1469 - Urodził się Niccolo Machiavelli, florencki pisarz i dyplomata, którego nazwisko stało się synonimem pozbawionego skrupułów pragmatyzmu politycznego. Najbardziej znane są jego prace historyczno-polityczne - "Dialogi o sztuce wojennej" i "Książę". W tej ostatniej zamieścił wskazówki umożliwiające zdobycie i utrzymanie władzy, gdzie polecał zasadę "cel uświęca środki". Od jego nazwiska powstał termin makiawelizm, oznaczający doktrynę polityczną, która głosi, że najważniejszym celem w polityce jest racja państwa. Aby go osiągnąć można korzystać z wszelkich dostępnych środków, także na przykład podstępu i okrucieństwa. Zmarł 21 czerwca 1527 roku. 555. rocznica
1481 - W trzęsieniu ziemi na wyspie Rodos na Morzu Egejskim zginęło około 30 tysięcy osób.
1505 - Sejm obradujący w Radomiu uchwalił konstytucję sejmową, zwaną konstytucją Nihil novi, poważnie ograniczającą kompetencje prawodawcze monarchy. Jej łacińską nazwę "Nihil novi sine communi consensu" potocznie tłumaczy się jako „nic o nas bez nas”. Zakazywała ona królowi wydawania ustaw bez uzyskania zgody szlachty. Król mógł wydawać samodzielne edykty tylko w sprawach miast królewskich, edukacyjnych, wyznaniowych, lenn, chłopów w królewszczyznach i w sprawach górniczych. Konstytucja Nihil novi umacniała pozycję szlacheckiej izby poselskiej. Jej wejście w życie, obok wejścia w życie statutów nieszawskich, często uważa się za początek wprowadzenia demokracji szlacheckiej w Polsce.
1656 - Potop szwedzki: Szwedzi zdobyli zamek w Gołańczy i wymordowali jego załogę. Zginęło 425 osób. Najazd Szwecji na Rzeczpospolitą trwał od 1655 do 1660 roku i był jedną z odsłon II wojny północnej. Formalnie zakończył go pokój w Oliwie zawarty w 1660 roku.
1660 - Polska i Szwecja podpisały w Oliwie pokój kończący pięcioletnią wojnę między obu państwami - w traktacie pokojowym król Jan Kazimierz zrzekł się praw do tronu szwedzkiego, a Polska zatrzymała tak zwane Inflanty Polskie.
1661 - Gdański astronom Jan Heweliusz przeprowadził obserwację przejścia Merkurego na tle tarczy Słońca. Obserwacja ta była trzecią w historii astronomii. W 1662 wydał pracę "Merkury widoczny na Słońcu", w której wyznaczył między innymi kątową średnicę Merkurego.
1695 - Urodził się Henri Pitot, francuski inżynier, wynalazca i konstruktor, członek Francuskiej Akademii Nauk, twórca rurki Pitota, urządzenia do pomiaru prędkości względnej płynu i zanurzonego w nim ciała stałego, do dziś stosowanego w lotnictwie. Zmarł 27 grudnia 1771 roku.
1776 - W Nowym Dworze Gdańskim rodzina Stobbe rozpoczęła produkcję wódki jałowcówki Stobbes Machandel. Napitek sprzedawano w butelkach o pojemności pół i ćwierć litra o charakterystycznym beczułkowatym kształcie, zdobionych krzyżem. W 1897 roku machandel został określony "gdańskim napojem narodowym” i był chroniony lokalnym prawem. Rytuał picia trunku wymagał specjalnego kieliszka, a także suszonej śliwki, nabitej na wykałaczkę. Po spożyciu śliwki, namoczonej w alkoholu, wypija się trunek, a wykałaczkę łamie i pozostawia w kieliszku.
1791 - Sejm Czteroletni zwany Wielkim uchwalił pierwszą polską ustawę Rządową Rzeczypospolitej Obojga Narodów, znaną jako Konstytucja 3 Maja. Była to pierwsza w Europie i druga na świecie - po konstytucji Stanów Zjednoczonych - ustawa zasadnicza określająca podstawy ustroju państwowego i społecznego. Wyprzedziła ona m.in. konstytucję francuską. Jej autorami byli król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj. Był to postępowy i odważny jak na tamte czasy akt prawny, inicjujący szereg reform. Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi, wprowadziła częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc nadużycia pańszczyzny. Konstytucja formalnie zniosła liberum veto.
1791 - Urodził się Henryk Rzewuski, dramatopisarz, poeta, twórca tak zwanej gawędy szlacheckiej, zapoczątkowanej utworem "Pamiątki Pana Seweryna Soplicy cześnika parnawskiego", odznaczającym się oryginalnością pomysłu, doskonałym wczuciem w atmosferę tradycji i humorem. Pod wpływem tego utworu Adam Mickiewicz napisał "Pana Tadeusza", czarowi pamiętników ulegli także Henryk Sienkiewicz i Teodor Jeske-Choiński. Zmarł 28 lutego 1866 roku.
1792 - W Warszawie wmurowano kamień węgielny pod budowę Świątyni Opatrzności Bożej. Nastąpiło to podczas obchodów 1. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Kościół, jako wotum narodu za wyzwolenie spod wpływów obcych mocarstw, miał stanąć na warszawskiej Agrykoli, naprzeciwko Zamku Ujazdowskiego. Do planów budowy świątyni Opatrzności Bożej powrócono w trzy lata po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. 17 marca 1921 roku sejm postanowił o budowie świątyni. Miała ona powstać na Polu Mokotowskim - jednak do 1939 roku zdołano jedynie przygotować plac. Plany budowy zniweczył wybuch wojny, także po jej zakończeniu sprzeciwiały się temu władze komunistyczne. Ostatecznie Świątynię Opatrzności Bożej wzniesiono na Polach Wilanowskich, została otwarta 11 listopada 2016 roku.
1815 - Podpisano w Wiedniu traktat, nazywany nieformalnie IV rozbiorem Polski. Po pokonaniu Napoleona Austria, Prusy i Rosja zawarły traktat, który następnie został dołączony do dokumentu końcowego kongresu wiedeńskiego. Na jego podstawie utworzono Królestwo Polskie, podległe Rosji, a z Krakowa i jego okolic - Wolne Miasto Kraków, podległe trzem mocarstwom zaborczym - Prusom, Austrii i Rosji. Toruń, Bydgoszcz, Gdańsk i Wielkopolska trafiły pod panowanie pruskie. Decyzja kongresu w sprawie Księstwa Warszawskiego była nazywana IV rozbiorem Polski, choć formalnie na mapę Europy wróciła nazwa "Królestwo Polskie", które w rzeczywistości było całkowicie podległe absolutystycznej Rosji.
1819 - Major Walerian Łukasiński utworzył w Warszawie Wolnomularstwo Narodowe. Podstawowymi komórkami organizacji były loże, kierowane przez kapitułę. Zachowano obrzędowość wolnomularską i cztery stopnie wtajemniczenia. Powołano loże w - Warszawie, Kaliszu, Wilnie i Poznaniu. Skupiały około 200 osób, wśród których przeważali oficerowie niższych stopni. 205. rocznica
1831 - Wojciech Jastrzębowski opublikował tekst "O wiecznym pokoju między narodami", uważany za pierwszy w historii projekt konstytucji zjednoczonej Europy. Jastrzębowski napisał między innymi: "wszystkie narody europejskie mają się wyrzec swojej wolności i zostać niewolnikami praw, wszyscy monarchowie mają być odtąd tylko stróżami i wykonawcami tychże praw i nie tytułować się inaczej tylko ojcami narodów".
1843 - Urodził się Antoni Wierzejski, zoolog, anatom, odkrywca polodowcowych gatunków reliktowych w jeziorach tatrzańskich, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zmarł 9 sierpnia 1916 roku.
1844 - Zmarł Mikołaj Chopin, ojciec Fryderyka, nauczyciel języka francuskiego, uczestnik Powstania Kościuszkowskiego. Urodził się 15 kwietnia 1771 roku. 180. rocznica
1845 - Zmarł Thomas Hood, angielski poeta i humorysta, autor wierszy, aforyzmów, satyr, żartobliwych opowiadań oraz poematów - "Pieśń o koszuli” i "Most westchnień”. Urodził się 23 maja 1799 roku.
1858 - Urodził się Jan Antoniewicz-Bołoz, historyk sztuki i literatury, profesor Uniwersytetu imienia Jana Kazimierza we Lwowie, autor prac, między innymi: "O nieznanych utworach Zygmunta Krasińskiego”, "Historia, filozofia i historia sztuki”, 'Synteza twórczości Leonarda da Vinci”. Opracował pierwszy polski zarys historii malarstwa, ze szczególnym uwzględnieniem polskich malarzy XVIII i XIX wieku. Urządzał wystawy malarskie. Zmarł 29 września 1922 roku.
1863 - Powstanie styczniowe: Tymczasowy Rząd Narodowy powołał Komitet Polski w Paryżu. Przewodniczącym został książę Władysław Czartoryski, a jego sekretarzem Józef Ordęga. Do jego zadań należało przeprowadzanie zakupu broni, werbowanie i wysyłanie do kraju oficerów i ochotników cywilnych, wydawanie prasy, akcja propagandowa na rzecz sprawy polskiej. Komitet został rozwiązany 8 maja 1864.
1874 - Urodził się François Coty, właściwe nazwisko Joseph Marie François Spoturno, francuski producent perfum, magnat prasowy, jeden z najbogatszych ludzi we Francji. Obecnie założona przez niego firma ma główną siedzibę w Nowym Jorku i jest jedną z największych firm kosmetycznych. Potomkowie rodziny Coty mają symboliczne akcje przedsiębiorstwa. François Coty zmarł 25 lipca 1934 roku. 150. rocznica
1879 - (według niektórych źródeł 13 maja) Urodził się Władysław Szenajch, pionier pediatrii społecznej w Polsce, inicjator utworzenia Polskiego Towarzystwa Szpitalnictwa, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor prac naukowych i popularnonaukowych, w tym poradnika "Rady dla matek o karmieniu i pielęgnowaniu niemowląt". Zmarł 23 października 1964 roku. 145. rocznica 1886 - Urodził się Marcel Dupré, francuski organista i kompozytor, profesor organów i improwizacji w Konserwatorium Paryskim. W połowie lat 30. XX wieku objął funkcję organisty tytularnego w kościele Świętego Sulpicjusza w Paryżu i pozostał nim do końca życia. Zmarł 30 maja 1971 roku.
1891 - Urodził się Tadeusz Peiper, pisarz, krytyk literacki i teatralny, autor powieści "Krzysztof Kolumb, odkrywca”, esejów - "O wszystkim i jeszcze o czymś”, "Myśli o poezji”, tłumacz literatury hiszpańskiej. Po wybuchu II wojny światowej ewakuował się do Lwowa. Współpracował tam z Aleksandrem Watem. W 1940 roku aresztowany przez NKWD został wywieziony w głąb ZSRR. Został uwolniony w 1943 roku. Zmarł 10 listopada 1969 roku.
1892 - Urodził się George Paget Thomson, brytyjski fizyk, który wykazał doświadczalnie falową naturę elektronów. W 1937 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki, za odkrycie nowych właściwości elektronu. Pod koniec lat 30. XX wieku i w czasie II wojny światowej pracował nad wojskowym zastosowaniem fizyki jądrowej. Zmarł 10 września 1975 roku.
1896 - Urodziła się Dorothy Gladys "Dodie" Smith, brytyjska autorka powieści oraz sztuk teatralnych, najbardziej znana, jako autorka powieści dla dzieci "101 dalmatyńczyków". Zmarła 24 listopada 1990 roku.
1898 - Urodziła się Golda Meir, premier Izraela, minister pracy, minister spraw zagranicznych. Była czwartym premierem Izraela. Funkcję tę pełniła od marca 1969 do kwietnia 1974 roku. W maju 1948 była jedną z 24 osób - i jedyną kobietą, które podpisały Deklarację o Ustanowieniu Państwa Izrael. Zmarła 8 grudnia 1978 roku.
1901 - Urodziła się Zofia Radwańska-Paryska, taterniczka, alpinistka. Jako pierwsza kobieta została członkiem Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. W 1948 została pierwszą kobietą - przewodnikiem tatrzańskim. Działała na rzecz ochrony przyrody. Napisała między innymi prace - "Zielony świat Tatr”, "Skalne drogi w Tatrach Wysokich”. Odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła w wieku ponad 100 lat, 24 października 2001 roku.
1902 - Urodził się Alfred Kastler, francuski fizyk, profesor uniwersytetu w Bordeaux. Prowadził badania nad fizyką kwantową, interakcją pomiędzy światłem a atomami i spektroskopią. Laureat Nagrody Nobla w 1966 roku, za wkład w rozwój metod optycznych w spektroskopii atomowej. Zmarł 7 stycznia 1984 roku.
1903 - Urodził się Bing Crosby, jeden z najpopularniejszych wokalistów i aktorów amerykańskich XX wieku. Nagrał jedną z najbardziej znanych piosenek popkultury anglosaskiej "White Christmas", która pochodzi z filmu "Gospoda świąteczna". Za rolę w filmie "Idąc moją drogą" z 1944 roku w reżyserii Leo McCareya, otrzymał Oscara dla najlepszego aktora. Piosenki w wykonaniu Binga Crosby'ego były 13-krotnie nominowane do Oscara, a cztery z nich otrzymały to wyróżnienie. Zmarł 14 października 1977 roku.
1905 - Urodził się George Bidwell, angielski pisarz i publicysta, od 1949 roku - obywatel polski, ożeniony z Polką. Autor powieści historycznych: "My z Bożej łaski król Anglii”, "Wiktoria, żona Alberta”, "Lord Nelson”, szkiców: "Wybrałem Polskę”, "Świt nad Afryką”, "Szlakiem karawan”, "W Iranie tryska nafta”, a także autobiografii "Ani chwili nudy”. Zmarł 20 czerwca 1989 roku.
1916 - W Warszawie ponad 200 tysięcy ludzi wzięło udział w manifestacji z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Był to pierwsza od 1830 roku legalna manifestacja patriotyczna.
1919 - Urodził się Pete Seeger, amerykański pieśniarz, instrumentalista, kompozytor i autor tekstów, publicysta i popularyzator kultury ludowej, pionier protest songu w latach 50. i 60., autor przeboju "Where Have All the Flowers Gone”. Zmarł 27 stycznia 2014 roku. 105. rocznica
1921 - W wyniku niekorzystnych dla Polski rozstrzygnięć plebiscytu na Górnym Śląsku w nocy z 2 na 3 maja wybuchło III powstanie śląskie. Na czele powstania stanął Wojciech Korfanty. Najcięższe walki toczyły się o Górę świętej Anny. Liczebność wojsk powstańczych sięgnęła 65 tysięcy ludzi. Powstanie trwało do 5 lipca. Zakończyło się podpisaniem przez powstańców i Komisję Międzysojuszniczą układu o wycofaniu z terenu plebiscytowego oddziałów polskich i niemieckich.
1921 - Utworzono Irlandię Północną. Zajmuje północno-wschodnią część wyspy Irlandii. Jej stolicą jest Belfast. Część władzy ustawodawczej na rzecz kraju wykonuje Zgromadzenie Irlandii Północnej, które zostało utworzone w 1998 roku w oparciu o zapisy ustawy o Irlandii Północnej, powstałej w ramach kończącego północnoirlandzki konflikt porozumienia wielkopiątkowego. Irlandia Północna współpracuje z Republiką Irlandii w niektórych obszarach, a porozumienie wielkopiątkowe przyznało Republice możliwość "przedstawiania poglądów i propozycji w celu rozwiązania sporów między dwoma rządami".
1923 - Urodził się Mirosław Azembski, reportażysta, dziennikarz i publicysta. Pracował w tygodniku "Świat” i dzienniku "Express Wieczorny”, korespondent Polskiego Radia i Telewizji w Paryżu. Autor prac: "Inny świat”, "Zaczęło się w Lipcu”, "Powrót do Rio”, "Paryskie ABC” i "Pod sztandarem proroka”. Zmarł 27 maja 1988 roku.
1927 - W rozgłośni poznańskiej Polskiego Radia została wyemitowana po raz pierwszy w Polsce reklama radiowa. Reklamy wówczas nie przypominały obecnych. Trwały kilka minut i były wygłaszane lub odśpiewywane, z czasem zaczęto je nagrywać i odtwarzać wielokrotnie. Niektóre z reklam radiowych na Zachodzie miały formę serialowych słuchowisk. Pierwszą radiową audycję reklamową na świecie nadano w Stanach Zjednoczonych, 28 sierpnia 1922 roku.
1930 - Urodził się Jan Zagozda, radiowiec, autor programów popularyzujących muzykę retro. Był absolwentem Politechniki Warszawskiej, którą ukończył ze specjalizacją technika radiowa. Początkowo pracował, jako inżynier, a od lat 70 ubiegłego wieku - jako autor audycji muzycznych. Przedstawiał głównie muzykę z okresu międzywojennego i lat powojennych. W latach 90. wspólnie z Danutą Żelechowską zaczął prowadzić cykliczne audycje "Mijają lata, zostają piosenki", "Słodkie radio retro" i "Wspomnienia pisane dźwiękiem". Oboje zostali wyróżnieni w 2004 Złotymi Liśćmi Retro podczas Festiwalu Piosenki Retro imienia Mieczysława Fogga. W 2005 Polskie Radio wyróżniło ich statuetką Złotego Mikrofonu. Jan Zagozda otrzymał w roku 2000 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, a w 2016 medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. Zmarł 21 listopada 2018 roku.
1933 - Urodził się Andrzej Jarecki, poeta, satyryk, krytyk teatralny, tłumacz, współtwórca, autor i aktor Studenckiego Teatru Satyryków, scenarzysta filmów, między innymi: "Marysia i Napoleon”, "Jarzębina czerwona”, "Dulscy” i "Konsul”. Autor wielu piosenek z telewizyjnego Kabaretu Olgi Lipińskiej. Zginął w wypadku samochodowym 7 maja 1993 roku.
1933 - Urodził się Stanisław Kociołek, działacz komunistyczny, I sekretarz KW PZPR w Warszawie. Od 1970 roku I sekretarz KW w Gdańsku, wicepremier od czerwca do grudnia 1970. Po 1989 sądzony za przyczynienie się do masakry robotników w Grudniu '70 na Wybrzeżu. Nazywany był, w związku z rolą, jaką odegrał podczas wydarzeń na Wybrzeżu w grudniu 1970, "katem Trójmiasta”. Określenie to stworzył Krzysztof Dowgiałło - autor piosenki "Ballada o Janku Wiśniewskim", w oryginalnym wykonaniu Mieczysława Cholewy. Stanisław Kociołek zmarł 1 października 2015 roku.
1933 - Urodził się James Brown, amerykański piosenkarz, kompozytor, instrumentalista, uznawany za prekursora gatunków rhythm and blues, soul i funky. Wylansował wiele utworów, które są dziś standardami muzyki rozrywkowej, takich jak: "It’s a Man’s Man’s Man’s World”, "I Got You (I Feel Good)” czy "Get Up (I Feel Like Being a) Sex Machine”. W 1980 wziął udział w filmie muzycznym "Blues Brothers". Zmarł 25 grudnia 2006 roku.
1934 - Urodził się Henry Cooper, brytyjski bokser, mistrz wagi ciężkiej przez ponad dziesięć lat i pierwszy pięściarz, który trzykrotnie zdobył trofeum Lorda Lonsdale’a. Zmarł 1 maja 2011 roku. 90. rocznica
1937 - Zmarł Wacław Tokarz, legionista, historyk wojskowości, zwłaszcza powstań, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Autor między innymi prac - "Wojna polsko-rosyjska 1830-31", "Ostatnie lata Hugona Kołłątaja" i "Insurekcja warszawska 1794". Był założycielem i redaktorem miesięcznika "Bellona". Urodził się 7 czerwca 1873 roku.
1937 - Urodziła się Joanna Jedlewska, aktorka, choreograf, pedagog. Była związana z teatrami stołecznymi - Dramatycznym, Rozmaitości i Studio. Uczyła tańca, ruchu scenicznego i pantomimy w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Wystąpiła w filmach "Stajnia na Salwatorze”, "Walkower” i "Szansa”. Zmarła 13 maja 1972 roku.
1938 - W Wielkiej Wsi u nasady Półwyspu Helskiego został uroczyście otwarty port rybacki, nazwany Władysławowem. Budowę portu rozpoczęto w 1936 roku. Nową nazwę Władysławowo nadano portowi dla upamiętnienia XVII-wiecznego fortu wojennego, wybudowanego z rozkazu króla Władysława IV. Po wojnie port został rozbudowywany, stał się dużym ośrodkiem rybołówstwa morskiego.
1941 - Urodził się Kornel Morawiecki, polityk, działacz opozycji antykomunistycznej w PRL, założyciel i przewodniczący Solidarności Walczącej, doktor fizyki, nauczyciel akademicki. W czasie stanu wojennego jeden z najbardziej poszukiwanych przez SB działaczy opozycji. Kandydat w wyborach prezydenckich w 2010 roku. Poseł i marszałek senior Sejmu VIII kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego. Ojciec byłego premiera Mateusza Morawieckiego. Zmarł 30 września 2019 roku.
1942 - Urodził się Antoni Piechniczek, piłkarz, trener i selekcjoner reprezentacji Polski, którą dwukrotnie doprowadził do finału mistrzostw świata, w 1982 i 1986 roku, senator VII kadencji. W latach 2008-2012 pełnił funkcję wiceprezesa zarządu PZPN.
1942 - W Quastina w Palestynie zapadła decyzja o sformowaniu nowej jednostki - 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Na dowódcę wyznaczony został generał Stanisław Kopański. Trzon jednostki mieli stanowić weterani Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, wycofanej właśnie z Tobruku, uzupełnieni żołnierzami 9. i 10. Dywizji Piechoty przybyłymi ze Związku Radzieckiego.
1943 - W więzieniu w Wilnie zginęła zamordowana przez Niemców porucznik Zofia Dunin-Borkowska, nauczycielka, żołnierz ZWZ. Kierowała Wydziałem Łączności Konspiracyjnej w Komendzie Okręgu Związku Walki Zbrojnej. Organizowała schronienie i pomoc dla rannych żołnierzy polskich. Aresztowana wraz z matką, tego samego dnia została stracona. Pośmiertnie odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych. Urodziła się 10 października 1904 roku.
1943 - 67 osób zginęło podczas ataku oddziału nacjonalistów ukraińskich na wieś Kuty na Wołyniu. Wieś zdołała odeprzeć atak, jednak wobec zniszczeń i braku amunicji Polacy zostali zmuszeni do jej opuszczenia.
1943 - Urodził się Witold Dębicki, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Zagrał między innymi w filmach i serialach: "Medium", "Westerplatte", "Czarny czwartek", "Johnny", "Klan", "Ekstradycja", "Pierwsza miłość".
1944 - W nocy z 3 na 4 maja Odział Specjalny "Osjan" Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej zniszczył na wojskowym lotnisku na warszawskich Bielanach pięć niemieckich samolotów transportowych Ju 52, a trzy inne ciężko uszkodził. 80. rocznica
1945 - W Londynie utworzono Instytut Historyczny imienia generała Władysława Sikorskiego. Obecnie działa, jako instytucja społeczna, pod nazwą Instytut Polski i Muzeum imienia generała Władysława Sikorskiego. Celem Instytutu jest utrzymywanie, opracowywanie naukowe i udostępnianie archiwów polskiego rządu na uchodźstwie i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
1945 - II wojna światowa - 1. Armia Wojska Polskiego po dojściu do Łaby zakończyła swój szlak bojowy, choć część oddziałów wzięła jeszcze udział w szturmie na Berlin. 1. Armia Wojska Polskiego została utworzona 29 lipca 1944 z sił polowych 1. Armii Polskiej w ZSRR. Dowodził nią generał Zygmunt Berling, a od stycznia 1945 generał Stanisław Popławski. Operacyjnie 1. Armia WP była podporządkowana dowódcom frontów Armii Czerwonej.
1946 - W Krakowie odbyły się, zakazane przez komunistyczne władze, demonstracje z okazji Święta 3 Maja. Interweniowała milicja, byli ranni i aresztowani. Komunistyczne władze zaprzeczały, by ktoś zginął. Znane są jedynie dane kilku osób, które odniosły rany postrzałowe. Po rozpędzeniu manifestacji UB przeprowadził masowe aresztowania studentów, między innymi w II Domu Akademickim, czyli dzisiejszym "Żaczku”. Zatrzymano około tysiąca osób. Poważniejszymi zajściami zakończyły się też próby świętowania 3 maja między innymi w Łodzi, Gliwicach i Włocławku.
1946 - Oddział NSZ pod dowództwem kapitana Henryka Flamego przejął kontrolę nad miastem Wisła. Po wkroczeniu do miasta kapitan Flame odebrał na otwartym polu defiladę. W zwartych szeregach kilkuset partyzantów przemaszerowało przed oczami zebranych licznie mieszkańców. W Wiśle stacjonował w tym czasie oddział wojska polskiego i sowieckiego, w pobliżu znajdowały się posterunki WOP. Atak jednak nie nastąpił, a do partyzantów dotarły informację, że funkcjonariusze UB i MO zaczęli się barykadować w posterunkach albo uciekli. Defilada była ewenementem w państwach tak zwanej władzy ludowej.
1946 - W Tokio rozpoczął pracę Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalekiego Wschodu. Przed Trybunałem o zbrodnie przeciwko pokojowi oskarżono 25 politycznych i wojskowych przywódców Japonii, z czego siedmiu skazano na karę śmierci za zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko pokojowi i zbrodnie przeciwko ludzkości, a 16 na karę dożywotniego więzienia.
1948 - W Warszawie urodził się Czesław Bielecki, architekt, publicysta, działacz opozycji demokratycznej. Założyciel i szef podziemnego wydawnictwa CDN. W latach 80. więziony przez władze komunistyczne. Doradca prezydenta Lecha Wałęsy w latach 1990-1995. Założyciel Ruchu STU, poseł Akcji Wyborczej Solidarność. Zaprojektował między innymi pomnik Polaków Ratujących Żydów w Łodzi. Kawaler Orderu Orła Białego.
1950 - Urodziła się Mary Hopkin, walijska wokalistka i gitarzystka. Popularność zdobyła na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. W repertuarze ma piosenki, pieśni religijne oraz arie operowe. Jej pierwszym i największym przebojem był utwór "Those Were the Days”.
1951 - Urodził się Jan Krzysztof Bielecki, ekonomista, premier Polski w 1991 roku, minister-członek Rady Ministrów do spraw kontaktów z Europejską Wspólnotą Gospodarczą w latach 1992 -1993, poseł na Sejm kontraktowy i Sejm I kadencji, od 2003 do 2010 - prezes zarządu Banku Pekao. Kawaler Orderu Orła Białego.
1951 - Urodziła się Grażyna Brodzińska, śpiewaczka operetkowa, operowa i aktorka. W latach 1969-1976 pracowała w Teatrze Muzycznym w Gdyni. W późniejszych latach śpiewała w Teatrze Muzycznym w Szczecinie. Była solistką Operetki Warszawskiej i Teatru Muzycznego Roma w Warszawie. Od roku 2002 współpracuje między innymi z Gliwickim Teatrem Muzycznym. Występowała gościnie przed publicznością Stanów Zjednoczonych, Kanady, Francji, Austrii, Anglii, Włoch, Belgii, Izraela, Holandii oraz Australii. W 2019 dołączyła do obsady serialu Barwy szczęścia, grając pianistkę Arletę Banach.
1952 - Rozpoczęła działalność Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa. Z ośrodka w Monachium do słuchaczy w Polsce popłynęły pierwsze takty mazurka "Witaj majowa jutrzenko", sygnału stacji. Jej pierwszym dyrektorem został Jan Nowak-Jeziorański. Sekcja polska RWE działała do 30 czerwca1994 roku.
1957 - Urodziła się Ewa Sałacka, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Zagrała między innymi w filmach: "Och, Karol", "Pogranicze w ogniu", "Sztuka kochania", "Klasa na obcasach". Publiczność telewizyjna poznała ją w serialach - "Na kłopoty... Bednarski”, "Tygrysy Europy” i "Pierwsza miłość”. Zmarła 23 lipca 2006 roku.
1960 - Na mocy Konwencji sztokholmskiej powstało Europejskie Stowarzyszenia Wolnego Handlu EFTA. Pierwotnymi członkami były: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania.
1961 - Film Jerzego Kawalerowicza "Matka Joanna od Aniołów" otrzymał Nagrodę Specjalną Jury na Festiwalu Filmowym w Cannes. Obraz powstał na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. Zagrali w nim między innymi: Lucyna Winnicka, Anna Ciepielewska i Franciszek Pieczka. Biuro Episkopatu Polski do Spraw Filmu, Radia, Telewizji i Teatru zaliczyło "Matkę Joannę od Aniołów" do "filmów niedozwolonych, które wprost lub pośrednio występują przeciwko chrześcijańskim zasadom wiary i obyczajów".
1966 - Na Jasnej Górze odbyły główne obchody Tysiąclecia Chrztu Polski. Mszę odprawił arcybiskup Karol Wojtyła, a kazanie wygłosił Prymas Polski Stefan Wyszyński. Władze państwowe nie zezwoliły na przyjazd do Polski papieża Pawła VI i innych zagranicznych delegacji.
1966 - Premiera filmu "Niekochana" w reżyserii Janusza Nasfetera. Film jest adaptacją noweli Adolfa Rudnickiego. Uważany jest za jedno z największych dokonań reżyserskich Nasfetera. Główne role zagrali: Elżbieta Czyżewska, Janusz Guttner i Włodzimierz Boruński.
1976 - W wydawanym w Londynie "Tygodniu Polskim" opublikowany został program powstałego w kraju Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. Program PPN zakładał całkowite uniezależnienie się od ZSRR, wyjście z Układu Warszawskiego, wprowadzenie ustroju demokratycznego i swobód obywatelskich, zniesienie cenzury, przywrócenie wolności słowa i stowarzyszania się, dopuszczenie sektora prywatnego do swobodnej działalności gospodarczej. Postulował pojednanie z Niemcami, czego gwarancją byłoby wejście do wspólnoty europejskiej. Zakładał popieranie dążeń niepodległościowych Ukrainy, Białorusi i Litwy. Pierwszymi członkami PPN byli: Henryk Dembiński, Wojciech Karpiński, Andrzej Kijowski, Zdzisław Najder, Jan Olszewski, Jan Józef Szczepański i Jan Zarański.
1977 - Zmarła Karolina Beylin, dziennikarka, pisarka i tłumaczka literatury angielskiej. W latach 1946-1968 redaktor dziennika "Express Wieczorny”. Autorka książek, esejów i szkiców historycznych o starej Warszawie: "Tajemnice Warszawy”, "Dni powszechne Warszawy w latach 1880-1900”, "Opowieści warszawskie”, ”W Warszawie w latach 1900-1914”. Urodziła się 13 kwietnia 1899 roku.
1978 - W warszawskiej FSO uruchomiono seryjną produkcję Poloneza. Powstał, jako następca Polskiego Fiata 125p, który był jednak produkowany równolegle aż do 1991 roku. Samochód przeszedł kilka większych modernizacji, wprowadzono także kolejne odmiany. Produkcję zawieszono 22 kwietnia 2002 roku. Łącznie wyprodukowano ponad milion 60 tysięcy egzemplarzy Poloneza w różnych wersjach.
1982 - W zajściach ulicznych w Warszawie, do których doszło podczas uroczystości i pochodów trzeciomajowych, zatrzymano 271 osób. Zostało rannych 51 milicjantów i 10 osób cywilnych. Manifestacje odbyły się także w Gdańsku, Szczecinie, Krakowie i Lublinie.
1985 - Zmarł Wojciech Bellon, poeta, kompozytor, pieśniarz-balladzista. Współpracował z Wolną Grupą Bukowina i z Wałami Jagiellońskimi, autor piosenek turystycznych. W Busku Zdroju odbywa się Ogólnopolski Festiwal Piosenki imienia Wojtka Bellona "Niechaj zabrzmi Bukowina”. Urodził się 14 marca 1952 roku.
1986 - Zmarł Tomasz Gluziński, poeta, żołnierz AK, trener narodowej kadry narciarek-alpejek. Od 1950 był związany z Zakopanem. Debiutował w 1958 wierszami "Homo sapiens" i "Wehikuł" w "Tygodniku Powszechnym”. W swoich wierszach zawiera refleksje nad miejscem człowieka we współczesnym odhumanizowanym świecie. Urodził się 18 października 1924 roku.
1987 - Zmarła Dalida, właściwie Iolanda Cristina Gigliotti, francuska piosenkarka, włoskiego pochodzenia. Do jej najsłynniejszych przebojów należą między innymi: "Dzieci Pierusu”, "Paroles paroles”, "Gigi l’amoroso” i "Bésame mucho". W czasie swej kariery nagrała ponad 500 piosenek, jako pierwsza wylansowała też we Francji styl disco - słynną piosenką "J’attendrai” z 1976 roku. Dalida dwukrotnie odwiedziła Polskę, pierwszy raz w roku 1963 na zaproszenie Lucjana Kydryńskiego, drugi raz w roku 1983. Urodziła się 17 stycznia 1933 roku.
1988 - Na mocy dekretu Kongregacji do spraw Edukacji Katolickiej utworzono Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie, obecnie to Akademia Katolicka w Warszawie.
1991 - Zmarł śmiercią samobójczą Jerzy Kosiński, właściwie Józef Lewinkopf, polsko-amerykański pisarz pochodzenia żydowskiego, mieszkający i tworzący w Stanach Zjednoczonych, piszący w języku angielskim, wykładowca na uczelniach Yale i Princeton. Autor powieści: "Malowany ptak”, "Kroki”, "Randka w ciemno”, "Diabelskie drzewo”, "Pustelnik z 69 ulicy”, opowiadania "Wystarczy być”. Książką, która przyniosła mu światowy rozgłos, był "Malowany ptak". Przedstawia ona dramatyczne losy sześcioletniego żydowskiego chłopca w czasie wojny. W Stanach Zjednoczonych Jerzy Kosiński mieszkał od 1957 roku. Urodził się 14 czerwca 1933 roku.
1992 - Wszedł w życie kodeks etyki lekarskiej, uchwalony w czasie II Krajowego Zjazdu Lekarzy, w grudniu 1991 roku. Był on dwukrotnie zmieniany przez kolejne Krajowe Zjazdy Lekarzy.
1993 - Prezydent RP Lech Wałęsa nadał papieżowi Janowi Pawłowi II pierwszy po reaktywacji w 1992 roku Order Orła Białego. Jest to najstarsze i najwyższe odznaczenie państwowe Rzeczypospolitej Polskiej nadawane za zasługi cywilne i wojskowe dla Rzeczypospolitej Polskiej, zarówno w czasie pokoju, jak i wojny. Nadawany jest najwybitniejszym Polakom oraz najwyższym rangą przedstawicielom państw obcych.
1997 - Zmarł Narciso Yepes, hiszpański kompozytor i gitarzysta klasyczny, specjalizujący się w grze na gitarze dziesięciostrunowej, twórca muzyki do filmów: "Zakazane zabawy”, "La Fille aux Yeux d’Or” i "La viuda del capitán Estrada”. Jako naukowiec badał rękopisy muzyczne z XVI i XVII wieku, dzięki czemu ponownie odkrył liczne zapomniane już dzieła. Był pierwszym muzykiem, który nagrał wszystkie kompozycje Jana Sebastiana Bacha na instrumencie, na który były pierwotnie napisane, czyli 14-chórowej barokowej lutni. Urodził się 14 listopada 1927 roku.
1999 - Zmarł Stanisław Biniecki, chemik, lekarz i farmaceuta, profesor Akademii Medycznej w Warszawie. Zajmował się poszukiwaniem nowych środków leczniczych. Napisał na ten temat ponad 180 prac. Jest znany jako twórca nowych leków, w latach 70. przepisywanych pacjentom z chorobą wieńcową i nadciśnieniem, obecnie niestosowanych. Urodził się 29 lipca 1907 roku. 25. rocznica
1999 - Zmarł Władysław Terlecki, prozaik. Zadebiutował w 1955 roku, na łamach tygodnika "Dziś i Jutro”, jako reportażysta. Autor powieści: "Cień karła, cień olbrzyma”, "Odpocznij po biegu”, "Zwierzęta zostały opłacone”, a także opowiadań i powieści historycznych tematycznie związanych z Powstaniem Styczniowym: "Spisek", "Powrót z Carskiego Sioła", "Lament". Tworzył również słuchowiska, utwory dramatyczne i scenariusze filmowe. Urodził się 18 maja 1933 roku. 25. rocznica
2000 - Zmarł John O'Connor, amerykański kardynał, zwierzchnik Kościoła katolickiego w Nowym Jorku. Urodził się 15 stycznia 1920 roku.
2002 - Odsłonięto Kwadrygę Apolina na Teatrze Wielkim w Warszawie, autorstwa rzeźbiarzy Adama Myjaka i Antoniego Pastwy. Rzeźba przedstawia stojącą postać Apollina i cztery galopujące rumaki.
2006 - Armeński Airbus A320 rozbił się podczas podchodzenia do lądowania w rosyjskim Soczi. Zginęło 113 osób. Odrzutowiec runął do wody sześć kilometrów od portu lotniczego, a jego szczątki osiadły na głębokości 700 metrów
2006 - Sąd w Alexandrii w amerykańskim stanie Wirginia skazał na karę dożywotniego pozbawienia wolności Zacariasa Moussaouiego, jednego z organizatorów zamachów z 11 września 2001 roku.
2011 - Dwa dni po uroczystościach beatyfikacyjnych trumna z ciałem Jana Pawła II została przeniesiona z podziemi bazyliki Świętego Piotra do tamtejszej kaplicy Świętego Sebastiana, gdzie umieszczono ją pod marmurowym ołtarzem.
2011 - Zmarł Jackie Cooper, amerykański aktor i reżyser filmowy oraz telewizyjny. Najmłodszy w historii aktor nominowany do Oscara za najlepszą rolę pierwszoplanową. Nominację otrzymał, mając dziewięć lat, za rolę w filmie "Skippy" w 1931 roku. Debiutował, jako 7-latek w serii filmów krótkometrażowych. Zanim nastała era Shirley Temple, był w pierwszej połowie lat 30. XX wieku najsłynniejszym dzieckiem Hollywood. Po II wojnie światowej jego gwiazda przygasła. Urodził się 15 września 1922 roku.
2015 - Zmarła Mieczysława Buczkówna, poetka, pisarka, tłumaczka. Wydała między innymi utwory: "Najwyższa góra", "Tajemnica białego kamienia, "Bajki dla Ewy", "Piotruś Pierwszak", "Piotruś Zuch", "Bajki śniegowe". Tłumaczyła z języka rosyjskiego wiersze akmeistów, między innymi Anny Achmatowej i Osipa Mandelsztama. Urodziła się 12 grudnia 1924 roku.
2016 - Zmarł arcybiskup senior Tadeusz Gocłowski. Kierował archidiecezją gdańską w latach 1992-2008. Należał do Zgromadzenia Księży Misjonarzy Świętego Wincentego a Paulo. Miał tytuł doktora prawa kanonicznego. Był Kawalerem Orderu Orła Białego. Jako arcybiskup senior aktywnie pracował na rzecz Kościoła, pełnił funkcję referenta do spraw biskupów emerytów w Konferencji Episkopatu Polski, był też zastępcą Przewodniczącego Rady Fundacji "Dzieło Nowego Tysiąclecia". Angażował się w działalność publicystyczną, występował w mediach. Inicjator cyklu debat "Gdański Areopag". W latach 1983-1984 pełnił funkcję biskupa pomocniczego gdańskiego. Urodził się 16 września 1931 roku.
2016 - Zmarł Janusz Tazbir, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Był badaczem kultury staropolskiej oraz reformacji i kontrreformacji w Polsce, a także cenionym popularyzatorem wiedzy historycznej. Jego zainteresowania naukowe koncentrowały się również wokół dziejów polskiej tolerancji. Był autorem sformułowania "Państwo bez stosów", oznaczającego dawną Rzeczpospolitą, w której panowała wolność wyznania i nie było wojen religijnych. Termin ten wszedł do międzynarodowego obiegu. Przez wiele lat pracował w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. W 1989 roku został jej członkiem rzeczywistym. W latach 1999-2003 pełnił funkcję wiceprezesa PAN. Urodził się 3 sierpnia 1927 roku.
2016 - Z okazji Narodowego Święta Trzeciego Maja prezydent RP Andrzej Duda odznaczył Orderem Orła Białego: Irenę Kirszensztein-Szewińską, Michała Kleibera, Michała Lorenca, Wandę Półtawską, Zofię Romaszewską oraz Bronisława Wildsteina.
2017 - Zmarł Andrzej Kieruzalski, plastyk, pedagog, instruktor harcerski i kierownik artystyczny zespołu "Gawęda", reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Związku Harcerstwa Polskiego imienia harcmistrzyni Barbary Kieruzalskiej. W czasie Powstania Warszawskiego był żołnierzem Szarych Szeregów, nosił pseudonimy "Flis", "Andrzej Flisak" i "Flisak". Po wojnie skończył architekturę wnętrz warszawskiej ASP, tworzył filmy animowane, projekty architektoniczne i ilustracje. Był twórcą teatru kukiełkowego "Gawęda" a później zespołu artystycznego pod tą nazwą. Za działalność powstańczą otrzymał Krzyż Powstańczy i dwukrotnie Krzyż Armii Krajowej, w 1993 roku odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 27 sierpnia 1928 roku.
2018 - Zmarł Antoni Zięba, inżynier budownictwa lądowego, działacz pro-life. Od 1999 do 2018 roku kierował Polskim Stowarzyszeniem Obrońców Życia Człowieka, był współinicjatorem Światowej Krucjaty Modlitwy w intencji obrony życia, współorganizował dwa Narodowe Marsze w Obronie Życia. Urodził się 5 lipca 1948 roku.
2018 - Zmarł Andrzej Marek Stankiewicz, okulista, profesor medycyny. Od 1977 roku, przez dwa lata kierował zespołem okulistyki w warszawskim Centrum Zdrowia Dziecka, kolejne 20 lat prowadził Katedrę i Klinikę Okulistyki Akademii Medycznej w Białymstoku. W latach 2000-2011 pełnił funkcję kierownika Kliniki Okulistyki Wojskowego Instytutu Medycznego. Wydał ponad 360 prac naukowych i cztery książki. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 14 października 1942 roku.
2019 - Zmarł Jerzy Maciej Serwański, historyk, wykładowca akademicki specjalizujący się w historii powszechnej nowożytnej oraz historii Polski od XVI do XVIII wieku, był związany z poznańskim Uniwersytetem imienia Adama Mickiewicza. Autor wielu książek i prac naukowych. Kawaler Orderu Palm Akademickich, nadawanego przez rząd francuski. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi w 2000 roku oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej w 2003. Urodził się 5 listopada 1946 roku. 5. rocznica
2020 - Zmarł David Paul Greenfield, brytyjski muzyk, najbardziej znany, jako klawiszowiec brytyjskiego zespołu punkowo-nowofalowego The Stranglers. Był też odpowiedzialny za chórki w wielu utworach zespołu. Uczestniczył w nagraniach wszystkich płyt The Stranglers. Razem z basistą tej kapeli Jeanem-Jacques'em Burnelem nagrał album "Fire & Water". Zmarł w wyniku zachorowania na COVID. Urodził się 29 marca 1949 roku.
2021 - Zmarł Jerzy Teodor Lechowski, dziennikarz i działacz piłkarski, związany z tygodnikiem "Piłka Nożna". Po przemianach ustrojowych działał w PZPN. W latach 1991-1993 był wiceprezesem do spraw sportowych. Urodził się 1 listopada 1929 roku.
2022 - Zmarł Stanisław Szuszkiewicz, były przewodniczący parlamentu Białorusi. W imieniu swojego kraju podpisał w 1991 roku porozumienie o rozwiązaniu ZSRS. Stanisłau Szuszkiewicz został nominowany przez Lecha Wałęsę w 2007 do Pokojowej Nagrody Nobla[. Urodził się 15 grudnia 1934 roku.
2023 - Doszło do strzelaniny w szkole podstawowej w Belgradzie, w wyniku której zginęło 10 osób, w tym dziewięciu uczniów, a siedem osób zostało rannych. Sprawcą okazał się 13-letni uczeń szkoły. Zaledwie dzień później w Serbii doszło do kolejnej strzelaniny, w której śmierć poniosło 10 osób. 1. rocznica
