekolady”. 85 rocznica

1940 - Po dziewięciu dniach ofensywy wojska niemieckie dotarły do brzegu kanału La Manche i odcięły główne siły sprzymierzonych we Flandrii. Niemcy zajęli Holandię, Luksemburg i dużą część Belgii z Brukselą. Dowodzący Brytyjskim Korpusem Ekspedycyjnym marszałek John Vereker zgłosił swoim przełożonym w Londynie, że być może konieczna okaże się ewakuacja jego wojsk przez Dunkierkę. Po kilku godzinach zapadła decyzja o przygotowaniach do wycofania brytyjskich wojsk z kontynentu. Akcji nadano kryptonim "Dynamo”.

1941 - Pancernik "Bismarck” wypłynął z Gdyni w swój pierwszy rejs bojowy, po czym, po dołączeniu krążownika ciężkiego "Prinz Eugen” i eskorty, zespół wziął kurs na Wielki Bełt. 27 maja "Bismarck” został zatopiony przez aliantów na północno-wschodnim Atlantyku.

1942 - Członkowie Wydziału Sabotażu z organizacji konspiracyjnej "Polscy Socjaliści” przeprowadzili zamach bombowy na kasyno przy alei Szucha w Warszawie. Wybuch bomby zranił kilku klientów kasyna. Akcja została przeprowadzona na znak protestu przeciwko Polakom, którzy nie przestrzegali bojkotu lokali rozrywkowych, prowadzonych przez Niemców. Kasyno dla funkcjonariuszy niemieckiego aparatu bezpieczeństwa, ich agentów oraz kolaborantów znajdowało się w pilnie strzeżonej niemieckiej dzielnicy okupowanej Warszawy.

1942 - W niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau zmarł Henryk Węglowski, polski żołnierz, porucznik piechoty Wojska Polskiego, lekarz i działacz społeczny. Od 1914 roku służył w Legionach Polskich, później działał w skautingu. Prowadził też działalność polityczną, należał do BBWR i Obozu Zjednoczenia Narodowego. Urodził się 6 czerwca 1895 roku.

1943 - Niemcy zlikwidowali getto żydowskie w Czeladzi, utworzone 21 czerwca 1941 w obrębie ulic Żwirki i Wigury, Kamiennej i Żytniej. Ponad tysiąc Żydów, stanowiących przed wojną pięć procent ludności miasta, zostało wymordowanych w niemieckich obozach zagłady.

1943 - W Celestynowie przeprowadzono akcję uwolnienia więźniów przewożonych transportem kolejowym z Warszawy. Organizację operacji powierzono oddziałowi Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej "Motor 30”. Główna grupa harcerzy z Grup Szturmowych zaatakowała gestapowców ochraniających dołączoną do pociągu więźniarkę. Efektem tych działań było uwolnienie 49 więźniów, których bezpiecznie ewakuowano. Zginęło czterech pilnujących ich gestapowców i dwóch Polaków.

1944 - Zmarł w obozie KL Auschwitz Marcin Rożek, rzeźbiarz, profesor Szkoły Sztuk Zdobniczych w Poznaniu. Uczestnik powstania wielkopolskiego w latach 1918-1919. W okresie II wojny światowej uczestniczył w konspiracji niepodległościowej. Został skazany na uwięzienie w obozie KL Auschwitz za odmowę wykonania rzeźby Adolfa Hitlera. Marcin Rożek był autorem poznańskich pomników Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszki, a także posągu Bolesława Chrobrego w Gnieźnie oraz wielu innych rzeźb sakralnych i świeckich.Urodził się 8 listopada 1885 roku. 80 rocznica

1945 - W Gdyni ukazał się pierwszy numer "Dziennika Bałtyckiego”. Obecnie gazeta ukazuje się sześć dni w tygodniu, od poniedziałku do soboty. Co piątek dołączanych jest 16 tygodników lokalnych. Średni nakład "Dziennika Bałtyckiego” wynosi około 15 tysięcy egzemplarzy. W grudniu 2020 roku "Dziennik Bałtycki" przejął Polski Koncern Naftowy Orlen

1945 - Urodził się Peter "Pete” Townshend, angielski gitarzysta rockowy, wokalista, tekściarz i kompozytor. Napisał ponad 100 piosenek zespołu The Who, między innymi: "I Can't Explain”, "Pictures of Lily”, "Substitute”, i "My Generation”. Townshend zajął 10 miejsce na liście "100 najlepszych gitarzystów wszech czasów" magazynu "Rolling Stone".

1946 - Urodził się Walerij Fiodorowicz Abramkin, rosyjski chemik, inżynier, opozycjonista, obrońca praw człowieka i więzień sumienia. Od połowy lat 60. współtworzył Klub Pieśni Niezależnej, działał w środowisku samizdatu. W grudniu 1979 roku został aresztowany, a rok później został skazany na karę trzech lat pobytu w kolonii karnej na terenach Ałtaju. W 1982 odbył się jego powtórny proces, na którym karę przedłużono o kolejne trzy lata. Walerij Abramkin walczył o prawa więźniów. Napisał książkę "Jak przeżyć w rosyjskim więzieniu". Był założycielem organizacji pozarządowej Więzienie i Wola. Zmarł 25 stycznia 2013 roku.

1948 - Urodził się Wiktor Skworc, biskup diecezjalny tarnowski w latach 1998-2011 i arcybiskup metropolita katowicki od 2011, doktor nauk humanistycznych. W Konferencji Episkopatu Polski zajmował się między innymi Ruchem Światło-Życie, był też przewodniczącym Komisji do spraw Misji oraz członkiem Kościelnej Komisji Konkordatowej, a w 2005 papież Benedykt XVI mianował go członkiem Kongregacji do spraw Ewangelizacji Narodów. Laureat między innymi nagrody imienia Wojciecha Korfantego przyznanej przez Związek Górnośląski oraz nagrody imienia. Stanisława Ligonia przyznanej przez Radio Katowice.

1948 - Urodziła się Grace Jones, jamajska piosenkarka, autorka tekstów i aktorka, była modelka, ikona światowej popkultury lat 70. i 80., znana ze swojego oryginalnego stylu. Początkowo nagrywała w stylistyce disco, jednak w latach 80. ukierunkowała swoją twórczość na reggae i muzykę nowofalową, a następnie na bardziej komercyjny pop. Jej najbardziej znane przeboje to: "Pull Up to the Bumper”, "Slave to the Rhythm” i "I’m Not Perfect (But I’m Perfect for You)”. Zagrała między innymi w filmach: "Conan Niszczyciel", "Zabójczy widok", "Z piekła rodem" oraz "Władca zwierząt".

1950 - Urodził się Wiesław Gawłowski, siatkarz, trener, wielokrotny reprezentant Polski, mistrz świata z Meksyku w 1974 roku i złoty medalista olimpijski z Montrealu w 1976 roku. Zginął w wypadku samochodowym 14 listopada 2000 roku.

1950 - Urodził się Sylwester Zych, ksiądz katolicki, związany z opozycją demokratyczną w PRL. W 1982 roku skazany na cztery lata więzienia za próbę obalenia siłą ustroju PRL. Od 1986 roku był kapelanem KPN. Był nękany przez służbę bezpieczeństwa, więziony, grożono mu śmiercią. 11 lipca 1989 roku w Krynicy Morskiej znaleziono jego zwłoki, a prowadzone śledztwo nie doprowadziło do ujawnienia sprawców zabójstwa.

1951 - Urodził się Joey Ramone, właściwie Jeffrey Ross Hyman, wokalista czołowego amerykańskiego zespołu punk rockowego Ramones. Jako jedyny, obok Johnny’ego Ramone’a, pozostał w składzie tego zespołu do 1996 roku, kiedy zespół zakończył działalność. Joey Ramones był współtwórcą większości repertuaru grupy. Zmarł 15 kwietnia 2001 roku.

1954 - Zmarł Charles Edward Ives, amerykański kompozytor, który wprowadził do swoich kompozycji elementy pozaharmoniczne, jak dysonane, fragmenty atonalne i politonalne, a także asymetryczne rytmy. Autor 4 symfonii, ponadto sonat, koncertów i wariacji organowych. Urodził się 20 października 1874 roku. 70 rocznica

1955 - Urodził się James Gosling, kanadyjski informatyk i programista. W roku 1994 stworzył podstawy języka Java oraz zaimplementował pierwszą wersję maszyny wirtualnej. Autor wielu książek i publikacji. W 2007 roku został oficerem Orderu Kanady, najwyższego kanadyjskiego odznaczenia przyznawanego obywatelom.

1955 - Zmarł Tadeusz Sygietyński, kompozytor i dyrygent, założyciel Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca "Mazowsze”, etnograf. Najbardziej znane utwory "Mazowsza" opracowane przez niego to: "Kukułeczka”, 'Polonez warszawski”, 'Ej, przeleciał ptaszek”. W okresie międzywojennym był kierownikiem muzycznym, dyrygentem i kompozytorem między innymi kabaretu "Qui Pro Quo" oraz Teatru Rozmaitości. Od 1933 roku współpracował z Polskim Radiem, jako reżyser muzyczny i autor popularnych słuchowisk. Urodził się 24 września 1896 roku.

1962 - Podczas imprezy z okazji zbliżających się 45. urodzin prezydenta Johna F. Kennedy'ego odbywającej się w Madison Square Garden w Nowym Jorku, Marilyn Monroe wykonała dedykowany mu utwór "Happy Birthday to You". To amerykańska piosenka tradycyjnie śpiewana podczas urodzin. Jest najbardziej rozpoznawanym utworem w języku angielskim. Wykonanie Marylin Monroe przeszło do historii.

1965 - Zmarła Maria Dąbrowska, pisarka, eseistka, dramatopisarka, tłumaczka literatury duńskiej, angielskiej i rosyjskiej. Jest między innymi autorką "Nocy i dni", "Dzienników” oraz zbiorów opowiadań: "Marcin Kozera”, ”Znaki życia”, "Uśmiech dzieciństwa”, "Ludzie stamtąd”. Urodziła się 6 października 1889 roku.

1970 - Zmarł Tadeusz Breza, powieściopisarz i eseista. Był między innymi autorem powieści: "Spiżowa Brama", "Urząd", "Uczta Baltazara”, "Mury Jerycha”, "Adam Grywald” i wspomnień "O kolegach i o sobie”. Urodził się 31 grudnia 1905 roku.

1970 - Zmarł August Zamoyski, rzeźbiarz. Od 1923 roku mieszkał i tworzył głównie we Francji. Kilka lat spędził w Brazylii, gdzie wykonał pomnik Fryderyka Chopina w Rio de Janeiro. Urodził się 28 czerwca 1893 roku.

1971 - Zmarł Czesław Janczarski, poeta, autor książek dla dzieci, między innymi "Przygód i wędrówek Misia Uszatka". Twórca i redaktor naczelny dwutygodnika dla najmłodszych "Miś”, współpracownik "Świerszczyka” i "Płomyczka”. Był autorem około 75 książek dla dzieci i młodzieży, a także licznych przekładów i wierszy. Urodził się 2 września 1911 roku.

1974 - Zmarł Michał Chmielowiec, pseudonim literacki Michał Sambor, poeta, eseista, tłumacz, w czasie wojny zesłany w głąb ZSRR, skąd wyszedł z Armią Andersa, redaktor polskiego programu "Głosu Ameryki” i Radia Wolna Europa. Urodził się 19 października 1918 roku. 50 rocznica

1976 - Zmarł Julian Krzyżanowski, historyk literatury, folklorysta, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Pod jego redakcją ukazał się czterotomowy zbiór przysłów "Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich” oraz "Słownik folkloru polskiego”. Po wybuchu II wojny światowej, podczas okupacji niemieckiej 1939-1945 w 1940 roku założył w Warszawie tajny uniwersytet nauk historycznych i polonistyki oraz był jego wykładowcą. Uczestniczył też w Powstaniu Warszawskim w 1944 i został ranny. Urodził się 4 lipca 1892 roku.

1978 - Eugeniusz Chrobak i Wojciech Wróż zdobyli Kangczendzongę Południową w Himalajach liczącą 8476 metrów. Trzy dni później Kazimierz Olech, Wojciech Brański i Zygmunt A. Heinrich weszli na Kangczendzongę Środkową, mierzącą 8482 metry.

1980 - Zmarł Ray Rennahan, amerykański operator filmowy. Został dwukrotnie uhonorowany Oscarem - w 1940 roku za zdjęcia do "Przeminęło z wiatrem” i dwa lata później za zdjęcia do 'Krwi na piasku”. Urodził się 1 maja 1896 roku.

1982 - Zmarł Maciej Staszewski, aktor, teatralny i filmowy. Występował w Olsztynie Jeleniej Górze, Wrocławiu i Łodzi a także w Warszawie, na scenie Teatru Narodowego w latach 1979 - 80. Zagrał między innymi w "Nie-Boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego oraz w spektaklu "Bracia Karamazow" Fiodora Dostojewskiego w reżyserii Adama Hanuszkiewicza. Urodził się 3 stycznia 1944 roku.

1983 - W Warszawie kilkadziesiąt tysięcy osób uczestniczyło w pogrzebie Grzegorza Przemyka, 19-letniego maturzysty. 12 maja 1983 roku w został on śmiertelnie pobity przez milicjantów. Dwa dni później zmarł. Był synem Leopolda Przemyka i Barbary Sadowskiej, poetki i działaczki opozycyjnej w PRL, prześladowanej przez Służbę Bezpieczeństwa, zaangażowanej w prace Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom.

1988 - W katastrofie kolejowej transportu wojskowego w Pile zginęło 10 żołnierzy, a 28 zostało rannych. Przyczyną katastrofy była usterka w jadącym na poligon wojskowy w Wicku Morskim wojskowym eszelonie. Pociąg wykoleił się, a cztery wagony zostały zmiażdżone. Z uwagi na charakter zdarzenia i udział wojska nałożono blokadę informacyjną na media. Zarekwirowano również film z miejsca katastrofy nakręcony przez dziennikarzy poznańskiego oddziału TVP.

1991 - Ponad 90 procent obywateli Chorwacji opowiedziało się w referendum za niepodległością od Jugosławii i utworzeniem niepodległego państwa chorwackiego. Referendum zostało zbojkotowane przez Serbów zamieszkałych na terenach objętych głosowaniem. 25 czerwca Słowenia oraz Chorwacja ogłosiły niepodległość. 27 czerwca wojska federalne interweniowały w Słowenii, a w lipcu w Chorwacji. Rozpoczęła się wojna domowa w Jugosławii. W kwietniu 1992 do Chorwacji wkroczyły siły pokojowe ONZ. Konflikt zakończono po trzech latach, układem w Dayton, a Chorwacja rozpoczęła zabiegi o członkostwo w NATO.

1994 - Zmarła Jacqueline Kennedy-Onassis, żona byłego prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna Kennedy'ego, a następnie greckiego armatora Arystotelesa Onassisa. Urodziła się 28 lipca 1929. 30 rocznica

1997 - Zmarła Teresa Tuszyńska, aktorka, grała jako amatorka, mimo to do historii polskiego kina lat 60. przeszły jej role w filmach: "Do widzenia, do jutra”, "Tarpany”, "Rozwodów nie będzie”, "Praskie noce”, "Kto wierzy w bociany”. Urodziła się 5 września 1942 roku.

2001 - Została uruchomiona Wigierska Kolej Wąskotorowa o długości 10 kilometrów. Biegnie wzdłuż południowego brzegu jeziora Wigry na Suwalszczyźnie, między miejscowościami Płociczno i Krusznik. Kolejka jest cennym zabytkiem techniki oraz jedną z całorocznych atrakcji turystycznych regionu. Latem przewozy odbywają się w odkrytych wagonikach, poza sezonem letnim w krytych i ogrzewanych.

2008 - W Warszawie zmarł Ryszard Kulesza, piłkarz i trener. W latach 1978-1980 selekcjoner piłkarskiej reprezentacji Polski, a następnie kadry Tunezji. Z reprezentacji został zwolniony w grudniu 1980 w następstwie tak zwanej afery na Okęciu. W 1993 brał udział w wydawaniu decyzji o odebraniu Legii Warszawa mistrzostwa kraju w związku z tak zwaną niedzielą cudów. Komentując wynik meczu Legia-Wisła Ryszard Kulesza miał powiedzieć: "cała Polska widziała". Podczas Powstania Warszawskiego jego ojciec został zastrzelony, a on sam ledwo uniknął śmierci - niemiecki żołnierz rzucił go pod nadjeżdżający czołg. Następnie został wywieziony na roboty do Niemiec, skąd uciekł i wrócił pieszo do Polski. Urodził się 28 września 1929 roku.

2010 - Zmarł Feliks Milan, pseudonim "Emir", żołnierz Armii Krajowej. W 1944 roku został aresztowany przez NKWD i skazany na15 lat łagru za działalność na rzecz niepodległości Polski. Był przetrzymywany w różnych miejscach w Rosji, w 1955 roku został zwolniony i wrócił do Polski. Był między innymi współzałożycielem odrodzonego Związku Sybiraków oraz prezesem Wojewódzkiego Stowarzyszenia Budowy Pomnika Chwały Żołnierzy Armii "Łódź”. Urodził się 22 lipca 1927 roku.

2011 - W Krakowie otwarto Muzeum Sztuki Współczesnej - MOCAK, czyli Museum of Contemporary Art in Kraków. Instytucja powstała w budynkach i na gruntach dawnej Fabryki Schindlera. Prezentuje sztukę współczesną ze szczególnym uwzględnieniem dzieł z dwóch ostatnich dziesięcioleci. Muzeum w stałej kolekcji posiada prace artystów z całego świata.

2014 - Zmarł Zbigniew Pietrzykowski, bokser, czterokrotny mistrz Europy, trzykrotny medalista olimpijski, trener, poseł na Sejm II kadencji. Urodził się 4 października 1934 roku. 10 rocznica

2015 - Zmarła Ziuta Hartman, z domu Rotenberg, żydowska działaczka podziemia podczas II wojny światowej, członkini Żydowskiego Związku Wojskowego, uczestniczka powstania w getcie warszawskim. W powstaniu zajmowała się pomocą osobom rannym, po likwidacji getta była więziona między innymi w niemieckich obozach koncentracyjnych w Majdanku i Buchenwaldzie. Przeżyła wojnę i wróciła do Polski, później, w 1952 roku wyemigrowała do Izraela. Urodziła się 5 października 1922 roku.

2016 - 66 osób zginęło w katastrofie lotu EgyptAir 804 nad Morzem Śródziemnym. Śledztwo wykazało, że w kokpicie Airbusa A320 wybuchł pożar, który uszkodził przewody elektryczne i hydrauliczne. Samolot spadł do morza, zginęli wszyscy znajdujący się na pokładzie, głównie obywatele Egiptu i Francji.

2016 - Zmarł Morley Safer, kanadyjski dziennikarz, wieloletni korespondent programu CBS News, najdłużej pracujący reporter dla programu "60 Minutes", korespondent w czasie wojny w Wietnamie. Sławę przyniósł mu reportaż nakręcony podczas jednej z amerykańskich akcji w czasie operacji "Znajdź i Zniszcz”. W 1965 roku reporter towarzyszył oddziałowi amerykańskiej piechoty morskiej, który wkroczył do niedużej wsi Kam Nei. Marines zastali we wsi tylko płaczących, wystraszonych starców i kobiety z dziećmi. Mimo to podpalili zabudowania, przy pomocy zapalniczek i miotaczy ognia. Amerykańskich żołnierzy nie pokazano tym razem, jako bohaterów, za to ekran wypełnił się dramatem prostych, biednych ludzi - wietnamskich wieśniaków. Reportaż zrobił wielkie wrażenie na amerykańskich widzach - program obejrzało 30 milionów widzów. Morley Safer urodził się 8 listopada 1831 roku.

2016 - Zmarł John Berry, amerykański gitarzysta, współzałożyciel i pomysłodawca nazwy zespołu Beastie Boys. Mimo że współpraca Berry’ego z Beastie Boys była krótkotrwała, to wywarł spory wpływ na zespół, a jego zasługi były wspominane, również podczas uroczystości przyjęcia Beastie Boys do Rock and Roll Hall of Fame. Urodził się 29 sierpnia 1963 roku.

2018 - W kaplicy Świętego Jerzego na zamku królewskim w Windsorze odbył się ślub brytyjskiego księcia Harry'ego oraz Amerykanki Meghan Markle. W uroczystości wzięło udział około 600 osób, w tym 30 członków rodziny królewskiej z królową Elżbietą II i jej 96-letnim mężem, księciem Filipem.

2019 - Trzech strażników i 29 więźniów zginęło w czasie buntu, który wybuchł w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze w mieście Wahdat niedaleko od Duszanbe, stolicy Tadżykistanu. Bunt wywołali przebywający tam więźniowie odbywający kary za członkostwo w dżihadystycznej organizacji tak zwanego Państwa Islamskiego. 5 rocznica

2019 - Zmarł Jan Bagiński, duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, biskup pomocniczy opolski w latach 1985-2009. Urodził się 31 maja 1932 roku. 5 rocznica 2020 - Zmarł Krzysztof Stypuła, inżynier, profesor nauk technicznych, specjalista mechaniki budowli i budowy metra, wykładowca akademicki. Specjalista badań statyki i dynamiki budowli i gruntów oraz ochrony środowiska przed wibracjami, w tym tymi powodowanymi przez środki transportu. Autor i współautor monografii, artykułów, ponad 200 publikacji i ponad 170 prac naukowo-badawczych. Twórca prac poświęconych drganiom spowodowanym przez budowę i eksploatację metra w Warszawie oraz linii kolejowych. Prowadził obliczenia sejsmiczne podczas projektowania metra w Algierze. Urodził się 20 marca 1948 roku.

2021 - Zmarł ksiądz Stanisław Orzechowski, duchowny katolicki, w okresie PRL duszpasterz wrocławskich robotników i kolejarzy, organizator mszy za ojczyznę i corocznych pielgrzymek z Wrocławia do grobu świętej Jadwigi w Trzebnicy. Bohater filmu dokumentalnego "Orzech - zawsze chciałem być z ludźmi", laureat nagrody honorowej "Świadek Historii” przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej w 2021. Urodził się 7 listopada 1939 roku.

2022 - Zmarł Jerzy Blaszyński, operator dźwięku. Na festiwalach polskich filmów fabularnych w Gdańsku uzyskał nagrody za pracę przy filmach: "Śmierć prezydenta", "Pałac" oraz "Akademia Pana Kleksa". Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Filmowców Polskich oraz członkiem Polskiej Akademii Filmowej. Urodził się 19 sierpnia 1928 roku.

2022 - Zmarł Jerzy Zass, aktor teatralny i filmowy. Występował głównie na deskach teatralnych, między innymi w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze, Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, Teatrze imienia Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim oraz w Teatrze Narodowym w Warszawie i Teatrze Dramatycznym we Wrocławiu. Zagrał między innymi w filmach: "Krótki film o zabijaniu", "Zabij mniej glino" i "Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy". Urodził się 7 listopada 1937 roku.

2023 - Zmarł Martin Louis Amis, brytyjski pisarz i nauczyciel akademicki, związany z Uniwersytetem Manchesteru. Autor powieści: "Strefa interesów", "Opowieśc wtajemniczonego", "Dom schadzek". Syn pisarza Kingsleya Amisa. Urodził się 25 sierpnia 1949 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-08-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 sierpnia - Dzień Solidarności i Wolności, ustanowiony przez Sejm 27 lipca 2005 roku, dla upamiętnienia podpisania w 1980 roku porozumień gdańskich. Polskie… » więcej 2024-08-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci Osób Zaginionych. 30 sierpnia - Dzień Taksówkarza » więcej 2024-08-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, proklamowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2009 roku. 29 sierpnia - Dzień Straży… » więcej 2024-08-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 sierpnia - Święto Lotnictwa Polskiego, obchodzone wspólnie przez lotnictwo cywilne, wojskowe oraz przemysł lotniczy, 1993 roku. Upamiętnia zwycięstwo… » więcej 2024-08-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 sierpnia - Święto narodowe Mołdawii, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1991 roku. 27 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Gier Ksi… » więcej 2024-08-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 sierpnia - Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej, obchodzona przez Kościół katolicki w Polsce. Święto zostało ustanowione w 1904 roku… » więcej 2024-08-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 sierpnia - Dzień Polskiej Żywności, obchodzony od 2013 roku. » więcej 2024-08-24, godz. 21:33 Kartka z kalendarza 24 sierpnia - Dzień Niepodległości Ukrainy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości. 24 sierpnia - Dzień Windowsa. Przypada w rocznicę wprowadzenia… » więcej 2024-08-23, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 23 sierpnia - Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu, obchodzony od 2009 roku, ustanowiony Przez Parlament Europejski w 70. rocznicę Paktu Ribbentrop-Mołotow. 23… » więcej 2024-08-22, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 22 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Upamiętniający Ofiary Aktów Przemocy ze względu na Religię lub Wyznanie. 22 sierpnia - Światowy Dzień Mleka Roślinnego… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »