Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-05-14, 07:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

14 maja - Międzynarodowy Dzień Farmaceuty.
1604 - Zmarł Piotr Ciekliński, szlachcic, dworzanin Jana Zamoyskiego, sekretarz i dyplomata królów polskich, pisarz i poeta renesansowy, pierwszy polski komediopisarz. Jego największe dzieło to "Potrójny z Plauta" - komedia obyczajowa rozgrywająca się we Lwowie, w czasach Henryka Walezego, Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy. Urodził się w 1558 roku. 420. rocznica

1610 - Zginął zamordowany Henryk IV Wielki, król Nawarry od 1572 roku i Francji od 1589 roku. Pierwszy z dynastii Burbonów, najmłodszej gałęzi Kapetyngów. W czasie wojen religijnych - przywódca hugenotów. Stojąc na ich czele, przeszedł na katolicyzm. W 1598 roku wydał edykt nantejski, wprowadzający tolerancję religijną. Zginął zasztyletowany przez fanatycznego katolika Françoisa Ravaillaca. Urodził się 13 grudnia 1553 roku.

1771 - Urodził się Robert Owen, angielski socjalista utopijny, pisarz, działacz polityczny, pionier ruchu spółdzielczego. Odrzucał własność prywatną. Uważał, że robotnicy powinni łączyć się w organizacje związkowe bądź spółdzielcze i w ich ramach rozdzielać zyski ze swojej pracy. W zorganizowanej przez siebie kolonii robotniczej uwzględniał potrzeby dzieci pracowników i zapewniał im wzorową opiekę. Zmarł 17 listopada 1858 roku.

1792 - W Targowicy na Podolu przeciwnicy reform Sejmu Czteroletniego, ze Stanisławem Szczęsnym Potockim i Sewerynem Rzewuskim na czele, ogłosili zawiązanie konfederacji przeciwko Stanisławowi Augustowi i Konstytucji 3 Maja. W rzeczywistości konfederację zawiązano 27 kwietnia 1792 roku w Petersburgu, pod patronatem cesarzowej Katarzyny II, która od 1768 występowała, jako gwarantka ustroju Rzeczypospolitej. Członkowie konfederacji dążyli do podziału państwa na samodzielne prowincje. Zwrócili się w tym celu o pomoc wojskową do cesarzowej Rosji. Na ich prośbę 18 maja 1792 na Rzeczpospolitą uderzyła 100-tysięczna armia rosyjska, co było początkiem wojny polsko-rosyjskiej.

1796 - Angielski lekarz Edward Jenner podjął udaną próbę szczepienia krowią ospą ośmioletniego chłopca. Dziecko przechorowało krowiankę i następnie Jenner zaszczepił je ponownie, jednak już materiałem zakaźnym ospy prawdziwej. Chłopiec nie zachorował, ponieważ uzyskał odporność. Eksperyment ten zapoczątkował szczepienia profilaktyczne. Osobną kwestią pozostaje wątpliwość etyczna co do badań Jennera- przeprowadzał eksperymenty z udziałem dzieci. Jednak ze względu na wykazaną skuteczność jego metody nie dochodzono tej kwestii.

1799 - Urodził się Karol Tangermann, polski urzędnik pochodzenia niemieckiego, pierwszy prezydent Łodzi w latach 1841-1844. W czasie jego urzędowania liczba mieszkańców Łodzi zwiększyła się z czterech tysięcy do 14,5 tysiąca. Łódź stała się drugim po Warszawie miastem w Królestwie Kongresowym. Zmarł 12 sierpnia 1844 roku. 225. rocznica

1809 - W czasie wojny z Austrią wojska polskie zajęły Lublin. Zorganizowano tymczasowe władze polskie, Centralny Rząd Galicyjski przeprowadził reorganizację władz miejskich. Prezydentem został mianowany Beniamin Finke de Finkenthal, a wiceprezydentem Teodor Gruell-Gretz. Po pokoju w Schönbrunn Lubelszczyzna znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego. Na początku 1810 Lublin został stolicą nowo utworzonego departamentu lubelskiego. 215. rocznica

1831 - Powstańcy listopadowi ponieśli klęskę w bitwie pod Daszowem na Podolu. Wśród poległych w tej bitwie był Wacław Seweryn Rzewuski "Emir", pisarz, podróżnik, bibliofil i wydawca, kolekcjoner orientalnych książek i rękopisów. Postać pisarza została utrwalona między innymi w wierszu Juliusza Słowackiego "Duma o Wacławie Rzewuskim”. Wacław Seweryn Rzewuski urodził się 15 grudnia 1784 roku.

1867 - Urodził się kardynał Adam Sapieha, metropolita krakowski w latach 1911-1951, mąż stanu, jeden z "ojców" niepodległości Polski. Z pochodzenia arystokrata, nazywany Księciem Niezłomnym, ze względu na nieugiętą postawę w okresie zaborów, wobec niemieckiego okupanta w czasie II wojny światowej i później w stosunku do komunistycznych władz. Zmarł 23 lipca 1951 roku.

1880 - Urodził się Bertie Forbes, amerykański dziennikarz finansowy, założyciel czasopisma "Forbes" w 1917 roku. Pozostał redaktorem naczelnym gazety aż do swojej śmierci. Zmarł 6 maja 1954 roku.

1884 - Urodził się Claudius Dornier, niemiecki konstruktor samolotów, pionier lotnictwa niemieckiego. W 1911 roku skonstruował pierwszy w historii w pełni metalowy samolot. Trzy lata później założył pod Friedrichshafen fabrykę, w której produkowano wodoloty i bombowce. Zmarł 5 grudnia 1969 roku. 140. rocznica

1886 - Urodził się Baruch Szulman, polski działacz robotniczy, wyznania mojżeszowego, członek Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej. W okresie międzywojennym XX wieku był symbolem wspólnej walki polskich i żydowskich socjalistów o wolność Polski. 14 maja 1906 roku przeprowadził w Warszawie udany zamach bombowy na prześladowcę robotników podkomisarza policji carskiej Nikołaja Konstantinowa. Podczas ucieczki Baruch Szulman został zastrzelony.

1886 - Dziewięć osób zginęło, a kilkadziesiąt zostało rannych w wyniku przejścia trąby powietrznej nad Krosnem Odrzańskim. Trąba przewróciła wieżę miejscowego kościoła, kominy fabryczne i uszkodziła dachy kilkuset domów.

1900 - W Paryżu rozpoczęły się II Letnie Igrzysk Olimpijskich ery nowożytnej. W programie zawodów, które trwały do 28 października, były takie konkurencje, jak strzelanie do żywych gołębi i pływanie na 200 metrów z przeszkodami. Po raz pierwszy w zmaganiach sportowych, między innymi w tenisie i golfie, mogły brać udział kobiety. Klasyfikację medalową zwyciężyła Francja zdobywając ponad 100 medali, w tym 26 złotych.

1901 - Aresztowany od 15 miesięcy i symulujący chorobę psychiczną Józef Piłsudski zbiegł dzięki pomocy polskiego lekarza ze szpitala Świętego Mikołaja Cudotwórcy w Petersburgu, dokąd przewieziono go z Warszawy na szczegółowe badania. Zapewniło mu to uznanie towarzyszy z PPS.

1903 - Zmarł Eliasz Stumann, fotograf, właściciel zakładu fotograficznego, który prowadził w Łodzi od 1871 roku. Jest autorem najwcześniejszego znanego cyklu fotografii z widokami obiektów Łodzi. Pierwsze zdjęcia wykonał około 1872 roku, a ostatnie około 1890. Urodził się 28 kwietnia 1834 roku.

1906 - Działacz Organizacji Bojowej PPS Baruch Szulman przeprowadził w Warszawie udany zamach bombowy na prześladowcę robotników, podkomisarza policji carskiej Nikołaja Konstantinowa. Podczas ucieczki z miejsca zdarzenia został zastrzelony. Aby nie dopuścić do manifestacyjnego pogrzebu, policja wykradła jego ciało. Zniszczyła także pomnik ustawiony na jego grobie.

1908 - Bracia Orville i Wilbur Wright, amerykańscy konstruktorzy i piloci, pionierzy lotnictwa, odbyli pierwszy lot samolotowy z pasażerem. Był nim 28-letni Charlie Furnas, pracujący dla nich mechanik, któremu zapłacili w ten sposób za pracę. Furnas odbył najpierw 250 metrowy lot z Wilburem, a potem ponad trzykilometrowy z Orville. W 1909 roku bracia Wright wygrali pierwszy kontrakt na dostawę samolotów dla sił zbrojnych USA, kiedy to zbudowali dwumiejscowy samolot zdolny do godzinnego lotu ze średnią prędkością 40 mil na godzinę.

1912 - Zmarł Johan Strindberg, szwedzki prozaik, twórca nowoczesnego dramatu szwedzkiego, prekursor ekspresjonizmu i teatru XX wieku. Autor między innymi dramatów - "Panna Julia" i "Ojciec". Większość jego utworów została przełożona na język polski dopiero po II wojnie światowej. Urodził się 22 stycznia 1849 roku.

1918 - Zmarł James Gordon Bennett, amerykański dziennikarz i potentat prasowy, mecenas sztuki i sportu. Przejął po ojcu wydawnictwo New York Herald. W 1905 roku ustanowił nagrodę - Puchar Gordona Bennetta w Międzynarodowych Zawodach Balonów Wolnych. Urodził się 10 maja 1841 roku.

1919 - Zmarł Henry John Heinz, amerykański przedsiębiorca i wynalazca, twórca znanej marki sosu pomidorowego - ketchupu. Urodził się 11 października 1844 roku. 105. rocznica

1920 - W Warszawie założono Związek Zawodowy Literatów Polskich. Inicjatorem powołania organizacji był Stefan Żeromski, który został jej pierwszym prezesem. Dzięki staraniom Związku w 1926 roku Sejm przyjął ustawę o prawie autorskim. W 1949 roku stowarzyszenie przekształcono w Związek Literatów Polskich podporządkowany Ministerstwu Kultury.

1920 - W czasie wojny polsko-bolszewickiej rozpoczęła się kontrofensywa wojsk bolszewickich. Z Białorusi wyprowadzone zostało uderzenie sowieckie, które miało zachwiać trzonem sił polskich na Ukrainie. 1. i 4. Armia Wojska Polskiego podjęły kontratak i odparły uderzenie. Zapanował kilkunastodniowy bezruch na całym froncie polsko-sowieckim.

1920 - Założono klub sportowy Polonia Bydgoszcz. Inicjatorem był powstaniec wielkopolski, poznański działacz sportowy Edmund Szyc, który wcześniej założył Wartę Poznań oraz Polonię Leszno. Klub powołano między innymi dla krzewienia polskości w mieście i regionie poprzez sport. Dlatego na nazwę klubu wybrano Polonia, a barwy klubowe - biało-czerwone. Początkowo działały sekcje: piłki nożnej, lekkoatletyki i boksu.

1921 - Urodził się Stanisław Jasiukiewicz, aktor, od 1955 roku związany z Teatrem Polskim w Warszawie. Grał między innymi Gustawa-Konrada w "Dziadach" Adama Mickiewicza i Wielkiego Księcia Konstantego w "Nocy Listopadowej" Wyspiańskiego. Jego najważniejsze role filmowe to Ulryk von Jungingen w "Krzyżakach", Władysław Tarkowski w "W pustyni i w puszczy" oraz przeor Kordecki w "Potopie". Zmarł 27 czerwca 1973 roku.

1922 - Reprezentacja Polski w piłce nożnej rozegrała pierwszy w historii mecz międzypaństwowy przed własną publicznością. Na stadionie Cracovii przegraliśmy z Węgrami 0:3.

1923 - Urodził się Maksymilian Berezowski, publicysta, felietonista i dziennikarz, specjalizujący się w publicystyce międzynarodowej. Major Wojska Polskiego. Był korespondentem "Trybuny Ludu" publikując materiały z Bliskiego Wschodu, Indonezji, czy USA. Był stałym korespondentem w Waszyngtonie, akredytowanym przy Białym Domu. Autor wielu książek, w tym: "Czas Reagana", "Koniecznie skandal" i "Ameryka pięknych snów". Zmarł 30 lipca 2001 roku.

1925 - Zmarł Henry Rider Haggard, brytyjski pisarz, autor powieści przygodowych z akcją rozgrywającą się w egzotycznych miejscach, najczęściej w Afryce. W 1885 roku ukazały się "Kopalnie króla Salomona" - pierwsza powieść cyklu o Allanie Quatermainie, którą sfilmowano kilkakrotnie. Wśród bardziej znanych książek w jego twórczości są też: "Córka Montezumy" i powieść sensacyjno-historyczna "Kleopatra". W 1951 roku wszystkie jego utwory zostały wycofane z polskich bibliotek i objęte cenzurą. Urodził się 22 czerwca 1856 roku.

1926 - Zakończył się czterodniowy lot sterowca "Norge" ze Spitsbergenu na Alaskę ponad biegunem północnym. Na pokładzie pojazdu byli naukowcy: Norwegowie Roald Amundsen i Oscar Wisting, Amerykanin Lincoln Ellsworth, konstruktor sterowca Włoch Umberto Nobile oraz 15 osobowa załoga.

1926 - W czasie zamachu majowego Józef Piłsudski przejął kontrolę nad Warszawą. Podczas walk zginęło 379 osób. Rząd Wincentego Witosa podał się do dymisji, a prezydent Stanisław Wojciechowski złożył urząd. Uprawnienia prezydenta przejął marszałek sejmu Maciej Rataj i powołał nowy rząd z Kazimierzem Bartlem na czele, w którym Piłsudski został ministrem spraw wojskowych i generalnym inspektorem Sił Zbrojnych.

1927 - Urodził się biskup Wacław Józef Świerzawski, duchowny rzymskokatolicki, profesor nauk teologicznych. W latach 1992-2002 był biskupem diecezjalnym sandomierskim, później biskupem seniorem. W ramach prac Episkopatu Polski kierował Komisją ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów i zasiadał w Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego. Należał także do Rady Naukowej. Od1994 został członkiem Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Zmarł 7 października 2017 roku.

1928 - Urodził się Władysław Hasior, rzeźbiarz, malarz i scenograf, związany z Podhalem. Uważany za pioniera asamblażu w Polsce. Jego znane pomniki i rzeźby plenerowe to: "Słoneczny rydwan”, "Ratownikom górskim”, "Ogniste ptaki” i "Płonąca Pieta”. W Zakopanem znajduje się stała Galeria Władysława Hasiora. Zmarł 14 lipca 1999 roku.

1930 - Zmarł Władysław Orkan, pisarz i poeta. Tematyką jego utworów był głównie obraz biednej polskiej wsi. Napisał między innymi powieści: "Komornicy", "W roztokach", "Kostka Napierski" oraz wspomnienia "Drogą Czwartaków". Był współzałożycielem i pierwszym prezesem Związku Podhalan. Walczył w Legionach. Urodził się 27 listopada 1875 roku.

1930 - Urodziła się Barbara Horowianka, aktorka teatralna i filmowa. Zagrała między innymi Ofelię w "Hamlecie" Szekspira i Molly w "Operze za trzy grosze" Brechta. Do jej najważniejszych ról filmowych należy tytułowa w "Pani Latter". Wystąpiła także w "Jeziorze osobliwości" oraz w serialach: "Stawka większa niż życie", "Labirynt i "Klinika samotnych serc”.

1938 - Urodziła się Elżbieta Czyżewska, aktorka, wystąpiła między innymi w filmach: "Mąż swojej żony", "Zaduszki", "Gdzie jest generał", "Godzina pąsowej róży", "Milczenie", "Żona dla Australijczyka", "Giuseppe w Warszawie", "Rysopis", "Niekochana", "Małżeństwo z rozsądku" i "Wszystko na sprzedaż". Zmarła 17 czerwca 2010 roku.

1940 - Urodziła się Marta Lipińska, aktorka. Od 1962 roku występuje na scenie Teatru Współczesnego w Warszawie. Popularność zdobyła, jako odtwórczyni roli pani Elizy w radiowym serialu "Kocham Pana, Panie Sułku”. Zagrała między innymi w filmach: "Dolina Issy”, "Nad Niemnem”, "Ściana czarownic”, "Nigdy w życiu” oraz w serialu "Ranczo". W 2005 roku została laureatką Wielkiego Splendora, nagrody za wybitne role w Teatrze Polskiego Radia.

1940 - Po zbombardowaniu Rotterdamu przez Luftwaffe skapitulowała Holandia. Niemieckie bombowce zrzuciły 97 ton bomb, w większości na centrum miasta, powodując śmierć około tysiąca mieszkańców. Inwazja na Holandię rozpoczęła się 10 maja.

1940 - Niemieckie samoloty poważnie uszkodziły u wybrzeży Norwegii polski statek MS Chrobry, który przewoził brytyjskich żołnierzy. Dwa okręty z eskorty uratowały ponad tysiąc żołnierzy oraz wszystkich oficerów polskiego statku. Zginęło 11 członków załogi Chrobrego i nieustalona liczba brytyjskich żołnierzy

1942 - Urodził się Eugeniusz Get-Stankiewicz, właściwie Eugeniusz Józef Stankiewicz, artysta grafik i rzeźbiarz. Zajmował się rysunkiem, grafiką warsztatową i użytkową, miedziorytnictwem, medalierstwem, malarstwem i plakatem. Był autorem plakatów "Solidarności". Wiele jego prac wpisało się przestrzeń miejską Wrocławia, w tym płaskorzeźba „Zrób to sam”, na kamieniczce „Jaś”, pomnik „Solidarności” przy ul. Norwida, a także witraż w Kościele Garnizonowym czy Tablica ku Czci Działań na Prostych Liczbach. Zmarł 10 kwietnia 2011 roku.

1943 - W 26. dniu powstania w getcie warszawskim dochodziło do starć między członkami niewielkich grup bojowych a niemieckimi oddziałami zwiadowczymi. Niemcy zdobyli bunkier, gdzie ukrywało się około 100 osób i przejęli przechowywaną w nim broń. W wymianie ognia z niemieckimi oddziałami na dachach domów na skraju getta zginęło 14 żydowskich powstańców.

1943 - Zmarł Rudolf Świerczyński, architekt, laureat Grand Prix na Światowej Wystawie w Paryżu w 1937 roku. Zaprojektował w latach 30. XX wieku między innymi warszawskie gmachy Banku Gospodarstwa Krajowego, Ministerstwa Komunikacji oraz Głównego Urzędu Patentowego. Urodził się 23 kwietnia 1887 roku.

1943 - W Sielcach nad Oką rozpoczęto formowanie 1. Polskiej Dywizji Piechoty imienia Tadeusza Kościuszki. Decyzją Józefa Stalina dowództwo dywizji objął pułkownik Zygmunt Berling. Nadzór polityczny nad dywizją sprawował Związek Patriotów Polskich. 15 lipca 1943, w rocznicę bitwy pod Grunwaldem, żołnierze dywizji złożyli przysięgę.

1944 - Urodził się George Lucas, amerykański reżyser, scenarzysta, producent i aktor. Jest twórcą sagi 'Gwiezdne wojny” i serii filmów o przygodach Indiany Jonesa. Był czterokrotnie nominowany do Oscara. W 1992 roku otrzymał nagrodę imienia Irvinga G. Thalberga. 80. rocznica

1945 - Sześć dni po kapitulacji III Rzeszy, płynący do Japonii z ładunkiem 560 kilogramów tlenku uranu niemiecki U-Boot U-234 poddał się na Atlantyku Amerykanom. Okręt przewoził też rtęć i myśliwiec odrzutowy typu Messerschmitt 262 w częściach. Tlenek uranu miał być przeznaczony na rozwój japońskiego programu atomowego. U-Boot został zatopiony przez Amerykanów w 1947 roku podczas testów nowej torpedy. Na historii U-234 został oparty scenariusz niemieckiego filmu telewizyjnego.

1945 - W wyniku amerykańskiego nalotu bombowego spłonął XVI-wieczny zamek w japońskiej Nagoi. W czasie II wojny światowej pełnił funkcję kwatery miejscowego garnizonu i obozu dla jeńców wojennych. Z pożaru udało się uratować wiele ze znajdujących się w budynku obrazów. Odbudowa donżonu zakończyła się w 1959. Dziś jest betonowym budynkiem z klimatyzacją i windami. Ze względu na to, że zachowały się stare zdjęcia, planowana jest również rekonstrukcja rezydencyjnej części zamku.

1948 - Zarządzeniem ministra sprawiedliwości w Warszawie została utworzona Centralna Szkoła Prawnicza imienia Teodora Duracza. Stalinowska szkoła prawnicza zapewniała dalszą edukację absolwentom tak zwanych średnich szkół prawniczych, które przyuczały do wykonywania zawodów prawniczych osoby cieszące się zaufaniem ówczesnych, komunistycznych władz Polski. Po dwóch latach nauki absolwenci Centralnej Szkoły Prawniczej mogli pełnić stanowiska sędziowskie i prokuratorskie.

1948 - Ogłoszono powstanie niepodległego państwa Izrael. Flaga państwowa nawiązuje do tradycyjnej żydowskiej chusty modlitewnej - talitu i ma kształt białego prostokąta z dwoma poziomymi niebieskimi pasami. Pośrodku flagi jest umieszczona Gwiazda Dawida, która jest symbolem żydowskiej tożsamości narodowej. Oficjalnym herbem państwowym jest złoty świecznik Menora.

1952 - Urodził się Robert Zemeckis, amerykański reżyser i pisarz litewskiego pochodzenia. Otrzymał Oscara za reżyserię filmu "Forrest Gump". Jego inne znane filmy to między innymi: "Ze śmiercią jej do twarzy", "Miłość, szmaragd i krokodyl" oraz trzyczęściowa seria "Powrotu do przyszłości".

1952 - Ustanowiono odznakę "Wzorowy Kierowca”. Nadawana była wzorowo pracującym zawodowym kierowcom pojazdów samochodowych. Odznaka była trzystopniowa: brązowa, srebrna i złota. Aby ją otrzymać trzeba było między innymi wykazać się "socjalistycznym stosunkiem do majątku społecznego". Odznakę zlikwidowano 1 lipca 2000, ale przywrócono jej przyznawanie w 2012 roku.

1954 - Podpisano konwencję haską o ochronie dóbr kulturalnych w czasie konfliktów zbrojnych. Ustalono między innymi, że sygnatariusze konwencji mają obowiązek utworzyć w ramach swoich sił zbrojnych jednostkę zajmującą się ochroną dóbr kulturalnych, a także powinni unikać wywozu dóbr kulturalnych z krajów i terytoriów okupowanych. 70. rocznica

1955 - Państwa Europy Środkowej podpisały w Warszawie traktat o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, zwany Układem Warszawskim. Był to sojusz wojskowo-polityczny ZSRR i państw od niego uzależnionych, stanowiący odpowiedź na przyjęcie Republiki Federalnej Niemiec do NATO w 1954 roku. Do paktu przystąpiły: Albania, Bułgaria, Czechosłowacja, Niemiecka Republika Demokratyczna, Polska, Rumunia, Węgry i Związek Radziecki. Układ rozwiązano w Pradze 1 lipca 1991 roku.

1956 - Zmarł Walenty Gadowski ksiądz katolicki, pedagog, redaktor czasopism katolickich, taternik, autor książek "Katechizm elementarny", "Wychowanie młodzieży i herbarcjanizm" oraz "Wspomnienia z Tatr" i "Przewodnik po Pieninach" . Wytyczył jeden z najtrudniejszych tatrzańskich szlaków, uczęszczany do dziś z przełęczy Zawrat do przełęczy Krzyżne. Był inicjatorem wyznaczenia Sokolej Perci w Pienianach Urodził się 8 grudnia 1861 roku.

1958 - Urodził się Andrzej Grubba, sportowiec, tenisista stołowy, trzykrotny brązowy medalista mistrzostw świata, zdobywca Pucharu Świata w 1988 roku i dwukrotny finalista tych rozgrywek. Uważany za najlepszego zawodnika w historii polskiego tenisa stołowego. Zmarł 21 lipca 2005 roku.

1968 - Po wydarzeniach marcowych zostały zmienione zasady rekrutacji na wyższe uczelnie. Zwiększono liczbę punktów za pochodzenie robotnicze i chłopskie oraz wprowadzono dodatkowe punkty za służbę wojskową i pracę zawodową, trwającą co najmniej sześć miesięcy.

1969 - Urodziła się Cate Blanchett, australijska aktorka i reżyserka teatralna. Jest laureatką dwóch Oscarów: za drugoplanową rolę w filmie "Aviator" oraz za pierwszoplanową w "Blue Jasmine". 55. rocznica 1970 - Zachodnioniemiecka Frakcja Czerwonej Armii odbiła z więzienia terrorystę Andreasa Baadera. Został odbity podczas spotkania zaaranżowanego w bibliotece w Berlińskim Instytucie Spraw Społecznych. Do budynku wtargnęli uzbrojeni napastnicy, ciężko raniąc przebywającego tam policjanta. Tego samego dnia organizacja oficjalnie przyjęła nazwę Frakcja Czerwonej Armii.

1972 - Przed Teatrem Miejskim w Kownie 19-letni Romas Kalanta podpalił się w proteście przeciwko radzieckiej okupacji Litwy. 18 i 19 maja podczas ceremonii pogrzebowej wzburzony tłum ruszył w kierunku centrum miasta. Rozpoczęły się krwawe starcia z siłami milicji. Aresztowano ponad 500 osób. Kalanta wybrał nieprzypadkowo miejsce swojego spalenia - przed Teatrem Muzycznym, gdzie w 1940 Sowieci proklamowali przyłączenie Litwy do ZSRR.

1973 - Wystartowała pierwsza amerykańska stacja kosmiczna "Skylab-1". Jej nazwa to skrót od słów "sky laboratory", czyli kosmiczne laboratorium. Działała do 11 lipca 1979 roku. Okrążyła Ziemię 34 981 razy i przebyła drogę około 1,5 miliarda kilometrów.

1973 - Zmarł Bohdan Arct, pilot myśliwski. W czasie II wojny światowej służył w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii, między innymi był dowódcą eskadry "B" w Dywizjonie 303. Autor wielu publikacji historycznych i wspomnień. Urodził się 27 maja 1914 roku.

1980 - Zmarł Hugh Emrys Griffith, brytyjski aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, laureat Oscara za rolę drugoplanową w filmie "Ben-Hur". W 1964 roku powtórnie nominowany do nagrody dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę w filmie "Przygody Toma Jonesa", jednak statuetki nie zdobył. Urodził się 30 maja 1912 roku.

1983 - Zmarł Grzegorz Przemyk, syn działaczki opozycyjnej Barbary Sadowskiej. Dwa dni wcześniej został ciężko pobity w komisariacie na warszawskim Starym Mieście, po tym, jak z kolegami świętował zdaną maturę. Jego pogrzeb na Powązkach zgromadził tłumy i stał się wielką manifestacją przeciw władzy komunistycznej. Śmierć licealisty była jedną z najgłośniejszych zbrodni aparatu władzy PRL w latach 80. Do dziś nikt nie odpowiedział za śmierć Grzegorza Przemyka. Urodził się 17 maja 1964 roku.

1984 - Premiera filmu "Seksmisja" w reżyserii Juliusza Machulskiego. Bohaterami tej bardzo popularnej komedii sf są zahibernowani w 1991 roku dwaj mężczyźni, którzy budzą się po wojnie w totalitarnym świecie pozbawionym mężczyzn. Główne role zagrali; Jerzy Stuhr i Olgierd Łukaszewicz. "Seksmisja" odniosła w Polsce olbrzymi sukces frekwencyjny. Już w pierwszym miesiącu rozpowszechniania obejrzało ją ponad milion widzów, a łączna szacowana liczba osób, które film zobaczyły to 12 milionów. 40. rocznica

1987 - Zmarła Rita Hayworth, amerykańska aktorka filmowa i tancerka, gwiazda kina lat 40. Po tym jak zagrała w skandalizującym na owe lata obrazie "Gilda" u boku Glenna Forda, została najbardziej kasową aktorką w USA i uosobieniem seksu. Wystąpiła także w filmach: "Dama z Szanghaju" i "Carmen". Urodziła się 17 października 1918 roku.

1998 - Zmarł Frank Sinatra, amerykański aktor i piosenkarz, uważany za jednego z najlepszych wokalistów wszech czasów. Liczne piosenki w jego wykonaniu - "Strangers in the Night", "That's life", „New York, New York”, trafiły na światowe listy przebojów. Zagrał w filmach: "Złotoręki”, "Detektyw”, "Przeżyliśmy wojnę” i "W 80 dni dookoła świata". Za drugoplanową rolę w "Stąd do wieczności" otrzymał Oscara. Urodził się 12 grudnia 1915 roku.

2002 - Zmarł Ray Stricklyn, amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Zagrał między innymi jako Billy Kid w filmie Bronco, Wystąpił też w serialu Bonanza i wielu innych produkacjach na przestrzeni lat 1955- 1992. Za rolę Tylera w filmie The Plunderers był nominowany do nagrody Złotego Globu. Urodził się 8 października 1928 roku.

2005 - Francuski pilot Didier Delsalle na śmigłowcu Eurocopter AS350 Écureuil po raz pierwszy wylądował na szczycie Mount Everestu na wysokości 8848 metrów nad poziomem morza. Było to pierwsze w historii zdobycie tego szczytu przy pomocy śmigłowca.

2005 - W Warszawie odsłonięto pomnik prezydenta Francji generała Charles’a de Gaulle’a. Autorem posągu jest znany francuski rzeźbiarz Jean Cardot. Maszerujący generał ubrany jest w mundur wojskowy i kepi. Warszawski posąg jest kopią pomnika odsłoniętego w 2000 roku w Paryżu przy Polach Elizejskich.

2006 - Zmarł Robert Bruce Merrifield, amerykański biochemik, profesor Uniwersytetu Rockefellera w Nowym Jorku, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, w 1984 roku, za opracowanie i rozwój metod syntezy w fazie stałej. Urodził się 15 lipca 1921 roku.

2008 - Zmarł Roman Wapiński, historyk, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego. Autor biografii Władysława Sikorskiego, Ignacego Paderewskiego i Romana Dmowskiego, a także książek: "Narodowa Demokracja 1893-1939", "Świadomość polityczna w II Rzeczypospolitej" i "Pokolenia II Rzeczypospolitej". Urodził się 8 marca 1931 roku.

2010 - Intensywne deszcze zapoczątkowały jedną z największych powodzi w historii Polski. Fala na Wiśle była największa od 160 lat i wyższa, niż w czasie "powodzi tysiąclecia" w 1997 roku. Kataklizm dotknął również inne kraje Europy Środkowej - Czechy, Słowację, Węgry, Ukrainę, Austrię, Niemcy i Serbię. Pierwsza fala powodziowa nastąpiła w maju. Po obfitych opadach deszczu od 14 do 18 maja podniósł się poziom wody w dorzeczu górnej Wisły. Druga fala uderzyła na początku czerwca, gdy po kolejnych opadach gwałtownie wezbrały Wisła i Odra. Ucierpiały województwa: śląskie, małopolskie, mazowieckie, podkarpackie, świętokrzyskie i lubelskie. Zwłaszcza w regionie małopolskim i podkarpackim nastąpiło wiele osunięć ziemi wraz z domami. Niektóre miejscowości zostały powtórnie zalane. Oczy wszystkich były zwrócone między innymi na Sandomierz, Wilków, Świniary i Jasło, których mieszkańcy, wspomagani przez straż, a często przez wojsko i policję, heroicznie walczyli z żywiołem. Powódź w Polsce dotknęła 811 gmin. Łączne straty przekroczyły 12 miliardów złotych, czyli trzy miliardy euro.

2014 - W Krakowie otwarto Międzynarodowe Centrum Targowo-Kongresowe Expo, gdzie odbywają się między innymi Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie. 10. rocznica

2015 - Zmarł B.B. King, amerykański gitarzysta, wokalista i autor tekstów. Niekwestionowany król bluesa. W ciągu 70 lat kariery zagrał blisko 15 tysięcy koncertów i nagrał około 100 płyt. Zdobył 15 nagród Grammy, w tym sześć za najlepszy album bluesowy. Otrzymał również to wyróżnienie za osiągnięcia życia. Jego kariera nabrała tempa w latach 60., wraz z pierwszym wielkim przebojem "The Thrill Is Gone". Piosenka zagościła na listach przebojów i stała się jednym z najważniejszych utworów muzyka. Inne hity artysty to: 'Woke up This Morning (My Baby's Gone)”, 'Every Day I Have the Blues", "Bad Luck”, "You Upset Me Baby” czy "Sweet Little Angel”. W 2011 roku znalazł się na szóstym miejscu Listy 100 największych gitarzystów wszech czasów magazynu "Rolling Stone". Urodził się 16 września 1925 roku.

2017 - Emmanuel Macron został zaprzysiężony na urząd prezydenta Republiki Francuskiej, na swoją pierwszą kadencję. Jest także zwycięzcą wyborów prezydenckich w 2022 roku.

2018 - Zmarł Józef Zwisłocki, amerykański fizyk, polskiego pochodzenia, specjalista psychoakustyki, pisarz naukowy. Założyciel Instytutu Badań Zmysłowych Uniwersytetu Syracuse w Stanach Zjednoczonych, gdzie był profesorem audiologii. Wynalazł sztuczne ucho, które umożliwia stwierdzenie ilości prądu potrzebnego w słuchawce ażeby stworzyć pożądane wytężenie głosu w uchu. Urodził się 19 marca 1922 roku.

2019 - Zmarł Sven Lindqvist, szwedzki dziennikarz, doktor historii literatury Uniwersytetu Sztokholmskiego. Autor wielu esejów, zbiorów aforyzmów i reportaży między innymi z Afryki, Chin i Ameryki Południowej. Urodził się 28 marca 1932 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Henryk Jaskuła, żeglarz, który jako pierwszy Polak i trzeci żeglarz w historii samotnie i bez zawijania do portów okrążył Ziemię. W podróż na jachcie "Dar Przemyśla" wyruszył 12 czerwca 1979 roku z portu w Gdyni. Płynął z zachodu na wschód. Trasa prowadziła wokół Przylądka Dobrej Nadziei, Australii i Nowej Zelandii i wokół Przylądka Horn, najdalej na południe wysuniętego punktu Ameryki Południowej. Trwający 344 dni rejs zakończył się 20 maja 1980 roku w Gdyni. Kapitan Jaskuła pobił ówczesny rekord świata w długości przebywania w samotnym rejsie non stop na morzu, który uprzednio wynosił 313 dni. Urodził się 22 października 1923 roku.

2020 - Zmarł na misji biskup Czesław Stanula, redemptorysta. Od 1967 roku posługiwał w Ameryce Południowej. Pracował w Argentynie, później w Brazylii. W1997 papież Jan Paweł II powierzył mu urząd biskupa diecezjalnego diecezji Itabuny, a w 2017 Czesław Stanula złożył urząd na ręce papieża Franciszka. W 2018 roku za swoją działalność został odznaczony Krzyżem Kawalerskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 27 marca 1940 roku.

2021 - Zmarła Ester Mägi, estońska kompozytorka i pedagog. Komponowała pieśni chóralne i i solowe a także wielkie utwory orkiestrowe ,inspirowała się folklorem i estońskim stylem narodowym. Jest autorką między innymi koncertu na skrzypce i orkiestrę "Serenaad" z 1958 roku, "Symfonii" z 1968 i wariacji na klarnet, fortepian i orkiestrę smyczkową z1972 roku, a także wielu innych kompozycji. Urodziła się 10 stycznia 1922 roku.

2023 - Zmarła Ingrid Haebler, austriacka pianistka. Występowała z czołowymi orkiestrami świata, a także jako kameralistka i solistka. Zasłynęła przede wszystkim jako interpretatorka utworów Wolfganga Amadeusza Mozarta, ponadto grała też utwory Jana Sebastiana Bacha, Haydna, Beethovena, Schuberta, Schumanna i Chopina. Jej gra cechowała się precyzyjnym opanowaniem technicznym detali. Dokonała licznych nagrań płytowych, między innymi z utworami Chopina i Mozarta. Urodziła się 20 czerwca 1929 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-06-16, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 16 czerwca - Międzynarodowy Dzień Dziecka Afrykańskiego, obchodzony od 1991 roku, z inicjatywy Organizacji Jedności Afrykańskiej (obecnie Unia Afrykańska)… » więcej 2024-06-15, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 15 czerwca - Światowy Dzień Świadomości Znęcania się nad Osobami Starszymi. W Polsce jest obchodzony pod nazwą Światowy Dzień Praw Osób Starszych. 15… » więcej 2024-06-14, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 14 czerwca - Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady, ogłoszony przez Sejm w 2006 roku. 14 czerwca… » więcej 2024-06-13, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 13 czerwca - Święto Żandarmerii Wojskowej, obchodzone w Polsce. 13 czerwca - Międzynarodowy Dzień Świadomości na temat Albinizmu. 13 czerwca - Dzień… » więcej 2024-06-12, godz. 07:00 Katrka z kalendarza 12 czerwca - Światowy Dzień Sprzeciwu wobec Pracy Dzieci, ustanowiony w 2002 roku przez Światową Organizację Pracy. 12 czerwca - Święto Służby Ochrony… » więcej 2024-06-11, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 11 czerwca - Międzynarodowy Dzień Rysia. » więcej 2024-06-10, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 10 czerwca - Międzynarodowy Dzień Elektryka. 10 czerwca - Międzynarodowy Dzień Heraldyki. Przypada w rocznicę pasowania na rycerza w 1180 roku w katedrze… » więcej 2024-06-09, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 9 czerwca - Międzynarodowy Dzień Archiwów, obchodzony w rocznicę utworzenia w 1948 roku Międzynarodowej Rady Archiwów ICA. 9 czerwca - Dzień Księgowego… » więcej 2024-06-08, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 8 czerwca - Światowy Dzień Oceanów, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2008 roku. 8 czerwca - Argentyna: Dzień Polskiego Osadnika (hiszpańskie… » więcej 2024-06-07, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 7 czerwca - Światowy Dzień Bezpieczeństwa Żywnościowego. » więcej
1112131415
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »