Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-02-17, 07:30 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

17 lutego - Dzień Służby Cywilnej.

17 lutego - Światowy Dzień Kota.
1387 - Władysław Jagiełło powołał aktem królewskim biskupstwo w Wilnie. Pierwszym biskupem został polski franciszkanin - Andrzej herbu Jastrzębiec, który rok później dokonał chrztu Litwy.

1600 - W Rzymie za herezję został spalony na stosie Giordano Bruno, włoski filozof, uważany za głównego przedstawiciela włoskiego humanizmu i renesansowej filozofii przyrody, obrońca teorii Mikołaja Kopernika. Bruno twierdził, iż gwiazdy na niebie są odległymi ciałami niebieskimi, takimi jak Słońce, otoczonymi przez swoje własne planety. Urodził się w styczniu 1548 roku.

1673 - Zmarł Moliere, uważany za najwybitniejszego komediopisarza w historii literatury francuskiej. Spod jego pióra wyszły: "Świętoszek", "Mizantrop", "Don Juan", "Skąpiec", "Mieszczanin szlachcicem" i "Szkoła żon". Urodził się 15 stycznia 1622 roku.

1704 - W Kopance nad Dniestrem urodził się Józef Pułaski, jeden z twórców i przywódców konfederacji barskiej, ojciec Kazimierza Pułaskiego. Zmarł w 1769 roku. 320. rocznica

1720 - Rosja i Prusy podpisały w Poczdamie porozumienie, na mocy, którego oba państwa zobowiązały się do utrzymania panującego w Polsce ustroju, przede wszystkim "liberum veto" i wolnej elekcji oraz przeciwstawiania się wszelkim próbom reform w państwie polskim. Traktat rosyjsko-pruski był reakcją na umowę wiedeńską podpisaną przez Saksonię, Austrię i Anglię, które deklarowały utrzymanie niezależności Rzeczypospolitej.

1740 - Urodził się Horace-Bénédict de Saussure, szwajcarski arystokrata, paleontolog, fizyk, geolog i botanik. Powszechnie uznawany za jednego z najwybitniejszych przyrodników XVIII wieku i inicjatora alpinizmu. Badał środowisko przyrodnicze Alp - geologię, rzeźbę, klimat. W 1760 roku wyznaczył nagrodę pieniężną dla tego, kto odnajdzie drogę wejściową na Mont Blanc. 3 sierpnia 1787 roku dokonał drugiego wejścia na tę górę i, jako trzeci człowiek w historii, w towarzystwie służącego i 18 góralskich przewodników, stanął na tym szczycie. Wówczas obliczył, jako pierwszy, wysokość szczytu Mont Blanc na 4775 metrów nad poziomem morza. Zmarł 22 stycznia 1799 roku.

1772 - W Petersburgu podpisano tajny układ rosyjsko-pruski, ustalający zasady I rozbioru Polski. Obie strony zadeklarowały wzajemną pomoc, gdyby Austria usiłowała zapobiec rozbiorowi Rzeczypospolitej. Traktaty rozbiorowe podpisano w sierpniu 1772 roku.

1781 - Urodził się René Laennec, francuski lekarz, profesor na Sorbonie, wynalazca stetoskopu. W 1819 roku opublikował dzieło "O osłuchiwaniu”, które stanowiło przewrót w diagnostyce. Zajmował się również patomorfologią. Zmarł 13 sierpnia 1826 roku.

1801 - Thomas Jefferson został wybrany na trzeciego prezydenta Stanów Zjednoczonych. W głosowaniu Kolegium Elektorów Jefferson i Aaron Burr uzyskali taką samą liczbę głosów i wyboru po raz pierwszy dokonała Izba Reprezentantów Kongresu.

1831 - W czasie powstania listopadowego odbyła się bitwa pod Dobrem. Wojska polskie, dowodzone przez generała Jana Skrzyneckiego, walczyły z rosyjskimi, pod dowództwem generała Grigorija Rosena. Obie strony przeprowadzały liczne natarcia i kontrnatarcia, jednak żadna nie uzyskała przewagi. W końcu po pięciu godzinach walk Skrzynecki zdecydował się na odwrót w kierunku Okuniewa. W bitwie wojska polskie straciły 300 żołnierzy, natomiast rosyjskie - 750. Tego samego dnia pod Kałuszynem polska dywizja generała Franciszka Żymirskiego toczyła opóźniające walki odwrotowe z przeważającymi siłami rosyjskimi tworzącymi przednią straż armii rosyjskiej Iwana Dybicza.

1834 - We Lwowie odbyła się prapremiera "Zemsty" Aleksandra Fredry. W roli Cześnika wystąpił Jan Nepomucen Nowakowski, a w roli Rejenta Witalis Smochowski. Obaj występowali w tych rolach do 1864 roku. Komedia weszła na stałe do repertuaru lwowskiego teatru i grano ją średnio dwa - trzy razy w kolejnych sezonach. 190. rocznica

1863 - W Genewie, z inicjatywy szwajcarskiego filantropa i finansisty Henrego Dunata, powstał Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym Żołnierzom. Z czasem przekształcił się w Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, którego głównym celem działania jest pomoc poszkodowanym w wyniku konfliktów zbrojnych. Komitet jest czterokrotnym laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.

1864 - Wojna secesyjna: na redzie portu Charleston w Karolinie Południowej okręt podwodny Konfederatów "H.L. Hunley” przeprowadził pierwszy w dziejach udany atak na statek wroga, należący do floty Unii USS "Housatonic”. Zaatakowany okręt został zatopiony za pomocą miny, jednak z nieznanych do dziś przyczyn kilka minut później zatonął również "H.L. Hunley”. W maju 1995 roku, wrak okrętu został odnaleziony, a 8 sierpnia 2000 został wydobyty i poddany badaniom oraz konserwacji. Pochowano również szczątki ośmiu członków załogi. 160. rocznica

1865 - Na stokach Cytadeli Warszawskiej został stracony Aleksander Waszkowski, ostatni naczelnik Warszawy w powstaniu styczniowym. Został zamordowany wraz z Emanuelem Szafarczykiem. Była to ostatnia w Warszawie publiczna egzekucja uczestników powstania styczniowego.

1877 - Urodził się Andre Maginot, francuski polityk, minister, urzędnik służby cywilnej, żołnierz. Najlepiej znany z zaangażowania w budowę francuskich fortyfikacji, znanych powszechnie, jako Linia Maginota, które powstały w latach 1929-1940 na wschodniej granicy państwa. Za dzielność i waleczność został odznaczony Médaille militaire. Zmarł 7 stycznia 1932 roku.

1880 - W Pałacu Zimowym w Petersburgu Cesarz Rosji Aleksander II Romanow uniknął zamachu bombowego na swoje życie, przeprowadzonego przez udającego robotnika budowlanego członka Narodnej Woli, Stiepana Chałturina. Zamachowiec ukrył dynamit w cesarskiej jadalni. Romanowa uratowało to, że pociąg wiozący jego gości spóźnił się i w momencie eksplozji był poza pomieszczeniem. Zginęło lub zostało ciężko rannych kilkadziesiąt osób.

1881 - Prezydentem Krakowa został Ferdynand Weigel, adwokat i polityk, luteranin, członek honorowy Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół” w Krakowie. Miastem rządził do 1884 roku. Kraków zawdzięcza mu między innymi budowę wodociągów i uruchomienie konnego tramwaju. Weigel urodził się 31 grudnia 1826 roku, a zmarł 28 czerwca 1901.

1888 - Urodził się Otto Stern, niemiecki fizyk, profesor między innymi Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, w 1943 roku, za odkrycie i wyznaczenie momentu magnetycznego protonu. Zmarł 17sierpnia 1969 roku.

1890 - Zmarł Latham Sholes, amerykański wynalazca nowoczesnej, klawiaturowej maszyny do pisania. Stworzony przez niego układ klawiszy, znany, jako QWERTY, obecnie używany jest w klawiaturze komputerowej. Urodził się 14 lutego 1819 roku.

1901 - Urodził się Konstanty Grzybowski, prawnik, historyk idei, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, współtwórca ustroju i założeń konstytucji II Rzeczypospolitej, członek-korespondent PAN. Zginął w wypadu samochodowym 19 czerwca 1970 roku.

1904 - Urodził się Józef Chałasiński, socjolog, profesor i rektor uniwersytetów - Łódzkiego i Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, autor ponad 700 prac naukowych, w tym: "Kultura i naród”, "Kultura amerykańska”, "Trzydzieści lat socjologii polskiej” i "Młode pokolenie chłopów polskich”. Zmarł 5 grudnia 1979 roku. 120. rocznica

1904 - Urodził się Czesław Bobrowski, ekonomista, politolog, prawnik. W latach 1945-1948 był prezesem, Centralnego Urzędu Planowania. Twórca tak zwanego planu trzyletniego. W 1961 wspólnie z Zygmuntem Baumanem, Janem Strzeleckim i Jerzym Wiatrem brał udział w dyskusji poświęconej przyszłości społeczeństwa polskiego. Zmarł 18 maja 1996 roku. 120. rocznica

1904 - W mediolańskiej La Scali odbyła się premiera opery "Madame Butterfly" Giacomo Pucciniego. Akcja rozgrywa się w Nagasaki w 1904 roku. Opera przedstawia historię japońskiej dziewczyny, która bierze ślub z amerykańskim oficerem marynarki wojennej. Krótko po ceremonii oficer odpływa do swojej ojczyzny, zostawiając żonę samą i obiecując jej, że kiedyś wróci. "Madame Butterfly" jest jedną z najczęściej wystawianych oper na świecie i była wielokrotnie ekranizowana. Bohaterów na przestrzeni lat grali: Renata Tebaldi, Maria Callas, Mirella Freni, Beniamino Gigli i Jussi Björling. 120. rocznica

1907 - Urodził się Gerhard Franziskus Johannes Hirschfelder, niemiecki ksiądz rzymskokatolicki dekanatu kłodzkiego archidiecezji praskiej, duszpasterz i obrońca młodzieży przed nazizmem. Aresztowany przez gestapo, zadręczony w niemieckim obozie koncentracyjnym, zmarł 1 sierpnia 1942 roku. Męczennik Kościoła katolickiego za obronę wiary i człowieczeństwa, 19 września 2010 beatyfikowany w katedrze diecezji Münster.

1909 - Zmarł Geronimo, wódz indiański plemienia Apaczów. Był przywódcą w walkach Indian z białymi osadnikami w Arizonie i Nowym Meksyku. Stał się jednym z najbardziej znanych historycznych wodzów indiańskich, bohaterem licznych legend, powieści i westernów. Jego imieniem nazwano między innymi amerykański okręt USS "Geronimo", zbudowany w 1943. Jego życie opisuje biografia "Geronima żywot własny". Urodził się 16 czerwca 1829 roku. 115. rocznica

1912 - Urodziła się Andre Norton, amerykańska pisarka. Tworzyła między innymi: książki dla dzieci, historyczne, szpiegowskie, detektywistyczne, przygodowe, science fiction, fantasy, w tym jej najbardziej znana seria "Świat Czarownic". Andre Norton napisała ponad sto książek. Jako pierwsza kobieta otrzymała Nebula Grand Master Award w 1983 roku. Zmarła 17 marca 2005 roku.

1915 - Pierwszy koncert Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej w ówczesnym Teatrze Wielkim przy ulicy Konstantynowskiej, obecnie Legionów. Założycielem i pierwszym dyrygentem był Tadeusz Mazurkiewicz. Po II wojnie światowej stała się Miejską Filharmonią. Od listopada 1949 roku Państwową Filharmonią w Łodzi, która od 1984 roku nosi imię Artura Rubinsteina. W czerwcu 1948 roku udostępniono Filharmonii świeżo odrestaurowany gmach przy ulicy Narutowicza.

1921 - Urodziła się Irena Szymańska, wydawca, tłumaczka literatury pięknej, pisarka. Po wojnie pracowała w wydawnictwie "Czytelnik", następnie w Państwowym Instytucie Wydawniczym. Jako redaktor naczelna do spraw literatury polskiej wydawała dzieła Jarosława Iwaszkiewicza, Kazimierza Brandysa, Stanisława Dygata, Mieczysława Jastruna, Antoniego Słonimskiego, a także Mirona Białoszewskiego, Witolda Gombrowicza i wielu innych czołowych twórców. Od 1958 roku wróciła do wydawnictwa "Czytelnik", była między innymi współtwórczynią serii literackiej "Nike”, Była także współautorką powrotu idei "Stolików Literackich" - miejsc spotkań literatów w kawiarniach "Nowy Świat " i "Czytelnik". Sama napisała dwa kryminały pod pseudonimem Anna Kormik. Zmarła 8 maja 1999 roku.

1928 - Urodziła się Maria Jaczynowska, historyk, badacz dziejów starożytnego Rzymu, harcerka Szarych Szeregów, sanitariuszka podczas Powstania Warszawskiego. Autorka 76 pozycji naukowych dotyczących historii społecznej starożytnego Rzymu, oraz dziejów kultów religijnych w świecie rzymskim. Zmarła 21 lutego 2008 roku.

1933 - Ukazał się pierwszy numer amerykańskiego tygodnika społeczno-politycznego "Newsweek”. Został założony przez byłego redaktora "Time'a” Thomasa J. C. Martyna. Pierwszy numer pisma ukazał się pod nazwą "News-Week” i kosztował 10 centów. Od września 2001 roku wychodzi "Newsweek Polska”.

1936 - Urodził się Roman Laskowski, językoznawca, polonista i slawista, działacz opozycji antykomunistycznej, pionier fonologii generatywnej w Polsce. Działacz NSZZ "Solidarność”, w tym struktur podziemnych związku w pierwszej połowie lat 80. Zmarł 21 czerwca 2014 roku.

1937 - Urodziła się Wanda Koczeska, aktorka teatrów warszawskich: Ateneum, Narodowego, Kwadrat. Występowała również w filmach: "Niewinni czarodzieje", "Menedżer", "Dziewczęta z Nowolipek", "Klinika samotnych serc". Zmarła 15 grudnia 2008 roku.

1940 - Niemcy zniszczyli pomnik Tadeusza Kościuszki na Wawelu. Był wspólnym dziełem Leonarda Marconiego i Antoniego Popiela. W 1960 roku, jako jedyny pomnik w Polsce, zniszczony podczas II wojny światowej, został zrekonstruowany przez stronę niemiecką i jako dar mieszkańców Drezna dla Krakowa powrócił na swoje dawne miejsce. W 1978 roku kopia pomnika została podarowana Polonii w Detroit.

1940 - Urodził się Andrzej Kotkowski, reżyser filmowy, scenarzysta, twórca filmów "Olimpiada '40", "W starym dworku, czyli niepodległość trójkątów", "Obywatel Piszczyk" i "Miasto z morza". Laureat nagrody za reżyserię na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Zmarł 15 stycznia 2016 roku.

1941 - Ojciec Maksymilian Kolbe, duchowny katolicki, został aresztowany przez gestapo. Po przesłuchaniach na Pawiaku 28 maja 1941 roku trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Nadano mu numer 16670. Podczas apelu w obozie 29 lipca 1941 roku dobrowolnie wybrał śmierć głodową w zamian za współwięźnia Franciszka Gajowniczka, który był w grupie więźniów skazanych na śmierć za ucieczkę z obozu jednego z więźniów. Ojciec Kolbe zmarł 14 sierpnia 1941 dobity zastrzykiem trucizny - fenolu przez funkcjonariusza obozowego, kierownika izby chorych Hansa Bocka. Beatyfikowany w 1971 roku przez papieża Pawła VI, a w 1982 roku kanonizowany przez papieża Jana Pawła II. Ojciec Kolbe urodził się 8 stycznia 1894 roku.

1942 - W getcie w Brzeżanach w dawnym województwie tarnopolskim Niemcy zamordowali kilkudziesięciu Żydów. Getto zostało utworzone na początku 1942 roku. W maju 1942 roku oficjalnie przebywało w nim 2254 osoby, jednak później przesiedlono do niego Żydów z okolicznych wsi. Zabroniono im opuszczania getta i odbywania praktyk religijnych. W getcie panowało niedożywienie, ciasnota i choroby. Z powodu panującego tyfusu Niemcy, co pewien czas przeprowadzali "tyfusowe obławy” polegające na rozstrzeliwaniu osób chorych i niezdolnych do pracy.

1942 - Urodził się Paul Polansky, amerykański autor i działacz na rzecz praw Romów w Europie Wschodniej i na Bałkanach. W latach 90. odkrył w czeskich archiwach 40 tysięcy dokumentów na temat obozu zagłady Cyganów w Letach, prowadzonego przez Czechów w czasie II wojny światowej. Po dokonaniu tego odkrycia przeprowadził się do Czech, by kontynuować swoje badania. Zaczął również organizować poświęcone im konferencje w United States Holocaust Memorial Museum. Opublikował 27 książek, w tym 18 tomików poezji i wiele książek dokumentalnych. Zmarł 26 marca 2021 roku.

1944 - Podwójny agent niemiecki i sowiecki, polski działacz komunistyczny Bogusław Hrynkiewicz, dwóch żołnierzy Gwardii Ludowej i przydzielony Hrynkiewiczowi funkcjonariusz gestapo przejęli archiwum Armii Krajowej i Delegatury Rządu na Kraj przy ulicy Poznańskiej w Warszawie. Podczas akcji uprowadzono siedem osób, które zaginęły bez wieści. Bogusław Hrynkiewicz zabrał głównie materiały antykomunistyczne i część archiwaliów o polskim podziemiu, Niemcy - materiały antyniemieckie i część antykomunistycznych. Hrynkiewicz przekazał zdobyte dokumenty Marianowi Spychalskiemu, który w marcu 1944 zabrał je do Moskwy. W grudniu 1945 Hryniewicz został aresztowany przez NKWD, pod zarzutem współpracy z gestapo, i rok później skazany na pięć lat więzienia. W 1948 roku został przekazany Urzędowi Bezpieczeństwa Publicznego i w 1955 roku został skazany na 10 lat więzienia. W 1956 roku został uniewinniony przez Sąd Najwyższy PRL. Urodził się 12 września 1909 roku, zmarł 22 czerwca 2003. 80. rocznica

1945 - W Londynie utworzony został Polski Ruch Wolnościowy Niepodległość i Demokracja. Pierwszym przewodniczącym NiD był Rowmund Piłsudski, a wśród członków byli między innymi Jan Nowak-Jeziorański i Jerzy Lerski. Program NiD był określany, jako demokratyczno-radykalny, stał na gruncie legalizmu konstytucji kwietniowej i przedwojennej wschodniej granicy Polski.

1945 - Urodził się Kazimierz Czaplicki, prawnik, urzędnik państwowy, długoletni kierownik, a następnie szef Krajowego Biura Wyborczego. Złożył rezygnację z funkcji w 2014 roku po nieprawidłowościach w działaniu systemu informatycznego podczas wyborów samorządowych. Zmarł 27 października 2018 roku.

1946 - Urodził się Maciej Englert, aktor, reżyser teatralny, od 1981 roku dyrektor Teatru Współczesnego w Warszawie. Twórca między innymi inscenizacji: "Największa świętość” Iona Druta, "Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa, "Tango” Sławomira Mrożka, "Wieczór Trzech Króli” Williama Szekspira i spektaklu "To idzie młodość”.

1946 - Zmarł Jan Stapiński, jeden z twórców i przywódców polskiego ruchu ludowego, publicysta. Poseł do parlamentu austriackiego i na Sejm II RP. Poparł przewrót majowy w 1926 roku i został zwolennikiem sanacji. W 1934 roku wycofał się z życia politycznego. Urodził się 21 grudnia 1867 roku.

1947 - W Kiełpińcu koło Sokołowa Podlaskiego w starciu z oddziałem Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego poległ dowódca 3. szwadronu 6. Brygady Wileńskiej starszy sierżant Józef Babicz „Żwirko”, wraz z całym dowodzonym przez siebie czteroosobowym patrolem. Był to w latach 1947-1948 jeden z największych oddziałów niepodległościowego podziemia na Podlasiu.

1947 - W Krakowie wznowiła działalność Polska Akademia Umiejętności. Stowarzyszenie uczonych skupiające elitę kadry naukowej powstało w 1872 roku. W 1948 roku po ogłoszeniu przez władze zamiaru powołania Polskiej Akademii Nauk placówki badawcze, wydawnictwa, zbiory, pamiątki i majątek PAU zabrano i przekazano PAN.

1950 - Urodził się Wacław Juszczyszyn, gitarzysta i wokalista, kompozytor z kręgu poezji śpiewanej. Muzykowanie rozpoczynał w latach 60., jako gitarzysta i basista w zespołach rockowych. Jego przygoda z poezją śpiewaną zaczęła się w 1972 roku na Ogólnopolskiej Studenckiej Giełdzie Piosenki Turystycznej w Szklarskiej Porębie. Członek zespołów Wolna Grupa Bukowina i Nasza Basia Kochana, założyciel Kwartetu imienia Kasi Kiestrzyń. Koncertował z Elżbietą Adamiak i Andrzejem Poniedzielskim.

1952 - Urodził się Bronisław Opałko, artysta kabaretowy, aktor, kompozytor i autor tekstów. Współpracował z Zespołem Adwokackim Dyskrecja. Tworzył kabaret "Pigwa-Show", w którym skecze przeplatane były piosenkami kabaretowymi. Występowali w nim także dziennikarze telewizyjnego Teleexpressu: Zbigniew Krajewski, Wojciech Nowakowski i Wojciech Reszczyński. Zmarł 18 sierpnia 2018 roku.

1954 - Urodziła się Rene Russo, amerykańska aktorka filmowa, producentka, niegdyś modelka. Pojawiała się na okładkach pism "Vogue" i "Cosmopolitan". Zagrała między innymi w obrazach: "Zabójcza broń 3", "Na linii ognia", "Epidemia", "Okup", "Afera Thomasa Crowna", "Dorwać małego” i "Podwójna gra”. 70. rocznica

1959 - Samolot Vickers Viscount 793 z turecką delegacją rządową rozbił się podczas pochodzenia do lądowania na lotnisku Gatwick pod Londynem. Zginęło 14 spośród 24 osób na pokładzie, a wśród ocalonych był ówczesny premier Turcji Adnan Menderes. 65. rocznica

1960 - Uchwalona przez Sejm ustawa o orderach wprowadziła medale "Za długoletnie pożycie małżeńskie", przyznawany osobom pozostającym przez 50 lat w jednym związku małżeńskim, i "Za ofiarność i odwagę", przyznawany tym, którzy ratowali innych ludzi, narażając swoje życie.

1960 - Urodził się Andrzej Ziemiański, pisarz science fiction i fantasy. W 1981 roku jego słuchowisko "Człowiek, który nie potrafi umrzeć" zostało wyróżnione w konkursie zorganizowanym przez teatr Polskiego Radia. Nie zostało jednak zrealizowane, gdyż data jego emisji przypadła na początek stanu wojennego. Debiutował zbiorem opowiadań "Daimonion", wydanym w 1985. Najnowsze teksty, Ziemiański osadza zwykle w polskich realiach, najczęściej we Wrocławiu, wzorując często bohaterów na znanych sobie ludziach. Dużą popularność przyniosła mu trzytomowa powieść "Achaja". Obecnie jest jednym z najpopularniejszych polskich autorów fantastyki.

1963 - Urodził się Michael Jordan, amerykański koszykarz, gwiazda ligi NBA, uznawany za najlepszego zawodnika wszech czasów. Zajął drugie miejsce, za baseballistą Babe Ruthem w plebiscycie Associated Press na największych sportowców XX wieku. Ta sama agencja wybrała go najlepszym koszykarzem XX wieku. W głosowaniu telewizji ESPN dziennikarze, sportowcy i działacze wybrali Jordana największym sportowcem Ameryki Północnej XX wieku, przed Babe Ruthem i bokserem Muhammadem Ali.

1964 - Zmarł Jan Szczepkowski, rzeźbiarz i malarz. Do jego najbardziej znanych prac należy fryz na gmachu Sejmu, płaskorzeźba na budynku Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie i pomnik Wojciecha Bogusławskiego. Rzeźbił też portrety i projektował ceramikę. Urodził się 8 marca 1878 roku. 60. rocznica

1965 - Z przylądka Canaveral na Florydzie, wystartowała rakieta nośna Atlas Agena B, zabierając na orbitę amerykańską sondę kosmiczną Ranger 8. Sonda rozbiła się na Księżycu. Zdążyła jednak wysłać na Ziemię ponad siedem tysięcy zdjęć. Jej misja trwała prawie 65 godzin.

1965 - Urodził się Michael Bay, amerykański reżyser i producent filmowy. Zasłynął, jako twórca wysokobudżetowych filmów akcji, takich jak: "Transformers", "Armageddon", "Twierdza", "Pearl Harbor" czy "Bad Boys". Wszystkie jego filmy przyniosły łącznie prawie dwa i pół miliarda dolarów dochodu, co czyni go jednym z najbardziej dochodowych reżyserów filmowych w historii.

1965 - Zmarł Tadeusz Lehr-Spławiński, językoznawca, slawista, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor ponad 400 prac na temat dialektów języków słowiańskich i etnogenezy Słowian. W 1951 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 20 września 1891 roku.

1967 - Zmarł Jan Wiktor, pisarz, publicysta, autor między innymi "Orki na ugorze" i "Zbuntowanego". Znany był, jako piewca piękna Pienin, jego największe dzieła powstawały w Szczawnicy. Doceniono jego zasługi w popularyzacji Pienin, nazywając jego nazwiskiem jeden z pienińskich rezerwatów przyrody. Urodził się 1 listopada 1890 roku.

1970 - Zmarł Samuel Agnon, izraelski pisarz, autor powieści i opowiadań, obrazujących środowisko chasydzkie na przełomie XIX i XX wieku. Do najbardziej znanych należą: "Porzucone żony”, "Gość na noc” i "Wydawanie za mąż”. W jego twórczości ceniony był oryginalny styl narracji będący połączeniem tradycyjnych moralistycznych wywodów rabinackich z dramatyczną współczesną relacją dokumentalną. W 1966 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Urodził się 8 sierpnia 1887 roku.

1972 - Izba Gmin przyjęła protokół przystąpienia Wielkiej Brytanii do Wspólnoty Europejskiej. 1 stycznia 1973 roku Wielka Brytania, wraz z Danią i Irlandią, stała się członkiem Wspólnoty. 31 stycznia 2020 wygasło członkostwo Wielkiej Brytanii w Unii Europejskiej. Cztery lata wcześniej, Brytyjczycy w referendum opowiedzieli się za opuszczeniem UE.

1972 - Volkswagen Garbus wyprzedzając Forda Model T, stał się najliczniej produkowanym samochodem w historii motoryzacji. Garbus był najdłużej produkowanym modelem w historii motoryzacji. Łącznie z taśmy produkcyjnej, w latach 1938-2003, zjechało 21 milionów 529 tysięcy 464 egzemplarze modelu.

1974 - W szwedzkim Falun Jan Staszel, jako pierwszy w historii polski biegacz narciarski zdobył medal Mistrzostw Świata, zajmując trzecie miejsce na dystansie 30 kilometrów stylem klasycznym. Wyprzedzili go jedynie zwycięzca Thomas Magnusson ze Szwecji oraz drugi na mecie Juha Mieto z Finlandii. Jan Staszel był 16-krotnym mistrzem Polski. Urodził się 15 września 1950 roku. 50. rocznica

1975 - Urodziła się Anita Jancia, aktorka. Grała między innymi w filmach: "Cisza” i "Listy miłosne”. Występuje w wielu serialach telewizyjnych. Popularność przyniosła jej rola Jolki w "M jak Miłość”.

1977 - Urodziła się Joanna Mirek, siatkarka, mistrzyni Europy z 2003 i 2005 roku, sześciokrotna mistrzyni Polski. W latach 1996-2007 reprezentowała Polskę 234 razy. Od 2020 roku została komentatorem siatkarskim.

1978 - Zmarł Franciszek Pitułko, żołnierz, komandor porucznik, uczestnik II wojny światowej. W sierpniu 1942 roku został dowódcą niszczyciela ORP "Burza” i służył na nim do 1944, a więc w okresie jego największych sukcesów, w tym zatopieniu U-Boota U-606 oraz w pierwszym w dziejach Polskiej Marynarki Wojennej przejściu przez koło polarne. Po wojnie osiadł w Szkocji. Pływał w brytyjskiej marynarce handlowej. Urodził się 18 października 1908 roku.

1980 - Polscy himalaiści Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki dokonali pierwszego zimowego wejścia na najwyższy szczyt Ziemi Mount Everest. Pierwsze letnie wejście odbyło się w 1953 roku. Dokonali go Sir Edmund Percival Hillary z Nowej Zelandii i Tenzing Norgay z Nepalu.

1981 - Władze PRL zarejestrowały Niezależne Zrzeszenie Studentów po strajkach studenckich w Łodzi, które trwały od 29 stycznia. NZS powstało 22 września 1980 roku, jednak przez długi czas władze PRL zwlekały z rejestracją organizacji. Obok działań typowo prostudenckich, związanych między innymi z postulatami reformy szkolnictwa wyższego, organizacja wspierała działania "Solidarności” w wymiarze politycznym.

1983 - Przed Sądem Warszawskiego Okręgu Wojskowego zakończył się proces Zbigniewa i Zofii Romaszewskich oraz kilku innych osób oskarżonych o zorganizowanie w Warszawie podziemnego Radia "Solidarność". Zbigniew Romaszewski skazany został na cztery i pół roku więzienia, a jego żona Zofia na trzy lata więzienia.

1984 - Urodził się Marcin Gortat, koszykarz, reprezentant Polski, gracz ligi NBA, zawodnik klubów Orlando Magic, Phoenix Suns, Washington Wizards i Los Angeles Clippers. Jedyny Polak w historii NBA, który awansował do jej finału. 40. rocznica

1986 - W ramach Wspólnot Europejskich w Luksemburgu został podpisany Jednolity Akt Europejski. Stanowił rewizję Traktatu Rzymskiego z 1957 roku. Formalnie ustanowił powstanie wspólnego rynku europejskiego, a także umocnił współpracę polityczną krajów Europy. Wszedł w życie 1 lipca 1987 roku.

1993 - Zmarł ksiądz Włodzimierz Sedlak, duchowny katolicki, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, twórca polskiej szkoły bioelektroniki, elektromagnetycznej teorii życia oraz pojęcia wszechpróżni. Był założycielem i wieloletnim kierownikiem Katedry Biologii Teoretycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Autor ponad 250 rozpraw i artykułów, a także wspomnień - "Człowiek i Góry Świętokrzyskie” oraz "Życie jest światłem”. Urodził się 31 października 1911 roku.

1994 - Premiera filmu "Jańcio Wodnik" w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego. Film ma formę ballady, gdzie realizm miesza się z magią i surrealizmem. Główne role zagrali: Franciszek Pieczka, Grażyna Błęcka-Kolska i Bogusław Linda. 30. rocznica

1995 - Zmarł Mirosław Żuławski, dyplomata i prozaik, autor powieści o Wietnamie zatytułowanej "Rzeka Czerwona", reportaży "Drzazgi bambusa", opowiadań "Ostatnia Europa", "Opowieści mojej żony", powieści wspomnieniowej "Ucieczka z Afryki". Był współautorem, wraz synem Andrzejem, scenariusza do filmu "Trzecia część nocy", w którym wykorzystał własne doświadczenia przy karmieniu wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami profesora Rudolfa Weigla. W latach 1941-1944 Mirosław Żuławski był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej, redaktorem konspiracyjnego czasopisma "Biuletyn Informacyjny Ziemi Czerwieńskiej", działaczem podziemia kulturalnego. Urodził się 16 stycznia 1913 roku.

1996 - Wystartowała amerykańska sonda NEAR Shoemaker, która jako pierwsza w historii weszła na orbitę planetoidy Eros i wylądowała na niej. Było to pierwsze w historii lądowanie statku kosmicznego na powierzchni planetoidy. Ostatni kontakt z sondą nawiązano 28 lutego 2001 roku. NEAR Shoemaker przesłał podczas swojej misji około 160 tysięcy zdjęć.

1999 - Sejm RP upoważnił prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego do ratyfikacji Traktatu Północnoatlantyckiego. Prezydent zatwierdził dokument 26 lutego. W stosunku do Rzeczypospolitej Polskiej Traktat wszedł w życie z chwilą złożenia dokumentów ratyfikacyjnych w depozycie rządu Stanów Zjednoczonych, co nastąpiło 12 marca. Dokumenty złożył minister spraw zagranicznych Bronisław Geremek. 25. rocznica

2005 - Zmarł Dan O'Herlihy, irlandzki aktor, grał między innymi w amerykańskich filmach: "Batman", "Czerwona linia", "Makbet", "Ostatni gwiezdny wojownik", a także w serialu "Miasteczko Twin Peaks". Główna rola w filmie Luisa Bunuela "Przygody Robinsona Crusoe" z 1954 roku przyniosła mu nominację do Oscara w kategorii najlepszy aktor. Nie był mu obcy żaden gatunek filmowy - z powodzeniem odnajdywał się w westernach, kryminałach, horrorach, filmach przygodowych, komediach, filmach akcji science-fiction. Łącznie zagrał w ponad 50 filmach i ponad 70 serialach telewizyjnych. Urodził się 1 maja 1919 roku.

2006 - Zmarł Józef Gierowski, historyk, członek Polskiej Akademii Nauk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach II wojny światowej żołnierz Związku Walki Zbrojnej, następnie Armii Krajowej. Był twórcą pierwszego w Polsce Międzywydziałowego Zakładu Historii i Kultury Żydów w Polsce. Napisał 380 prac naukowych, w tym kilka książek o charakterze monograficznym: "Encyklopedia Krakowa", "Historia Włoch" i "Dzieje Wrocławia 1618-1741". Urodził się 19 marca 1922 roku.

2007 - Zmarł Maurice Papon, francuski urzędnik reżimu Vichy, uznany za zbrodniarza wojennego. Podczas wojny był sekretarzem generalnym prefektury w Bordeaux i współuczestniczył między innymi w organizowaniu deportacji 1560 Żydów do niemieckiego obozu zagłady Auschwitz w latach 1942-1944. Po wojnie pełnił funkcje w administracji publicznej. O jego wojennych zbrodniach zaczęto pisać dopiero w 1981 roku. Skazany na 10 lat więzienia, został zwolniony po trzech latach, ze względu na podeszły wiek. Urodził się 3 września 1910 roku.

2008 - Na mapie Europy pojawiło się nowe państwo o nazwie Republika Kosowa. Prowincja odłączyła się od Serbii i ogłosiła jednostronną deklarację niepodległości. Kosowo uznawane jest przez 111 ze 193 państw członkowskich ONZ, 23 z 28 Unii Europejskiej i 24 z 29 NATO. Wśród państw, które nie uznają Kosowa są między innymi Rosja, Chiny oraz Cypr, Hiszpania i Rumunia.

2010 - Zmarł Witold Skaruch, aktor, reżyser teatralny, przez większość kariery związany z warszawskim Teatrem Dramatycznym. Występował też w filmach: "Parę osób, mały czas”, "Jutro idziemy do kina”, "Dwa księżyce”, "Paziowie”, "Podróż za jeden uśmiech” i "Pociąg”. Urodził się 11 stycznia 1930 roku.

2010 - Justyna Kowalczyk zdobyła srebrny medal w sprincie narciarskim techniką klasyczną podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w kanadyjskim Vancouver. Dzięki zdobyciu w sumie pięciu medali olimpijskich, jest najwybitniejszym, pod względem liczby medali, polskim sportowcem w historii zimowych igrzysk olimpijskich i drugą, po Irenie Szewińskiej, najbardziej utytułowaną Polką pod względem medalowych zdobyczy na letnich i zimowych igrzyskach olimpijskich.

2011 - Zmarł Janusz Uklejewski, fotografik, fotoreporter, dokumentalista, archiwista Pomorza. Autor kilkuset wydanych pocztówek z polskimi statkami, okrętami, portami i latarniami morskimi, w których wykształcił swój indywidualny styl fotografowania tego rodzaju obiektów. Urodził się 21 maja 1925 roku.

2012 - Prezydent Niemiec Christian Wulff ustąpił ze stanowiska z powodu zarzutów korupcyjnych. W grudniu 2009 roku Wulff, ówczesny premier Dolnej Saksonii, podróżujący wraz z rodziną liniami Air Berlin na świąteczny urlop w amerykańskiej willi długoletniego przyjaciela przedsiębiorcy Egona Geerkensa, przyjął darmową zmianę biletów na klasę biznes. Rok wcześniej małżeństwo Wulffów uzyskało od zaprzyjaźnionej żony biznesmena Edith Geerkens, pożyczkę w wysokości pół miliona euro z rocznym oprocentowaniem wynoszącym cztery procent.

2013 - Zmarł Sokrat Janowicz, polski pisarz narodowości białoruskiej, tworzący w języku białoruskim i polskim. Zadebiutował w 1956 roku, na łamach białoruskojęzycznego tygodnika "Niwa”, wydawanego w Białymstoku. Autor powieści: "Ściana”, "Samosiej”, "Domowe stulecia”, opowiadań: "Dolina pełna losu” i "Srebrny jeździec”. Urodził się 4 września1936 roku.

2016 - 30 osób zginęło, a 61 zostało rannych w zamachu bombowym w Ankarze. Agencja Reuters, jako sprawców zamachu wskazała Partię Pracujących Kurdystanu, a Kurdowie odpowiedzialnością obciążyli Państwo Islamskie.

2016 - Zmarł Andrzej Żuławski, reżyser, scenarzysta, aktor filmowy i pisarz, twórca "Opętania", "Szamanki" i nagrodzonego w 2015 roku na festiwalu w Locarno "Kosmosu". W 2001 roku otrzymał Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, a w 2002 francuski krzyż kawalerski Orderu Legii Honorowej. Urodził się 22 listopada 1940 roku.

2017 - Zmarł Michael Novak, amerykański politolog, ekonomista, teolog, ambasador USA, bliski współpracownik Ronalda Reagana. Związany był także z Radiem Wolna Europa, wspierał obalanie komunizmu w Europie Wschodniej. Jego najsłynniejsze dzieło to "Duch demokratycznego kapitalizmu", wydane w USA 1982 roku. Urodził się 9 września 1933 roku.

2018 - Kamil Stoch obronił tytułu mistrza olimpijskiego na dużej skoczni w Pjongczangu. Cztery lata wcześniej w Soczi wygrał też konkurs na normalnej skoczni. W Korei Południowej na skoczni normalnej zajął czwarte miejsce. Kamil Stoch zdobywając swój trzeci złoty medal igrzysk olimpijskich został jednocześnie pierwszym od czasów Fina Mattiego Nykänena skoczkiem, któremu udało się obronić tytuł.

2019 - W wypadku drogowym zginął Šaban Šaulić, serbski piosenkarz, wykonujący folk i turbofolk. Jego kariera trwała ponad 50 lat, a jego wyrafinowany barytonowy głos czynił go jednym z najwybitniejszych serbskich piosenkarzy tego gatunku. Urodził się 6 września 1951 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Henryk Gała, poeta i dramatopisarz, związany z Łomżą. Autor zbiorów wierszy, powieści dla młodzieży, sztuk teatralnych, recenzji literackich i teatralnych. Jego twórczość była wydawana zagranicą - w języku angielskim, rosyjskim, bułgarskim i francuskim. Był założycielem orkiestry kameralnej i założył Teatru Lalek w Łomży. W 2010 roku otrzymał Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Urodził się w 1938 roku.

2021 - Zmarła siostra Maksymiliana Wojnar ze Zgromadzenia Sióstr Prezentek. Przez 25 lat pracowała na rzecz organizacji szkolnictwa katolickiego, członkini zarządu Rady Szkół Katolickich. Urodziła się 23 lipca 1944 roku.

2021 - Zmarł Dobrosław Stec, były międzynarodowy arbiter piłkarski, promotor młodszych sędziów międzynarodowych i szczebla centralnego. Był obserwatorem UEFA, honorowym członkiem PZPN. Urodził się w 1930 roku.

2022 - W katastrofie dźwigu budowalnego w Krakowie zginęły dwie osoby. Do upadku ponad 40 metrowej maszyny doszło przy bardzo silnym wietrze i w ocenie służb ratunkowych, prace w tych warunkach nie powinny być prowadzone. Życie straciło dwóch pracowników budowlanych przebywających na dachu, na który upadł dźwig. Operator żurawia opuścił maszynę chwilę przed katastrofą.

Zobacz także

2024-03-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 marca - Światowy Dzień Recyklingu. 18 marca - Europejski Dzień Mózgu, obchodzony od 1998 roku. 18 marca - Światowy Dzień Orła. » więcej 2024-03-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 marca - Międzynarodowy Dzień Inwalidów. 17 marca - Święto narodowe Irlandii, obchodzone w Dzień Świętego Patryka, patrona kraju. 17 marca - Włochy… » więcej 2024-03-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 marca - Dzień Pandy. 16 marca - Tydzień Wiedzy o Mózgu, trwający w 2024 roku od 11 do 17 marca. » więcej 2024-03-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 marca - Święto narodowe Węgier, obchodzone w rocznicę wybuchu rewolucji w 1848 roku. 15 marca - Międzynarodowy Dzień Konsumenta. 15 marca - Światowy… » więcej 2024-03-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 marca - Dzień Liczby Pi. » więcej 2024-03-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 marca 1202 - Zmarł Mieszko III Stary, książę wielkopolski, książę krakowski i zwierzchni książę Polski. Mieszko III Stary był szóstym pod względem… » więcej 2024-03-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 marca - Dzień Przeciwko Cenzurze Internetu, ustanowione w 2008 roku przez organizacje Reporterzy Bez Granic i Amnesty International. 12 marca - Dzień… » więcej 2024-03-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 marca - Polska: Dzień Sołtysa. 11 marca - Litwa: Dzień Odrodzenia Niepodległości. » więcej 2024-03-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet Sędziów. 10 marca - Dzień Mężczyzn. » więcej 2024-03-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 marca - Dzień Statystyki Polskiej - święto obchodzone od 2008 roku, zgodnie z decyzją Komitetu Statystyki i Ekonometrii PAN. Upamiętnia pierwszy Spis Powszechny… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »