Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-03-03, 07:30 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

3 marca - Międzynarodowy Dzień dla Ucha i Słuchu - ustanowiony z inicjatywy światowej organizacji zdrowia WHO

3 marca - Międzynarodowy Dzień Pisarzy, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club - Międzynarodowe Stowarzyszenie Pisarzy

3 marca - Światowy Dzień Dzikiej Przyrody. To święto obchodzone w dniu podpisania Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem.

3 marca - Święto narodowe Bułgarii, obchodzone w rocznicę wyzwolenia spod panowania tureckiego w 1878 roku.
1578 - W Polsce ustanowiony został Trybunał Koronny - najwyższa instancja sądownicza państwa. Jego zadaniem było rozpatrywanie apelacji od wyroków sądów marszałkowskich, ziemskich i grodzkich. Powołanie Trybunału stało się konieczne z powodu nadmiaru spraw, które wpływały do sądu królewskiego. Król Stefan Batory zrzekł się na rzecz Trybunału godności najwyższego sędziego. Trybunał działał do 1794 roku, ale jego pracy towarzyszyły liczne nieprawidłowości, spowodowane corocznymi procedurami wyborczymi i uzależnieniem sędziów od magnaterii.

1604 - Zmarł Faust Socyn, właściwe nazwisko Fausto Sozzini, włoski humanista, reformator religijny, teolog, pisarz i poeta. Pod wpływem poglądów stryja, Laeliusa Sociniusa, odrzucił istnienie Trójcy Świętej i dogmatów wiary katolickiej. Chroniąc się przed prześladowaniami religijnymi, opuścił Włochy i udał się do Bazylei, a stamtąd w 1579 roku do Polski, gdzie pozostał aż do śmierci. Był twórcą socynianizmu i doktryny religijnej Braci Polskich. Urodził się 5 grudnia 1539 roku. 420. rocznica

1746 - Urodziła się Izabela z Flemmingów Czartoryska, pisarka, animatorka życia kulturalnego, mecenas sztuki, kolekcjonerka, założycielka rezydencji w Puławach, na terenie, której utworzyła pierwsze polskie muzeum gromadzące pamiątki narodowe. Była aktywną uczestniczką życia politycznego w okresie Sejmu Wielkiego, związana ze Stronnictwem Patriotycznym. Zmarła 17 czerwca 1835 roku.

1807 - Urodził się Kazimierz Władysław Wóycicki, literat i edytor, redaktor miesięcznika "Biblioteka Warszawska”, autor wielu haseł w "Encyklopedii powszechnej" Orgelbranda. Kronikarz życia kulturalnego i literackiego Warszawy XIX wieku. Autor prac "Warszawa i jej społeczność w początku naszego stulecia” oraz "Cmentarz Powązkowski pod Warszawą”. Zmarł 2 sierpnia 1879 roku.

1812 - Powołana została Legia Księstwa Warszawskiego, formacja wojskowa, utworzona z pułków Legii Nadwiślańskiej. Legia Księstwa Warszawskiego wzięła udział w walkach w Hiszpanii oraz w wyprawie na Rosję, gdzie poniosła ciężkie straty. Wcielona została do VIII Korpusu księcia Józefa Poniatowskiego.

1831 - Urodził się George Pullman, amerykański tapicer, konstruktor pierwszych kolejowych wagonów sypialnych i restauracyjnych. Wspólnie z przyjacielem Benjaminem Fieldem podjął próbę opracowania nowego typu wagonu sypialnego, który byłby komfortowy i luksusowy. Salonki produkcji Pullmana wchodziły w skład pociągu, który przewiózł ciało prezydenta Abrahama Lincolna do rodzinnego miasta Sprigfield. George Pullman zmarł 19 października 1897 roku.

1845 - Urodził się Georg Cantor, niemiecki matematyk, profesor uniwersytetu w Halle, który miał znaczący udział w tworzeniu podwalin nowoczesnej matematyki. W szczególności uchodzi za twórcę teorii mnogości. Dzięki jego pracom mogły rozwinąć się między innymi takie dziedziny, jak: topologia i teoria funkcji rzeczywistych. Zmarł 6 stycznia 1918 roku.

1847 - Urodził się Alexander Graham Bell, szkocki naukowiec, z zawodu logopeda i nauczyciel muzyki, wynalazca telefonu, który powstał podczas jego prac nad elektrycznym wzmacniaczem dźwięku dla osób niedosłyszących. Wcześniej Bell opatentował głośnik i mikrofon. Zmarł 2 sierpnia 1922 roku.

1869 - Urodził się Henry Wood, angielski dyrygent, który zainaugurował w Londynie coroczny cykl koncertów zwanych "Promenade Concerts". Należy do najbardziej znanych dyrygentów wszech czasów w Wielkiej Brytanii. Był od samego początku popularyzatorem dzieł wielu kompozytorów. Poprowadził premierowe wykonania 717 dzieł 356 kompozytorów. Dyrygował gościnnie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Ameryce Południowej oraz w Europie. Wood wprowadził, z inicjatywy George’a Bernarda Shawa nowoczesny układ orkiestry symfonicznej, w którym I i II skrzypce umieszczone są po lewej stronie dyrygenta. Przez całe życie Henry Wood był też zapalonym malarzem -amatorem Zmarł 19 sierpnia 1944 roku. 155. rocznica

1869 - Urodził się Wincenty Matuszewski, duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony. Podczas II wojny światowej, zaraz po wkroczeniu Niemców do Osięcin, gdzie był proboszczem, został zatrzymany, jako jeden z 22 zakładników. Rok później, 24 maja 1940 roku, został zamordowany przez miejscowego dowódcę posterunku policji wraz ze swym prefektem księdzem Józefem Kurzawą. Grób kapłanów męczenników stał się miejscem pielgrzymek. 24 maja 1988, w 48. rocznicę śmierci, kapłani otrzymali tytuł: Męczennicy Eucharystii i Jedności Kapłańskiej. Obu beatyfikował papież Jan Paweł II w Warszawie 13 czerwca 1999. 155. rocznica

1872 - Urodził się Artur Markowicz, malarz i grafik, żydowskiego pochodzenia, uczeń Jana Matejki. Należał do Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka”, był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Jego obrazy znajdują się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego i w Muzeum Stara Synagoga w Krakowie. Zmarł 23 października 1934 roku.

1875 - Urodził się Cyryl Ratajski, polityk, prezydent Poznania, minister spraw wewnętrznych, podczas II wojny światowej - Delegat Rządu na Kraj w latach 1940 -1942. Za jego prezydentury Poznań przekształcił się z byłego garnizonu niemieckiego w prężnie rozwijający się ośrodek gospodarczy, wybudowano elektrownię, most Bolesława Chrobrego i Ogród Botaniczny, nowe trasy tramwajowe, pierwszą w Polsce linię trolejbusową. Zmarł 19 października1942 roku.

1875 - Prapremiera opery „Carmen” Georgesa Bizeta w Opéra-Comique w Paryżu. Bizet napisał "Carmen" na zlecenie dyrektora paryskiej opery Camille'a du Locle'a. On zapoznał kompozytora z librecistami i podsunął nowelę Prospera Meriméego, jako inspirację. Praca Bizeta nad oprawą muzyczną trwała dość długo, a sama sztuka nie została przyjęta przez publiczność entuzjastycznie. Dopiero wystawiona w Wiedniu jesienią 1875 podbiła operowe sceny świata stając się jedną z najsłynniejszych oper w historii.

1878 - Wyzwolenie Bułgarii spod panowania tureckiego. Tego dnia podpisano pokój w San Stefano, kończący wojnę rosyjsko-turecką, trwającą od 1877 roku. 3 marca w Bułgarii jest obchodzone święto narodowe.

1882 - Urodził się Kazimierz Bartel, matematyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz polityk sanacyjny. Był pięć razy premierem, ministrem kolei żelaznych oraz ministrem wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Autor prac z zakresu geometrii. Zginął we Lwowie, zamordowany przez hitlerowców za odmowę współpracy, 26 lipca 1941 roku.

1888 - Urodził się Kazimierz Fabrycy, oficer Legionów Polskich, generał Wojska Polskiego, wiceminister spraw wojskowych w latach 1926-1934, od 1934 do 1939 Inspektor Armii we Lwowie. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku dowódca Armii "Karpaty". Po wojnie pozostał w Wielkiej Brytanii. Zmarł 18 lipca 1958 roku w Londynie.

1895 - Urodził się Ragnar Frisch, norweski ekonomista i statystyk, profesor Uniwersytetu w Oslo, współtwórca międzynarodowego Towarzystwa Ekonometrycznego. Jako pierwszy użył terminu ekonometria. Uznawany za twórcę systemu rachunkowości narodowej, który miał duży wpływ na norweskie planowanie gospodarcze. Laureat Nagrody Nobla, w 1969 roku, w dziedzinie ekonomii. Zmarł 31 stycznia1973 roku.

1900 - Urodził się Jerzy Manteuffel, filolog klasyczny, pierwszy polski papirolog i twórca podstaw papirologii w Polsce, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Lwowskiego. Zmarł 11 stycznia 1954 roku.

1914 - Premiera filmu "Tajemnica pokoju nr 100", najstarszego zachowanego polskiego filmu fabularnego. Główne role zagrali: Halina Starska, Stefan Jaracz i Aleksander Zelwerowicz. Bohaterką komedii jest panna Bella. O jej rękę stara się wielu konkurentów, co jest powodem licznych wydarzeń scenicznych - gagów, bijatyk i zamieszania w tytułowym pokoju numer 100. Kopia filmu została odnaleziona w Amsterdamie w 2000 roku przez krakowskich filmoznawców - Jerzego Maśnickiego i Kamila Stepana. 110. rocznica

1918 - W Brześciu nad Bugiem został podpisany traktat pokojowy między Rosją Radziecką a Niemcami, Austro-Węgrami, Bułgarią i Turcją, kończący działania na froncie wschodnim I wojny światowej. Rosja zrzekła się na rzecz Niemiec ziem polskich, Litwy, Finlandii, Estonii, Łotwy i Ukrainy. Utraciła okręgi Ardagan, Kars i Batumi, które weszły do Turcji. Terytorium Rosji zmniejszyło się o blisko milion kilometrów kwadratowych. Jednym z warunków pokoju brzeskiego było uznanie przez Rosję traktatu pokojowego, zawartego 9 lutego 1918 roku pomiędzy państwami centralnymi a Ukraińską Centralną Radą. Ponadto sowieci zobowiązali się do przeprowadzenia demobilizacji całej swojej armii oraz do rozbrojenia i zapobiegania formowaniu się nowych oddziałów polskich na terenach kontrolowanych przez Rosję sowiecką.

1921 - Polska zawarła układ z Rumunią o wzajemnej pomocy militarnej w razie ataku ze strony Rosji. Kształt porozumienia negocjował gen. Tadeusz Rozwadowski, podczas spotkań w Bukareszcie i Warszawie w 1920 roku. Rumunia wówczas była jedynym przyjaznym Polsce sąsiadem i po napaści ZSRR we wrześniu 1939 roku polskie władze ewakuowały się właśnie do Rumunii.

1922 - W Toruniu urodził się Kazimierz Serocki, kompozytor, pianista. Był muzykiem wszechstronnym. Jego wczesne utwory powstawały pod wpływem folkloru i wzorowane były na osiągnięciach Beli Bartóka, później eksperymentował z techniką dodekafoniczną, by wreszcie włączyć się w nurt sonorystyczny. Jeden z inicjatorów i organizatorów Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień". Zmarł 9 stycznia 1981 roku.

1923 - Ukazał się pierwszy numer amerykańskiego tygodnika "Time". Obecnie jest wydawany także w edycjach: europejskiej, azjatyckiej, kanadyjskiej i australijskiej. Ma największy nakład spośród amerykańskich tygodników. Jest znany z przyznawania tytułu "Człowieka Roku", który otrzymują postaci mające największy wpływ na wydarzenia światowe. Taki tytuł przyznano między innymi Janowi Pawłowi II.

1924 - Urodziła się Lys Assia, szwajcarska piosenkarka, zwyciężczyni pierwszego Konkursu Piosenki Eurowizji w 1956 roku. Karierę rozpoczynała, jako tancerka. Podczas jednego z występów w 1940 roku zaproponowano jej zastąpienie brakującego wokalisty. Wtedy zaczęła zajmować się śpiewaniem. Konkurs Eurowizji wygrała piosenką "Refrain”. Później jeszcze dwa razy występowała na tej imprezie, zajmując w 1958 roku drugie miejsce. Po wojnie wystąpiła także w kilku filmach fabularnych. Zmarła 24 marca 2018 roku. 100. rocznica

1925 - Urodził się Klemens Szaniawski, filozof, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, przewodniczący Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych. Zajmował się filozofią nauki i jej praktycznym zastosowaniem w budowaniu teorii naukowych w różnych dyscyplinach. Podjął między innymi próbę wyjaśnienia pojęcia obiektywizmu naukowego. W czasie stanu wojennego działał w podziemnych strukturach Solidarności, a także w Społecznym Komitecie Nauki. Zmarł 5 marca 1990 roku.

1929 - Urodził się Kazimierz Orzechowski, duchowny katolicki i aktor, popularny między innymi dzięki rolom w filmach: "Panny z Wilka”, "Człowiek z żelaza” oraz serialach "W labiryncie” i "Złotopolscy”. W 1952 roku ukończył łódzką PWST, w 1968 przyjął święcenia kapłańskie. Ma na swoim koncie wiele ról teatralnych, występował na scenie do 1961, między innymi w sztukach Wyspiańskiego w Teatrze Polskim w Warszawie. Gdy został księdzem grywał w nadal w filmach, głównie były to role duchownych. W latach 1994-2009 pełnił funkcję kapelana Domu Aktora w Skolimowie. Zmarł 4 sierpnia 2019 roku. 95. rocznica

1929 - Urodził się Julian Eugeniusz Kulski, pseudonim "Goliat", w czasie wojny żołnierz Szarych Szeregów, ZWZ-AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, po 1945 ceniony na świecie architekt. Pracował między innymi jako ekspert Banku Światowego w Azji, Ameryce Południowej, Afryce i Europie. Był także wykładowcą akademickim. Zmarł 12 sierpnia 2021 roku. 95. rocznica

1930 - Urodził się Ion Iliescu, rumuński polityk. W 1989 roku stanął na czele powstania przeciwko komunistycznej dyktaturze Nicolae Ceausescu. Piastował urząd prezydenta w latach 1989 -1996 i 2000 - 2004. W 1990 roku kilkakrotnie polecił wysłać uzbrojonych w kije i łomy górników przeciwko uczestnikom manifestacji antykomunistycznych, domagających się przeprowadzenia dekomunizacji. W 2017 roku rumuńska prokuratora wojskowa oskarżyła go o zbrodnie przeciwko ludności.

1931 - Pieśń "Gwiaździsty Sztandar" stała się oficjalnie hymnem państwowym Stanów Zjednoczonych. Tekst do melodii Johna Stafforda Smitha z 1780 roku napisał Francis Scott Key. Tekst powstała w 1814 roku, w czasie bombardowania przez Anglików Fortu McHenry w Baltimore, w końcowym okresie wojny brytyjsko-amerykańskiej. Walki obserwował mediator strony amerykańskiej, prawnik Francis Scott Key, który na kawałku papieru zapisał fragment tekstu: "Oh, say, can you see...".

1934 - Urodził się Jacek Kuroń, polityk, historyk, publicysta, do końca lat 80. - jedna z głównych postaci antykomunistycznej opozycji, współzałożyciel i członek Komitetu Obrony Robotników (KOR). Był uczestnikiem obrad i współtwórcą porozumienia "Okrągłego Stołu". Zainicjował wiele akcji charytatywnych, był twórcą Fundacji "SOS". Dwukrotnie był ministrem pracy i polityki socjalnej. Kawaler Orderu Orła Białego. Zmarł 17 czerwca 2004 roku. 90. rocznica

1934 - Urodził się Andrzej May, aktor teatralny i filmowy, reżyser, odtwórca między innymi ról "Czarnego" w filmie Jerzego Passendorfera "Zamach" oraz Stanisława Połanieckiego w serialu "Rodzina Połanieckich". Zmarł 7 grudnia 1993 roku. 90. rocznica

1941 - W Krakowie, stolicy Generalnego Gubernatorstwa, Niemcy utworzyli getto dla ludności żydowskiej, jedno z pięciu największych w Generalnym Gubernatorstwie. Zamknięto tam około 17 tysięcy Żydów. W krakowskim getcie powstały grupy ruchu oporu, w tym Żydowska Organizacja Bojowa, która prowadziła działania dywersyjne i akcje zbrojne. Wśród więźniów getta krakowskiego byli między innymi pisarka Roma Ligocka, fotograf Ryszard Horowitz czy reżyser Roman Polański. Z 70 tysięcy więźniów getta ocalało około tysiąca osób.

1941 - Zmarł Edward Wittig, rzeźbiarz, autor warszawskich pomników: Lotnika, PeOWiaka oraz Juliusza Słowackiego. Urodził się 22 września 1879 roku.

1942 - Z więzienia na Pawiaku uciekli: Tadeusz Szpotański, były wiceprezydent Warszawy, oficerowie Armii Krajowej - major Stanisław Dobrski i porucznik Eugeniusz Filipowicz oraz Henryk Borucki "Czarny", komendant konspiracyjnej Komendy Obrońców Polski.

1943 - Zbrodnia w Borszczówce i Lidawce na Ukrainie. Niemieccy żandarmi wraz z ukraińską policją wymordowali ponad trzystu Polaków - mieszkańców wsi i 20 Ukraińców. Miał to być odwet za ukrywanie sowieckich partyzantów.

1944 - Urodziła się Maria Nurowska, pisarka. Autorka utworów dla młodzieży: "Reszta świata”, "Sprawa honorowa”, "Wyspa na lądzie”, opowiadań i powieści: "Nie strzelać do organisty", "Innego życia nie będzie", "Kontredans", "Panny i wdowy", "Po tamtej stronie śmierci", "Moje życie z Marlonem Brando", a także powieści biograficznej o Ryszardzie Kuklińskim "Mój przyjaciel zdrajca". Była członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Zmarła 3 lutego 2022 roku. 80. rocznica

1945 - Lotnicy brytyjscy zbombardowali omyłkowo jedną z dzielnic holenderskiej Hagi. Zginęło około 500 osób, 200 odniosło rany, a 30 tysięcy ludzi straciło dach nad głową.

1947 - Najwyższy Trybunał Narodowy w Warszawie ogłosił wyroki w procesie byłych wysokich przedstawicieli hitlerowskich władz stolicy. Gubernator dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa Ludwig Fischer, wysoki oficer niemieckiej policji Max Daume i jego przełożony Josef Meisinger zostali skazani na karę śmierci, a niemiecki starosta Warszawy Ludwig Leist - na 8 lat pozbawienia wolności. Wyroki kary śmierci wykonano 7 i 8 marca 1947 roku.

1948 - Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera ZWZ-AK, który w 1940 roku dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce do Auschwitz, aby zdobyć informacje o tym niemieckim obozie zagłady. Po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie współpracował z rządem polskim na uchodźstwie, zbierał informacje o działalności Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Został aresztowany w maju 1947 roku. 15 marca 1948 sąd skazał go na śmierć, a 3 maja wyrok został zatwierdzony w instancji odwoławczej. Rotmistrz Witold Pilecki został zamordowany 25 maja 1948 roku.

1955 - W programie muzycznym "Louisiana Hayride" po raz pierwszy na antenie telewizyjnej wystąpił Elvis Presley. Nazywany "Królem Rock and Rolla” lub po prostu "Królem” wykonywał muzykę z pogranicza takich gatunków jak między innymi: rock, pop, country, rock and roll, czy rockabilly. Szacowany nakład ze sprzedaży wszystkich wydawnictw muzycznych Presleya na całym świecie sięgnął ponad 600 milionów płyt.

1955 - Urodził się Andrzej Maleszka, polski reżyser filmowy, pisarz, realizator telewizyjny. Specjalizuje się w twórczości dla dzieci i młodzieży. Są to najczęściej magiczne historie łączące fantastykę i współczesne realia. Możliwe jest tu wszystko: ludzie mówią kocim językiem, na głowie może komuś wyrosnąć niebieska róża, a dziewczyna może zachowywać się jak telewizor i być sterowana pilotem. Był nagradzany wieloma nagrodami.

1956 - Urodził się Zbigniew Boniek, piłkarz reprezentacji, zawodnik między innymi Widzewa Łódź i włoskiego Juventusu Turyn. 80. razy wystąpił w kadrze narodowej, strzelając 24 gole. Trener i działacz sportowy, a następnie prezes PZPN. Jeden z najwybitniejszych polskich zawodników w historii, należy też do grona 100 najlepszych piłkarzy w historii światowej piłki nożnej.

1959 - Aleksandr Szelepin, przewodniczący KGB, w tajnej notatce, zwanej przez historyków notatką Szelepina, zaproponował Nikicie Chruszczowowi, pierwszemu sekretarzowi Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, zniszczenie 21 tysięcy 857 teczek personalnych ofiar zbrodni katyńskiej, jako nieprzydatnych zarówno operacyjnie, jak i historycznie, a zachowanie jedynie protokołów tak zwanej trójki NKWD (komisje powołane na mocy rozkazu z 1937 roku, w celu szybkiego rozpatrywania spraw sądowych związanych z "elementami antyradzieckimi" i "antykomunistycznymi"), mieszczących się w oddzielnej teczce. W 1940 roku NKWD wymordowało ponad 20 tysięcy polskich jeńców, wziętych do niewoli po agresji Związku Radzieckiego na Polskę. Prawda o zbrodni katyńskiej była ukrywana przez ponad pół wieku. Informację o odkryciu masowych grobów w Katyniu pierwsi podali Niemcy. Dopiero 13 kwietnia 1990 roku Związek Radziecki przyznał, że zbrodnię popełniło NKWD. Wiele kwestii związanych z tą zbrodnią nie zostało jak dotąd wyjaśnionych. 65. rocznica

1960 - Rada Ministrów wydała rozporządzenie o utworzeniu Wolińskiego Parku Narodowego. Obecnie jego powierzchnia wynosi ponad 10 tysięcy hektarów. Dzięki włączenie w 1996 roku do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym w Polsce parkiem morskim.

1970 - MO spacyfikowała świętokrzyską wieś Chodków Nowy, której mieszkańcy sprzeciwiali się rozbiórce nielegalnie rozbudowanej kaplicy. Dobudówka powstała 31 stycznia 1970 roku. Służby bezpieczeństwa wydały nakaz demontażu. Spowodowało to bunt wśród mieszkańców i milicyjną akcję we wiosce.

1972 - W okolice Jowisza wystrzelono sondę międzyplanetarną NASA - "Pioneer 10". Była to pierwsza próba wysłania pojazdu kosmicznego w kierunku tej planety. 3 grudnia 1973 roku przeleciała w odległości ponad 130 tysięcy kilometrów od Jowisza. Na pokładzie sondy umieszczono tablicę zawierającą podstawowe dane o cywilizacji ziemskiej, przeznaczone dla istot inteligentnych spoza Układu Słonecznego. Po 25 latach od startu, 31 marca 1997 roku, misja została oficjalnie zakończona. Po raz ostatni sygnały z sondy odebrano 23 stycznia 2003 roku.

1974 - 346 osób zginęło w katastrofie samolotu McDonnell Douglas DC-10 należącego do Turkish Airlines pod Paryżem. Maszyna rozbiła się w lasach nieopodal miasta Ermenonville, 30 kilometrów na północny wschód od stolicy Francji. Była to pierwsza tak poważna katastrofa w lotnictwie cywilnym. Przyczyną okazała się nagła, wybuchowa dekompresja kadłuba i uszkodzenie systemów hydraulicznych odpowiedzialnych za sterowanie samolotem. 50. rocznica

1976 - Urodziła się Natalia Kukulska, piosenkarka, wykonawczyni znanych przebojów: "Czy ona jest”, "Im więcej Ciebie tym mniej”, "Daleki brzeg”, "Dłoń”, "Wierność jest nudna”. Jest córką piosenkarki Anny Jantar i kompozytora Jarosława Kukulskiego. Debiutowała w 1986 roku albumem, "Natalia", na którym znalazły się piosenki dla dzieci. Na wydawnictwie ukazała się między innymi kompozycja "Puszek-okruszek”, która cieszyła się dużą popularnością.

1977 - Polska ratyfikowała Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, jeden z dwóch Paktów Praw Człowieka, o których utworzeniu zdecydowano już w 1947 roku. W naszym kraju wszedł on w życie 18 marca 1977 roku.

1979 - Premiera pierwszego odcinka serialu telewizyjnego "Życie na gorąco" w reżyserii Andrzeja Konica. Główny bohater - redaktor Maj, grany przez Leszka Teleszyńskiego - był kreowany na "polskiego Jamesa Bonda”. Serial liczył dziewięć odcinków. 45. rocznica

1985 - Zakończył się roczny strajk brytyjskich górników węgla kamiennego. Związki zawodowe sprzeciwiały się reformom przemysłu węglowego, które forsował rząd Margaret Thatcher. Nieprzejednana postawa wobec strajkujących spowodowała nadanie jej przydomku "Żelaznej Damy". Górnicy przegrali strajk, zaś związki zawodowe straciły popularność w społeczeństwie.

1988 - Zmarł Henryk Szeryng, skrzypek wirtuoz, wykładowca w klasie skrzypiec na Narodowym Uniwersytecie Meksyku. W swoim repertuarze miał ponad 40 koncertów i kilkadziesiąt sonat kompozytorów wszystkich epok. Sławę przyniosły mu interpretacje koncertów Bacha, Beethovena, Brahmsa, Mozarta, Czajkowskiego i Wieniawskiego, a także twórców XX wieku - Bartóka, Prokofiewa, Szymanowskiego. Urodził się 22 września 1918 roku.

1991 - Obywatele Estonii i Łotwy opowiedzieli się w referendach za niepodległością i oderwaniem od ZSRR. Estonia ogłosiła niepodległość 20 sierpnia 1991, a Łotwa dzień później - 21 sierpnia 1991 roku.

1993 - Zmarł Albert Sabin, amerykański lekarz polsko-żydowskiego pochodzenia, wynalazca szczepionki przeciwko wirusowi polio, wywołującemu chorobę Heinego-Medina. Wyizolowanie szczepionki i wiele innych odkryć przyniosło doktorowi Sabinowi ogromną sławę i międzynarodowy rozgłos. Przyznano mu 40 doktoratów honoris causa uczelni na całym świecie, a także wiele innych wyróżnień i nagród. Urodził się 26 sierpnia 1906 roku, w Białymstoku.

1994 - Zmarł Karel Kryl, czeski grafik, poeta i pieśniarz, legendarny bard Praskiej Wiosny 1968 roku, główny przedstawiciel nurtu publicystycznego w poezji lat 60. XX wieku. Współpracownik Radia Wolna Europa. Od 1969 na emigracji politycznej w Niemczech. Do Czech wrócił w 1989, w czasie aksamitnej rewolucji, ale nie zamieszkał tam na stałe, krytycznie wyrażając się o porewolucyjnych porządkach. Karel Kryl kilkakrotnie występował w Polsce - mówił i śpiewał po polsku, przyjaźnił się z polskimi poetami, między innymi z Jackiem Kaczmarskim i Antoniną Krzysztoń. Krwawo zdławionemu protestowi robotników Wybrzeża w grudniu 1970 roku Kryl poświęcił utwór "Organy w Oliwie zamarły w pół dźwięku". Urodził się 12 kwietnia 1944 roku. 30. rocznica

1996 - Zmarł Bogdan Niewinowski, aktor i piosenkarz. Odtwórca ról teatralnych w dramatach: "Klub kawalerów”, "Boso, ale w ostrogach”. Występował też w filmach: "Pierwszy start”, "Sprawa do załatwienia”, "Historia żółtej ciżemki”, "Westerplatte”, "Psychoterapia”, "Tato”. Urodził się 15 sierpnia 1923 roku.

1997 - Zmarł Stanisław Szatalin, rosyjski ekonomista, doradca Michaiła Gorbaczowa w sprawach gospodarczych, współzałożyciel i jeden z liderów Ruchu Reform Demokratycznych. Był jednym z autorów programu ekonomicznego "500 dni". Urodził się 24 sierpnia 1934 roku.

1999 - Zmarł Gerhard Herzberg, kanadyjski fizyk i chemik, twórca podstaw kwantowej teorii elektronowych, oscylacyjnych i rotacyjnych widm cząsteczkowych. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii z 1971 roku, za prace nad elektronową strukturą i geometrią cząsteczek. Urodził się 25 grudnia 1904. 25. rocznica

2001 - Trzy kasjerki i ochroniarz zostali zastrzeleni podczas napadu na filię Kredyt Banku przy ulicy Żelaznej w Warszawie. Podczas napadu bandyci skradli ponad 100 tysięcy złotych. Wszyscy trzej sprawcy zostali skazani na karę dożywocia z ograniczoną możliwością starania się o przedterminowe warunkowe zwolnienie.

2005 - Zmarł Rinus Michels, holenderski trener, jeden z najsłynniejszych szkoleniowców piłkarskich w historii. Twórca tak zwanego "futbolu totalnego", polegającego na wspólnym udziale w ataku i obronie wszystkich zawodników. W 1998 roku został przyjęty do trenerskiej Galerii Sław Międzynarodowej Federacji Piłkarskiej. W 1999 FIFA przyznała mu tytuł "Trenera Stulecia”. Urodził się 9 lutego 1928 roku.

2006 - Zmarł Krzysztof Kołbasiuk, aktor, związany z teatrami stołecznymi - Na Woli, Dramatycznym i Polskim. Zagrał w filmach: "Chichot Pana Boga”, "Łowcy skór”, "Sława i chwała”, "Pan Tadeusz”, oraz w serialach telewizyjnych: "Daleko od szosy”, "Doktor Murek” czy "Dom”. Często występował też, jako aktor dubbingowy. Urodził się 17 września 1952 roku.

2007 - Papież Benedykt XVI mianował metropolitą warszawskim biskupa Kazimierza Nycza. Powierzoną mu Archidiecezję Warszawską objął 1 kwietnia 2007 roku, podczas ingresu do bazyliki archikatedralnej Świętego Jana Chrzciciela w Warszawie. 29 czerwca 2007 otrzymał z rąk papieża paliusz metropolitalny. Arcybiskup Nycz został też wielkim kanclerzem Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie.

2008 - Zmarł Giuseppe di Stefano, włoski tenor. Koncertował w najsłynniejszych salach operowych świata: w mediolańskiej La Scali, w Metropolitan Opera w Nowym Jorku oraz w Wiedniu i Berlinie. Był zaliczany do grona największych tenorów XX wieku. Urodził się 24 lipca 1921 roku.

2009 - Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania prezydenta Sudanu Omara al-Baszira za inspirowanie ludobójstwa w prowincji Darfur. Al-Baszir doszedł do władzy 30 czerwca 1989 w wyniku zamachu stanu. Doprowadził do rozwiązania partii politycznych i związków zawodowych, wprowadził stan wyjątkowy oraz zakaz demonstracji antyrewolucyjnych. W 2008, główny prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego oskarżył Umara al-Baszira o współodpowiedzialność za zbrodnie ludobójstwa podczas toczącego się na południu kraju konfliktu zbrojnego i inspirowanie masakr w zachodniosudańskiej prowincji Darfur oraz złożył wniosek o wysłanie za nim listu gończego. Konflikt ten wywołał największy kryzys humanitarny na świecie. Łączny bilans zabitych w trwającej ponad 50 lat konfrontacji sięga ponad dwóch milionów ofiar, zaś ponad 4,5 miliona ludzi zostało zmuszonych do emigracji. 15. rocznica

2011 - Zmarła Irena Kwiatkowska, aktorka i artystka kabaretowa, po wojnie związana ze scenami warszawskimi oraz kabaretami - Dudek i Starszych Panów. Zagrała ponad sto ról teatralnych, 20 filmowych i telewizyjnych, między innymi w obrazach "Wojna domowa”, "Czterdziestolatek”, "Lata dwudzieste... lata trzydzieste”. Przez blisko 65 lat współpracowała z Polskim Radiem. Po mistrzowsku interpretowała utwory dla dzieci - jej wykonanie "Ptasiego radia” Juliana Tuwima jest jednym z najwybitniejszych w XX wieku. Laureatka nagrody Teatru Polskiego Radia Wielki Splendor oraz Złotego i Diamentowego Mikrofonu. W czasie II wojny światowej była żołnierzem AK, uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim, jako łączniczka. Urodziła się 17 września 1912 roku.

2011 - Zmarł Bohdan Pociej, muzykolog, krytyk i dziennikarz muzyczny. W Polskim Radiu prowadził audycje: "Dzieje muzyki w dźwięku", "Wielkie dzieła, wielcy wykonawcy", "Muzyka w sferze myśli". Autor wielu artykułów, esejów i książek poświęconych muzyce, w tym "Romantyzm bez granic” i "Jan Sebastian Bach i jego muzyka”. Urodził się 17 stycznia 1933 roku.

2011 - Adam Małysz ogłosił zakończenie kariery sportowej. Był uznawany za najlepszego polskiego skoczka w historii, czterokrotnie został medalistą olimpijskim i czterokrotnie mistrzem świata. Jest jednym z najbardziej utytułowanych zawodników w historii indywidualnych konkursów mistrzostw świata w skokach narciarskich. Czterokrotnie zdobywał Pucharu Świata, wygrał 39 konkursów Pucharu Świata, triumfował w Turnieju Czterech Skoczni, trzy razy wygrywał Turniej Nordycki. 21 razy zdobywał tytuł zimowego mistrza i 18 razy letniego mistrza kraju. Był rekordzistą Polski, z wynikiem 230,5 metra i współrekordzistą świata ze skokiem na odległość 225 metrów. Obecnie jest dyrektorem - koordynatorem do spraw skoków narciarskich i kombinacji norweskiej w Polskim Związku Narciarskim.

2012 - Katastrofa kolejowa pod Szczekocinami. W czołowym zderzeniu dwóch pociągów zginęło 16 osób, a około 60 zostało rannych. W wypadku zostały zniszczone dwie lokomotywy i cztery wagony. Według raportu Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych bezpośrednią przyczyną czołowego zderzenia pociągów było skierowanie przez dyżurnego ruchu z posterunku Starzyny pociągu "Jan Matejko” na niewłaściwy tor oraz wyprawienie przez dyżurnego ruchu z posterunku Sprowa pociągu TLK "Brzechwa” na ten sam tor. Wskazano też na błędy i zaniedbania pracowników PKP PLK, w tym na niedostateczną czujność maszynistów obydwu pociągów.

2012 - Zmarł Jerzy Stelmach, polski astrofizyk, kosmolog, profesor Uniwersytetu Szczecińskiego, popularyzator nauki. Był twórcą pierwszej w Polsce interaktywnej wystawy "EUREKA”. W latach 2002 - 2008 pełnił funkcję dziekana Wydziału Matematyczno-Fizycznego Uniwersytetu Szczecińskiego. Urodził się 25 lutego 1954 roku.

2015 - Zmarł Wojciech Giełżyński, dziennikarz, pisarz, reporter. Autor książek: "Indonezja - archipelag niepokojów”, "Rewolucja w imię Augusta Sandino”, "Gra o Himalaje”, "Gdańsk. Sierpień 80”. Odwiedził w wędrówkach reporterskich 85 krajów. Przyznał się do siedmiu lat współpracy z SB, zakończonej w 1964 roku. Urodził się 9 maja 1930 roku.

2016 - Zmarła profesor Elżbieta Tarkowska, socjolog. Była członkinią Prezydium Komitetu Socjologii PAN, przewodniczącą Rady Naukowej Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, członkinią Komitetu Nauk Etnologicznych PAN, wiceprzewodniczącą Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Kierowała instytutem Filozofii i Socjologii w Akademii Pedagogiki Specjalnej (APS). Badała różne zjawiska społeczne dotyczące ubóstwa, napisała wile książek i artykułów na ten temat. Zajmowała się także socjologią kultury. Współpracowała z wieloma instytucjami przeciwdziałającymi wykluczeniu społecznemu.

2017 - W Angers we Francji zmarł Raymond Kopa, właściwie Kopaszewski, francuski piłkarz polskiego pochodzenia. Laureat Złotej Piłki z 1958 roku, brązowy medalista mistrzostw świata z 1958, czterokrotny mistrz Francji. W 2004 znalazł się gronie najlepszych piłkarzy w historii - FIFA 100. W Polsce ukazały się jego wspomnienia zatytułowane "Piłka i ja". Urodził się 13 października 1931 roku.

2018 - Zmarł Marian Podgóreczny dziennikarz, radca prawny, pisarz i żołnierz AK.. W czasie II wojny światowej służył w stopniu starszego ułana Armii Krajowej, posługiwał się pseudonimem "Żbik". Był drużynowym Tajnej Drużyny Harcerzy, a następnie dowódcą oddziału AK w Rejonie "Strażnica". Brał udział w Powstaniu Warszawskim, a następnie przedostał się do lasów kieleckich. Po wojnie jako żołnierz Ruchu Samoobrony został skierowany do pracy w MO, aby wspierać konspirację. Odszedł z MO w 1946 roku. Zajmował się prawem i praworządnością. Między innymi potępił w 1968 roku akcje MO przeciwko protestującym studentom. Pracował także jako dziennikarz, zajmował się tematyką społeczno-prawną, publikował między innymi Dzienniku Bałtyckim w Gdyni, aż do stanu wojennego. Po przemianach ustrojowych wrócił do Dziennika Bałtyckiego. Urodził się 2 lutego 1927 roku.

2019 - Zmarła Karolina Ściegienny, malarka, witrażystka, medalierka, pedagog, wykształcona w krakowskiej Akademii sztuk Pięknych pod kierunkiem Ksawerego Dunikowskiego. Wykonywała projekty witraży i medali, malowała portrety i pejzaże, była także autorką rzeźb i płaskorzeźb o tematyce religijnej. Jej prace znajdują się między innymi w Muzeum Metropolitalnym w Krakowie, w częstochowskim Muzeum Archidiecezjalnym, w zbiorach ojców Franciszkanów w Krakowie, w częstochowskim Pałacu Ślubów a także w muzeach, kościołach i zbiorach prywatnych. Laureatka licznych nagród - między innymi srebrnego medalu "Zasłużonym Kulturze - Gloria Artis" Urodziła się 23 lutego 1923 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Stanisław Kania, prominentny polityk okresu PRL. W latach 80-tych pełnił najwyższe funkcje państwowe i partyjne. Od lat 60-tych zasiadał we władzach centralnych PZPR. W latach 70 -tych przez całą dekadę z ramienia partii nadzorował aparat bezpieczeństwa państwa. Po ustąpieniu z funkcji Edwarda Gierka został I sekretarzem KC PZPR, później członkiem Rady Państwa. Był też posłem na sejm przez cztery kadencje, aż do zmian ustrojowych w Polsce. Urodził się 8 marca 1927 roku.

2021 - Zmarł Władysław Baka, ekonomista, były prezes Narodowego Banku Polskiego. Pełnił funkcję dwukrotnie, od listopada 1985 do lipca 1988 i od września 1989 do stycznia 1991. Od 1955 należał do PZPR, w okresie poprzedzającym przemiany ustrojowe uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu, po stronie rządowej, w zespole gospodarki i polityki społecznej. Urodził się 24 marca 1936 roku.

2022 - Zmarł Tadeusz Borowski, aktor teatralny, telewizyjny i filmowy, a także lektor. Od 1972 był związany z warszawskim Teatrem Ateneum im. Stefana Jaracza. Występował również w Teatrze Telewizji, między innymi w "Balu manekinów" Brunona Jasieńskiego w reż. Janusza Warmińskiego czy w "Królu Edypie" Sofoklesa w reżyserii Gustawa Holoubka. Ma w swoim dorobku artystycznym także kilkadziesiąt ról filmowych i telewizyjnych. Wystąpił ł w dramacie psychologicznym Romana Załuskiego Kardiogram z 1971 roku, a także w wielu popularnych serialach, jak "Czwarta władza", "Na dobre i na złe", "Sfora" i innych. Urodził się 9 lipca 1941 roku.

2023 - Zmarł Aleksander Rozenfeld, poeta i dziennikarz żydowskiego pochodzenia. Wydał między innymi tomik poezji: "Wiersze na koniec wieku", "Poemat o mieście Złotowie i trochę innych wierszy", "Opowieści lasku żydowskiego". W latach 1996-2001 był doradcą w Kancelarii Prezydenta RP. Urodził się 30 czerwca 1941 roku. 1. rocznica

2023 - Zmarł Kenzaburo Oe, japoński prozaik, aktywista pokojowy i antynuklearny, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1994 roku. Urodził się 31 stycznia 1935 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-04-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 kwietnia - Światowy Dzień Zdrowia, obchodzony od 1950 roku, z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia WHO, dla upamiętnienia rozpoczęcia działalności… » więcej 2024-04-06, godz. 19:11 Kartka z kalendarza 6 kwietnia - Święto Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. 6 kwietnia - Światowy Dzień Tenisa Stołowego. 6 kwietnia - Tydzień Czystości Wód, trwający… » więcej 2024-04-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 kwietnia - Dzień Leśnika i Drzewiarza. 5 kwietnia - Tydzień Czystości Wód, trwający od 1 do 7 kwietnia. » więcej 2024-04-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Wiedzy o Minach i Działań Zapobiegających Minom, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2005 roku. 4 kwietnia… » więcej 2024-04-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 kwietnia - Ogólnopolski Dzień Trzeźwości. 3 kwietnia - Światowy Tydzień Pracownika Ochrony Zdrowia, trwający do 8 kwietnia. 3 kwietnia - Tydzień… » więcej 2024-04-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 2 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci, obchodzony od 1967 roku, w rocznicę urodzin duńskiego pisarza Jana Christiana Andersena. 2 kwietnia… » więcej 2024-04-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza Prima Aprilis, dzień żartów, obchodzony w wielu krajach świata 1 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Ptaków, ustanowiony w 1906 podczas ratyfikacji Konwencji… » więcej 2024-03-31, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 31 marca - Wielkanoc - Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego 31 marca - Święto narodowe na Malcie - Dzień Wolności, w rocznicę opuszczenia wyspy w 1979… » więcej 2024-03-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 marca - Wielka Sobota - dzień czuwania przy grobie Jezusa i oczekiwania na Jego Zmartwychwstanie. Liturgia Wigilii Paschalnej z odnowieniem przyrzeczeń chrzcielnych… » więcej 2024-03-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 marca - Dzień Metalowca. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »