1502 - Krzysztof Kolumb wyruszył z Kadyksu w Hiszpanii w czwartą i ostatnią podróż na odkryty przez siebie w 1492 roku kontynent amerykański. Wyprawa trwała dwa lata. Jej wyniki i późniejsze badana Amerigo Vespucciego wykazały, że odkryte ziemie nie są Azją, ale nowym, nieznanym lądem. Sam Krzysztof Kolumb do końca życia nie uświadamiał sobie rangi tego odkrycia. Krzysztof Kolumb urodził się w 1451 roku w Genui, a zmarł 20 maja 1506 w Valladolid.

1573 - We wsi Kamień pod Warszawą zakończyło się zbieranie głosów w pierwszej w historii Polski wolnej elekcji, w wyniku której wybrano na króla Henryka Walezego. Kilka dni po elekcji posłowie przyszłego monarchy zaprzysięgli w jego imieniu uchwalone przed wyborem postanowienia ogólne - tak zwane artykuły henrykowskie. Przyjęto również osobiste zobowiązania elekta, noszące nazwę Pacta conventa. Wybrano też poselstwo, które miało udać się do Paryża, aby oficjalnie zawiadomić księcia francuskiego o wyborze na króla Polski i odebrać od niego przysięgę.

1651 - Zmarł Cornelis de Vos, flamandzki malarz i rysownik, autor portretów, kompozycji mitologicznych, alegorycznych i biblijnych. Popularność zdobył dzięki portretom, które malował we własnym stylu, zdominowanym przez chłodne odcienie szarości. Były to przedstawienia pojedynczych postaci, jak również portrety grupowe. Odznaczały się bogactwem szczegółów i spokojną statyczną formą. Najbardziej cenione są jego wizerunki dzieci. Urodził się w 1584 roku.

1688 - Zmarł Fryderyk Wilhelm, elektor brandenburski i książę pruski z dynastii Hohenzollernów, zwany Wielkim Elektorem. Budował potęgę Prus, rozwijając dyplomację i armię, którą wynajmował do różnych wojen - nie licząc się z zasadami lojalności wobec wcześniejszych sojuszników. Doprowadził w 1657 roku do zawarcia tak zwanych traktatów welawsko-bydgoskich, które uwolniły Brandenburgię i Prusy od podległości lennej wobec Rzeczypospolitej. Urodził się 16 lutego 1620 roku.

1701 - Po dwudniowym procesie pirat William Kidd został skazany przez sąd Admiralicji w Londynie na karę śmierci. Jest uważany za jednego z najokrutniejszych i najkrwawszych piratów XVII wieku. Zgodnie z tradycją oskarżany był - jeszcze za życia - o największe zbrodnie. Był bohaterem wielu mrocznych opowieści o piratach. Urodził się 22 stycznia 1645 roku, a został stracony 23 maja 1701.

1746 - Urodził się Gaspard Monge, francuski matematyk, fizyk i chemik, uważany za twórcę geometrii wykreślnej, autor prac z dziedziny: metalurgii, optyki, mechaniki. Uczestniczył w wyprawie Napoleona do Egiptu w latach 1798-1799. Zmarł 28 lipca 1818 roku.

1794 - Insurekcja kościuszkowska: W Warszawie powieszeni zostali z wyroku sądu kryminalnego przywódcy konfederacji targowickiej: biskup inflancki Józef Kazimierz Kossakowski, hetman wielki koronny Piotr Ożarowski, marszałek Rady Nieustającej Józef Ankwicz i hetman polny litewski Józef Zabiełło. 230 rocznica

1800 - Urodził się John Brown, jeden z głównych przedstawicieli abolicjonizmu amerykańskiego. Był idealistą, nieprzejednanym wrogiem posiadaczy niewolników, których uważał za przestępców. 16 października 1859 na czele uzbrojonego oddziału usiłował wywołać powstanie niewolników na Południu Stanów Zjednoczonych. Pojmany przez żołnierzy został skazany na karę śmierci i stracony 2 grudnia 1959 roku. Egzekucja Browna zaogniła konflikt północnych i południowych stanów USA w sprawie niewolnictwa, który stał się jedną z przyczyn wojny secesyjnej. Za bohatera uznało go wielu pisarzy, w tym Victor Hugo. Cyprian Kamil Norwid poruszony wieścią o skazaniu Johna Browna na śmierć napisał wiersz "Do obywatela Johna Brown".

1805 - Zmarł Fryderyk Schiller, największy, obok Goethego, poeta i dramaturg okresu klasyki niemieckiej. Autor dramatów: "Intryga i miłość”, "Don Carlos”, "Maria Stuart”, "Dziewica Orleańska”, ballady "Rękawiczka” i pracy historycznej "Historia wojny trzydziestoletniej”. Urodził się 10 listopada 1759 roku.

1842 - Zmarł Karol Kniaziewicz, generał, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 roku i Powstania Kościuszkowskiego, oficer Legionów Polskich, dowódca Legii Naddunajskiej. W kampanii rosyjskiej 1812 roku dowódca dywizji, walczył pod Smoleńskiem, Możajskiem i nad Berezyną. Podczas Powstania Listopadowego stał na czele Misji Polskiej w Paryżu. Po wyjeździe z Polski był animatorem życia naukowego oraz autorytetem moralnym Wielkiej Emigracji. Członek władz Związku Jedności Narodowej. Jako stały gość domu Mickiewiczów należał do grona pierwszych słuchaczy recytacji powstających strof "Pana Tadeusza". Uznawany jest za współtwórcę Biblioteki Polskiej w Paryżu. Urodził się 4 maja 1762 roku.

1847 - Zmarł Filip Neriusz Walter, chemik, twórca polskiego nazewnictwa chemicznego. W swoich badaniach zajmował się produktami destylacji żywic roślinnych, ropy naftowej i wosku oraz olejków roślinnych. Jako pierwszy wydestylował naftę z ropy naftowej i zbadał jej właściwości. Nafta stała się towarem powszechnego użytku, gdy polski farmaceuta Ignacy Łukasiewicz skonstruował lampę naftową. Zaproponował polskie nazwy pierwiastków i niektórych związków chemicznych używanych obecnie, takich jak na przykład: azot, bar, bor, brom, cez i chlor. Urodził się 31 maja 1810 roku.

1848 - Wiosna Ludów: we wsi Bardo koło Wrześni skapitulowały wielkopolskie siły powstańcze.

1850 - Zmarł Joseph Louis Gay-Lussac, francuski fizyk, chemik, profesor Sorbony. Wyznaczył współczynnik rozszerzalności gazów cieplnych. Był współodkrywcą prawa stosunków objętościowych gazów. Opracował metodę odzyskiwania tlenków azotu przy produkcji kwasu siarkowego metodą komorową. Został wyróżniony inskrypcją na Wieży Eiffla, na której znalazły się 72 nazwiska wybitnych Francuzów. Urodził się 6 grudnia 1778 roku.

1860 - Urodził się James Matthew Barrie, szkocki pisarz i dramaturg. Zasłynął, jako autor sztuki i powieści "Przygody Piotrusia Pana”, wystawionej w Londynie w 1904 roku i należącej do arcydzieł dziecięcej literatury światowej. Zmarł 19 czerwca 1937 roku.

1860 - Urodził się William Kemmler, amerykański morderca, pierwsza ofiara krzesła elektrycznego. Jego adwokat odwoływał się od wyroku twierdząc, że śmiertelne porażenie prądem jest okrutną karą. Egzekucję wykonano 6 sierpnia 1890 roku. Pierwsza próba nie powiodła się. Kemmler był rażony prądem przez 17 sekund, ale przeżył. Skuteczna była dopiero druga próba. Reporter, który był świadkiem egzekucji powiedział, że było to "obrzydliwe widowisko, dużo gorsze niż powieszenie”

1863 - Powstanie styczniowe: w Sołowijówce na Ukrainie grupa 21 powstańców Antoniego Juriewicza, która wzywała do podjęcia walki z władzami rosyjskimi, została osaczona przez podburzonych przez władze carskie chłopów ukraińskich. 12 powstańców w okrutny sposób zamordowano, a resztę, ciężko rannych, przekazano władzom rosyjskim. Tylko dwóm udało się uciec.

1883 - Urodził się José Ortega y Gasset, hiszpański filozof i eseista. Wyznawał idee określone "racjowitalizmem" - zakładające, że racjonalny umysł jest jedynym źródłem poznania, ale należy uwzględnić w tym indywidualne podejście racjonalnego badacza. Sprzeciwiał się tradycyjnemu racjonalizmowi, uznając, że nie uwzględnia on wiedzy intuicyjnej. Zmarł 18 października 1955 roku.

1887 - Urodziła się Helena Bobińska, pisarka, publicystka, tłumaczka, autorka książek dla dzieci i młodzieży. Jej powieści były tłumaczone na wiele języków państw "Bloku Wschodniego". Znaczna część jej twórczości odpowiadała założeniom socrealizmu i zwierała pożądane wówczas treści dydaktyczne, na przykład "O wakacyjnej zabawie w sprawiedliwą republikę" z 1949 roku czy hagiograficzna powieść o młodości Stalina "Soso. Dziecięce i szkolne lata Stalina" z 1953. Zmarła 9 czerwca 1968 roku.

1889 - Hrabia Władysław Zamoyski nabył dobra zakopiańskie w celu ratowania lasów tatrzańskich. W drodze licytacji za 460 002 złote reńskie i trzy centy kupił znaczną część dzisiejszych Tatr Polskich. Przebił o jeden cent ofertę przedsiębiorcy przemysłu drzewnego i hutniczego Józefa Goldfingera. W sądzie międzynarodowym w Grazu uzyskał w 1902 roku wyrok włączający okolice Morskiego Oka w granice ziem polskich i kończący spór o ziemie tatrzańskie. Dzięki staraniom między innymi Władysława Zamoyskiego powstała linia kolejowa Chabówka - Zakopane i szosa do Zakopanego. 135 rocznica

1893 - Thomas Alva Edison po raz pierwszy zaprezentował kinetoskop. Urządzenie służące do wyświetlania ruchomych obrazów, zostało opatentowane przez Edisona w 1891 roku, jako urządzenie przeznaczone dla jednego widza, działające na zasadzie fotoplastykonu. Thomas Alva Edison urodził się 11 lutego 1847 w Milanie, a zmarł 18 października 1931 w West Orange.

1895 - Urodził się Stanisław Leon Kulczyński, botanik i działacz polityczny, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Wrocławskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, opiekun zbiorów Ossolineum. Był wieloletnim działaczem Stronnictwa Demokratycznego, posłem, członkiem Rady Państwa. W pracy naukowej zajmował się systematyką roślin, ekologią, fitosocjologią. Współautor pracy "Rośliny Polskie”. Zmarł 12 lipca 1975 roku.

1905 - We Wrocławiu odsłonięto pomnik Friedricha Schillera. Postument przedstawiający wybitnego niemieckiego literata został odsłonięty w setną rocznicę jego śmierci, z inicjatywy działającego wówczas we Wrocławiu Towarzystwa imienia Schillera. Pomnik został zniszczony po 1945 roku i w połowie lat 90. XX wieku odbudowany. Na cokole pomnika wykuto dodatkowo, w języku polskim i niemieckim, fragment "Ody do radości" - "Wszyscy ludzie będą braćmi - Alle Menschen werden Brüder".

1907 - Na stokach warszawskiej Cytadeli stracony został przez władze carskie Henryk Baron, "Grabarz", członek Organizacji Bojowej PPS. W ciągu kilku miesięcy wziął udział w dziesięciu akcjach bojowych, między innymi na cyrkuł policyjny przy ulicy Chłodnej W Warszawie, do którego wrzucił dwie bomby. Podczas tego ataku został ranny. Na skutek obciążających oskarżeń jednego z członków jego oddziału został zidentyfikowany, jako uczestnik zamachu na cyrkuł. Tuż przed powieszeniem zdołał wykrzyknąć: "Precz z samowładztwem! Niech żyje rewolucja!". Urodził się 2 grudnia 1887 roku.

1908 - Urodził się Leon Jeannot, reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych i fabularnych: "Zawiłość uczuć”, "Bumerang”, "Człowiek z M-3”. W okresie międzywojennym pracował jako asystent reżysera i realizator filmów dokumentalnych. W 1938 z Adolfem i Władysławem Forbertami filmował aktualności dla amerykańskiej wytwórni MGM. Po wybuchu II wojny światowej uciekł do Związku Radzieckiego, gdzie do 1956 pracował między innymi, jako reżyser dubbingu. W 1957 wrócił do Polski i na stałe osiadł w Warszawie. Zmarł 21 czerwca 1997 roku.

1915 - W bitwie pod Arras wziął udział Legion Polski, tak zwani bajończycy walczący u boku Francji przeciwko Niemcom. Opanowali niemieckie pozycje, okupiwszy sukces ciężkimi stratami wynoszącymi trzy czwarte stanu kompanii. Przy życiu pozostało tylko około 50 bajończyków, których skierowano do walk w rejonie Notre-Dame-de-Lorette, gdzie śmierć ponieśli kolejni żołnierze. Latem 1915 oddział rozwiązano. Bohaterstwo żołnierzy dokumentuje do dziś sztandar kompanii ze śladami 34 przestrzelin, który jest przechowywany w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

1919 - W Warszawie utworzono Państwowy Instytut Meteorologiczny. W 1922 został przemianowany na Państwowy Instytut Meteorologii. Instytut tworzył sieć synoptyczną, w której znalazły się stacje obserwacyjne w Warszawie, Poznaniu, Lwowie, Wilnie, Gdańsku i Pińsku. Włączone były także obserwatorium astronomiczne w Beskidach Wschodnich na szczycie Pop Iwana oraz obserwatorium Morskie w Gdyni. 105 rocznica

1920 - Urodził się William Tenn, amerykański inżynier, pisarz science fiction. Był jednym z wielkich autorów Złotej Ery Science Fiction i wywarł duży wpływ na rozwój tego gatunku. Opublikował przeszło 60 opowiadań, dwie powieści, liczne eseje oraz artykuły naukowe. Zmarł 7 lutego 2010 roku.

1921 - Rozejm w Dąbrówce Małej (obecnie dzielnica Katowic), podczas III powstania śląskiego. Trwające od 6 maja 1921 rokowania - między powstańcami śląskimi z Wojciechem Korfantym na czele a przedstawicielami Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej dla Górnego Śląska - doprowadziły do zawieszenia walk. Ostatecznie powstanie zakończyło się w lipcu i doprowadziło do korzystniejszego dla Polaków podziału Górnego Śląska.

1924 - Urodził się Bułat Okudżawa, rosyjski bard, poeta, prozaik, kompozytor ballad, pieśni lirycznych i satyrycznych, dramaturg. Początkowo jego wiersze dostępne były tylko w drugim obiegu, powielane w samizdacie, dopiero później artysta miał możliwość oficjalnego ich wykonywania. W Polsce twórczość Okudżawy, zwłaszcza jego piosenki, cieszyły się dużą popularnością. Jego utwory tłumaczyli na język polski między innymi: Agnieszka Osiecka, Witold Dąbrowski, Andrzej Drawicz i Wojciech Młynarski. Jego utwory śpiewali: Bohdan Łazuka, Sława Przybylska i Hanna Banaszak. Jacek Kaczmarski poświęcił mu piosenkę "Pożegnanie Okudżawy". Zmarł 12 czerwca 1997 roku w Paryżu. 100 rocznica

1926 - Amerykański badacz polarny i lotnik Richard Byrd oraz Floyd Bennett dokonali próby przelotu nad biegunem północnym. Był to najdłuższy lot samolotem w Arktyce. Dwa tysiące 490 kilometrów pokonali w ciągu 15,5 godziny. Piloci orzekli, że ich wyczyn zakończył się sukcesem, jednak analiza dzienników pokładowych oraz mechaniczna analiza ich samolotu dostarczyła sporych wątpliwości, co do tego faktu. Niemniej jednak, dokonali przelotu w pobliżu bieguna.

1927 - Urodził się Manfred Eigen, niemiecki fizyk i chemik, dyrektor Instytutu Maxa Plancka Chemii Biofizycznej w Getyndze. Laureat Nagrody Nobla w 1967 roku w dziedzinie chemii, za badania nad ultraszybkimi reakcjami chemicznymi, wywoływanymi zaburzeniem stanu równowagi przy pomocy krótkiego impulsu energii. Zajmował się również teorią powstania i ewolucji życia. Jest twórcą pojęcia pseudogatunku. Zmarł 6 lutego 2019 roku.

1927 - Stolicę Australii przeniesiono z Melbourne do Canberry.

1930 - Urodził się Wojciech Giełżyński, dziennikarz i reportażysta, współpracował z: "Panoramą”, "Kontynentami”, "Polityką”. W stanie wojennym przeszedł do prasy drugiego obiegu, później pracował, jako niezależny publicysta. Jest autorem około pięciu tysięcy publikacji prasowych, komentarzy radiowych i telewizyjnych oraz ponad 60 książek, głównie o Trzecim Świecie. Zmarł 3 marca 2015 roku.

1930 - Urodził się Ludwik Grzeniewski, krytyk literacki, poeta, varsavianista, długoletni redaktor tygodnika "Argumenty”. Autor szkiców: "Warszawa w "Lalce” Prusa”, "Warszawa Aleksandra Gierymskiego”, "Szkice warszawskie” i opowiadań "Pod sosen rzeką” i "Księga wyjścia”. Zmarł 6 października 2008 roku.

1931 - Zmarł Albert Abraham Michelson, amerykański fizyk, wynalazca jednego z najprecyzyjniejszych przyrządów pomiarowych - interferometru, nazwanego jego imieniem. Urządzenie to umożliwiło przeprowadzenie pomiarów prędkości światła, a także innych badań z zakresu metrologii. W 1907 roku dostał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za konstrukcję precyzyjnych instrumentów optycznych i pomiary w dziedzinie spektroskopii i metrologii. Urodził się 19 grudnia 1852 roku w Strzelnie na Kujawach.

1935 - Urodziła się Halina Poświatowska, poetka, autorka nastrojowych liryków, o zmaganiach człowieka ze śmiercią. Napisała trzy tomiki wierszy: "Dzień dzisiejszy”, "Oda do rąk” i "Jeszcze jedno wspomnienie” oraz autobiografię "Opowieść dla przyjaciela”. Od 1974 roku w Częstochowie organizowany jest Ogólnopolski Konkurs Poetycki imienia Haliny Poświatowskiej. Zmarła 11 października 1967 roku.

1936 - Urodziła się Glenda Jackson, angielska aktorka teatralna i filmowa, zdobywczyni Oscara za film "Zakochane kobiety" Kena Russella. Drugą statuetkę odebrała w 1974 roku za rolę w komedii "Miłość w godzinach nadliczbowych". Grała na scenach londyńskiego Royal Shakespeare Company i nowojorskiego Broadwayu. Na początku lat 90. poświęciła się karierze politycznej. Jest działaczką Partii Pracy i od 1992 zasiadała w Izbie Gmin. W 2015 zakończyła karierę polityczną i wróciła do aktorstwa.

1936 - Włochy zaanektowały Etiopię po zdobyciu cztery dni wcześniej jej stolicy Addis Abeby. Podczas wojny obie strony dopuściły się licznych okrucieństw, jednak później Włosi przeprowadzali reformy, mające podnieść jakość życia w zacofanej Etiopii. Zostało całkowicie zniesione niewolnictwo, wprowadzono podstawowe zasady higieny i opieki zdrowotnej, zbudowano państwowe szpitale i kliniki, rozpoczęto budowę dróg oraz rozbudowano sieć kolejową. Większość tych działań została przerwana przez wybuch II wojny światowej. W 1941 roku wojska brytyjskie z udziałem etiopskich partyzantów wyzwoliły kraj.

1937 - Urodziła się Marta Fik, teatrolog, krytyk teatralny, profesor Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz krakowskiej i warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Zajmowała się głównie powojenną kulturą polską, współpracowała z miesięcznikiem "Teatr”. Marta Fik wydała między innymi tomy: "Reżyser ma pomysły", "Sezony teatralne", "Przeciw czyli za". Pisała również syntezy badawcze, na przykład: "Kultura polska po Jałcie 1944-1981", "Kultura marcowa", "Autorytecie wróć?". Zmarła 11 grudnia 1995 roku.

1938 - Urodził się Zbigniew Jerzyna, poeta, dramaturg, autor kilkudziesięciu słuchowisk radiowych, eseista i krytyk literacki. Debiutował w 1957 roku na łamach tygodnika "Nowa Kultura”. Był związany z Orientacją Poetycką "Hybrydy”. Laureat wielu nagród literackich. Jego wiersze i słuchowiska przetłumaczono na 35 języków. W 2008 został odznaczony Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 29 listopada 2010 roku.

1940 - Urodził się James Brooks, amerykański reżyser, producent i scenarzysta, twórca filmu "Czułe słówka”, za który otrzymał w 1983 roku trzy Oscary. Ponadto reżyser filmów "Jerry Maguire”, "Lepiej być nie może”, 'trzech facetów z Texasu" i "Telepasja".

1941 - Brytyjczycy na Oceanie Atlantyckim przechwycili niemiecki okręt podwodny U-110. Na pokładzie znajdowała się maszyna szyfrująca Enigma. Po raz pierwszy depesze zakodowane przy pomocy Enigmy udało się rozszyfrować polskim kryptologom w grudniu 1932 roku. Dokonania Polaków, głównie Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego pozwoliły na dalsze prace nad dekodowaniem szyfrów stale unowocześnianych maszyn Enigma najpierw w Polsce, a po wybuchu II wojny światowej we Francji i Wielkiej Brytanii.

1942 - Urodził się Andrzej Zydorowicz, dziennikarz sportowy oraz działacz samorządowy. W TVP specjalizował się w relacjonowaniu meczów piłki nożnej, choć był sprawozdawcą rozgrywek również w innych dyscyplinach. Prowadził też telewizyjne programy sportowe. Między innymi pracował, jako komentator sześciu finałów Mistrzostw Europy w piłce nożnej, ośmiu Mistrzostw świata w piłce nożnej, dziewięciu Igrzysk Olimpijskich. Jest wiceprezesem zarządu Fundacji dla Śląska. Przez kilka kadencji sprawował mandat radnego Rady Miasta Katowice.

1942 - Zmarł w niemieckim obozie zagłady Dachau Bronisław Wielgorz, jezuita, kleryk katolicki, Sługa Boży Kościoła katolickiego. Jest jednym z 122 Sług Bożych, wobec których 17 września 2003 roku rozpoczął się proces beatyfikacyjny drugiej grupy męczenników z okresu II wojny światowej. Urodził się 22 września 1916 roku.

1944 - Oddział UPA napadł w nocy z 9 na 10 maja na polską ludności we wsi Derżów, obecnie na Ukrainie. Łącznie zamordowano ponad 100 osób, w tym kobiety i dzieci. 80 rocznica

1945 - Wojska polskie i radzieckie wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny Stutthof koło Gdańska. Od września 1939 roku trafiło tam w sumie około 110 tysięcy więźniów. Liczbę ofiar obozu szacuje się na około 65 tysięcy. W momencie wyzwolenia było w nim około 150 więźniów, którym wcześniej niemieckie władze obozu wydały dokumenty "wyzwolenia", ale zakazały wyjścia. Po uwolnieniu, więźniowie zostali odesłani do placówki Urzędu Bezpieczeństwa zarządzanej przez NKWD. Według relacji więźnia Teofila Białowąsa - odebrano im dokumenty i oskarżono o współpracę z Niemcami i działanie na szkodę innych więźniów. Zostali przez "wyzwolicieli" poddani ponownemu prześladowaniu - poszukiwano wśród nich głównie byłych żołnierzy Armii Krajowej i Szarych Szeregów. Później zostali skierowani do obozów przejściowych i wywiezieni do łagrów na Syberię.

1945 - Popełnił samobójstwo Fritz Bracht, niemiecki hitlerowski zbrodniarz wojenny, nadprezydent prowincji Górny Śląsk. Był odpowiedzialny za zbrodnie na narodzie polskim, zwłaszcza za jego przymusową germanizację i masowe wysiedlenia. W zakresie jego jurysdykcji znajdował się niemiecki obóz Auschwitz-Birkenau. Bracht był także, wraz z Heinrichem Himmlerem, świadkiem eksterminacji Polaków i Żydów w komorach gazowych w Brzezince latem 1942. Urodził się 18 stycznia 1899 roku.

1946 - Król Włoch Wiktor Emanuel III abdykował na rzecz syna Humberta II, chcąc ratować monarchię włoską skompromitowaną współpracą z faszyzmem. W tym samym roku na mocy referendum utworzono we Włoszech republikę i obaj monarchowie wyemigrowali do Egiptu. Wiktor Emanuel III urodził się 11 listopada 1869 w Neapolu, a zmarł 28 grudnia 1947 w Aleksandrii.

1947 - Urodził się Michael Levitt, amerykański naukowiec żydowskiego pochodzenia, profesor Uniwersytetu Stanforda, członek National Academy of Sciences, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 2013 "za rozwój wieloskalowych modeli dla złożonych układów chemicznych”.

1949 - Urodził się Billy Joel, amerykański wokalista, muzyk rockowy, pianista, kompozytor i producent nagrań. Jego najbardziej znane piosenki to między innymi: "Storm front”, "Uptown girl”, "We didn’t start the fire” i "Leningrad”. Oficjalnie zakończył karierę w 1997 roku poświęcając się wyłącznie kompozycji utworów fortepianowych. Od tego czasu wydał kilka płyt. Billy Joel należy do czołówki najlepiej zarabiających muzyków rockowych wszech czasów. 75 rocznica

1950 - W Paryżu został przedstawiony Plan Schumana, autorstwa ministra spraw zagranicznych Francji Roberta Schumana. Plan dotyczył propozycji wspólnej koordynacji produkcji węgla i stali w RFN i Francji. Jego celem było powiązanie ekonomiczne Francji i Niemiec tak, aby nowa wojna stała się niemożliwa z przyczyn ekonomicznych oraz podwyższenie stopy życiowej obu społeczeństw. Był zalążkiem europejskiej integracji i przyczynił się do stworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

1951 - Urodził się Janusz Krupski, historyk, kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Od 2000 do 2006 roku pełnił obowiązki zastępcy prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. W latach 70. i 80. działał w opozycji antykomunistycznej, był członkiem niezależnego ruchu wydawniczego. Współzakładał Nieocenzurowaną Oficynę Wydawniczą, pierwsze podziemne wydawnictwo w latach 70. Zginął w katastrofie smoleńskiej, 10 kwietnia 2010 roku.

1951 - Na atolu Enewetak Amerykanie przeprowadzili pierwszy test broni termonuklearnej. Podczas realizacji operacji "Greenhouse” wszystkie ładunki zostały umieszczone na wysokich stalowych wieżach, które miały symulować nuklearny atak lotniczy. Sprawdzano bojowe zastosowanie nowych projektów bomb atomowych. Innowacyjność miała się opierać na zmniejszeniu wymiarów, wagi oraz redukcji ilości materiałów rozszczepialnych potrzebnych do wytworzenia ładunku.

1955 - Republika Federalna Niemiec została przyjęta do NATO. 10 lat po zakończeniu II wojny światowej Niemcy zaczęły wychodzić z izolacji i odzyskiwały pozycję polityczną w Europie Zachodniej, odżegnując się od własnych ambicji militarnych. Już wcześniej, w 1950 roku Republika Federalna Niemiec została członkiem stowarzyszonym Rady Europy.

1955 - Urodził się Kevin Peter Hall, amerykański aktor filmowy. Był charakterystyczną postacią dzięki wzrostowi. Mierzył dwa metry i 20 centymetrów. Zagrał między innymi w filmach: "Przepowiednia", "Predator" i "Harry i Hendersonowie". Zmarł 10 kwietnia 1991 roku w wieku 36 lat.

1956 - Szerpa Gyaltsen Norbu i Japończyk Toshio Imanishi weszli po raz pierwszy na wierzchołek ośmiotysięcznika Manaslu w Himalajach. Mimo, że szczyt jest niższy od na przykład Mount Everest, znajdujące się na Manaslu drogi należą do najdłuższych tras wspinaczkowych w Himalajach, zmuszając alpinistów do długiego przebywania na znacznych wysokościach.

1960 - W Stanach Zjednoczonych dopuszczono do sprzedaży pierwszą pigułkę antykoncepcyjną. W Polsce tego typu środki zostały wprowadzone na rynek w 1966 roku.

1960 - Zmarł Eustazy Borkowski, kapitan żeglugi wielkiej, dowodzący polskimi transatlantykami w 20-leciu międzywojennym. To postać barwna, owiana legendami kreowanymi przez siebie i swoją załogę, a utrwalonymi przez Karola Borchardta w książce "Szaman morski", której jest tytułowym bohaterem. Urodził się 12 marca 1887 roku.

1962 - Urodził się David Gahan, brytyjski wokalista, jeden z założycieli kultowego zespołu Depeche Mode. Dave Gahan udzielał się muzycznie też poza Depeche Mode. W 2003 roku ukazał się jego debiutancki album "Paper Monsters".

1962 - Odrzucany poprzednio przez inne wytwórnie zespół The Beatles podpisał swój pierwszy kontrakt z kierowaną przez George’a Martina wytwórnią płytową Parlophone. W tym samym roku wydał debiutancki singiel "Love Me Do”, a w 1963 - pierwszy album "Please Please Me", który okazał się bestsellerem na terenie Wielkiej Brytanii. Na ten sam rok datuje się początki beatlemanii, czyli ogromnej popularności Beatlesów, charakteryzującej się histerycznymi reakcjami fanów. W 1964 zespół po raz pierwszy wystąpił w Stanach Zjednoczonych, a zrealizowany tam odcinek programu "The Ed Sullivan Show" z ich udziałem zgromadził największą telewizyjną publiczność w historii USA.

1965 - Otwarto Muzeum Uzbrojenia w Poznaniu. Siedzibę znalazło w pozostałościach Fortu Winiary z XIX wieku, wchodzącego w skład umocnień Twierdzy Poznań, zniszczonych częściowo w 1945 w czasie zdobywania miasta przez oddziały Armii Czerwonej. W swoich zbiorach ma dużą kolekcję sprzętu wojskowego, między innymi czołgi, samochody, samoloty, śmigłowce, haubice i armaty. Jednym z najcenniejszych eksponatów jest radziecki system wyrzutni rakietowej "Katiusza" na podwoziu amerykańskiej ciężarówki Studebaker z 1944 roku. Od 2012 Muzeum bierze udział w organizacji corocznej rekonstrukcji historycznej "Bitwa o Poznań 1945",

1966 - Telewizja Polska wyemitowała pilotażowy odcinek serialu "Czterej pancerni i pies”, w reżyserii Konrada Nałęckiego. Była to opowieść o wojennych przygodach załogi czołgu T34 "Rudy" 102 i psa Szarika. Regularne nadawanie serialu rozpoczęło się 25 września. Obraz bił rekordy popularności i stał się kultowym dla kilku pokoleń młodych Polaków, mimo, że natrętnie propagował przyjaźń polsko-radziecką i częściowo fałszował prawdę historyczną. Grali w nim między innymi: Janusz Gajos, Franciszek Pieczka, Roman Wilhelmi, Wiesław Gołas i Pola Raksa.

1971 - Został otwarty katowicki Spodek, popularna w całym kraju hala widowiskowo-sportowa. Ze względu na rozmiary i warunki techniczne w obiekcie organizowane są największe imprezy kulturalne, sportowe i muzyczne. Tu między innymi, w 1987 roku po raz pierwszy zagrał w Polsce zespół Metallica, w 1997 zadebiutował w naszym kraju Jean Michel Jarre, w 2006 wystąpił Depeche Mode, a w 2014 - Deep Purple. Także w 2014 rozegrano w Spodku Mistrzostwa Świata w siatkówce mężczyzn.

1972 - Na lotnisku w Tel Awiwie izraelscy antyterroryści uwolnili z uprowadzonego poprzedniego dnia samolotu belgijskich linii Sabena wszystkich 97 pasażerów i zabili dwóch z trzech porywaczy z palestyńskiej organizacji "Czarny Wrzesień”.

1974 - Afera Watergate: rozpoczęły się przesłuchania i proces impeachmentu prezydenta Richarda Nixona. Polityk został postawiony w stan oskarżenia za prowadzenie inwigilacji przeciwników politycznych a także tuszowanie tego przy użyciu organów federalnych. Aby uniknąć oskarżenia przed Izbą Reprezentantów i procesu - prezydent Nixon postanowił ustąpić z urzędu. 50 rocznica

1974 - Zmarła Halina Gallowa, aktorka, reżyser teatralna, pedagog, żona reżysera i scenografa Iwona Galla. Należała do zespołu esperymentalnego teatru Reduta, założonego przez Juliusz Osterwę i Mieczysława Limanowskiego. Zajmowała się takze kształceniem młodzieży aktorskiej i reżyserowaniem. Okres okupacji spędziła w Warszawie. Była arsztowana przez gestapo i więziona na Pawiaku. Po wojnie wraz z mężem związała się z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, poźniej grała w Łodzi. W latach 1953-1968 wykładała w krakowskiej PWST. Urodziła się 14 września 1890. 50 rocznica

1975 - Rozpoczęła się emisja polskiego banknotu o nominale 50 złotych z Karolem Świerczewskim w serii "Wielcy Polacy". Banknot został wycofany z użytku 31 grudnia 1994 roku. Karol Świerczewski był generałem Armii Czerwonej i Ludowego Wojska Polskiego, członkiem prezydium tajnego Centralnego Biura Komunistów Polski. Został zabity w marcu 1947 roku przez UPA w Bieszczadach.

1976 - Ulrike Meinhof, dziennikarka i współzałożycielka grupy terrorystycznej "Baader Meinhof", popełniła samobójstwo w więzieniu w Stuttgarcie. Rok wcześniej, za poczwórne morderstwo została skazana na karę dożywotniego więzienia. Urodziła się 7 października 1934 roku.

1977 - Utworzono Biuro Interwencyjne KSS "KOR”. Jego zadaniem była rejestracja wszystkich przypadków łamania praw człowieka przez władze PRL, niesienie pomocy represjonowanym i poszkodowanym przez działania władz. Od czasu rozwiązania KSS "KOR" w 1981 funkcjonowało jako Biuro Interwencji. Prowadzone było przez Zbigniewa i Zofię Romaszewskich. W działalności biura brali udział między innymi: Lech Kaczyński, Jarosław Kaczyński, Jan Krzysztof Kelus, Jacek Kuroń, Jan Józef Lipski i Jan Lityński.

1977 - Zmarł James Jones, amerykański pisarz i nowelista, specjalizujący się w tematyce wojennej. Jego książki kilkakrotnie zostały sfilmowane, największy rozgłos zyskały adaptacje powieści "Stąd do wieczności” oraz "Cienka czerwona linia”. Jako żołnierz, w czasie II wojny światowej, brał udział w kampaniach amerykańskich na wyspach Oceanu Spokojnego, łącznie z walkami o Guadalcanal, podczas których został ranny. Urodził się 6 listopada 1921 roku.

1978 - W Rzymie znaleziono ciało Aldo Moro, przewodniczącego włoskiej Partii Demokracji Chrześcijańskiej, porwanego 16 marca, a następnie zamordowanego przez członków terrorystycznej organizacji "Czerwone Brygady". W jego uwolnienie angażował się między innymi, ówczesny papież Paweł VI. Postawiony przed sądem przywódca Czerwonych Brygad Mario Moretti przyznał się do winy i został skazany za morderstwo Moro na sześciokrotne dożywocie, jednak więzienie opuścił w 1994 roku. Aldo Moro urodził się 23 września 1916 roku.

1980 - Premiera horroru "Piątek, trzynastego" w reżyserii Seana Sextona Cunninghama. Jeden z najpopularniejszych slasherów, czyli krwawych horrorów powstałych w latach 80. Zapoczątkował serię filmową, na którą do 2009 roku złożyło się 12 tytułów. Wielokrotnie krytykowany za banalność przekazu, dziś uznawany za klasykę gatunku, głównie dzięki efektom specjalnym Toma Saviniego i ścieżce dźwiękowej Harry’ego Manfrediniego.

1982 - W Watykanie zmarł Walerian Meysztowicz, ksiądz, teolog, historyk - mediewista, założyciel i prezes Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie. Walczył w kampanii wrześniowej w 13. pułku Ułanów Wileńskich, następnie przedostał się do Watykanu, gdzie spędził resztę wojny. Do śmierci mieszkał w Watykanie. Posiadał godność kanonika Bazyliki świętego Piotra i protonotariusza apostolskiego. Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Autor książki "Gawędy o czasach i ludziach". Urodził się 24 czerwca 1893 roku.

1986 - Zmarł Tenzing Norgay, nepalski himalaista. Szerpa wraz z Nowozelandczykiem Edmundem Hillarym, 29 maja 1953 roku dokonał pierwszego wejścia na Mount Everest. Urodził się 15 maja 1914 roku.

1987 - W Lesie Kabackim pod Warszawą rozbił się pasażerski samolot Polskich Linii Lotniczych LOT Ił-62 "Tadeusz Kościuszko", lecący do Nowego Jorku, z 183 osobami na pokładzie. Wszyscy zginęli. Do wypadku doszło podczas próby awaryjnego lądowania. Komisja badająca przyczyny katastrofy ustaliła, że w końcowej fazie podchodzenia do lądowania awaryjnego, w wyniku rozszerzających się uszkodzeń powstałych w układach samolotu i pożaru na jego pokładzie, załoga utraciła możliwość efektywnego nim sterowania, czego następstwem było zderzenie samolotu z ziemią. Ostatnie zarejestrowane słowa z pokładu samolotu brzmiały: "Dobranoc, do widzenia! Cześć, giniemy!". Pod względem liczby ofiar jest to największa katastrofa lotnicza w historii polskiego lotnictwa.

1992 - Zmarł Stanisław Wygodzki, poeta, prozaik, tłumacz literatury żydowskiej i niemieckiej, w czasie II wojny - w getcie w Będzinie, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, między innymi Auschwitz i Dachau. Po wojnie pracował między innymi w Ministerstwie Kultury i Sztuki oraz w Polskim Radiu. W styczniu 1968 roku, głównie pod wpływem szykan wymierzonych w jego dzieci, podjął decyzję o emigracji z Polski. W swej twórczości przedstawia obraz martyrologii Żydów w czasie II wojny światowej oraz powojenne losy mieszkańców środkowo-wschodniej Europy. Poruszał motywy związane z człowiekiem, zagładą, moralnością, egzystencjalizmem. Urodził się 13 stycznia 1907 roku.

1994 - Zmarła Anni Albers, amerykańska projektantka tkanin i graficzka o korzeniach niemocko żydowskich. Zaczęła karierę od pracy w niemieckim Bauhausie, gdzie projektowała tkaniny z użyciem nietypowych materiałów. Na skutek prześladowań Żydów w nazistowskich Niemczech - przeniosła się z mężem Josefem Albersem do USA. Wykładali wzornictwo w Black Mountain College. W 1965 roku opublikował pracę "On Weaving" - O tkaniu, która została uznana za przełomową. Urodziła się 12 czerwca 1899 roku. 30 rocznica

1997 - Zmarł Marco Ferreri, włoski aktor i scenarzysta, reżyser filmów: "Wielkie żarcie", "Magia kina", "Przyszłość jest kobietą", "Audiencja", "Ciało". Laureat Grand Prix Jury na 31. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes za film "Żegnaj, małpko" oraz Złotego Niedźwiedzia na 41. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie za "Dom uśmiechów". Urodził się 11 maja 1928 roku.

2000 - Premiera filmu "Cud purymowy" w reżyserii Izabelli Cywińskiej. Film opowiada o łódzkim robotniku, który wyrzucony z pracy obwinia za to kapitalistów, a przede wszystkim Żydów. Pewnego dnia dowiaduje się, że sam ma żydowskie korzenie, a jego krewny pozostawił mu w spadku majątek. Żeby dostać pieniądze musi jednak przejść na judaizm. Główne role zagrali: Sławomir Orzechowski, Danuta Stenka i Grzegorz Małecki.

2001 - 126 osób zginęło na Accra Sports Stadium w stolicy Ghany Akrze po wybuchu paniki wywołanej użyciem gazów łzawiących przez policję. Bramy stadionu były zamknięte i kibice uciekając przed gazem, zaczęli się nawzajem tratować.

2004 - Prezydent Czeczenii Achmat Kadyrow i pięć innych osób zginęło, a około 50 zostało rannych w zamachu bombowym na stadionie w Groznym podczas parady z okazji Dnia Zwycięstwa. Do ataku przyznał się czeczeński komendant polowy Szamil Basajew, tłumacząc, że działał w imię "świętego prawa islamskiego”, a celem ataku byli "zdrajcy narodu czeczeńskiego”. Bomba wbetonowana była w trybunę honorową stadionu. 20 rocznica

2005 - Zmarł Janusz Pelc, historyk literatury, autor prac monograficznych, między innymi na temat Zbigniewa Morsztyna, Jana Kochanowskiego, renesansu i baroku w literaturze. Organizator życia naukowego, profesor zwyczajny. Członek Polskiej Akademii Umiejętności i polskiego PEN Clubu. Urodził się 5 września 1930 roku.

2006 - Zmarł Jerzy Ficowski, poeta, prozaik, tłumacz, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, znawca folkloru żydowskiego i cygańskiego, tłumacz poezji hiszpańskiej, żydowskiej i cygańskiej. Działał w Komitecie Obrony Robotników. Urodził się 4 września 1924 roku.

2012 - Zmarł Andrzej Czeczot, grafik, twórca filmów animowanych, znany, jako autor rysunków satyrycznych, ilustracji książkowych oraz projektów grafiki użytkowej - plakatów, afiszów i okładek. Przez wiele lat publikował w tygodniku "Szpilki”. W 1982 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie współpracował z "The New York Times” i "The New Yorker”. Do Polski wrócił w 1997 roku. W 2008 roku odznaczony Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Urodził się 27 października 1933 roku.

2012 - Zmarł Vidal Sassoon, brytyjski stylista i fryzjer, twórca nowoczesnych i rozpoznawalnych fryzur, odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego; Znany głównie dzięki prostym, geometrycznym, inspirowanym stylem bauhausu fryzurom, znanym też, jako bob. Ze względu na popularność jego stylu, opisywany, jako "gwiazda rocka, artysta i rzemieślnik, który zmienił świat parą nożyczek". Urodził się 17 stycznia 1928 roku.

2013 - Zmarł Cezary Chlebowski, historyk i publicysta, harcerz. Autor książek i szkiców poświęconych mało znanym wydarzeniom z dziejów Polskiego Państwa Podziemnego w czasie II wojny światowej. Jego najpopularniejsze książki to: "Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie” "Wachlarz” i autobiografia "Bez pokory”. Był też autorem komiksów i powieści drukowanych w prasie. Napisał też scenariusz do serialu "Gazda z Diabelnej". Urodził się 15 lutego 1928 roku.

2013 - Zmarł Krzysztof Dunin-Wąsowicz, historyk, varsavianista, żołnierz Armii Krajowej, profesor w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor 22 książek i 420 prac naukowych z historii nowożytnej i najnowszej. W czasie II wojny światowej współpracownik Rady Pomocy Żydom "Żegota”. Wraz z matką Janiną Dunin-Wąsowiczową odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Uhonorowany w 2007 Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej. Urodził się 22 stycznia 1923 roku.

2014 - Zmarła Mary Stewart (z domu Rainbow) - brytyjska pisarka, autorka popularnej serii powieściowej w stylu fantastyki historycznej - pięcioksięgu o czarodzieju Merlinie i królu Arturze. Wiele jej powieści zostało przetłumczonych na język polski - w tym: "Touch not the Cat" pod polskiem tytułem "nie drażnij kota", "Thornyhold"- "Dom czarownic" czy "Stormy Petrel" - "Lodowy petrel". Urodziła się 17 września 1916 roku. 10 rocznica

2015 - Zmarł Janusz Kaniewski, projektant samochodowy, między innymi dla Ferrari. Współprojektował wiele aut, w tym Ferrari California, Lancia Delta, Alfa Romeo Giulietta. Był współautorem aktualnego logo koncernu Fiat, autorem butów narciarskich Lange. W Polsce zaprojektował między innymi, Stację Benzynową Roku 2012: Orlen w Gdańsku, szklankę do piwa Żywiec, kampera dla Adama Małysza oraz fotele kolejowe do wielu linii europejskich. Urodził się 30 marca 1974 roku.

2017 - Zmarł Michael Parks, amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Występował w filmach od lat 60., zagrała między innymi Adama w filmie "Biblia" Johna Hustona. Pokazał się także w dwóch odcinkach ”Strażnika Teksasu”, jako major Caleb Hooks, a w ostatnich latach wystąpił w filmach "Operacja Argo", "Django" i w horrorze "Kieł". Ogółem wystąpił w ponad 100 filmach kinowych i video oraz projektach telewizyjnych. Urodził się 24 kwietnia 1940 roku.

2019 - Zmarł Alvin Sargent, amerykański scenarzysta filmowy i telewizyjny. Dwukrotny zdobywca Oscara za najlepszy scenariusz. Odpowiedzialny za scenariusze większości filmów z serii o Spider-Manie. W czasie swojej trwającej ponad pół wieku kariery stworzył scenariusze do ponad 30 filmów i seriali. Współpracował z tak uznanymi reżyserami jak między innymi Alan J. Pakula i Sydney Pollack. Urodził się 12 kwietnia 1927 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł w Nashville Little Richard, właściwie Richard Wayne Penniman, amerykański piosenkarz rockandrollowy, pianista, pastor. Należał do twórców tego gatunku muzyki - określał siebie architektem rockandrolla - jako mieszanki bluesa i boogie-woogie. Na estradzie wyróżniał się przepychem strojów i scenografii, ale przede wszystkim występami, w których było bardzo dużo energii i ekspresji. Wykonawca przebojów z lat 50.: "Tutti Frutti", "Long Tall Sally" i "Good Golly Miss Molly". Urodził się 5 grudnia 1932 roku.

2021 - Zmarł Ferdynand Matysik, aktor teatralny i filmowy. Zagrał między innymi w filmach: "Jasminum", "Konsul", "Potop" i "Wyjście awaryjne". Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Urodził się 21 kwietnia 1931 roku.

2022 - Zmarł Ludwik Lewin, wieloletni korespondent Polskiej Agencji Prasowej w Paryżu, dziennikarz, poeta, pisarz i dokumentalista. W 1967 zamieszkał w Paryżu, po komunistycznej kampanii antysemickiej w 1968 roku pozostał we Francji. Jako fotoreporter agencji Keystone relacjonował z Pragi inwazję wojsk ZSRR na Czechosłowację. Wrócił do Pragi w styczniu 1969 po śmierci Jana Palacha, który podpalił się w proteście przeciwko sowieckiej inwazji. Opublikował kilka książek i tomików poezji, między innymi: "Kiedy rano jadę osiemnastką”, "Syzyf i ska”, "Ucieczka z Egiptu”, "Podróż po Stołach Francji”, "Paryż za dwa Ludwiki”. Urodził się 12 sierpnia 1944 roku.

2023 - Zmarł Andrzej Sylwestrzak - profesor nauk pawnych, konstytucjonalista, wykładowca akademicki. Był zainteresowany naukowo doktrynami podziału władzy a także sprawowaniem kontroli władzy. Autor ponad 300 publikacji, w tym książek "Kontrola administracji publicznej w III RP" i "Najwyższa Izba Kontroli - studium prawnoustrojowe". Urodził się 1 stycznia 1942 roku. 1 rocznica