Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-05-17, 07:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

17 maja - Światowy Dzień Społeczeństwa Informacyjnego, obchodzony w rocznicę założenia Międzynarodowego Związku Telegraficznego w 1865 roku. Organizacja ta nosi obecnie nazwę Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny.

17 maja - Światowy Dzień Nadciśnienia Tętniczego.

17 maja - Międzynarodowy Dzień Telefonów Zaufania dla Dzieci.

17 maja - Międzynarodowy Dzień Przeciw Homofobii.

17 maja - Święto narodowe Norwegii - Dzień Konstytucji, obchodzony od 1814 roku.
1490 - Urodził się Albrecht Hohenzollern, w latach 1511-1525 ostatni wielki mistrz zakonu krzyżackiego przed sekularyzacją państwa zakonnego. Z zakonu wystąpił razem z dużą liczbą innych rycerzy i 10 kwietnia 1525 roku złożył hołd lenny królowi Polski Zygmuntowi Staremu w Krakowie, nazwany później hołdem pruskim. Od tego czasu aż do śmierci w 1568 roku sprawował władzę książęcą w dawnym państwie zakonnym przemianowanym na Prusy Książęce. Zmarł 20 marca 1568 roku.

1510 - Został pochowany - data śmierci nie jest znana - Sandro Botticelli, właściwie Alessandro di Mariano Filipepi, włoski malarz renesansowy, jeden z największych przedstawicieli szkoły florenckiej. Autor słynnych fresków w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie. Namalował obrazy mitologiczne: "Narodziny Venus", "Wiosna", religijne: "Pokłon Trzech Króli”, "Pieta”, "Zwiastowanie”. Urodził się 1 marca 1445 roku.

1557 - Augustów otrzymał prawa miejskie. Od połowy lat dwudziestych XX wieku miasto stało się popularnym letniskiem, od 1993 roku posiada status uzdrowiska. Augustów liczy około 30 tysięcy mieszkańców.

1602 - Wojska polsko-kozackie pod dowództwem hetmana Jana Zamoyskiego zdobyły twierdzę Fellin w Inflantach, obecnie południowej Estonii. II wojna polsko-szwedzka o Inflanty zakończyła się podpisaniem rozejmu w 1611 roku. Kolejna rozpoczęła się w 1617.

1634 - Polskie wojska odstąpiły od oblężenia twierdzy Biała, niedaleko Smoleńska, bronionej przez rosyjskich żołnierzy. Oblężenie trwało siedem tygodni. Choć twierdza nie została przez Polaków zdobyta, wróciła do Rzeczypospolitej na mocy traktatu w Polanowie zawartego 16 czerwca, który kończył wojnę smoleńską. 390. rocznica

1700 - Zmarł Adam Adamandy Kochański, duchowny, jezuita, matematyk i mechanik, a także filozof i fizyk. Był kapelanem, nadwornym matematykiem, zegarmistrzem i bibliotekarzem króla Jana III Sobieskiego. Wraz z Heweliuszem skonstruował w rezydencji królewskiej w Wilanowie zegar słoneczny. Jako mechanik był znanym konstruktorem zegarów. W 1659 roku zaproponował zastąpienie wahadła zegarowego sprężyną regulującą i zestandaryzowanie liczby wahnięć wahadła na godzinę. Urodził się 5 sierpnia 1631 roku.

1749 - Urodził się Edward Jenner, angielski lekarz, odkrywca szczepień ochronnych przeciw ospie. 14 maja 1796 roku podjął udaną próbę szczepienia krowią ospą ośmioletniego chłopca. Zmarł 26 stycznia 1823 roku. 275. rocznica 1760 - Zmarł Hieronim Florian Radziwiłł, książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego, chorąży wielki litewski, starosta przemyski i krzyczewski. Otaczał się cudzoziemcami, głównie Niemcami. Zafascynowany dyscypliną wojskową stworzył na własne potrzeby prywatną armię, w której służyło około sześciu tysięcy żołnierzy. Założył w Słucku manufakturę, która produkowała słynne w całej Rzeczypospolitej pasy słuckie. Znany był ze srogości i okrucieństw, których dopuszczał się zarówno na chłopach, jak i na szlachcie. Na zamkach w Białej Podlaskiej i Słucku zbudował więzienia, do których wtrącał każdego, kto w jakiś sposób mu się sprzeciwił. Urodził się 4 maja 1715 roku.

1781 - W wyniku pożaru w Tucholi spłonęła większość zabudowań, w tym ratusz i kościół Świętego Bartłomieja. Pożar wywołał złodziej Jan Filip Voigt, który skradł kosztowności z kościoła i by zamaskować kradzież podpalił budynek. Planowano wówczas przeniesienie miasta do pobliskiej osady Rudzki Most, lecz mieszkańcy postanowili pozostać na dawnym miejscu. Po pożarze miasto zostało w ciągu kilku lat odbudowane, a następnie weszło w stadium szybkiego rozwoju.

1805 - Urodził się Teofil Klonowski, kompozytor i pedagog. Jest między innymi autorem czterogłosowego opracowania pieśni "Gaude Mater Polonia”, śpiewanej obecnie w czasie inauguracji roku akademickiego, zamiennie z pieśnią "Gaudeamus igitur”. Napisał też "Pieśni i piosneczki szkolne z melodiami na 2, 3 i 4 głosy” oraz "Śpiewaka Wielkopolski. Pięćdziesiąt kwartetów męskich”. Zmarł 30 września 1876 roku.

1814 - Zgromadzenie Konstytucyjne w Eidsvold uchwaliło konstytucję niepodległej Norwegii. Po zmianach obowiązuje do dziś. Konstytucja proklamowała niepodległość Norwegii, jako monarchii konstytucyjnej. Wprowadziła wolność praktyk religijnych. Zapewniła wszystkim obywatelom prawo do środowiska naturalnego i korzystania z bogactw naturalnych. 17 maja w Norwegii z tej okazji obchodzone jest święto narodowe. 210. rocznica

1821 - Urodził się Sebastian Kneipp, niemiecki ksiądz katolicki, jeden z najbardziej znanych na świecie zwolenników hydroterapii, ziołolecznictwa oraz racjonalnego sposobu odżywiania się. W swoich publikacjach i działalności zachęcał do podstawowych zabiegów higienicznych jak codzienne mycie całego ciała, mycia włosów, regularnego prania odzieży i bielizny, spacerowania, ćwiczeń fizycznych oraz odpoczynku. Był jednym z pierwszych zalecających stosowanie podstawowych zabiegów higienicznych u dzieci. Swoje porady zawarł w książce "Dziecko zdrowe i chore: Poradnik dla Matek i Ojców troskliwych". Zmarł 17 czerwca 1897 roku.

1828 - Hrabina Anna Jadwiga Sapieżyna sprzedała Skarbowi Królestwa Polskiego miasto Szydłowiec oraz 22 wsie i folwark za dwa miliony 554 tysięcy 454 ówczesnych złotych. W ten sposób Szydłowiec stał się miastem rządowym.

1836 - Urodził się Wilhelm Steinitz, austriacki szachista, pierwszy oficjalny mistrz świata w szachach. Miał duży wkład w rozwój teorii szachów, zwłaszcza w zakresie gry pozycyjnej. Jego idee cieszyły się dużym uznaniem innych czołowych szachistów świata. Wilhelm Steinitz był mistrzem świata od 1886 do 1894 roku. Jego nazwisko noszą warianty i systemy debiutowe, między innymi jeden z wariantów partii hiszpańskiej. Zmarł 12 sierpnia 1990 roku.

1851 - Urodził się Aleksander Michałowski, pianista, kompozytor, pedagog - profesor w warszawskim konserwatorium, a następnie w Wyższej Szkole Muzycznej. Zasłynął, jako wykonawca dzieł Chopina. Jest uważany za jednego z twórców polskiej szkoły pianistycznej przełomu XIX i XX wieku. Do jego uczniów należeli między innymi: Jerzy Lefeld, Wanda Landowska, Władysław Szpilman. Zainicjował tradycję recitali chopinowskich w dniu śmierci Fryderyka Chopina. Zmarł 17 października 1938 roku.

1861 - W Royal Institution w Londynie Thomas Sutton zaprezentował pierwsze w historii kolorowe zdjęcie swego autorstwa.

1861 - Zmarł Daniel Gottfried Georg Langermann, oficer wojsk napoleońskich, generał wojsk polskich i belgijskich, narodowości niemieckiej, powstaniec listopadowy, kawaler orderu Virtuti Militari. W wieku lat 16 uciekł z domu, zaciągnął się w 1807 do wojsk napoleońskich i brał udział między innymi w bitwie pod Moskwą. Do pomocy polskim wojskom namówił go w 1831 roku przewodniczący Francusko-Polskiego Komitetu Pomocy dla Powstania Listopadowego, markiz Marie Joseph de La Fayette. Stanął na czele 2. brygady 1. Dywizji Piechoty. Wyróżnił się podczas bitwy o most w Tykocinie 22 maja 1831, za co otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari. Brał udział w bitwie pod Ostrołęką, gdzie jego oddziały poniosły wielkie straty wobec olbrzymiej przewagi Rosjan. Po upadku powstania i internowaniu wraz z wieloma polskimi oficerami udał się na emigrację do Francji. Urodził się 27 października 1791 roku.

1865 - W Paryżu został założony Międzynarodowy Związek Telegraficzny, obecnie Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny. Jest agendą ONZ, specjalizującą się zagadnieniach szeroko rozumianej telekomunikacji. Zrzesza ponad 190 państw, w tym Watykan. Polska jest jego członkiem od 1921 roku. Tego dnia jest obchodzony Światowy Dzień Społeczeństwa Informacyjnego.

1866 - Urodził się Julian Marchlewski, współorganizator Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy oraz Związku Spartakusa w Niemczech, od 1918 roku w Rosji sowieckiej. Jeden z założycieli Międzynarodówki Komunistycznej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku przewodniczący Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku. Zmarł 22 marca 1925 roku.

1870 - Urodził się Lucjan Rydel, poeta, dramaturg, tłumacz. Jego ślub z córką chłopa z Bronowic stał się wydarzeniem społecznym i artystycznym, a także zainspirował Stanisława Wyspiańskiego do napisania "Wesela". Jest autorem baśni dramatycznej "Zaczarowane koło", trylogii dramatycznej "Zygmunt August", poematów bajecznych: "Bajka o Kasi i królewiczu", "Pan Twardowski". Przetłumaczył: "Iliadę", wiersze Horacego, utwory Moliera. Zmarł 8 kwietnia 1918 roku.

1875 - W Louisville w Stanach Zjednoczonych została rozegrana pierwsza gonitwa konna Kentucky Derby, jeden z najsłynniejszych wyścigów koni na świecie. W zawodach tych mogą brać udział jedynie konie trzyletnie. Pula nagród wynosi dwa miliony dolarów, z czego około 1,4 miliona przypada zwycięzcy.

1885 - Urodziła się Gene Gauntier, właściwie Genevieve Liggett, amerykańska pionierka kina, scenarzystka i aktorka, reżyserka, producentka filmowa, dziennikarka i pisarka. Jedna z największych gwiazd kina niemego. Wystąpiła w 87 filmach. Napisała scenariusze do 42 filmów, w tym do 15-minutowego filmu "Ben-Hur", będącego adaptacją powieści o tym samym tytule. Wydawca książki pozwał producenta filmu firmę Kalem Film Company za naruszenie praw autorskich. Po kilku latach amerykański Sąd Najwyższy uznał firmę Kalem winną i skazał ją na karę w wysokości 25 tysięcy dolarów. Werdykt ten ustanowił praktykę sądową w kwestiach związanych z prawami autorskimi w przemyśle filmowym w USA. Gene Gauntier zmarła 18 grudnia 1966 roku.

1891 - Urodził się Antoni Janus, powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i więzień niemieckiego obozu zagłady Auschwitz, gdzie zmarł 21 marca 1942 roku.

1897 - Zwodowany został USS Holland, pierwszy okręt podwodny pełniący służbę w marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych. Był to pierwszy na świecie wcielony do służby okręt podwodny, który na powierzchni miał napęd spalinowy, a w zanurzeniu elektryczny.

1899 - Urodził się Stefan Balicki, pisarz, współtwórca i uczestnik różnych poznańskich kabaretów i szopek literackich oraz autor licznych audycji literackich i słuchowisk w poznańskiej rozgłośni radiowej. Zmarł 29 marca 1943 roku w niemieckim obozie zagłady Fort VII w Poznaniu. 125. rocznica

1900 - Po 217 dniach zakończyło się oblężenie przez Burów miasta Mafeking na terenie obecnej Botswany, państwa w południowej Afryce. Dowodzący obroną Robert Baden-Powell został uznany za brytyjskiego bohatera narodowego. Było to decydujące starcie II wojny burskiej zakończonej zwycięstwem Brytyjczyków. Burowie byli głównie potomkami niemieckich i holenderskich kolonistów wspieranymi przez niemiecką Afrykę Południowo-Zachodnią.

1900 - Urodził się Władysław Rymkiewicz, pisarz. W 1929 roku ogłosił swój pierwszy tom opowiadań "Pan swego życia". Jest między innymi autorem powieści: "Ziemia wyzwolona", "Raj utracony", "Chłodne spojrzenie”. Zmarł 13 stycznia 1984 roku.

1906 - 13 osób zginęło, a kilkadziesiąt odniosło obrażenia w wyniku uderzenia pioruna w kaplicę bez piorunochronu na cmentarzu ewangelickim w Koniakowie (obecnie dzielnica Czeskiego Cieszyna).

1910 - Zmarł Karol Dominik Witkowski, znany też jako Karl Witkowski, malarz portrecista. Połowę swojego życia spędził na emigracji w USA, w latach 1884-1887 oraz 1889-1910, gdzie znany był głównie z obrazów dzieci, w szczególności uboższych dzieci z przedmieść Newark. Urodził się 16 sierpnia 1860 roku.

1911 - Urodziła się Lisa Fonssagrives, szwedzka modelka, powszechnie uznawana za pierwszą supermodelkę. Przeprowadziła się ze Szwecji do Paryża, żeby uczyć się baletu. Jej zdjęcia były zamieszczane na okładkach wielu magazynów w latach 30., 40. i 50. XX wieku, między innymi: "Life", "Vanity Fair", "Vogue" i "Time". W jednym z wywiadów opisała siebie, jako "dobry wieszak na ubrania”. Zmarła 4 lutego 1992 roku.

1918 - W Paryżu zmarł Bronisław Piłsudski, etnograf, lingwista, muzeolog. Za udział w przygotowaniach do zamachu na cara Aleksandra III w 1887 roku został skazany na 15 lat zesłania i ciężkich prac na Sachalinie. Podczas licznych wypraw po Rosji Bronisław Piłsudski prowadził badania nad językiem i kulturą ginących plemion, między innymi japońskiego ludu Ajnów na Sachalinie i Hokkaido. Dokonał unikatowych nagrań, zebrał imponującą dokumentację zawierającą opisy kultury i obyczajów, zbiór legend, utwory muzyczne oraz około 300 fotografii. Urodził się 2 listopada 1866 roku.

1920 - Urodziła się Zofia Rysiówna, aktorka teatralna i filmowa. W czasie II wojny światowej działała w ruchu oporu. Uczestniczyła w akcji odbicia z rak gestapo Jana Karskiego ze szpitala w Nowym Sączu. Więźniarka niemieckiego obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Występowała między innymi na scenach teatrów imienia Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz Dramatycznego w Warszawie. Grała w prawie 70 spektaklach Teatru Telewizji, między innymi w "Dziadach”, "Chłopcach”, "Wujaszku Wani” oraz 19 filmach i serialach, między innymi w "Drewnianym różańcu”, "Tataraku”, "W labiryncie” i "Domu”. Od 1955 roku współpracowała z Polskim Radiem, gdzie wystąpiła między innymi w słuchowiskach: "Przebudzenie”, "Donia Barbara”, "Kolumbowie, rocznik20”. W 1989 roku została laureatką Wielkiego Splendora nagrody Teatru Polskiego Radia. Zmarła 17 listopada 2003 roku.

1922 - Urodziła się Anna Kochanowska, dziennikarka radiowa, działaczka kulturalna i społeczna. Na początku lat 50. pełniła funkcję kierownika literackiego Teatru imienia Stefana Jaracza w Olsztynie. Od 1956 zatrudniona w Polskim Radiu. W 1959 została kierownikiem redakcji literackiej Polskiego Radia w Olsztynie. Była posłanką na Sejm PRL VI i VII kadencji w latach 1972-1980. Zmarła 31 maja 2019 roku.

1923 - W Warszawie podpisano tak zwane "porozumienie lanckorońskie” partii centrowych i prawicowych: Polskiego Stronnictwa Ludowego "Piast”, Związku Ludowo-Narodowego i Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy. Pakt przewidywał między innymi, że państwo i samorząd powinny odzwierciedlać narodowy charakter II Rzeczypospolitej, a rząd winni tworzyć wyłącznie Polacy, większą niż dotychczas rolę Kościoła katolickiego w państwie, wzmożoną polonizację Kresów Wschodnich. I rząd Chjeno-Piasta został utworzony 28 maja 1923 roku.

1924 - Otwarto Estadio de Chamartín, pierwszy stadion Realu Madryt. W premierowym meczu "Królewscy" pokonali towarzysko Newcastle United 3:2, a pierwszego gola zdobył Félix Pérez. Klub korzystał z obiektu, mieszczącego 15 tysięcy kibiców, w latach 1924-1946. W czasie wojny domowej w Hiszpanii stadion pełnił rolę obozu dla więźniów politycznych. 100. rocznica

1924 - Urodził się Kazimierz Dejmek, reżyser, aktor, dyrektor teatrów, minister kultury i sztuki w latach 1993-1996, poseł na Sejm II kadencji. W 1962 roku objął funkcję dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie. Był autorem słynnej inscenizacji "Dziadów” z 1967 roku, uznanej przez władze PRL za ”antyrosyjską” i "antyradziecką”. Zmarł 31 grudnia 2002 roku. 100. rocznica

1928 - Rozgłośnia wileńska nadała pierwsze słuchowisko oryginalne, napisane specjalnie dla Polskiego Radia, zatytułowane "Pogrzeb Kiejstuta". Autorem i reżyserem przedsięwzięcia był Witold Hulewicz. Akcja słuchowiska osnuta została na legendach litewskich. Aktorzy grali w plenerze. Do naszych czasów nie zachował się ani tekst autorski Witolda Hulewicza, ani to pierwsze słuchowisko. Wiadomo, że "Pogrzeb Kiejstuta" był trzykrotnie wznawiany. W 1929 dwukrotnie nadawała słuchowisko rozgłośnia Polskiego Radia w Wilnie, a w 1935 miało ono swą premierę w Polskim Radiu w Warszawie.

1928 - W Amsterdamie rozpoczęły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie, w czasie których Halina Konopacka, wygrywając konkurs rzutu dyskiem, zdobyła pierwszy w historii złoty medal olimpijski dla Polski. W zmaganiach olimpijskich wystartowało w sumie 66 polskich sportowców. Oprócz "złota" Haliny Konopackiej zdobyli medal srebrny w jeździectwie oraz trzy brązowe w jeździectwie, wioślarstwie i szermierce. Igrzyska trwały do 12 sierpnia.

1932 - Urodził się Miloslav Vlk, czeski duchowny katolicki, kardynał, w latach 1991 - 2010 arcybiskup metropolita Pragi i prymas Czech i Moraw. W latach 70-tych był prześladowany przez władze komunistyczne Czechosłowacji, jednak konsekwentnie prowadził działalność duszpasterską. Uczestniczył w sesjach Światowego Synodu Biskupów w Watykanie, Był też specjalnym wysłannikiem papieża Jana Pawła II na uroczystościach religijnych i rocznicowych. W latach 1993-2001 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Konferencji Episkopatów Europy. Zmarł 18 marca 2017 roku.

1933 - Urodził się Jarosław Abramow-Newerly, dramatopisarz, satyryk, aktor, kompozytor, autor słuchowisk radiowych, dziennikarz, współzałożyciel Studenckiego Teatru Satyryków w Warszawie. Autor tekstów piosenek, między innymi: "Bohdan, trzymaj się”, "Piosenka o okularnikach”, "Widzisz mała”. Współpracował z Teatrem Polskiego Radia, dla którego pisał słuchowiska oraz redagował radiowy Teatrzyk Małych Form "Zwierciadło".

1935 - Zmarł Paul Abraham Dukas, francuski kompozytor i nauczyciel muzyki. Najbardziej znanym dziełem Dukasa, wykonywanym chętnie także współcześnie, jest scherzo symfoniczne "Uczeń czarnoksiężnika” z 1897 roku, oparte na balladzie Johanna Wolfganga Goethego. Urodził się 1 października 1865 roku.

1936 - Urodził się Dennis Hopper, amerykański aktor, reżyser i scenarzysta filmowy, twórca filmu "Swobodny jeździec". Obraz ten uznawany jest za jeden z najważniejszych filmów nurtu kontestacji i manifest pokolenia amerykańskiego lat 70. Okazał się ogromnym sukcesem kasowy, a Hopper i Peter Fonda otrzymali nominację do Oscara za scenariusz. W latach 90. Hooper stał się etatowym odtwórcą drugoplanowych ról maniakalnych czarnych charakterów. Szczególnie udany był jego występ w dreszczowcu "Speed: Niebezpieczna szybkość", gdzie zagrał szaleńca, który podkłada bombę pod autobus miejski. Zmarł 29 maja 2010 roku.

1940 - Urodził się Marcel Łoziński, reżyser filmowy. Jest twórcą między innymi filmów fabularnych i dokumentalnych: ”Poste restante”, "Jak to się robi”, "Pamiętam”, "Wszystko może się przytrafić”, "Las Katyński”. Laureat Nagrody Wolności Andrzeja Wajdy. W 1994 roku był nominowany do Oscara za film "89 mm od Europy". Od 1995 roku jest członkiem Amerykańskiej Akademii Filmowej. W 2014 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za "wybitne zasługi w pracy twórczej i działalności artystycznej, za osiągnięcia w promowaniu polskiej kultury".

1941 - W Warszawie gestapo aresztowało kierownictwo konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego: profesora Romana Rybarskiego, profesora Teofila Staniszkisa i Mieczysława Trajdosa, a także Stanisława Sedlaczka - naczelnika Harcerstwa Polskiego.

1941 - Urodziła się Grace Zabriskie, amerykańska aktorka. W Polsce znana przede wszystkim z roli Sarah Palmer w serialu telewizyjnym "Miasteczko Twin Peaks". Zagrała także między innymi w filmach: "Dzikość serca", "Smażone zielone pomidory" i "Moje własne Idaho".

1945 - Podczas przeprowadzonej przez sowieckie NKWD pacyfikacji we wsi Bodaki na Podlasiu zginęło 24 żołnierzy NSZ, dowodzonych przez porucznika Zbigniewa Zalewskiego pseudonim "Orłowski”. Zamordowano również trzech gospodarzy. Partyzantów pochowano na cmentarzach w Klichach i Łubinie.

1946 - Urodził się Hannu Lepistö, fiński trener skoków narciarskich, od kwietnia 2006 do marca 2008 pierwszy trener polskiej kadry skoczków. Od 30 stycznia 2009 do końca kariery indywidualny trener Adama Małysza. Podczas swojej kariery trenerskiej miał w swoich drużynach wielu medalistów wielkich imprez, takich jak mistrzostwa świata, igrzyska olimpijskie, czy Puchar Świata.

1946 - Urodził się F. Paul Wilson, właściwie Francis Paul Wilson, amerykański pisarz, autor przede wszystkim powieści i krótkich opowiadań utrzymanych w klimacie science fiction i horroru. Zadebiutował w 1976 powieścią "Healer". W 1979 otrzymał nagrodę Prometheus Award za powieść "Wheels within Wheels", a w 2004 za najlepszy zbiór "Sims". Jest również laureatem Bram Stoker Award 1999 za opowiadanie "Aftershock". W 1983 roku jego, najbardziej znana w Polsce, powieść "Twierdza" została zekranizowana przez Paramount Pictures.

1953 - W Warszawie rozpoczęły się X Mistrzostwa Europy w boksie mężczyzn, podczas których polscy pięściarze zdobyli pięć złotych medali. Startowało 117 uczestników z 19 państw, w tym dziesięciu reprezentantów Polski. Zniszczona po II wojnie światowej Warszawa nie posiadała odpowiedniego miejsca do organizacji mistrzostw Europy. Początkowo planowano zorganizować zawody na świeżym powietrzu, ale ostatecznie mistrzostwa zostały rozegrane w warszawskiej hali "Gwardii”. Złote medale dla Polski zdobyli: Henryk Kukier, Zenon Stefaniuk, Józef Kruża, Leszek Drogosz i Zygmunt Chychła. Nasi reprezentanci zdobyli także dwa srebrne i dwa brązowe krążki. Zawody trwały do 24 maja.

1953 - W Szczecinie urodził się Marek Biliński, kompozytor, multiinstrumentalista, jeden z prekursorów muzyki elektronicznej w Polsce. Popularność solową na krajowym rynku muzycznym zdobył bestsellerowym albumem "Ogród Króla Świtu” oraz wideoklipem "Ucieczka z Tropiku”, który przez telewidzów uznany został za najlepszy klip 1984 roku. Występował w kraju i za granicą, koncertował między innymi w Berlinie, Hamburgu, Bremie, Pradze i Kuwejcie. W plebiscytach na najpopularniejszego instrumentalistę przez pięć kolejnych lat zajmował, w latach 80., pierwsze miejsce.

1954 - Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych wydał orzeczenie uznające segregację rasową w szkołach za niekonstytucyjną. Dziesięć lat później 2 lipca 1964 roku prezydent Stanów Zjednoczonych Lyndon B. Johnson podpisał ustawę przyznającą swobody obywatelskie czarnoskórej części społeczeństwa USA. 70. rocznica

1955 - Urodził się Czesław Lang, kolarz, przedsiębiorca, torowiec do 1977 roku i jeden z najlepszych szosowców przełomu lat 70.i 80. Medalista Mistrzostw Świata, wicemistrz olimpijski z Moskwy i pierwszy po II wojnie światowej polski kolarz zawodowy. Jest organizatorem między innymi Tour de Pologne.

1961 - Urodziła się Enya, irlandzka instrumentalistka, kompozytorka i wokalistka. Rozpoczęła karierę muzyczną w 1980 roku, kiedy to dołączyła do rodzinnego zespołu Clannad, gdzie grała partie klawiszowe. Po nagraniu dwóch albumów, opuściła zespół w 1982 za namową swego menadżera i producenta, aby kontynuować karierę solową. Enya zyskała światową sławę po wydaniu drugiego albumu solowego "Watermark" w 1988 roku, za sprawą międzynarodowego hitu "Orinoco Flow". Enya znana jest w świecie muzyki z pilnie strzeżonej prywatności, nigdy też nie odbyła solowej trasy koncertowej. Jest najlepiej sprzedającą płyty solową artystką Irlandii. Sprzedała ponad 80 milionów płyt na całym świecie. Zdobyła wiele nagród, w tym siedem World Music Awards oraz cztery nagrody amerykańskiego przemysłu fonograficznego Grammy za najlepszy album "New Age". Była nominowana do Oscara i Złotego Globu za utwór "May It Be", napisany do filmu "Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia".

1961 - Urodził się Corey Johnson, amerykański aktor charakterystyczny, występujący głównie w Wielkiej Brytanii. Znany jest z ról drugoplanowych w takich produkcjach jak "Hellboy", "Ultimatum Bourne’a", "Kapitan Phillips" czy "Kingsman: Tajne służby". Użyczył też swojego głosu w kilku grach komputerowych.

1964 - Kanadyjski hokeista Tim Horton otworzył w Hamilton restaurację, która z czasem przerodziła się w największą kanadyjską sieć barów szybkiej obsługi Tim Hortons. W Kanadzie jest ponad 3650 barów sieci specjalizujących się w sprzedaży kawy, ciastek i kanapek. Ma też ponad 600 lokali w amerykańskich stanach graniczących z Kanadą. 60. rocznica

1967 - W Buenos Aires zmarł Marian Seyda, polityk, prawnik, publicysta, członek Związku Ludowo-Narodowego i Stronnictwa Narodowego, poseł na Sejm w latach 1919-1928, senator od 1928 do 1935 roku. W 1923 pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych. W czasie II wojny światowej - w rządzie Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Urodził się 7 lipca 1879 roku.

1970 - Norweg Thor Heyerdahl wypłynął z Maroka w rejs przez Atlantyk na tratwie "Ra II". 12 lipca międzynarodowa załoga tratwy, składająca się z siedmiu mężczyzn, płynąca pod flagą ONZ dopłynęła do Barbadosu. Heyerdahl zbudował replikę papirusowej łodzi, aby zademonstrować, że starożytni Egipcjanie mogli dotrzeć do Ameryki przez Atlantyk.

1972 - Bundestag zatwierdził układ między PRL a RFN o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków, podpisany 7 grudnia 1970 roku w Warszawie, przez Józefa Cyrankiewicza i Willy'ego Brandta. W układzie RFN uznała polską granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej.

1974 - 33 osoby zginęły w wybuchach czterech samochodów-pułapek w Dublinie i Monaghan w Irlandii. Zamach przeprowadziła organizacja terrorystyczna północnoirlandzkich protestantów - Ochotnicze Siły Ulsteru. 50. rocznica

1978 - Szwajcarska policja aresztowała Polaka i Bułgara i znalazła na wskazanym przez nich polu kukurydzy koło Noville trumnę ze zwłokami Charliego Chaplina, którą 1 marca ukradli z cmentarza w Vevey w celu wymuszenia okupu od rodziny.

1982 - Zmarła Władysława Markiewiczówna, pianistka, kompozytorka, pedagog. W 1929 roku rozpoczęła działalność koncertową oraz objęła klasę fortepianu w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Katowicach. W 1935-ym utworzyła wraz ze Stefanią Allinówną duet fortepianowy - występowały wspólnie do 1960 roku. Lata wojny spędziła w Krakowie i Warszawie, po 1945-ym powróciła na katowicką uczelnię. Do jej uczniów należeli między innymi - Tadeusz Żmudziński, Kazimierz Kord, Andrzej Jasiński i Wojciech Kilar. Urodziła się 5 lutego 1900 roku.

1984 - PKOl postanowił nie zgłaszać polskich sportowców do udziału w XXIII Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles. Decyzję podjęto po tym, jak zawody zostały zbojkotowane przez Związek Radziecki. Jedynymi państwami komunistycznymi, które nie zbojkotowały Igrzysk były Chiny, Ludowa Republika Konga, Jugosławia i Rumunia. 40. rocznica

1989 - Sejm PRL przyjął ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz o stosunku państwa do Kościoła katolickiego. Ustawy nadawały osobowość prawną Kościołowi katolickiemu, gwarantowały wolność wyznania oraz ustalały ubezpieczenia socjalne dla duchownych. 35. rocznica

1990 - Światowa Organizacja Zdrowia usunęła homoseksualizm z listy chorób i zaburzeń. Termin "homoseksualność” utworzył w 1868 roku austriacko-węgierski pisarz Karl Kertbeny. Jako termin medyczny, z negatywną konotacją, jako patologia, określenie to pojawiło się po raz pierwszy w 1892 roku w angielskim tłumaczeniu amerykańskiego lekarza Charlesa Chaddocka dzieła austriacko-niemieckiego psychiatry Richarda Kraffta-Ebinga "Psychopathia Sexualis”.

1991 - Tim Berners-Lee oficjalnie zaprezentował komitetowi C5 w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN sposób działania sieci WWW. W 1989 wystąpił z propozycją ogólnoświatowego projektu opartego na hipertekście - nazwanego World Wide Web. Miał on pozwolić na współpracę poprzez łączenie informacji wielu autorów w sieć dokumentów hipertekstowych. Pracę nad nią rozpoczął w październiku 1990. Program WorldWideWeb został udostępniony w sieci CERN w październiku tegoż roku, a w ogóle w Internecie latem 1991. Pierwszą opublikowaną przez Tima Bernersa-Lee stroną WWW była info.cern.ch - była to pierwsza strona WWW na świecie, nadal jest czynna - znajdują się na niej informacje na temat komputera, na którym została napisana oraz zdjęcia PC, pierwszego surfera oraz twórcy WWW.

1996 - Zmarł Willis Conower, zwany "Mister Jazz", najsłynniejszy amerykański radiowy prezenter jazzu, twórca audycji "Music USA", nadawanej w "Głosie Ameryki" nieprzerwanie od 1954 roku. W 1959 roku gościł w Polsce. Nagrał w studiu Polskiego Radia kilka audycji poświęconych wyłącznie polskiej muzyce jazzowej i wyemitował je w swojej stacji. Urodził się 18 grudnia 1920 roku.

2003 - W Kalifornii zmarła Irena Opdyke, Polka, która w 1982 została odznaczona medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem dokumentujący historię narodu żydowskiego podczas Holokaustu wymienia 17 osób, które od śmierci uchroniła Irena Opdyke. Urodziła się 5 maja 1918 roku.

2006 - W Łodzi otwarto Manufakturę - centrum handlowo-usługowo-rozrywkowe, pomiędzy ulicami Zachodnią, Ogrodową, Drewnowską i Jana Karskiego, na terenie dawnego kompleksu fabrycznego Izraela Poznańskiego.

2007 - Zmarł Wiktor Zin, architekt, rysownik, działacz kultury, profesor Politechniki Krakowskiej. Autor ponad 50 rozpraw naukowych, w tym: "Słownik krajobrazu polskiego”, "Geneza, rozwój i typy attyki polskiej”, "Narodziny krajobrazu kulturowego”. Przez wiele lat był popularyzatorem wiedzy o sztuce w cyklach telewizyjnych: "Piórkiem i węglem” i "Spotkania z zabytkami”. Urodził się 14 września 1925 roku.

2011 - Zmarła Ewa Szumańska, pisarka, reportażystka, scenarzystka, żołnierz Armii Krajowej i uczestniczka Powstania Warszawskiego. Była długoletnią redaktorką Polskiego Radia, współautorką programu "Studio 202” Polskiego Radia Wrocław i popularnych skeczy, w tym "Z pamiętnika młodej lekarki”. Napisała powieści: "Blizna”, "Czekanie na pilota”, "Santa Maria”, reportaże podróżnicze - "Ślady na oceanie”, "Moi przyjaciele Latynosi”. Po wprowadzeniu stanu wojennego została zmuszona do odejścia z Polskiego Radia, gdy "nie wyraziła skruchy” przed komisją weryfikacyjną i kwestionowała kompetencje jej członków do oceny dziennikarzy". Urodziła się 20 maja 1921 roku.

2011 - Zakończyła prace sejmowa komisja śledcza do zbadania okoliczności porwania i zabójstwa Krzysztofa Olewnika. Syn płockiego przedsiębiorcy został uprowadzony w nocy z 26 na 27 października 2001 roku, po czym zamordowany 5 września 2003, mimo przekazania porywaczom okupu. W czasie śledztwa policja popełniła wiele błędów, a główni podejrzani popełnili samobójstwa w zakładach karnych.

2012 - Zmarła Donna Summer, amerykańska wokalistka muzyki disco, soul i pop. Szczyt jej popularności przypadł na drugą połowę lat 70., kiedy to nurt disco dominował na rynku muzycznym. Swoimi osiągnięciami zapracowała na tytuł "królowej muzyki disco”. Wylansowała przeboje "I Feel Love”, "Hot Stuff”, "Bad Girls”. Jest zdobywczynią pięciu nagród Grammy. Urodziła się 31 grudnia 1948 roku.

2014 - Zmarł Gerald Edelman, amerykański biolog molekularny, biochemik, profesor Uniwersytetu Rockefellera w Nowym Jorku. Laureat Nagrody Nobla w 1972 roku, wraz z Rodneyem Porterem, z dziedziny fizjologii lub medycyny, za wyjaśnienie struktury chemicznej immunoglobulin. Urodził się 1 lipca 1929 roku. 10. rocznica

2014 - Biskup Wojciech Polak został mianowany przez papieża Franciszka arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim i prymasem Polski. Wcześniej, w latach 2011-2014, był sekretarzem generalnym Konferencji Episkopatu Polski. 10. rocznica

2016 - Zmarła Halina Skoczyńska, aktorka. Grała między innymi w filmach: "Och Karol”, "Ida", "Wszystko co kocham” oraz w serialach: "Rodzinka”, "Pierwsza miłość”. W swoim dorobku miała około 80 ról, w tym kilkanaście nagrodzonych. Była przede wszystkim aktorką teatralną, będąc między innymi interpretatorką ról kobiet w dramatach Antona Czechowa, za które otrzymała liczne nagrody. Występowała również w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Urodziła się 2 lipca 1953 roku.

2016 - W serii ośmiu zamachów terrorystycznych w Bagdadzie zginęło 101 osób, a prawie 200 zostało rannych.

2018 - Zmarł Maciej Maciejewski, aktor filmowy, telewizyjny, teatralny i radiowy. Najbardziej znany z roli porucznika Gustawa w filmie wojennym "Kanał". Zagrał jeszcze kilkadziesiąt drugoplanowych ról filmowych i telewizyjnych. Od 1951 do 2003 był związany z Teatrem Polskiego Radia. Od 1958 zagrał w ponad 40 spektaklach Teatru Telewizji. Był najdłużej żyjącym polskim aktorem w historii. Urodził się 1 października 1914 roku.

2018 - Zmarł Richard Pipes, amerykański historyk i sowietolog pochodzenia polsko-żydowskiego, specjalista w zakresie historii Rosji, doradca prezydenta USA Ronalda Reagana do spraw Rosji i Europy Środkowej, długoletni wykładowca Uniwersytetu Harvarda. Urodził się 11 lipca 1923 roku.

2019 - Zmarł Herman Wouk, amerykański pisarz. Jest autorem między innymi powieści: "Wichry wojny”, "Wojna i pamięć” oraz "Bunt na okręcie”, za którą w 1951 roku otrzymał nagrodę Pulitzera. Urodził się 27 maja 1915 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarła Jadwiga Kukułczanka, tłumaczka, poetka i krytyk literacki, zamieszkała we Francji. Z polskiego na francuski przetłumaczyła między innymi "Ślub" Witolda Gombrowicza, "Matka i Szewcy" Stanisława Ignacego Witkiewicza, "Przed sklepem jubilera" Karola Wojtyły, a także sztuki Zofii Nałkowskiej, Tadeusza Rittnera, Gabrieli Zapolskiej. Była laureatką Nagrody Polskiego Oddziału Stowarzyszenia Kultury Europejskiej SEC za propagowanie kultury polskiej za granicą w 1988 roku. W 2002 została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Jest pochowana na paryskim cmentarzu Pere-Lachaise. Urodziła się 6 stycznia 1933 roku.

2020 - Zmarł Jerzy Skąpski, artysta malarz, grafik i projektant witraży. Jego dzieła można zobaczyć w wielu polskich kościołach, między innymi w Krakowie, Warszawie czy Zakopanem. Jego plakat "Każdy dzień Oświęcimia” znajduje się w zbiorach Muzeum Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie oraz w Białym Domu w Waszyngtonie. Zaprojektował herb dla arcybiskupa Karola Wojtyły, który stał się herbem papieskim Jana Pawła II. Urodził się 18 sierpnia 1933 roku.

2021 - Zmarła Kwiryna Handtke, językoznawczyni i socjolog języka, profesor nauk humanistycznych. Autorka książek i artykułów naukowych z zakresu językoznawstwa ogólnego, socjologii języka, nazewnictwa miejskiego Warszawy. Autorka książek "Dzieje Warszawy nazwami pisane". "Polskie nazewnictwo miejskie. Warszawa" oraz "Słownik nazewnictwa Warszawy" a także współautorka pozycji: "Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich". Urodziła się 7 października 1932 roku.

2022 - Zmarł Josef Abrhám, popularny aktor czeski, znany między innymi ze "Szpitala na peryferiach". Zagrał też w polskiej komedii "C.K. Dezerterzy". Urodził się 14 grudnia 1939 roku.

2022 - Zmarł Vangelis, grecki kompozytor muzyki elektronicznej i filmowej. Charakterystyczną cechą jego muzyki była bogate brzmienie instrumentów elektronicznych. Choć nagrał wiele albumów, w tym "Heaven and Hell”, "Soil Festivities”, "Voices” i "Oceanic”, Vangelis znany był głównie z komponowania muzyki do produkcji filmowych. Zasłynął, jako autor ścieżek dźwiękowych do obrazów "Łowcy androidów”, "Gorzkie gody", a także opartego na historii dwóch brytyjskich lekkoatletów startujących w Igrzyskach Olimpijskich w 1924 roku filmu "Rydwany ognia” oraz przedstawiającego historię życia Krzysztofa Kolumba "1492. Wyprawa do raju". Vangelis był też autorem muzyki do filmów dokumentalnych Jacques'a Cousteau. Za "Rydwany ognia" kompozytor dostał Oscara. Urodził się 29 marca 1943 roku.

2023 - Zginął Kacper Tekieli, wspinacz, instruktor wspinaczki sportowej. W Tatrach przeszedł około 300 dróg wspinaczkowych, w szczególności (samotnie) większość najważniejszych ścian górskich. W maju 2023 podjął atak na szczyt Jungfrau w Szwajcarii, w ramach swojego planu zdobycia wszystkich czterotysięczników w Alpach. 17 maja podczas zejścia z tej góry spadł wraz z lawiną, jego ciało odnaleziono następnego dnia. Był mężem medalistki olimpijskiej, biegaczki narciarskskiej Justyny Kowalczyk. Urodził się 23 listopada 1983 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-06-23, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 23 czerwca - Noc Świętojańska. 23 czerwca - Ogólnopolski Dzień Świadomości Raka Prostaty. 23 czerwca - Międzynarodowy Dzień Wdów. 23 czerwca… » więcej 2024-06-22, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 22 czerwca - Światowy Dzień Lasu Deszczowego. 22 czerwca - Dzień Kultury Fizycznej. 22 czerwca - Światowy Dzień Garbusa. » więcej 2024-06-21, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 21 czerwca - Święto Muzyki. 21 czerwca - Światowy Dzień Hydrografii. 21 czerwca - Światowy Dzień Deskorolki. 21 czerwca - Międzynarodowy Dzień… » więcej 2024-06-20, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 20 czerwca - Narodowy Dzień Powstań Śląskich, święto przypadające w rocznicę wkroczenia wojsk polskich na Górny Śląsk w 1922 roku. 20 czerwca - Światowy… » więcej 2024-06-19, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 19 czerwca - Światowy Dzień Anemii Sierpowatej, ustanowiony przez UNESCO w 2009 roku. 19 czerwca - Stany Zjednoczone - Juneteenth, święto wyzwolenia od… » więcej 2024-06-18, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 18 czerwca - Autystyczny Dzień Dumy. 18 czerwca - Międzynarodowy Dzień Surfingu. 18 czerwca - Międzynarodowy Dzień Sushi. » więcej 2024-06-17, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 17 czerwca - Święto Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych - Dzień Czołgisty, obchodzone na pamiątkę powrotu do Polski 1. pułku czołgów Armii Polskiej generała… » więcej 2024-06-16, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 16 czerwca - Międzynarodowy Dzień Dziecka Afrykańskiego, obchodzony od 1991 roku, z inicjatywy Organizacji Jedności Afrykańskiej (obecnie Unia Afrykańska)… » więcej 2024-06-15, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 15 czerwca - Światowy Dzień Świadomości Znęcania się nad Osobami Starszymi. W Polsce jest obchodzony pod nazwą Światowy Dzień Praw Osób Starszych. 15… » więcej 2024-06-14, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 14 czerwca - Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady, ogłoszony przez Sejm w 2006 roku. 14 czerwca… » więcej
1314151617
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »