Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-02-14, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

14 lutego - Środa Popielcowa , która rozpoczyna w Kościele katolickim - trwający 40 dni - okres Wielkiego Postu. Dla wiernych jest on wezwaniem do pokuty i przemiany życia, czyli wewnętrznego nawrócenia. To także czas przygotowania do święta Wielkanocy.

14 lutego - Walentynki - święto zakochanych. Nazwę zawdzięcza świętemu Walentemu, którego wspomnienie liturgiczne przypada tego dnia w Kościele katolickim.

14 lutego - Dzień Wiedzy o Wrodzonych Wadach Serca.

14 lutego - Międzynarodowy Dzień Epilepsji.

14 lutego - Dzień Chorego na Padaczkę, obchodzony w Polsce.
269 - Zmarł Święty Walenty, biskup Terni, męczennik. Z wykształcenia był lekarzem, z powołania duchownym. Żył w III wieku w Cesarstwie rzymskim za panowania Klaudiusza II Gockiego. Mimo zakazu cesarza, udzielał ślubów młodym legionistom. Został za to wtrącony do więzienia, gdzie zakochał się w niewidomej córce swojego strażnika. Legenda mówi, że jego narzeczona pod wpływem tej miłości odzyskała wzrok. Gdy o tym dowiedział się cesarz, kazał zabić Walentego. W Stanach Zjednoczonych, Anglii i w Polsce został uznany za patrona zakochanych. Najważniejszym miejscem kultu świętego Walentego jest bazylika jego imienia we włoskim Terni. Na srebrnym relikwiarzu ze szczątkami patrona umieszczono inskrypcję "Święty Walenty patron miłości". Urodził się około 175 roku. 1755 rocznica

842 - Ludwik II Niemiecki i Karol II Łysy sprzysięgli się w Strasburgu przeciwko swojemu bratu Lotarowi. Tekst przysięgi jest najstarszym zachowanym dokumentem w językach francuskim i niemieckim.

869 - Zmarł Święty Cyryl, misjonarz. Wraz z bratem, świętym Metodym prowadzili w IX wieku misje chrystianizacyjne, między innymi na ziemiach zamieszkanych przez Słowian. Twórcy rytu słowiańskiego, święci Kościoła katolickiego i prawosławnego, nazywani apostołami Słowian i Bułgarii. W rocznicę jego śmierci w Kościele katolickim obchodzone jest święto liturgiczne świętych Cyryla i Metodego. Papież Jan Paweł II ogłosił Cyryla i Metodego w 1980 roku współpatronami Europy. Cyryl urodził się około 827 roku. 1155 rocznica

1076 - Król niemiecki Henryk IV, jako pierwszy władca został wyklęty przez papieża Grzegorza VII. Oznaczało to zwolnienie z przysięgi wierności wszystkich jego poddanych. Wcześniej na synodzie biskupów w Wormacji Henryk IV zakwestionował legalność wyboru papieża i wypowiedział mu posłuszeństwo. Ostatecznie Henryk IV ukorzył się przed papieżem, a ten zdjął z niego klątwę.

1404 - Urodził się Leon Battista Alberti, włoski malarz, poeta, filozof, kartograf, architekt i teoretyk sztuki. Napisał książkę o perspektywie, która stała się podstawą geometrii projekcyjnej "Dziesięć ksiąg o sprawach budownictwa”. Był wybitnym przedstawicielem humanistycznego nurtu włoskiego renesansu. Zapisał się również w historii kryptologii, jako twórca tarczy szyfrującej realizującej szyfrowanie polialfabetyczne. Zmarł 25 kwietnia 1472 roku. 620 rocznnica

1757 - Urodził się Kazimierz Nestor Sapieha, w czasie Sejmu Wielkiego marszałek konfederacji Wielkiego Księstwa Litewskiego, współautor Konstytucji 3 Maja, uczestnik Insurekcji Kościuszkowskiej, generał artylerii litewskiej. W 1792 był zwolennikiem kontynuowania wojny z Rosją, sprzeciwił się przystąpieniu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej. Wkrótce udał się na emigrację. Po wybuchu powstania kościuszkowskiego wrócił do kraju i wziął udział w walkach w stopniu kapitana artylerii. Po upadku insurekcji wyjechał do Wiednia. Zmarł 25 maja 1798 roku.

1779 - Zginął na Hawajach James Cook, najsłynniejszy angielski podróżnik XVIII wieku, kapitan, żeglarz i odkrywca. Odbył trzy podróże dookoła świata. W trakcie pierwszej zdobył Wyspy Towarzystwa, spenetrował obszary Melanezji i Nowej Zelandii, dotarł do wybrzeży Australii i przypłynął cieśninę Torresa. Podczas drugiej zbadał nieznane obszary południowego Pacyfiku, odkrył Nową Kaledonię, kilka wysp z grupy Fidżi i wyspy antarktyczne. Podczas trzeciej - odkrył Wyspę Bożego Narodzenia i Hawaje oraz dotarł do Alaski. Podróże Cooka i wykonane przez niego mapy zmieniły wyobrażenia o zarysach lądów i mórz. Urodził się 7 listopada 1728 roku. 245 rocznica

1790 - Urodził się Józef Hauke herbu Bosak, żołnierz Legionów Dąbrowskiego, armii Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, kawaler Złotego Krzyża orderu Virtuti Militari, generał major wojsk rosyjskich. Zmarł 8 kwietnia 1837 roku.

1791 - Zmarł Franciszek Salezy Jezierski, działacz polityczny, pisarz, czołowy publicysta Kuźnicy Kołłątajowskiej. Zwolennik radykalnych reform społeczno-politycznych, w tym ograniczenia przywilejów szlacheckich, obrony prawnej mieszczan i chłopów, wzmocnienia władzy państwowej. Urodził się w 1740 roku.

1802 - Urodził się Józef Bohdan Zalewski, poeta, działacz patriotyczny, żołnierz powstania listopadowego, autor "Dumy o Wacławie" i "Ducha od stepu". Wraz z Antonim Malczewskim i Sewerynem Goszczyńskim zaliczany jest do tak zwanej szkoły ukraińskiej polskiego romantyzmu. Żona Józefa Bohdana Zaleskiego była uczennicą Fryderyka Chopina. Kompozytor był świadkiem na ich ślubie, gdzie wykonał na organach kościoła Świętego Rocha w Paryżu specjalnie skomponowany na tę okoliczność utwór "Veni Creator". Józef Bohdan Zalewski zmarł 31 marca 1866 roku.

1813 - Urodził się Aleksander Dargomyżski, rosyjski kompozytor, kontynuator narodowego kierunku w muzyce odwołującego się do rosyjskiego folkloru. Autor oper: "Rusałka", "Kamienny gość", utworów orkiestrowych, fortepianowych oraz pieśni. Zmarł 17 stycznia 1869 roku.

1817 - Zmarł Onufry Kopczyński, właściwie Andrzej Kopczyński, pijar, językoznawca, autor pierwszego podręcznika gramatyki języka polskiego. Był członkiem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Autor "Elementarza dla szkół parafialnych narodowych”. Jego pracom przypisuje się dużą rolę w zachowaniu tożsamości narodowej Polaków, pozbawionych własnego państwa. Jego zasługą było wprowadzenie polskiej terminologii gramatycznej. Ze względu na wzorową metodykę jego podręczniki były przez dziesiątki lat używane w polskich szkołach. Urodził się 30 listopada 1735 roku.

1818 - Urodził się Gustaw Ehrenberg, poeta i działacz tajnego Stowarzyszenia Ludu Polskiego. Autor hymnu ruchu ludowego "Gdy naród do boju wystąpił z orężem". Za działalność konspiracyjną skazany na śmierć, później ułaskawiony i zesłany na Syberię. Zmarł 28 września 1895 roku.

1819 - Urodził się Latham Sholes, Amerykanin, jeden z twórców nowoczesnej, klawiaturowej maszyny do pisania. Sholes stworzył układ klawiszy na maszynie do pisania znany, jako QWERTY, który obecnie używany jest w klawiaturze komputerowej. Ten układ klawiszy powstał, by zapobiegać sytuacji, gdy przy szybkim pisaniu dwa ramiona z czcionkami zachodziły na siebie. Latham Scholes zaprojektował układ, który rozdzielał najczęściej występujące w języku angielskim pary znaków. Zmarł 17 lutego 1890 roku. 205 rocznica

1831 - W bitwie pod Stoczkiem polska kawaleria pod dowództwem generała Józefa Dwernickiego odniosła zwycięstwo nad rosyjską dywizją, dowodzoną przez Tadeusza Gejsmara. O sukcesie Polaków zdecydowało zlekceważenie naszej kawalerii, a także brak zgrania rosyjskich kolumn i niesprawdzenie warunków terenowych. Zwycięstwo pod Stoczkiem dało nadzieję, że pokonanie rosyjskiej armii, idącej na Warszawę, jest możliwe.

1876 - Alexander Graham Bell zgłosił wynaleziony przez siebie telefon w biurze patentowym. Wynalazek zrobił furorę na pokazie w Filadelfii, Bell dostał astronomiczną na owe czasy nagrodę 50 tysięcy dolarów od Filadelfijskiego Towarzystwa Naukowego i rozpoczął produkcję swojego wynalazku. Jego firma - Bell Telephone Company została później przekształcona w AT&T, do niedawna największą firmę telekomunikacyjną świata.

1892 - Urodził się Tadeusz Pełczyński, generał, zastępca komendanta Armii Krajowej, kierował sztabem Komendy Głównej AK w czasie Powstania Warszawskiego. Dowodził akcjami sabotażowymi przeprowadzanymi przez oddziały Kedywu wymierzonymi w niemiecką machinę wojenną, Był współinicjatorem i twórcą Studium Polski Podziemnej - instytucji o charakterze archiwalno-naukowym, powołanej w Londynie w 1947 roku. Zmarł w stolicy Wielkiej Brytanii, 3 stycznia 1985 roku.

1894 - Urodził się Jack Benny, właściwe nazwisko Benny Kubelsky, amerykański aktor komediowy i dramatyczny, artysta wodewilowy. Był jedną z największych gwiazd amerykańskiego radia i telewizji. Autor "The Jack Benny Program". Był synem Meyera Kubelsky'ego, żydowskiego emigranta z Polski i Emmy Sachs pochodzącej z Litwy. Zmarł 26 grudnia 1974 roku. 130 rocznica

1902 - W Metropolitan Opera wystawiono po raz pierwszy operę "Manru" Ignacego Jana Paderewskiego, jedyną, która napisał. Do dziś "Manru" jest jedyną polską operą wystawioną na tej słynnej scenie. W roli tytułowej debiutował Aleksander Bandrowski, dyrygował Walter Damrosch, przyjaciel Paderewskiego.

1907 - Otwarto Lwowską Galerię Obrazów. Jest to obecnie jedno z największych muzeów we Lwowie, posiadające około 50 tysięcy eksponatów w kilkunastu oddziałach.

1909 - Urodziła się Anna Milska, pisarka, publicystka, tłumaczka, autorka licznych adaptacji baśni Hansa Christiana Andersena oraz baśni i legend różnych narodów świata: "Baśnie z dalekich wysp i lądów”, "Księga papugi. Opowieści perskie”. Redagowała też antologie poetyckie. Przede wszystkim jednak zajmowała się przekładami - głównie z literatury niemieckiej. Zmarła 12 listopada 1987 roku. 115 rocznica

1910 - Urodził się Henryk Borowski, aktor. Przed 1939 rokiem występował w Wilnie i we Lwowie, później działał w konspiracji. Po wojnie na wiele lat związał się z Teatrem Współczesnym w Warszawie i Teatrem Telewizji. Najbardziej znany był z roli komtura Zygfryda de Loewe w filmie "Krzyżacy" Aleksandra Forda. Zmarł 13 listopada 1991 roku.

1910 - Urodził się Zbigniew Mitzner, dziennikarz i satyryk. W 1935 roku z Erykiem Lipińskim założył tygodnik satyryczny "Szpilki”. Po wojnie wykładowca na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Autor powieści: "Zenit i nadir”, "Spotkania”, "Mroki dnia”. Zmarł 3 grudnia 1968 roku.

1916 - Urodził się Wawrzyniec Żuławski, kompozytor, muzykolog, wybitny taternik i alpinista. Uczestnik Powstania Warszawskiego, profesor Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Swoje przeżycia związane z górami opisał między innymi w książkach: "Wędrówki alpejskie” i "Sygnały ze skalnych ścian”. Zginął przysypany lawiną w Alpach, 18 sierpnia 1957 roku.

1917 - Urodził się Herbert Aaron Hauptman, amerykański biofizyk. Opracował nowoczesne metody określania struktury kryształów, oparte na statystycznych zależnościach między fazami poszczególnych refleksów dyfrakcyjnych promieniowania rentgenowskiego. Laureat Nagrody Nobla w 1985 roku, wspólnie z Jaromem Karlem, w dziedzinie chemii. Zmarł 23 października 2011 roku.

1919 - Wybuchła wojna polsko-bolszewicka, wywołana przez Rosję radziecką, dążącą do podboju państw europejskich i przekształcenia ich w podległe republiki. Młode państwo polskie walczyło o zachowanie swojej niepodległości, odzyskanej w 1918 roku, po 123. latach zaborów. Wojna zakończyła się zawieszeniem broni w październiku 1920 roku, ostatecznie zaś - podpisaniem traktatu w Rydze, 18 marca 1921 roku. Decydującym starciem tej wojny była Bitwa Warszawska, toczona między 13 a 25 sierpnia 1920 roku. Wojska polskie dowodzone przez Józefa Piłsudskiego pokonały Armię Czerwoną pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego. To zwycięstwo na blisko 20 lat zapewniło naszemu krajowi niepodległość i równocześnie uchroniło Europę od ataku bolszewików. 105 rocznica

1919 - Zmarł Wiktor Gomulicki, poeta, dziennikarz, prozaik, badacz historii Warszawy. Jest autorem wielu znanych powieści, jak: "Cudna mieszczka", "Wspomnienia niebieskiego mundurka", "Miecz i łokieć”. Pisał liczne artykuły do "Kuriera Codziennego" i "Tygodnika Ilustrowanego". Urodził się 17 października 1848 roku. 105 rocznica

1923 - Urodziła się Aniela Mitan, wszechstronna lekkoatletka. Od końca lat 40-tych do początku 60-tych odnosiła sukcesy zwłaszcza w biegach na krótkich dystansach, skokach wzwyż i w dal. Wielokrotnie zdobywała tytuły Mistrzyni Polski.

1924 - Urodziła się Stanisława Platówna, pisarka, dziennikarka, autorka powieści dla młodzieży: "Tajemnica trzech studni”, "Chłopiec na polnej drodze”, "A jednak się kręci”, "Mały wzywa kapitana”, "Telefon zaufania”. Zmarła 14 grudnia 1975 roku. 100 rocznica

1929 - Urodził się Roman Kłosowski, popularny aktor filmowy i teatralny, związany między innymi z Teatrem Syrena w Warszawie. Niezapomniany w roli Maliniaka z serialu telewizyjnego "Czterdziestolatek", wystąpił także w filmach "Zamach”, "Hydrozagadka", "Eroica", "Baza ludzi umarłych”, "Kramarz”, "Czy jest tu panna na wydaniu?”. W latach 1976-1981 był dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru Powszechnego w Łodzi. Zmarł 11 czerwca 2018 roku. 95 rocznica

1932 - Urodziła się Harriet Andersson, szwedzka aktorka. Ma na koncie ponad 100 kreacji. Zagrała między innymi w filmach reżyserowanych przez Ingmara Bergmana: "Wakacje z Moniką”, "Wieczór kuglarzy”, "Szepty i krzyki”, "Marzenia kobiet”, "Fanny i Aleksander”, "Jak w zwierciadle”. Wielokrotnie nagradzana, zdobyła między innymi nagrodę filmową Charlie Chaplina, a także nagrodę Szwedzkiego Instytutu Filmowego.

1935 - Urodziła się Krystyna Sienkiewicz, popularna aktorka filmowa, teatralna, telewizyjna i estradowa. Grała między innymi w obrazach: "Lekarstwo na miłość", "Godzina pąsowej róży", "Rzeczpospolita babska". Była jedną z gwiazd programów kabaretowych Olgi Lipińskiej". Zmarła 12 lutego 2017 roku.

1936 - Urodziła się Anna German, piosenkarka, kompozytorka i aktorka. Laureatka festiwali w Monte Carlo, Neapolu, Kołobrzegu, Sopocie i Opolu. Wykonawczyni piosenek, między innymi: "Człowieczy los”, "Tańczące Eurydyki”, "Bal u Posejdona”, "Zakwitnę różą”, "Tak pragnę żyć”, "Warszawa w różach”. Jej imię nadano asteroidzie, odkrytej w 1986 roku, przez Tamarę Smirnową. Była pierwszą Polką, która wystąpiła w San Remo. Zmarła 25 sierpnia 1982 roku.

1937 - Rozegrano pierwsze zawody na skoczni narciarskiej Skalite w Szczyrku. Konkurs zorganizował klub WKS Bielsko-Biała. W tym czasie na tym obiekcie oddawano skoki o długości około 40 metrów.

1942 - Powstała Armia Krajowa. Rozkazem Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego Związek Walki Zbrojnej został przekształcony w Armię Krajową, konspiracyjną organizację wojskową, działającą w okupowanej Polsce. Dowódcą AK został generał Stefan Rowecki "Grot". Armia Krajowa miała charakter ogólnonarodowy i ponadpartyjny. Jej celem była walka o odzyskanie niepodległości Polski. Kulminacją wysiłku zbrojnego AK było Powstanie Warszawskie. Latem 1944 roku, w okresie maksymalnej zdolności bojowej, siły AK liczyły około 380 tysięcy żołnierzy, w tym niemal 11 tysięcy oficerów. Po II wojnie światowej komunistyczne władze prześladowały i szykanowały byłych żołnierzy AK, wielu skazywały na więzienie, a nawet karę śmierci.

1942 - Urodził się Piotr Szczepanik, piosenkarz, gitarzysta i aktor, popularny w latach 60. i 70. Znany z przebojów: "Żółte kalendarze", "Kochać", "Goniąc kormorany", "Zabawa podmiejska", "Nigdy więcej". Razem z Bohdanem Łazuką i Jerzym Fedorowiczem współtworzył program estradowo-kabaretowy "Popierajmy się". Wraz z NSZZ "Solidarność" od 1980 przez cały stan wojenny, do 1989 organizował Festiwal Piosenki Prawdziwej oraz koncerty w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Koncertował w kraju i za granicą, między innymi w Australii, Nowej Zelandii, Kanadzie oraz w wielu krajach Europy. Zmarł 20 sierpnia 2020.

1942 - Urodził się Michael Bloomberg, amerykański przedsiębiorca i polityk, trzykrotny burmistrz Nowego Jorku w latach 2002-2013. Jest właścicielem firmy Bloomberg L.P., która zbiera, analizuje i sprzedaje informacje finansowe, za pomocą systemów komputerowych, dla podmiotów biznesowych z Wall Street. Z majątkiem netto wartym ponad 54 miliardów dolarów jest jednym z najbogatszych ludzi na świecie. W listopadzie 2019 oficjalnie ogłosił kandydaturę w wyborach prezydenckich 2020, jako przedstawiciel Partii Demokratycznej. Z powodu niskiego poparcia zrezygnował jednak ze startu w wyborach i poparł Joe Bidena.

1943 - Zmarł Aleksander Meysztowicz, ziemianin i polityk. Należał do grona konserwatystów, tak zwanych „żubrów wileńskich". W latach 1921-1922 był prezesem Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej. Podpisał akt ponownego złączenia Ziemi Wileńskiej z Rzecząpospolitą. Minister sprawiedliwości w rządach Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Bartla. W 1939 roku wyjechał do Rzymu, gdzie zmarł. Urodził się 8 grudnia 1864 roku.

1944 - W nazistowskim niemieckim obozie Auschwitz Birkenau zmarła Natalia Hiszpańska, harcmistrzyni, podporucznik ZWZ-Armii Krajowej. Uczestniczka konspiracji niepodegłościowej - pracowała między innymi w Stołecznym Komitecie Samoobrony Społecznej przy rejestracji strat wojennych. W 1943 roku została aresztowana przez gestapo i skierowana do Auschwitz-Birkenau. Urodziła się 16 kwietnia 1904 roku. 80 rocznica

1944 - Urodził się Carl Bernstein, amerykański dziennikarz, który wraz z Bobem Woodwardem pisał dla gazety "The Washington Post” artykuły na temat afery Watergate, co w konsekwencji doprowadziło do dymisji prezydenta Richarda Nixona. Współautor książek z Bobem Woodwardem - "Wszyscy ludzie prezydenta” i "Ostatnie dni”. Razem z Marco Politim napisał też książkę "Jego Świątobliwość: Jan Paweł II i historia naszych czasów". Za wkład w wykrycie Watergate otrzymał wiele nagród, dzięki jego pracy "Washington Post" otrzymał nagrodę Pulitzera w 1973 roku. W kwietniu 2006 Bernstein opublikował artykuł w magazynie "Vanity Fair", wzywający Senat Stanów Zjednoczonych do przeprowadzenia śledztwa w sprawie prezydentury George’a W. Busha. 80 rocznica

1944 - Urodził się Alan Parker, brytyjski reżyser, producent, pisarz i aktor. Autor filmów "Bugsy Malone", "Ptasiek", "Droga do Wellville”, "Evita”, "Najwyższa stawka”, "Życie za życie”. Za reżyserię thrillera "Missisipi w ogniu" z Willemem Dafoe i Genem Hackmanem zdobył nominację do Oscara. Zrealizował teledyski Madonny do piosenek ze ścieżki dźwiękowej filmu "Evita". Zmarł 31 lipca 2020 roku. 80 rocznica

1945 - Powołano Biuro Odbudowy Stolicy - BOS. Dzięki jego pracom, w zniszczonym po wojnie w 65 procentach mieście, powstały między innymi trasa W-Z, Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa MDM, osiedle Muranów. Odbudowano Starówkę, Krakowskie Przedmieście i Nowy Świat. Biuro było zdominowane przez architektów pozostających pod wpływem przedwojennej awangardy, o radykalnych poglądach. Planując odbudowę stolicy, kierowali się doktryną tak zwanego realizmu socjalistycznego, cechującego się brakiem zrozumienia dla architektury z przełomu XIX i XX wieku. Oznaczało to zmianę przedwojennego układu urbanistycznego Warszawy, a także rozbiórkę zabytków, które niejednokrotnie można było uratować. Ze względu na ogrom zniszczeń w Warszawie, skrót BOS rozszyfrowywano także ironicznie, jako - "Boże, odbuduj stolicę".

1945 - Amerykańskie i brytyjskie lotnictwo bombowe zniszczyło niemal doszczętnie Drezno. Bombardowanie trwało dwa dni, od 13 lutego. Zginęło, według różnych źródeł, do 25 tysięcy ludzi. W nalotach, skoncentrowanych na starym mieście, użyto przede wszystkim bomb zapalających. Pożary wywołały burzę ogniową, która zniszczyła miasto.

1945 - 701 osób zginęło, a prawie tysiąc dwieście zostało rannych w wyniku zbombardowania przez bombowce amerykańskie Pragi, pomylonej przez nawigatorów z Dreznem.

1945 - Armia Czerwona wyzwoliła niemiecki obóz koncentracyjny Gross-Rosen, w którym Niemcy zamordowali w czasie II wojny światowej około 40 tysięcy osób, głównie Żydów, a także Polaków i Rosjan. Założony w 1940 roku był jednym z najcięższych hitlerowskich obozów zagłady. Więźniowie byli wyniszczani pracą ponad siły w kamieniołomach, umierali z powodu chorób i z głodu, a także maltretowani i torturowani przez załogę SS. Gdy do Gross-Rosen weszli żołnierze 1. Frontu Ukraińskiego, nie było w nim już więźniów.

1945 - Nacjonaliści ukraińscy zamordowali około 100 polskich mieszkańcach wsi Byczkowce w byłym powiecie czortkowskim województwa tarnopolskiego. Większość zabudowań spalili. Według sprawozdania Komitetu Ziem Wschodnich w napadzie brały udział ukraińskie kobiety. Po zbrodni część ludności wsi uciekła się do Czortkowa, Białobożnicy i Słobódki Dżuryńskiej.

1946 - Została zawarta umowa brytyjsko-polska o przesiedleniu ludności niemieckiej z Polski do brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec. W latach 1945-1950 terytorium naszego państwa opuściło łącznie około trzech milionów 200 tysięcy Niemców.

1946 - Przeprowadzono pierwszy po II wojnie światowej spis ludności w Polsce. Okazało się, że nasz kraj zamieszkują blisko 24 miliony osób, z czego ponad 31,8 procent mieszkało w miastach. Wyniki spisu zaspokoiły pierwsze po wojnie zapotrzebowanie administracji na najważniejsze dane o ludności. Z biegiem miesięcy dane te coraz bardziej się dezaktualizowały w następstwie intensywnych procesów migracyjnych. Były to: repatriacja Polaków z zagranicy, wysiedlenia Niemców, przesiedlenia Ukraińców, Białorusinów i Litwinów oraz osiedlanie się Polaków na przyłączonych ziemiach zachodnich i północnych.

1946 - Urodził się Piotr Kaczkowski, wieloletni dziennikarz i prezenter muzyczny Polskiego Radia, absolwent filologii angielskiej, także żeglarz i dziennikarz prasowy. Prowadził między innymi audycje: "Młodzieżowe Studio Rytm", "Mój magnetofon", "W tonacji Trójki", "Zapraszamy do Trójki", "Trójka pod księżycem", "Minimax". 12 grudnia 2013 otrzymał Honorową Odznaką Polskiego Radia.

1948 - W swym pierwszym oficjalnym meczu reprezentacja Polski w piłce siatkowej kobiet pokonała w Warszawie Czechosłowację 3:1. Pojedynek rozegrano w sali sportowej YMCA. Drużynę prowadził estoński trener koszykówki polskiego pochodzenia, Walenty Kłyszejko.

1950 - W Szczecinie zapadł wyrok w pokazowym procesie tak zwanej francuskiej siatki szpiegowskiej Robineau, pracownika Instytutu Francuskiego w Polsce. Przed sądem stanęło sześć osób. Andre Robineau został skazany na 12 lat więzienia, w 1953 roku - ułaskawiony i wydalony z kraju. Jeden z polskich oskarżonych - Bronisław Sokół-Klimczak, został skazany na karę śmierci, wyrok wykonano 12 grudnia 1950 roku w Kielcach.

1952 - W Oslo rozpoczęły się VI Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Uczestniczyło w nich 694 zawodników z 30 krajów. Po raz pierwszy po II wojnie światowej wystąpiła reprezentacja RFN i Japonii. Reprezentacja NRD odmówiła wzięcia udziału w igrzyskach po tym, jak MKOl zaproponował, aby reprezentacje RFN i NRD wystąpiły pod jedną flagą. Startu odmówili także zawodnicy Związku Radzieckiego. Polskę reprezentowało 30 zawodników w czterech dyscyplinach.

1956 - Początek XX Zjazdu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Opublikowano wówczas tajny referat Nikity Chruszczowa "O kulcie jednostki i jego następstwach", którego celem było odsłonięcie kulis rządów Józefa Stalina. Zjazd trwał do 25 lutego.

1957 - Urodził się Wojciech Nowak, scenarzysta, reżyser filmowy i teatralny. W 1991 otrzymał nagrodę za reżyserię na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za film "Śmierć dziecioroba". W 2008 roku nagrodzony został Grand Prix za reżyserię na Krajowym Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru TV "Dwa Teatry” za spektakl "Stygmatyczka".

1958 - Memorandum rządu PRL w sprawie utworzenia strefy bezatomowej w Europie Środkowo-Wschodniej. Wręczono je przedstawicielom dyplomatycznym Belgii, CSRS, Danii, Kanady, NRD, USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR oraz RFN. Proponowana strefa bezatomowa miałaby objąć terytoria czterech państw: Polski, CSRS, NRD i RFN. Negatywny stosunek państw zachodnich, zwłaszcza USA i RFN, uniemożliwił realizację projektu.

1959 - Zmarł Jerzy Barański, działacz ruchu ludowego, poseł na Sejm i senator II RP, wicemarszałek Senatu IV kadencji w latach 1935-1938. Należał do PSL "Wyzwolenie", a po zamachu majowym opowiedział się po stronie sanacji. W czasie okupacji pracował w szkole rolniczej jako nauczyciel, a po wojnie zatrudnił się jako księgowy, ale wkrótce został zwolniony ze względu na przeszłość sanacyjną. Pod koniec życia przebywał w klasztorze, w Kurozwękach, pod opieką sióstr zakonnych. Urodził się 22 kwietnia 1884 roku. 65 rocznica

1967 - W Meksyku przedstawiciele 14 państw latynoamerykańskich podpisali traktat ustanawiający strefę bezatomową w Ameryce Łacińskiej, pierwszy obszar bezatomowy na świecie. Dokument ratyfikowały 33 państwa z tego regionu.

1972 - Znaleziono diament Gwiazda Sierra Leone o masie 968,9 karata.

1975 - Zmarł Pelham Grenville Wodehouse, brytyjski powieściopisarz i dramaturg. Autor utworów: "Zamek", "Ptaszek z Piccadilly", "Szczęście Bodkinów", a także cyklu humoresek o młodym lordzie Bertramie Woosterze i jego błyskotliwym kamerdynerze Jeevesie, uchodzącego za arcydzieło angielskiego humoru. Urodził się 15 października 1881 roku.

1977 - W katastrofie samolotu An-2 na lotnisku Poznań-Ławica zginęło trzech członków załogi i pięciu pasażerów - wysokich rangą oficerów Wojsk Lotniczych PRL. Wchodzili oni w skład komisji Dowództwa Wojsk Lotniczych, mającej przeprowadzić przegląd jednego z lotnisk. Kilka minut po starcie załoga maszyny uznała, że warunki atmosferyczne nie pozwalają na wykonanie zadania. Podczas próby lądowania samolot uderzył w ziemię. Katastrofy nikt nie przeżył.

1988 - Zmarł Frederick Loewe, amerykański kompozytor muzyki rozrywkowej pochodzenia austriackiego. Autor musicali: "Gigi" i "Camelot" oraz tego, który mu przyniósł światową sławę - "My Fair Lady" z 1956 roku, na podstawie "Pigmaliona" Bernarda Shawa. W 1959 roku otrzymał Oscara za piosenkę do filmu "Gigi". Urodził się 10 czerwca 1901 roku.

1989 - Ajatollah Chomeini ogłosił fatwę nakazującą muzułmanom zabić Salmana Rushdiego, autora powieści "Szatańskie wersety". Powieść wywołała wiele kontrowersji w środowiskach muzułmańskich, gdyż wielu muzułmanów uważa, że zawiera ona treści bluźniercze dla islamu. Książka została zakazana w krajach zamieszkanych przez wpływowe społeczności muzułmańskie, a pisarz musiał żyć w ukryciu pod stałą ochroną policji. 35 rocznica

1989 - Zmarł James Bond, amerykański ornitolog. Jego imię i nazwisko skłoniły pisarza Iana Fleminga do nazwania tak bohatera swoich szpiegowskich powieści. James Bond zajmował się badaniem ptaków Karaibów i opublikował w 1936 roku klasyczną monografię "Birds of the West Indies”. Mieszkający na Jamajce Ian Fleming, który był zapalonym obserwatorem ptaków i dobrze znał książkę Bonda, w 1953 roku nadał imię i nazwisko ornitologa stworzonemu przez siebie bohaterowi powieści "Casino Royale”. W filmie o Bondzie z 2002 roku "Śmierć nadejdzie jutro" jest scena, w której agent 007 przegląda "Birds of the West Indies” - nazwisko autora książki na okładce jest zasłonięte. James Bond urodził się 4 stycznia 1900 roku. 35 rocznica

1990 - Sonda kosmiczna Voyager 1, na polecenie Ziemi, wykonała zdjęcia Układu Słonecznego. Na jednym ze zdjęć o dużej ziarnistości widać Ziemię, jako błękitną kropkę. Fotografia nazwana "Pale Blue Dot", została wykonana z rekordowej odległości od Ziemi - około 6,4 miliardów kilometrów. Pomysłodawcą zdjęcia był astronom Carl Sagan, a jego tytułu użył w 1994 roku dla swojej książki "Błękitna kropka. Człowiek i jego przyszłość w kosmosie".

1991 - Zmarł Gabriel Nehrebecki, aktor. Występował na scenach teatrów: Wybrzeże w Gdańsku, Polskiego, Klasycznego, Ludowego i Nowego w Warszawie. Zagrał między innymi w filmach: "Miejsce dla jednego", "Kto ty jesteś?, "Polonia Restituta", "Zamach stanu", "Dłużnicy śmierci", "Gdańsk 39". Wystąpił również w kilkudziesięciu spektaklach Teatru Telewizji. Urodził się 30 grudnia 1937 roku.

1992 - Podczas XVI Zimowych Igrzysk Olimpijskich we francuskim Albertville 16-letni fiński skoczek narciarski Toni Nieminen zdobył złoty medal w konkursie na dużej skoczni, stając się tym samym najmłodszym mistrzem olimpijskim w sportach zimowych.

1992 - Lech Kaczyński został prezesem Najwyższej Izby Kontroli.

1993 - Pierwsze wybory prezydenckie na Litwie, od odzyskania przez ten kraj niepodległości w marcu 1990 roku. Zwycięzcą w pierwszej turze został kandydat postkomunistycznej Litewskiej Demokratycznej Partii Pracy - Algirdas Brazauskas. Zdobył 61,1 procent głosów, pokonując wspieranego przez Sąjudis niezależnego kandydata - Stasysa Lozoraitisa. Frekwencja wyniosła 78,1 procent.

1995 - W warszawskiej Bazylice Archikatedralnej złożono urnę z prochami Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostatniego króla Polski. Przywiezione z Białorusi szczątki z kaplicy w Wołczynie, pochowano w symbolicznym grobowcu w podziemiach katedry. Autorem projektu grobowca króla był Robert Kunkel. Władca panował w latach 1764-1795.

1998 - W katastrofie śmigłowca Mi-2 na jeziorze Śniardwy, podczas lotu z Kaliningradu, zginęło siedem osób, w tym sześciu turystów i pilot. Do wypadku przyczyniły się złe warunki pogodowe, w tym mgła i błędy popełnione przez pilota. Ratownicy uratowali jedną osobę, pozostałe utonęły lub zmarły z powodu wyziębienia w zimnej i wzburzonej wodzie.

1999 - Zmarł Janusz Barcicki, profesor chemii, wykładowca akademicki. Specjalizował się w dziedzinie technologii chemicznej, zajmował się też fizykochemią zjawisk powierzchniowych i katalizą heterogeniczną Urodził się 9 listopada 1920 roku. 25 rocznica

2003 - Uśpiono owcę Dolly, pierwszego sklonowanego ssaka. Dolly została sklonowana przez naukowców z Instytutu Roślin pod Edynburgiem w Szkocji - Iana Wilmuta i Keitha Campbella. Urodzona 5 lipca 1996 roku Dolly przeżyła nieco ponad 6,5 roku. Została uśpiona z powodu postępującej choroby płuc. Owce rasy Finn Dorset dożywają zwykle 12-15 lat. Wywołało to kontrowersje i dyskusję wśród naukowców, między innymi przypuszczano, że powodem przedwczesnej śmierci Dolly było właśnie klonowanie.

2004 - Zmarł Marco Pantani, włoski kolarz szosowy, zwycięzca Tour de France i dwukrotny triumfator Wyścigu Dookoła Włoch - Giro d`Italia. Był ostatnim zawodnikiem, który w jednym roku - 1998 - wygrał dwa największe wyścigi kolarskie - Tour de France i Giro d`Italia. Jego kariera załamała się, w 1999, kiedy został wykluczony na dzień przed końcem kolejnego Giro, którego był zdecydowanym liderem, za stosowanie dopingu. Urodził się 13 stycznia 1970 roku. 20 rocznica

2005 - W zamachu bombowym w Bejrucie zginął Rafiq Hariri, były premier Libanu, multimilioner, przedsiębiorca budowlany. W 1992 roku powołał gabinet złożony w połowie z chrześcijan, w połowie z muzułmanów, z silnymi wpływami syryjskimi. Finansował studia zagraniczne kilku tysięcy Libańczyków, pracował także nad zniesieniem podziałów społecznych, rozpoczął wiele inwestycji. Urodził się 1 listopada 1944 roku.

2005 - Uruchomiono serwis internetowy You Tube, który umożliwia bezpłatne umieszczanie i odtwarzanie filmów. 23 kwietnia 2005 roku zostało opublikowane pierwsze wideo pod tytułem "Me at the zoo", a październiku 2017 roku pierwszy raz film w serwisie YouTube osiągnął cztery miliardy wyświetleń, był nim teledysk do utworu "espacito” artysty Luis Fonsi. Obecnie każdego miesiąca strona jest odwiedzana przez 1,5 miliarda zalogowanych użytkowników.

2008 - Zmarł generał Antoni Heda "Szary". W czasie II wojny światowej był dowódcą oddziałów partyzanckich Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, w okresie powojennym - formacji niepodległościowych: Ruchu Oporu Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych i kadrowej organizacji wojskowej. Komendant oddziału AK, znanego z brawurowego rozbicia więzienia UB w Kielcach w sierpniu 1945 roku. Autor książek: "Wspomnienia Szarego” i "Szary przeciw zdrajcom Polski”. Urodził się 11 października 1916 roku.

2009 - Zmarł Andrzej Ancuta, reżyser, operator filmowy, fotograf, uczestnik Powstania Warszawskiego i jego kronikarz, operator pierwszych powojennych polskich filmów - "Ostatni etap” i "Miasto nieujarzmione”. Autor podręczników z zakresu sztuki operatorskiej, wykładowca łódzkiej filmówki. W 1998 w uznaniu wybitnych osiągnięć w działalności artystycznej oraz za zasługi w pracy dydaktycznej został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 10 lutego 1919 roku. 15 rocznica

2010 - Zmarł Jerzy Turek, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Mimo, że kreował głównie postacie drugiego planu, był artystą niezwykle popularnym i lubianym, przede wszystkim za role komediowe, jak choćby Wacława Jarząbka w filmach: "Miś", "Rozmowy kontrolowane" i "Ryś". Popularność przyniosła mu też rola listonosza w serialu telewizyjnym "Złotopolscy”. Występował w Teatrze Polskiego Radia i Telewizji. Urodził się 17 stycznia 1934 roku.

2011 - Brazylijski piłkarz Ronaldo ogłosił zakończenie kariery sportowej. To jeden z najlepszych piłkarzy w dziejach mistrzostw świata, drugi najlepszy strzelec w historii tej imprezy - zdobył 15 goli. Dwukrotny mistrz świata w 1994 oraz w 2002 roku, wicemistrz świata w 1998. W 2007 roku magazyn "France Football" umieścił piłkarza w najlepszej jedenastce w historii futbolu.

2012 - 360 osób zginęło w pożarze więzienia w Comayagua w Hondurasie. Przyczyną pożaru było najprawdopodobniej zwarcie w instalacji elektrycznej lub celowe podpalenie przez grupę osadzonych. Gdy wybuchł pożar w zakładzie znajdowało się 852 osadzonych, którzy nie zostali uwolnieni z cel. Był to jeden z najgroźniejszych pożarów w Ameryce Łacińskiej w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.

2013 - Zmarł Aleksander Gudzowaty, przedsiębiorca, właściciel i prezes Bartimpexu, firmy działającej na rynku gazowym, jeden z najbogatszych Polaków przełomu XX i XXI wieku. Do majątku doszedł na handlu barterowym, kupując od rosyjskiego Gazpromu gaz ziemny dla Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa w zamian za żywność i artykuły przemysłowe. Urodził się 22 września 1938 roku.

2013 - W swoim domu w Pretorii niepełnosprawny południowoafrykański lekkoatleta Oscar Pistorius zamordował swą partnerkę, modelkę i aktorkę Reevę Steenkamp. Pistorius tłumaczył, że wziął ją za włamywacza. Po kilku procesach, w 2017 został skazany na 13 lat więzienia za zabójstwo. Pistorius był uczestnikiem paraolimpiad, gdzie zdobył sześć złotych medali. W 2007 na mitingu IAAF, biegnąc na specjalnych protezach z włókna węglowego, wystąpił, jako pierwszy niepełnosprawny biegacz razem ze sprawnymi zawodnikami.

2015 - Spłonął Most Łazienkowski w Warszawie. Pod praską częścią przeprawy wybuchł pożar składowanych tam desek. Została uszkodzona konstrukcja mostu, nawierzchnia lewych pasów ruchu oraz biegnąca pod jezdnią magistrala wodociągowa. Po remoncie, 28 października most został otwarty dla ruchu kołowego. Prokuratura potwierdziła celowe podpalenie, ale umorzyła postępowanie z powodu niewykrycia sprawców.

2015 - Zmarł Louis Jourdan, francuski aktor. Występował zarówno w filmach europejskich, jak i hollywoodzkich. W 1947 zagrał w swoim pierwszym amerykańskim filmie - był to "Akt oskarżenia" w reżyserii Alfreda Hitchcocka. Stałe miejsce w historii kina przyniosła mu rola Kamal Khana, przeciwnika Jamesa Bonda w filmie "Ośmiorniczka". Urodził się 19 czerwca 1921 roku.

2016 - W wieku 106 lat zmarł Józef Błaszczykowski, świętokrzyski kolejarz, działacz ludowy i samorządowiec. W okresie międzywojennym należał do Związku Młodzieży Wiejskiej, pracował w Starachowicach, między innymi, jako pracownik cegielni i kopalni rudy żelaza. W czasie okupacji niemieckiej działał w Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. W 1945 roku związał się Polskimi Kolejami Państwowymi, od roli pracownika naprawy torów doszedł do funkcji kierownika pociągu. Działał także w ruchu spółdzielczym Samopomoc Chłopska. Od lat 60. należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego był także lokalnym działaczem samorządowym. Urodził się 17 lipca 1909 roku.

2018 - Zmarł Antoni Krauze, reżyser i scenarzysta. Twórca filmów fabularnych oraz realizator licznych obrazów krótkometrażowych, wyprodukowanych głównie przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Nakręcił między innymi filmy: "Czarny czwartek", "Smoleńsk", "Akwarium", "Palec Boży" i "Monidło". Był zaprzyjaźniony z krakowską "Piwnicą pod Baranami", brał udział w wielu jej przedsięwzięciach. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 4 stycznia 1940 roku.

2021 - Zmarł Ion Pacepa, rumuński oficer wywiadu, dwugwiazdkowy generał w komunistycznej Rumunii, najwyższy rangą oficer wywiadu bloku wschodniego i urzędnik reżimu komunistycznego, który zdecydował się przejść na stronę Zachodu. Jego wniosek o azyl polityczny zatwierdzony został przez prezydenta USA Jimmy’ego Cartera w 1978 roku. Pacepa był wtedy doradcą prezydenta Nicolae Ceau?escu, pełnił obowiązki szefa wywiadu zagranicznego Rumunii i sekretarza stanu rumuńskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Po wyjeździe do USA pracował dla amerykańskiego wywiadu i podejmował działania związane z państwami bloku sowieckiego. Amerykańska społeczność wywiadowcza uznała Pacepę za człowieka z Zachodu, który w pojedynkę zniszczył cały aparat szpiegowski wroga i odegrał istotną rolę w zapobieganiu wybuchowi III wojny światowej. Urodził się 28 października 1928 roku.

2022 - Zmarł Daniel Passent - dziennikarz i publicysta, a także pisarz, tłumacz i satyryk. Jego rodzice byli Żydami, w czasie okupacji zginęli rozstrzelani na skutek denuncjacji. Od 1959 roku był związany z tygodnikiem Polityka, dla którego pisał do końca życia. współpracował z kabaretem "Pod Egidą" Jana Pietrzaka, wcześniej pisał także teksty dla Studenckiego Teatru Satyryków (STS) i kabaretu Dudek. Jednym z jego największych sukcesów dziennikarskich było zdobycie i opublikowanie w Polityce treści pamiętników Adolfa Eichmanna, odpowiedzialnego za zagładę Żydów. Przez kilkanaście lat prowadził blog "En passant". Urodził się 28 kwietnia 1938 roku.

2023 - Zmarł Wilhelm Józef Kurtz, polski misjonarz pochodzenia niemieckiego, arcybiskup metropolita Madang. Należał do zakonu księży werbistów. Pracował na misjach od 1966 roku, w Madangu i Kundiawie w Nowej Gwinei. Urodził się 28 maja 1935 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-03-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 marca - Światowy Dzień Recyklingu. 18 marca - Europejski Dzień Mózgu, obchodzony od 1998 roku. 18 marca - Światowy Dzień Orła. » więcej 2024-03-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 marca - Międzynarodowy Dzień Inwalidów. 17 marca - Święto narodowe Irlandii, obchodzone w Dzień Świętego Patryka, patrona kraju. 17 marca - Włochy… » więcej 2024-03-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 marca - Dzień Pandy. 16 marca - Tydzień Wiedzy o Mózgu, trwający w 2024 roku od 11 do 17 marca. » więcej 2024-03-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 marca - Święto narodowe Węgier, obchodzone w rocznicę wybuchu rewolucji w 1848 roku. 15 marca - Międzynarodowy Dzień Konsumenta. 15 marca - Światowy… » więcej 2024-03-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 marca - Dzień Liczby Pi. » więcej 2024-03-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 marca 1202 - Zmarł Mieszko III Stary, książę wielkopolski, książę krakowski i zwierzchni książę Polski. Mieszko III Stary był szóstym pod względem… » więcej 2024-03-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 marca - Dzień Przeciwko Cenzurze Internetu, ustanowione w 2008 roku przez organizacje Reporterzy Bez Granic i Amnesty International. 12 marca - Dzień… » więcej 2024-03-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 marca - Polska: Dzień Sołtysa. 11 marca - Litwa: Dzień Odrodzenia Niepodległości. » więcej 2024-03-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet Sędziów. 10 marca - Dzień Mężczyzn. » więcej 2024-03-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 marca - Dzień Statystyki Polskiej - święto obchodzone od 2008 roku, zgodnie z decyzją Komitetu Statystyki i Ekonometrii PAN. Upamiętnia pierwszy Spis Powszechny… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »