Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-02-06, 07:30 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

6 lutego - Międzynarodowy Dzień Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Żeńskich Narządów Płciowych, proklamowany przez Światową Organizację Zdrowia w 2006 roku.

6 lutego - Dzień Bezpiecznego Internetu.

6 lutego - Światowy Tydzień Zgody między Wyznaniami, trwający od 1 do 7 lutego.

6 lutego - Święto narodowe ludu Saami, czyli Lapończyków, ustanowione w 1992 roku, na pamiątkę ich pierwszego międzynarodowego zjazdu 6 lutego 1917, w norweskim mieście Trondheim.

6 lutego - Święto narodowe Nowej Zelandii - Dzień Waitangi, obchodzony w rocznicę podpisania porozumienia w 1840 roku o ustanowieniu zwierzchnictwa brytyjskiego na wyspie.

6 lutego - Dzień Boba Marleya, obchodzony w rocznicę urodzin słynnego muzyka reggae. Na Jamajce jest to święto narodowe.
1633 - Na Wawelu odbyła się koronacja na króla Polski Władysława IV, syna Zygmunta III Wazy i Anny Habsburżanki. Nowy król deklarował: utworzenie floty, budowę czterech zamków, fortyfikacji zamku w Kamieńcu oraz stworzenie nowoczesnego zaplecza wojskowego - artylerii i środków transportu. Zobowiązał się także, że zanim zawrze związek małżeński, swoje plany przedstawi senatowi. Władysław IV był królem Polski, wielkim księciem litewskim i tytularnym królem Szwecji do 1648 roku. W latach 1610-1613 był też formalnie carem Rosji.

1665 - Urodziła się Anna Stuart, od 1702 królowa Anglii i Szkocji oraz Irlandii, córka Jakuba II. Za jej panowania osłabiona została pozycja Korony i wzrosło znaczenie rządów parlamentarno-gabinetowych. W 1708 roku Anna, jako ostatni brytyjski monarcha, odmówiła podpisu pod ustawą. Dotyczyła ona szkockiej milicji. Zmarła 1 sierpnia 1714.

1736 - Urodził się Franz Xaver Messerschmidt, niemiecko-austriacki rzeźbiarz. Tworzył głównie w Wiedniu i Bratysławie. Malował i rzeźbił, znany jest przede wszystkim z kolekcji charakterystycznych głów o wyrazistej mimice. Największa kolekcja jego prac znajduje się w Górnym Belwederze w Wiedniu. Zmarł 19 sierpnia 1783 roku.

1745 - Urodził się Fryderyk Cabrit, bankier warszawski, pochodzenia francuskiego. W 1766 roku nabył od Marii Anny Bruhlowej pałac z ogrodem w rejonie jurydyki Tamka-Kałęczyn. Aleja łącząca pałac z Nowym Światem to późniejsza ulica Foksal. Cabrit zaniedbaną rezydencję zamienił w miejsce zabaw publicznych zafascynowany angielskimi pleasure gardens, a szczególnie Vauxhall w Londynie. Nazwa ta z czasem uległa spolszczeniu na Foksal. Fryderyk Cabrit był jednym z czterech członków pierwszego kolegium kościelnego, warszawskiej parafii ewangelicko-reformowanej. Zmarł 1 kwietnia 1801 roku.

1800 - Urodził się Achille Devéria, francuski malarz i grafik. Wykonał ponad 400 litograficznych portretów wybitnych postaci swojej epoki. Wśród portretowanych byli między innymi Alexandre Dumas, Walter Scott, Alfred de Musset, Honoré de Balzac, Victor Hugo i Franz Liszt. Był także ilustratorem "Fausta" Johanna Wolfganga von Goethego i "Don Kichota" Miguela de Cervantesa. Zmarł 23 grudnia 1857 roku.

1830 - Zmarł Antoni Leszczyński, fortepianmistrz, w latach 1819-1830 w Warszawie przy ulicy Podwale właściciel jednej z najbardziej znanych w owym czasie wytwórni fortepianów. Produkował fortepiany gabinetowe o bogatym wzornictwie. Ich jakość nie odbiegała od poziomu europejskiego. Jednak Fryderyk Chopin zarzucał instrumentom Antoniego Leszczyńskiego niezadowalającą sprawność mechanizmów i niedbałe wykończenie. Antoni Leszczyński urodził się po 1780 roku.

1840 - W Waitangi przedstawiciele Korony Brytyjskiej oraz różnych wodzów maoryskich podpisali traktat uważany przez historyków za dokument tworzący Nową Zelandię. Traktat Waitangi ustanowił urząd gubernatora kolonii Nowej Zelandii, uznał maoryską własność ziemi i wszelkich innych dóbr oraz nadał im prawa obywateli brytyjskich. Tego dnia w Nowej Zelandii jest obchodzone święto narodowe - Dzień Waitangi.

1845 - Urodził się Andreas Flocken, niemiecki przedsiębiorca i wynalazca. W 1888 roku zbudował czterokołowy samochód elektryczny - Flocken Elektrowagen - najprawdopodobniej pierwszy elektryczny samochód osobowy na świecie. Był napędzany przy pomocy akumulatora kwasowo-ołowiowego. Zmarł 29 kwietnia 1913 roku.

1863 - Powstanie Styczniowe: dwudniowe walki powstańców z wojskami rosyjskimi w Siemiatyczach, zakończone sukcesem Rosjan i spaleniem przez nich miasteczka.

1884 - W Warszawie urodził się Jerzy Leszczyński, aktor teatralny i filmowy, reżyser, znany między innymi z filmów "Cud nad Wisłą", "Szpieg w masce", "Halka" i roli doktora Białka w filmie Aleksandra Forda "Ulica Graniczna". Zmarł 9 lipca 1959 roku. 140. rocznica

1885 - Urodził się Romuald Gierasieński, aktor i tancerz, jeden z najpopularniejszych aktorów kabaretowych i rewiowych dwudziestolecia międzywojennego. Grał między innymi w filmach: "Doktór Murek”, 'Królowa przedmieścia” i "Znachor”. W okresie międzywojennym był jednym z najpopularniejszych aktorów kabaretu i rewii, obdarzono go nawet przydomkiem "Króla Humoru". Zyskał sławę, jako odtwórca komediowy, wykonawca skeczy i monologów, a także recytator. Należąc do czołówki aktorów rewii i kabaretu, występował w "Qui pro Quo", "Morskim Oku", "Bandzie", "Cyruliku Warszawskim", "Wielkiej Rewii". Zmarł 21 czerwca 1956 roku.

1886 - Niemiecki chemik Clemens Winkler odkrył pierwiastek chemiczny - german. Nazwa pochodziła od łacińskiej nazwy kraju ojczystego naukowca - Niemiec. German jest ważnym półprzewodnikiem, wykorzystywanym do produkcji tranzystorów, diod i innych elementów elektronicznych.

1888 - W Warszawie urodził się Romuald Gutt, architekt, profesor Akademii Sztuk Pięknych i Politechniki Warszawskiej, przedstawiciel nurtu modernistycznego, autor między innymi projektu gmachu Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie. Przed wybuchem II wojny światowej zajmował się przebudową domu i parku marszałka Józefa Piłsudskiego w Zułowie na Wileńszczyźnie oraz kopcem Piłsudskiego w Krakowie. Zmarł 3 września 1974 roku w Warszawie.

1890 - Urodził się Władysław Folkierski, historyk literatury francuskiej, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek władz Stronnictwa Narodowego. Przed wojną związany z Obozem Wielkiej Polski i endecją, na emigracji wchodził w skład Rady Narodowej oraz rządu RP na uchodźstwie. Był organizatorem i prezesem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Zmarł 3 czerwca 1961 roku.

1894 - W Pradze urodziła się Maria Czapska, historyczka literatury, eseistka, działaczka Rady Pomocy Żydom "Żegota", współpracowniczka paryskiej "Kultury". W 1939 otrzymała nagrodę literacką "Wiadomości Literackich”. Podpisała list pisarzy polskich na Obczyźnie, solidaryzujących się z sygnatariuszami protestu przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. W komunistycznej Polsce informacje na temat Marii Czapskiej podlegały cenzurze. Jej nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób z całkowitym zakazem publikacji. Zmarła 11 czerwca 1981 roku. 130. rocznica

1899 - Zmarł Ramón Verea, hiszpański wynalazca, twórca pierwszego na świecie kalkulatora. Zrobiona ze stali maszyna ważyła ponad 20 kilogramów. Urodził się 11 grudnia 1833 roku. 125. rocznica

1901 - Urodziła się Wanda Prażmowska-Ivánka, pseudonim "Teresa", działaczka niepodległościowa i społeczna, instruktorka harcerska, harcmistrzyni, założycielka ogrodów jordanowskich, jedna z organizatorek Pomocy Żołnierzowi w czasie II wojny światowej. Wprowadziła do języka polskiego pojęcie "wczasy”. Zginęła 15 sierpnia 1944 roku.

1905 - Urodził się Władysław Gomułka, przywódca Polskiej Partii Robotniczej w latach 1943-1948 oraz I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w latach 1956-1970. Został odsunięty od władzy po masakrze robotników na Wybrzeżu w 1970 roku. Zmarł 1 września 1982 roku.

1905 - Urodził się Jan Werich, czeski aktor, dramatopisarz, prozaik, tłumacz i dyrektor teatralny. Po II wojnie światowej pracował w praskich teatrach oraz wystąpił między innymi w filmach: "Był kiedyś król" i "Gdy przychodzi kot" oraz w programach telewizyjnych. Za wsparcie procesu demokratyzacji w latach 1968-1969 został wymazany z kultury czeskiej. Zmarł 31 października 1980 roku.

1906 - Założono "Komitet w celu badania i leczenia choroby zwanej rakiem". Była to organizacja pozarządowa zajmująca się profilaktyką i leczeniem nowotworów. Powstała z inicjatywy lekarzy: Mikołaja Rejchmana i Józefa Jaworskiego. W 1917 roku z inicjatywy Komitetu powstała w Łodzi pierwsza przychodnia dla osób chorych na nowotwory. W niepodległej już Polsce organizacja 6 kwietnia 1921 roku przekształciła się w Polski Komitet do Zwalczania Raka, który w grudniu 1924 roku ogłosił Pierwszy Program Walki z Rakiem. Wydawane przez Komitet czasopismo - "Biuletyn Komitetu do Zwalczania Raka" - od 1928 roku nosi tytuł "Nowotwory".

1911 - Urodził się Ronald Reagan, aktor, polityk, 40. prezydent Stanów Zjednoczonych, rządzący w latach 1981-89. Przyczynił się decydująco do przegranej Związku Sowieckiego w zimnej wojnie, w czym ogromną rolę odegrało narzucenie tempa wyścigu zbrojeń i wprowadzenie do użytku zaawansowanych technologii. Jednym z najbardziej znanych projektów był narodowy system obrony antybalistycznej SDI. Jako przywódca USA wspierał ruchy antykomunistyczne na całym świecie, w tym Solidarność w Polsce. Zmarł 5 czerwca 2004 roku.

1915 - Urodziła się Danuta Szaflarska, aktorka. Znana między innymi z ról w filmach: "Zakazane piosenki", "Pora umierać", "Skarb", "Dolina Issy", "Pożegnanie z Marią". Od lat 50. ubiegłego wieku była związana z teatrami stolicy. Jako aktorka Teatru Rozmaitości, mimo sędziwego wieku - 100 lat - występowała w sztuce Doroty Masłowskiej "Między nami dobrze jest”. Zmarła 19 lutego 2017 roku.

1917 - W norweskim mieście Trondheim odbył się pierwszy międzynarodowy zjazd ludu Saami, czyli Lapończyków. Na pamiątkę wydarzenia tego dnia jest obchodzone święto narodowe ludu Saami.

1920 - Urodził się Max Mannheimer, malarz i pisarz ocalały z Holokaustu, świadek zagłady Żydów w niemieckich obozach koncentracyjnych Auschwitz i Dachau. W 1986 roku, podczas podróży do Stanów Zjednoczonych, natknął się na swastykę, której widok spowodował u niego załamanie nerwowe. Po tym wydarzeniu zaczął opowiadać o rzeczach, których doświadczył z rąk nazistów - rozmawiał w szkołach i uniwersytetach z ludźmi w różnym wieku. Oprowadzał także wycieczki po byłym niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau. Podczas kampanii w wyborach parlamentarnych w Niemczech w 2013 Mannheimer zaprosił kanclerz Angelę Merkel do odwiedzenia obozu Dachau. Była ona pierwszym niemieckim kanclerzem, który odbył oficjalną wizytę w tym byłym niemieckim obozie koncentracyjnym. Max Mannheimer zmarł 23 września 2016 roku.

1921 - Józef Piłsudski przybył do francuskiego Verdun i udekorował miasto Krzyżem Virtuti Militari. W mieście tym doszło do jednej z największych bitew I wojny światowej, podczas której zginęło łącznie około miliona francuskich i niemieckich żołnierzy. Verdun jest symbolem francuskiego oporu I wojny światowej. "Miasto to stało się symbolem i przedmiotem podziwu wszystkich, którzy wiązali swe nadzieje ze zwycięstwem sztandaru francuskiego. Dobre wojsko nie może istnieć bez ożywionego dobrym duchem obywatelskim społeczeństwa, którego ideały znowuż nie mogą być urzeczywistnione bez dobrego wojska" - mówił Józef Piłsudski uzasadniając przyznanie orderu.

1922 - Urodził się Witold Kieżun, profesor nauk ekonomicznych, teoretyk zarządzania, przedstawiciel polskiej szkoły prakseologicznej. Jest członkiem honorowym Polskiej Akademii Nauk. Żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień radzieckich łagrów. Jest autorem ponad 70 książek i skryptów naukowych. Napisał też około 300 artykułów, referatów i rozdziałów w zbiorowych monografiach w języku polskim, angielskim, francuskim, hiszpańskim, rosyjskim i czeskim. Zamarł 12 czerwca 1921 roku.

1922 - Kardynał Achille Ratti został wybrany na papieża i przyjął imię Pius XI. Był nuncjuszem apostolskim w Polsce w latach 1919-1921, a później został metropolitą Mediolanu. Po wyborze na Stolicę Piotrową sprawował posługę, jako Pius XI od 7 czerwca 1929 do dnia śmierci, 10 lutego 1939 roku.

1928 - Powstał Związek Pionierów Kolonialnych, organizacja mająca na celu uzyskanie terenów ekspansji dla narodu polskiego. Założycielami tej organizacji byli Kazimierz Głuchowski, były konsul RP w Kurytybie, profesor Ludwik Kulczycki i Michał Pankiewicz. Gdy dwa lata później powstała Liga Morska i Kolonialna, Związek Pionierów Kolonialnych działał, jako jej odrębna sekcja.

1929 - W Warszawie urodził się profesor Jerzy Szacki, socjolog, autor "Historii myśli socjologicznej", "Spotkań z utopią" i "Liberalizmu po komunizmie". Przez wiele lat był członkiem Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, a przez cztery lata pełnił funkcję jego przewodniczącego. Jerzy Szacki został odznaczony, wraz z matką, Barbarą, medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za uratowanie Ireny Hollender. Zmarł 25 października 2016 roku. 95. rocznica

1929 - Urodził się Pierre Brice, francuski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser, scenarzysta, producent filmowy, piosenkarz, model, autor tekstów oraz działacz charytatywny. Odtwórca kultowej roli Winnetou z popularnej w latach 60. serii niemiecko-włosko-jugosłowiańskich westernów o wodzu Apaczów. We Francji był mało znany, największą popularność osiągnął w Austrii, Niemczech, Hiszpanii, we Włoszech oraz w krajach byłego bloku wschodniego. Zmarł 6 czerwca 2015 roku. 95. rocznica

1930 - Urodził się Allan King, kanadyjski reżyser filmowy, dokumentalista. Był autorem ponad 100 filmów dokumentalnych i seriali, między innymi "Piątek trzynastego", "Droga do Avonlea", "Madison", "Życie do poprawki". W 2008 roku z rąk Andrzeja Wajdy odebrał na 48. Krakowskim Festiwalu Filmowym nagrodę Smoka Smoków. Zmarł 15 czerwca 2009 roku.

1931 - Urodził się Wiesław Górnicki, dziennikarz, pisarz; w latach 1981-1990 bliski współpracownik generała Wojciecha Jaruzelskiego, autor między innymi zbioru reportaży "Tam, gdzie pieprz rośnie" i "Podróż po garść ryżu". Był korespondentem wojennym na Bliskim Wschodzie i w Indonezji. Od 1958 do 1961 roku był komentator Polskiej Kroniki Filmowej. Od 1961 w Stanach Zjednoczonych, gdzie studiował dziennikarstwo, był też korespondentem PAP przy ONZ. Od października 1981 pracownik administracji państwowej, uważany za jednego z czołowych propagandystów ówczesnej władzy rządzącej. W noc wybuchu stanu wojennego w Polsce wcielony do służby wojskowej. Autor większości przemówień Jaruzelskiego, w tym tego z 13 grudnia 1981. Zmarł 7 października 1996 roku.

1931 - Urodził się Czesław Król, artysta rzeźbiarz, samouk, z zawodu piekarz, pierwowzór bohatera "Ballady o Cześku Piekarzu” Wojciecha Belona. Nocami wypiekał pieczywo, w dzień odsypiał, a w wolnych chwilach rzeźbił. Spod jego dłuta wychodziły liczne płaskorzeźby, portrety, prace o tematyce sakralnej. W latach 60., zaprzyjaźnił się z nim buski licealista Wojciech Belon. Bard często przychodził do piekarni rzeźbiarza i spędzał tam wiele czasu. Czesław Król zmarł śmiercią samobójczą 9 września 1971 roku. "Ballada o Cześku piekarzu” śpiewana przez zespół Wolna Grupa Bukowina należy do kanonu piosenki turystycznej.

1936 - W niemieckim Garmisch-Partenkirchen rozpoczęły się IV Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Wystartowało 646 zawodników z 28 krajów, w tym 20 Polaków. Największym osiągnięciem Polaków było piąte miejsce Stanisława Marusarza w konkursie skoków narciarskich. Był to najlepszy rezultat indywidualny w historii ówczesnych startów reprezentacji Polski na zimowych igrzyskach. Stanisław Marusarz zajął też siódme miejsce w konkursie kombinacji norweskiej. Sukcesem w Garmisch-Partenkirchen był również występ hokeistów, którzy co prawda zajęli dopiero dziewiąte miejsce, ale odnieśli pierwsze w historii swoich olimpijskich startów zwycięstwo, pokonując reprezentację Łotwy. W klasyfikacji medalowej zwyciężyli Norwegowie, zdobywając 15 medali, w tym siedem złotych. Na igrzyskach debiutowali sportowcy z Australii, Bułgarii, Grecji, Liechtensteinu, Hiszpanii i Turcji.

1936 - Urodził się Witold Dłużniak, działacz sportowy, wiceprezes PZPN i prezes Polskiego Związku Kolarskiego, piłkarz Polonii Warszawa, jeden z twórców polskiego ruchu paraolimpijskiego. Z inicjatywy Witolda Dłużniaka powstał w 1998 roku Polski Komitet Paraolimpijski, którego był wieloletnim wiceprezesem. W latach 1989-2009 stał na czele Polskiego Związku Sportu Niepełnosprawnych "Start". Był szefem polskiej misji podczas letnich igrzysk paraolimpijskich w Barcelonie, Atlancie, Sydney i Atenach. Zmarł 11 marca 2013 roku.

1940 - Niemieccy architekci przedstawili projekt przebudowy Warszawy, która miała być prowincjonalnym miastem. Miało ono powstać po zburzeniu większości zabudowy Warszawy. Planowano, że będzie tu mieszkać 40 tysięcy Niemców i około 80 tysięcy niewolniczej ludności polskiej. Projektowanemu ośrodkowi miejskiemu miano nadać nazwę "Nowe niemieckie miasto Warszawa”. Plan autorstwa niemieckich architektów Huberta Großa i Ottona Nurnbergera wykonany został na polecenie generalnego gubernatora Hansa Franka pod kierunkiem Friedricha Pabsta, naczelnego architekta okupowanej Warszawy.

1943 - Niemiecka policja odkryła w kamienicy przy ulicy Długiej w Warszawie skład broni oraz tajną drukarnię należące do Narodowych Sił Zbrojnych. Doszło do strzelaniny, w trakcie której zginęło kilku żołnierzy NSZ oraz kilku niemieckich policjantów. Niemcy aresztowali 87 mieszkańców kamienicy oraz kilku konspiratorów. W więzieniu na Pawiaku Niemcy zamordowali właścicielkę kamienicy oraz administratorkę domu. 29 aresztowanych kobiet trafiło do niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Pozostałych 56 mieszkańców kamienicy Niemcy rozstrzelali w Lasach Chojnowskich.

1944 - Zmarł Marian Senger, pseudonim "Cichy”, harcerz, żołnierz oddziału dywersji bojowej "Agat” Armii Krajowej. Został ciężko ranny podczas akcji "Kutschera". Wchodził w skład ubezpieczenia. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Urodził się 29 listopada 1923 roku. 80. rocznica

1945 - Urodził się Bob Marley, jamajski wokalista, gitarzysta i kompozytor, producent nagrań. Wraz ze swoim zespołem The Wailers rozpropagował na świecie muzykę reggae. Jako jeden z zaledwie dwójki muzyków reggae, obok Jimmy’ego Cliffa, zyskał swoje miejsce w Rock and Roll Hall of Fame. Liczba sprzedanych płyt z muzyką Boba Marleya i The Wailers szacowana jest, na co najmniej 75 milionów egzemplarzy. Wydana pośmiertnie kompilacja jego największych przebojów "Legend", pozostaje do dziś najlepiej sprzedającą się płytą reggae wszech czasów. Bob Marley znalazł się na piątym miejscu opublikowanej przez magazyn "Forbes" listy najlepiej zarabiających nieżyjących już ludzi, z przychodami szacowanymi na około 20 milionów dolarów rocznie. Był autorem i wykonawcą takich utworów, jak: "Exodus", "I Shot the Sheriff" czy "Revolution". Zmarł 11 maja 1981 roku.

1945 - Urodził się Wiktor Osiatyński, prawnik, socjolog, pisarz, publicysta, wykładowca akademicki, działacz społeczny. Specjalizował się w zakresie prawa konstytucyjnego, historii doktryn politycznych i prawnych oraz praw człowieka. Brał udział w pracach nad przygotowaniem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. Zmarł 29 kwietnia 2017 roku.

1945 - Urodził się Krzysztof Rogulski, reżyser i scenarzysta filmów fabularnych i dokumentalnych. Jest reżyserem i autorem scenariusza między innymi filmów: "Papa Stamm" oraz "Wielka majówka". Przez 27 lat, do 2009 roku, mieszkał we Francji, gdzie reżyserował sztuki teatralne i filmy oraz zajmował się edukacją filmową.

1947 - Józef Cyrankiewicz objął urząd premiera. Funkcję tę sprawował pięciokrotnie, w latach 1947-1952 i 1954-1970. Był najdłużej urzędującym premierem w historii Polski. Przyczynił się do utrwalenia systemu komunistycznych rządów w Polsce, co uznawały kolejne ekipy rządzące. Wyrazem tego było jego symboliczne członkostwo w kontrolowanym przez PZPR Froncie Jedności Narodu.

1949 - Urodzili się Kazimierz i Józef Lipieniowie, bracia-bliniacy, zapaśnicy, wielokrotni medaliści mistrzostw świata, Europy i igrzysk olimpijskich. Są wychowankami klubu Karkonosze Jelenia Góra, skąd trafili do Wisłoki Dębica. To w jej barwach odnosili największe sukcesy. Wspólnie zdobyli trzy medale olimpijskie, trzy mistrzostwa świata, sześć srebrnych medali na czempionatach globu i trzy tytuły mistrzów Europy. Po zakończeniu Kazimierz i Józef Lipieniowie wyjechali do Skandynawii, a następnie do USA. Kazimierz Lipień zmarł 12 listopada 2005 w Nowym Jorku. 75. rocznica

1950 - Urodziła się Natalie Cole, właściwie Stephanie Natalie Maria Cole, amerykańska piosenkarka, autorka tekstów i aktorka, córka Nat King Cole’a. Nagrała między innymi piosenki: "I've Got Love on My Mind”, "Our Love”, "I Live for Your Love”. Zmarła 31 grudnia 2015 roku.

1952 - Po śmierci ojca Jerzego VI Elżbieta II została królową Wielkiej Brytanii. Koronacja Elżbiety II odbyła się 2 czerwca 1953 roku. Od 9 września 2015 królowa Elżbieta była najdłużej panującym monarchą Wielkiej Brytanii - pobiła rekord królowej Wiktorii, który wynosił 63 lata, siedem miesięcy i dwa dni, której była praprawnuczką. Od 13 października 2016 była najdłużej panującą żyjącą głową państwa na świecie. Zmarła 8 września 2022 roku. Jej panowanie trwało 70 lat i 214 dni.

1955 - Urodził się Andrzej Sołyga, rzeźbiarz, pedagog. Jest autorem między innymi autorem założeń pomnikowych na Polskich Cmentarzach Wojennych w Katyniu, Miednoje i Charkowie oraz na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu. Obecnie prowadzi Pracownię Rzeźby na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

1956 - Premierowy spektakl telewizyjnego Teatru Sensacji "Kobra". Przedstawienia były emitowane do 1993 roku i ponownie od 2013. W latach 50. i 60. był jednym z najpopularniejszych polskich programów telewizyjnych. Premierowym spektaklem były "Zatrute litery” według powieści Agathy Christie w reżyserii Adama Hanuszkiewicza. Było to przedstawienie nadawane na żywo i nie zachowały się żadne zdjęcia archiwalne. Pierwsze fotografie "Kobry" pochodzą z 1959 roku.

1958 - W katastrofie brytyjskiego samolotu pasażerskiego na lotnisku w Monachium zginęły 23 osoby, w tym ośmiu piłkarzy Manchester United. Na pokładzie wyczarterowanego samolotu poza sześcioosobową załogą znajdowało się 38 pasażerów, w tym piłkarze wracający z rozegranego w Belgradzie meczu z drużyną FK Crvena Zvezda w Pucharze Europy oraz pracownicy klubu, dziennikarze i kibice. Samolot w Monachium zatankował przed dalszym lotem do Manchesteru. W trakcie startu maszyna wypadła z pasa, przerwała otaczającą lotnisko barierę i rozbiła się o dom i rosnące w jego pobliżu drzewo.

1960 - Urodził się Rafał Krzysztof Żabiński, aktor. Wystąpił między innymi w serialach: "Lekarze", "Prawo Agaty", "Plebania", Klan", "Pogranicze w ogniu". Debiutował w 1983 w spektaklu teatralnym "Terroryści", w reżyserii Mariusza Malinowskiego w Teatrze Wybrzeże. Laureat Nagrody dla Młodego Twórcy na Festiwalu Teatralnym w Toruniu w 1986, za tytułową rolę w spektaklu "Prometeusz" w reżyserii Jacka Andruckiego.

1962 - Zmarł Władysław Dziewulski, astronom, przez 20 lat profesor Uniwersytetu imienia Stefana Batorego w Wilnie. Po wojnie był organizatorem Uniwersytetu imienia Mikołaja Kopernika w Toruniu. Opracował nową metodę wyznaczania ruchów gwiazd w przestrzeni. Autor prac z dziedziny mechaniki nieba i astronomii gwiazdowej. Urodził się 2 września 1878 roku.

1962 - Urodził się Axl Rose, właściwie William Bailey Rose, amerykański wokalista rockowy, autor tekstów, producent, muzyk, multiinstrumentalista, lider zespołu Guns N’ Roses. W 2006 roku piosenkarz został sklasyfikowany na 11. miejscu Listy 100 najlepszych wokalistów wszech czasów według czasopisma "Hit Parader". W kwietniu 2016 został tymczasowym wokalistą AC/DC, zajmując miejsce dotychczasowego frontmana grupy, Briana Johnsona.

1964 - Ministrowie transportu Francji i Wielkiej Brytanii podjęli decyzję o budowie tunelu pod kanałem La Manche. Eurotunel oddano do użytku w 1994 roku. 40. rocznica

1965 - Urodził się Jan Svěrák, odnoszący międzynarodowe sukcesy czeski reżyser filmowy, syn znanego scenarzysty i aktora Zdenka Svěráka. Jest twórcą filmu "Kola”, który otrzymał w 1996 roku Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.

1965 - Urodził się Piotr Kozłowski, aktor. Wystąpił między innymi w filmach: "Europa, Europa”, "Korczak”, "Pestka”, "Lawa”, "Ostatni dzwonek”, a także w serialach telewizyjnych "39 i pół", "Ojciec Mateusz" i "Blondynka". Występował także w spektaklach Teatru Telewizji. Prowadzi też działalność literacką, pedagogiczną i reżyserską. Jest również reżyserem dubbingu.

1967 - Ukazało się pierwsze wydanie amerykańskiego czasopisma muzycznego "Rolling Stone”. Czasopismo zostało założone w San Francisco przez Janna Wennera i Ralpha J. Gleasona, jako organ ideowy kultury, a przede wszystkim muzyki hippisowskiej. Nazwa pochodzi od tytułu piosenki Boba Dylana "Like a Rolling Stone” - manifestu ideowego hippisów.

1968 - W Warszawie zapadł wyrok trzech lat więzienia dla Janusza Szpotańskiego, autora satyrycznej opery "Cisi i gęgacze, czyli "Bal u Prezydenta"", aresztowanego pod zarzutem "sporządzania i przekazywania w celu rozpowszechniania opracowań szkodliwych dla interesów państwa". W czasie wydarzeń marca 1968 stał się celem ataków I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki, który nazwał poetę "człowiekiem o moralności alfonsa”, a jego utwór - "reakcyjnym paszkwilem, ziejącym sadystycznym jadem nienawiści do naszej partii”. Z więzienia Janusz Szpotański wyszedł w 1969 w wyniku amnestii. Urodził się 14 września 1929, a zmarł 13 października 2001 roku.

1968 - We francuskim Grenoble rozpoczęły się X Zimowe Igrzyska Olimpijskie. W rywalizacji wzięło udział 1158 sportowców z 37 państw, co było nowym rekordem olimpijskim. Medale przyznano w 35 konkurencjach. Polskę reprezentowało 31 zawodników w sześciu dyscyplinach. Nie zdobyli żadnego medalu. Igrzyska przeszły do historii, jako zawody, na których po raz pierwszy, na szeroką skalę, przeprowadzono badania antydopingowe oraz testy płci. Po raz pierwszy wykorzystano również elektroniczny pomiar czasu, a transmisje z zawodów pokazano w kolorze.

1969 - Światowej sławy chirurg, ortopeda i traumatolog Wiktor Dega został pierwszym kawalerem Orderu Uśmiechu. W czasie uroczystości był pasowany czerwoną różą i musiał z uśmiechem wypić puchar soku z cytryny. Ta ceremonia obowiązuje do dziś. Order Uśmiechu, będący symbolem szczęścia i radości dziecięcej, to jedyne odznaczenie przyznawane przez najmłodszych. Wiktor Dega urodził się 7 grudnia 1896 roku, zmarł 16 lutego 1995. 55. rocznica

1971 - Rozpoczęło się VIII Plenum KC PZPR poświęcone ocenie wydarzeń grudniowych. Obradom przewodniczył I sekretarz Komitetu Centralnego Edward Gierek. Podczas plenum, które zakończyło się 7 lutego ekipa Władysława Gomułki została uznana winną wydarzeń grudniowych, a jej członkowie usunięci z zajmowanych stanowisk partyjnych i państwowych.

1976 - Urząd Rady Ministrów PRL ogłosił rozporządzenie wprowadzające możliwość tworzenia przedstawicielstw przedsiębiorstw zagranicznych. Ich właścicielem nie mógł być obywatel PRL, ale obywatele PRL mogli być pracownikami tych przedsiębiorstw. Aby obejść to ograniczenie, wielu drobnych przedsiębiorców, zaczęło namawiać znajomych lub krewnych przebywające za granicą do tworzenia tam pół-fikcyjnych przedsiębiorstw, które następnie zakładały w Polsce swoje "przedstawicielstwa”. Wtedy właśnie dla tego rodzaju działalności ukuto nazwę "firma polonijno-zagraniczna”. Z dawnych przedsiębiorstw polonijnych wyrosło też wiele współczesnych fortun. Między innymi, jako właściciele "firm polonijnych” rozpoczynali swoją działalność Jan Kulczyk i Zygmunt Solorz.

1985 - Zmarł James Hadley Chase, prawdziwe nazwisko: René Lodge Brabazon Raymond, brytyjski pisarz, jeden z najbardziej znanych twórców kryminałów. Dokonano około 50 adaptacji filmowych jego powieści. Napisał między innymi powieści: " Nie ma orchidei dla panny Blandish”, "Eve", "Ciało orchidei", "To tylko kwestia czasu", "My Laugh Comes Last". Publikował też pod pseudonimami James Hadley Chase, James L. Docherty, Raymond Marshall, R. Raymond i Ambrose Grant. Urodził się 24 grudnia 1906 roku.

1986 - Zmarł Minoru Yamasaki, amerykański architekt, jeden z projektantów bliźniaczych wież nowojorskiego World Trade Center, zniszczonego podczas zamachu terrorystycznego 11 września 2001 roku. Urodził się 1 grudnia 1912 roku.

1989 - W Warszawie rozpoczęły się obrady "Okrągłego Stołu" z udziałem przedstawicieli rządu oraz opozycji, które trwały do 5 kwietnia. Uzgodniono między innymi wprowadzenie pluralizmu politycznego, legalizację NSZZ "Solidarność", wolność słowa, niezawisłość sądów, termin częściowo wolnych wyborów do Sejmu, w których opozycji zagwarantowano 35 procent mandatów oraz datę wolnych wyborów do Senatu. 35. rocznica

1989 - W Katowicach zmarł Antoni Łaciak, skoczek narciarski, zdobywca srebrnego medalu na mistrzostwach świata w Zakopanem w 1962 roku, olimpijczyk z Innsbrucku. Urodził się 23 czerwca 1939 roku. 35. rocznica

1990 - We Wrocławiu rozpoczęła nadawanie Prywatna Telewizja "Echo” - pierwsza w Polsce i pierwsza w krajach byłego "bloku wschodniego” niepubliczna stacja telewizyjna. W czasie przemian ustrojowych 1989/1990 nie istniały jeszcze koncesje telewizyjne, a zgodę na uruchomienie transmisji eksperymentalnej podpisał ówczesny prezes Radiokomitetu Andrzej Drawicz. PTV Echo nadawała swój program do 8 marca 1995 roku. Nie otrzymała wówczas koncesji od KRRiT na emisję programu.

1990 - Zmarł Erwin Nowiaszek, aktor teatralny i filmowy. Wystąpił między innymi w filmach i serialach: "Test pilota Pirxa", "Strachy", "Na kłopoty... Bednarski", "Na srebrnym globie" i "Alchemik". Urodził się 24 lipca 1932 roku.

1995 - Zmarł James Merrill, amerykański poeta, eseista i dramaturg, autor między innymi zbiorów wierszy "The Black Swan” i "A Scattering of Salt”, powieści "The Seraglio”, laureat Nagrody Pulitzera. Wiersze Jamesa Merrilla tłumaczył na język polski Stanisław Barańczak, który przygotował autorski "Wybór poezji" amerykańskiego poety. Urodził się 3 marca 1926 roku.

1996 - 189 osób, w tym dziewięciu Polaków, zginęło w katastrofie tureckiego Boeinga 757-225, lecącego z Dominikany do Frankfurtu nad Menem. Katastrofa wydarzyła się na Oceanie Atlantyckim, 26 kilometrów od wybrzeży Dominikany. Przyczyną była awaria przyrządów pomiarowych, w tym prędkościomierza. Odpowiedzialnością za katastrofę obarczono między innymi kapitana maszyny, który już podczas startu zauważył, że prędkościomierz nie działa, a mimo to, nie przerwał procedury rozpoczęcia lotu.

1997 - Sejm RP przyjął ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, powołującą 16 regionalnych Kas Chorych. Przestały funkcjonować w 2003 roku, gdy zostały zastąpione przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

2000 - Tarja Halonen, jako pierwsza kobieta zwyciężyła w wyborach prezydenckich w Finlandii. Urząd ten objęła 1 marca. W styczniu 2006 roku kandydatka socjaldemokratów z powodzeniem ubiegała się o reelekcję w kolejnych wyborach. Tarja Halonen zakończyła drugą kadencję prezydencką 1 marca 2012 roku.

2002 - W katastrofie w Kopalni Węgla Kamiennego "Jas-Mos” w Jastrzębiu Zdroju zginęło dziesięciu górników. Przyczyną tragedii był wybuch pyłu węglowego podczas robót strzałowych. Do wypadku doszło na poziomie 700 metrów pod powierzchnią. W strefie katastrofy znajdowało się 47 górników prowadzących roboty strzałowe. 37 udało się wyprowadzić na powierzchnię.

2004 - W samobójczym zamachu bombowym w moskiewskim metrze zginęło 41 osób, a około 100 osób zostało rannych. Prezydent Rosji Władimir Putin oskarżył o atak separatystów czeczeńskich, jednak przywódcy czeczeńskich rebeliantów zdementowali informacje o jakiekolwiek powiązaniach z zamachem. Do ataku przyznała się inna, nieznana dotychczas organizacja czeczeńska o nazwie "Gazoton Murdasz". 20. rocznica

2004 - Premiera filmu "Symetria" w reżyserii Konrada Niewolskiego. Główne role zagrali: Arkadiusz Detmer, Andrzej Chyra i Janusz Bukowski. 20. rocznica

2010 - Zmarł Marian Cieślak, prawnik, profesor uniwersytetów - Jagiellońskiego i Gdańskiego. Autor kilkuset publikacji z zakresu prawa i postępowania karnego. W 1965 został dziekanem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Do rezygnacji z tej funkcji został zmuszony po wydarzeniach marcowych w 1968. Urodził się 18 października 1921 roku.

2011 - Robert Kubica został ciężko ranny w wypadku na Rajdzie Ronde di Andora we Włoszech. Podczas pierwszego odcinka specjalnego, jadąc skodą fabią należącą do zespołu DP Autosport, polski kierowca uderzył lewą stroną samochodu w barierę, która przebiła ścianę pojazdu i przygniotła kierowcę. Aby wydostać Roberta Kubicę z wraku, trzeba było rozciąć karoserię. Polski kierowca został zabrany helikopterem do szpitala Santa Corona w Pietra Ligure. Przyczyną wypadku był prawdopodobnie mokry asfalt oraz jego wybrzuszenie z powodu wystającego korzenia drzewa. Kilka dni po wypadku, która przerwała na wiele lat karierę polskiego kierowcy Formuły 1, kardynał Stanisław Dziwisz życzył Robertowi Kubicy powrotu do zdrowia i przekazał mu relikwie, o które prosił sam rajdowiec - kroplę krwi i skrawek szaty Jana Pawła II.

2011 - Zmarł Gary Moore, brytyjski muzyk, kompozytor i wokalista, multiinstrumentalista, wirtuoz gitary. Tworzył w stylistyce rocka i bluesa, a także heavy metalu. Występował w zespołach: Skid Row, Thin Lizzy oraz Colosseum II. Urodził się 4 kwietnia 1952 roku.

2015 - Zmarła Assia Djebar, właściwie Fatima-Zohra Imalayen, pisarka algierska, tworząca w języku francuskim. Uważana jest za najbardziej znaną i najbardziej wpływową pisarkę pochodzącą z północnej Afryki. Napisała między innymi powieści "La Soif" oraz "Les Impatients". Była też reżyserką filmu "La Noubade Femmes du Mont Chenoua" w 1978 roku, za który otrzymała nagrodę krytyków na Festiwalu w Wenecji. Urodziła się 30 czerwca 1936.

2016 - Zmarł Tomasz Jerzy Kowalski, fizyk, historyk i popularyzator lotnictwa, instruktor modelarski. Był prekursorem polskiej literatury w zakresie malowania i oznakowania statków powietrznych, publikując między innymi na łamach "Skrzydlatej Polski” oraz w ramach cyklu "Godło i barwa". Urodził się 15 stycznia 1946 roku.

2019 - Zmarł Manfred Eigen, niemiecki biofizyk, były dyrektor Instytutu Maxa Plancka Chemii Biofizycznej w Getyndze. W 1967 roku, razem z Ronaldem Norrishem i George’em Porterem, otrzymał Nagrodę Nobla z chemii za badania nad ultraszybkimi reakcjami chemicznymi wywoływanymi zaburzeniem stanu równowagi przy pomocy krótkiego impulsu energii. Urodził się 9 maja 1927 roku. 5. rocznica

2019 - Zmarła Rosamunde Pilcher, angielska pisarka. Jej największym sukcesem była powieść "Poszukiwacze muszelek" przetłumaczona na wiele języków i sprzedana w ponad 10 milionach egzemplarzy. Napisała też między innymi powieści: "Inne spojrzenie", "Dziki tymianek", "Odgłosy lata", "Powrót do domu". Urodziła się 22 września 1924 roku. 5. rocznica

2019 - Zmarł Michał Świder, malarz. Jest autorem między innymi obrazów: "Leda", "Szepty", "Poezja" oraz fresków: "La Leggenda di Margherita" w kościele w Fabriano, we Włoszech oraz "Narodziny Maryi i mozaiki Turris Davidoca" w kościele w Płokach koło Trzebini. Urodził się w 1962 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Romuald Lipko, kompozytor i multiinstrumentalista, współzałożyciel i autor wielu przebojów zespołu Budka Suflera. Jego największym sukcesem komercyjnym okazała się płyta "Nic nie boli, tak jak życie", wydana w 1997. Sprzedała się w ponad milionowym nakładzie. Sukcesem muzycznym był występ w nowojorskiej Carnegie Hall i sesja nagraniowa w Village Studio w Los Angeles pod okiem Grega Phillinganesa. Romuald Lipko współpracował z wieloma polskimi wokalistkami. Pisał piosenki między innymi dla Anny Jantar, Urszuli, Ireny Jarockiej, Zdzisławy Sośnickiej, Izabeli Trojanowskiej, Ireny Santor, Eleni i Maryli Rodowicz. Urodził się 3 kwietnia 1950 roku.

2020 - W argentyńskiej stacji badawczej "Esperanza" odnotowano najwyższą w historii temperaturę zmierzoną na Antarktydzie - + 18,3 stopnia Celsjusza. Najniższa zarejestrowana przez człowieka temperatura naturalnie występująca na Ziemi - 89,2 stopni Celsjusza, została odnotowana 21 lipca 1983 na radzieckiej stacji polarnej Wostok na Antarktydzie.

2021 - Zmarł Krzysztof Kowalewski, aktor teatralny telewizyjny i filmowy. Wystąpił w 120 filmach i serialach telewizyjnych, zagrał także ponad tysiąc ról w Teatrze Polskiego Radia. Wcielał się w niezapomnianą postać Pana Sułka ze słuchowiska Jacka Janczarskiego "Kocham pana, panie Sułku", w którym stworzył mistrzowski duet z Martą Lipińską. Często występował w komediach Stanisława Barei, między innymi w "Nie ma róży bez ognia", "Brunet wieczorową porą", "Miś". Wystąpił także w filmach "Potop" i Ogniem i mieczem". Grał w teatrach - Klasycznym, Dramatycznym, Polskim, Studenckim Teatrze Satyryków, Rozmaitości, Kwadracie oraz Współczesnym w Warszawie. Przez wiele lat był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej imienia Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Urodził się 20 marca 1937 roku.

2022 - Zmarł Zdzisław Jan Ryn, dyplomata, lekarz psychiatra, profesor nauk medycznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, publicysta, były ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Chile i Argentynie, alpinista, podróżnik, członek The Explorers Club, znawca i eksplorator Andów. Od 2011 do 2014 roku prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny i Ratownictwa Górskiego. Urodził się 21 października 1938 w Szczyrku.

2023 - Zmarł Lubomir Sztrougal, czechosłowacki polityk i działacz komunistyczny, w latach 1970-1988 premier Czechosłowacji. Urodził się 19 października 1924 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-03-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 marca - Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. » więcej 2024-03-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 marca 322 pne. - Zmarł Arystoteles, grecki filozof. Jeden z trzech - obok Sokratesa i Platona - najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Był twórcą… » więcej 2024-03-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 marca - Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Jest poświęcony pamięci osób, które sprzeciwiały się ustrojom totalitarnym i masowym zbrodniom w… » więcej 2024-03-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 marca - Dzień Wiedzy o Dysocjacyjnych Zaburzenia Osobowości. 5 marca - Dzień Europejskiego Geodety i Geoinformacji, obchodzony od 2012 z inicjatywy Europejskiej… » więcej 2024-03-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 marca - Na Litwie obchodzone są Kaziuki - w Wilnie odpustowy jarmark z okazji święta Świętego Kazimierza. 4 marca - Światowy Dzień Nauk Inżynieryjnych… » więcej 2024-03-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 marca - Międzynarodowy Dzień dla Ucha i Słuchu - ustanowiony z inicjatywy światowej organizacji zdrowia WHO 3 marca - Międzynarodowy Dzień Pisarzy… » więcej 2024-03-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02 marca 1333 - Zmarł Władysław Łokietek, książę kujawsko-łęczycki, król Polski. Rozpoczął proces scalania ziem polskich: zajął Kraków, odzyskał… » więcej 2024-03-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 marca - Światowy Dzień Obrony Cywilnej, ustanowiony przez zgromadzenie ogólne Międzynarodowej Organizacji Obrony Cywilnej w 1990 roku. 1 marca - Międzynarodowy… » więcej 2024-02-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 lutego - Dzień Chorób Rzadkich obchodzony co roku ostatniego dnia lutego, zapoczątkowany przez Europejską Federację Rodziców Pacjentów i Pacjentów z… » więcej 2024-02-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 lutego - Dzień Chorób Rzadkich. 28 lutego - Święto narodowe Finlandii - Dzień Kalewali, obchodzony w rocznicę opublikowania w 1835 roku eposu narodowego… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »