Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-01-31, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

31 stycznia - Międzynarodowy Dzień Iluzjonisty

31 stycznia - Dzień Zebry
1628 - Zmarł Abraham van den Blocke, niderlandzki architekt i rzeźbiarz, przedstawiciel manieryzmu, tworzący głównie w Gdańsku, twórca projektów między innymi: Złotej Bramy, fontanny Neptuna, fasady Dworu Artura i Złotej Kamieniczki. Urodził się w 1572 roku.

1667 - We Wrocławiu zmarł książę Jerzy Sebastian Lubomirski, marszałek wielki koronny, hetman polny koronny. Tłumacz, pisarz polityczny i mówca. Jako jeden z niewielu arystokratów nie złożył hołdu Karolowi Gustawowi. Postać wysoce kontrowersyjna, w 1665 roku wszczął rebelię przeciwko Janowi Kazimierzowi w obronie demokracji szlacheckiej, jako przywódca rokoszu. Urodzony 20 stycznia 1616 roku.

1793 - W czasie II rozbioru Polski wojska pruskie zajęły bez walki Poznań. Władze miasta zostały podporządkowane władzom tworzącej się nowej prowincji - Prusom Południowym, złożonej z ziem II zaboru pruskiego, której Poznań był stolicą. Rząd Prus w deklaracji rozbiorowej przekonywał, że wkroczenie wojsk pruskich w granice Rzeczypospolitej i zabór jej ziem nastąpił wyłącznie z przyczyn rozszerzania się w Polsce szkodliwych i zgubnych, z punktu widzenia istniejącego porządku prawnego, demokratycznych idei pojawiających się pod wpływem rewolucji francuskiej.

1797 - Urodził się Franz Schubert, austriacki kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce. Mimo że dożył tylko 31. urodzin, katalog jego dzieł obejmuje 900 pozycji. Uprawiał niemalże wszystkie możliwe gatunki muzyczne, jednak przede wszystkim był lirykiem, a jego ulubionym środkiem wyrazu była pieśń. Skomponował ich w sumie ponad 600, wśród nich: "Króla olch”, "Pstrąga”, "Piękną młynarkę” i "Podróż zimową”. Zmarł 19 listopada 1828 roku.

1801 - Urodził się Piotr Ściegienny, katolicki ksiądz, działacz niepodległościowy i chłopski. Podstawą jego działalności publicznej była jednoczesna walka o niepodległość Polski i o pełne uwłaszczenie chłopów. Postulował zniesienie wielkiej własności ziemskiej. W swej działalności ksiądz Ściegienny podpierał się autorytetem Kościoła. Swoje poglądy rozpowszechniał w kopiowanych ręcznie broszurkach, które rozprowadzano wśród chłopstwa. Spod jego rąk wyszła "Złota książeczka" - streszczenie dziejów ludzkich, wyjaśniające przyczyny nierówności i ucisku narodowościowego na ziemiach polskich. Zmarł 6 listopada 1890 roku.

1845 - Amerykanin Elias Howe opatentował maszynę do szycia. Była zdolna do tworzenia szwu w postaci podwójnego ściegu. Dzięki utworzeniu dwóch niezależnych, krzyżujących się przez warstwy materiału wątków, szwy stały się mocne i wyglądały tak samo z obu stron.

1862 - Amerykański astronom Alvan Graham Clark odkrył białego karła - Syriusza B, towarzysza najjaśniejszej gwiazdy ziemskiego nieba - Syriusza. Syriusz B jest białym karłem o średnicy nieco mniejszej od średnicy Ziemi, który porusza się wokół Syriusza A po eliptycznej orbicie o okresie nieco ponad 50 lat.

1865 - Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął 13. poprawkę do Konstytucji znoszącą niewolnictwo i roboty przymusowe. Poprawka weszła w życie 18 grudnia tego samego roku. Zalegalizowane niewolnictwo było jeszcze wówczas w stanach: Delaware, Kentucky, Missouri, Maryland i New Jersey.

1867 - Urodził się Mariusz Zaruski, malarz, poeta, marynarz, taternik, ratownik, narciarz i wojskowy, zaangażowany w działalność społeczną i niepodległościową. Jako taternik największe osiągnięcia odniósł zimą - jako pierwszy zdobył ponad 20 szczytów, w 1904 roku pierwszy wszedł na Giewont, Kopę Magury, Liliowe, Pośrednią i Skrajną Turnię. Był orędownikiem powołania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Zmarł 8 kwietnia 1941 roku w więzieniu NKWD.

1887 - Urodził się Piotr Wilniewczyc, konstruktor broni małokalibrowej, współautor projektu pistoletu VIS, który stał się przepisowym pistoletem Wojska Polskiego, produkowanym seryjnie od 1936 roku, a także pistoletu maszynowego MORS. Był wykładowcą politechnik - Łódzkiej i Warszawskiej. Zmarł 23 grudnia 1960 roku.

1887 - Zmarł Włodzimierz Bonawentura Krzyżanowski, amerykański generał pochodzenia polskiego, uczestnik antypruskiego powstania w Wielkopolsce w 1846 roku i amerykańskiej wojny secesyjnej, w tym bitwy pod Gettysburgiem. Urodził się 8 lipca 1824 roku.

1888 - Zmarł Jan Bosko, włoski ksiądz i pedagog społeczny, założyciel zgromadzenia salezjanów i salezjanek oraz Stowarzyszenia Salezjanów Współpracowników, twórca Rodziny Salezjańskiej, tercjarz franciszkański, święty Kościoła katolickiego. Nazywany jest "Ojcem i Nauczycielem Młodzieży” i uważany za jednego z największych pedagogów w dziejach Kościoła. Został kanonizowany w 1934 roku. Urodził się 16 sierpnia 1815 roku.

1892 - Na skoczni w norweskim Holmenkollen rozegrano pierwszy w historii konkurs skoków narciarskich. Najdalej skoczył Norweg Arne Ustvedt - 21,5 metra. Szybko popularność poza Norwegią skoki zyskały także w Finlandii i Szwecji, a poza Skandynawią znalazły uznanie w Austrii, Szwajcarii i pozostałych krajach alpejskich. Początki skoków w Polsce to rok 1908, kiedy to zorganizowano pierwsze zawody w Sławsku. Konkurs wygrał zawodnik "Czarnych Lwów” Leszek Pawłowski.

1892 - Urodził się Stanisław Sedlaczek, harcmistrz, w czasie II wojny światowej założyciel i naczelnik konspiracyjnego Harcerstwa Polskiego. Został zamordowany w niemieckim KL Auschwitz 3 sierpnia 1941 roku. Autor książek, artykułów i opracowań. Ważniejsze z nich to: "Szkoła Harcerza”, "Harcerstwo polskie” i konspiracyjne "Harcerstwo”. Wszystkie jego utwory objęte były w 1951 roku zapisem cenzury w Polsce i podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1895 - Urodził się Stanisław Młodożeniec, poeta, współtwórca polskiego futuryzmu. Publikował na łamach: "Tygodnika Ilustrowanego”, "Kuriera Warszawskiego” i "Czasu”, głównie utwory o tematyce wiejskiej, między innymi: "Jak się w Pietrkowy serce rozszerzyło", "Wyścigi", "Na Budzeniu”. W czasie II wojny światowej służył w szeregach Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Przebywał z jej oddziałami w Palestynie i Egipcie. Ułożył słowa pieśni Brygady. Zmarł 21 stycznia 1959 roku.

1901 - We Francji zakazano stosowania kar cielesnych w armii i marynarce wojennej.

1902 - Urodziła się Alva Myrdal, szwedzka dyplomatka, socjolog. Pracowała między innymi w UNESCO, jako dyrektor departamentu nauk społecznych. Przez wiele lat w szwedzkiej służbie dyplomatycznej, ambasador w Indiach, członek szwedzkiej delegacji na rokowania rozbrojeniowe w Genewie, minister do spraw rozbrojenia. Jej aktywność w dziedzinie rozbrojenia międzynarodowego w 1982 uhonorowano pokojową nagrodą Nobla. Zmarła 1 lutego 1986 roku.

1903 - Zmarł Julian Ankiewicz, architekt i teoretyk architektury. Zawodowo związany z Warszawą, gdzie zaprojektował między innymi: gmach Towarzystwa Kredytowego przy ulicy Czackiego i pawilon Banku Polskiego przy ulicy Elektoralnej oraz liczne kamienice. Urodził się 6 stycznia 1820 roku.

1907 - W Warszawie organizacja Bojowa PPS przeprowadziła udany zamach na funkcjonariusza rosyjskiej tajnej policji politycznej Ochrany Wiktora Gruena.

1910 - Urodził się Giorgio Perlascam, Włoch, który udając hiszpańskiego konsula generalnego na Węgrzech ocalił 5016 Żydów zagrożonych Holokaustem zimą 1944 roku. Po wojnie Perlasca wrócił do Włoch, ale nikomu, włączywszy w to rodzinę, nie opowiadał o swoich czynach wojennych aż do roku 1987, kiedy to grupa węgierskich Żydów, których ocalił znalazła go. Opis jego samotnych działań napisany przez Enrico Deaglio stał się bestsellerem. Telewizja RAI nakręciła na jego podstawie film. Zmarł 15 sierpnia 1992 roku.

1915 - Podczas I wojny światowej armia niemiecka po raz drugi użyła broni chemicznej. W czasie bitwy z wojskiem rosyjskim pod Bolimowem, 60 kilometrów na zachód od Warszawy, pozycje rosyjskie zostały ostrzelane 18 tysiącami pocisków artyleryjskich o symbolu 12-T, wypełnionymi bromkiem ksylilu. Atak nie przyniósł spodziewanych efektów, gdyż ze względu na mróz - minus trzy stopnie, gaz nie parował. Po raz pierwszy Niemcy próbowali użyć gazów bojowych w październiku 1914 roku w okolicach Neuve Chapelle, kiedy wystrzelili trzy tysiące pocisków artyleryjskich z gazem łzawiącym, ale atak był nieudany i zajmujący ten odcinek frontu Anglicy nawet go nie zauważyli.

1921 - Urodził się Mario Lanza, amerykański tenor i aktor, pochodzenia włoskiego, który odnosił sukcesy w późnych latach 40. i 50. XX wieku. Jego liryczny tenor był porównywany z Enrico Caruso, którego zagrał w 1951 roku w filmie "The Great Caruso”. Wylansował dwa wielkie przeboje: "Be My Love" oraz "Because You're Mine". Zmarł 7 października 1959 roku.

1923 - Na stokach Cytadeli Warszawskiej został rozstrzelany Eligiusz Niewiadomski, zabójca prezydenta Gabriela Narutowicza. 16 grudnia 1922 w czasie otwarcia wystawy w warszawskiej Zachęcie Niewiadomski oddał w kierunku prezydenta Narutowicza trzy strzały z rewolweru. 30 grudnia 1922, w pierwszym dniu procesu, Niewiadomski został skazany przez sąd na karę śmierci, której sam dla siebie zażądał.

1923 - Katastrofa w Kopalni Węgla Kamiennego "Heinitz" w Bytomiu. W wyniku wybuchu metanu zginęło 145 górników. Ratownicy dotarli do pierwszych poszkodowanych siedem godzin po wybuchu. Podczas trwającej kilkanaście dni akcji ratunkowej, oprócz ciał zabitych, wydobyto kilkuset rannych. Śmierć poniosło też czterech ratowników.

1924 - Urodził się Tengiz Abuładze, gruziński reżyser, scenarzysta filmowy i teatralny. Twórca obrazów: "Cudze dzieci”, "Błaganie”, "Drzewo pragnień” i najbardziej znanego - "Pokuta”, będącego formą rozliczenia się z totalitarnymi doświadczeniami Związku Radzieckiego. W 1987 roku na Festiwalu w Cannes film wyróżniono nagrodą Grand Prix. Zmarł 6 marca 1994 roku. 100 rocznica

1924 - Urodziła się Anna Maria Hinel - harcerka i działaczka konspiracji niepodległościowej w czasie II wojny światowej, uczestniczka tajnych kompletów w liceum Królowej Jadwigi. Autorka pamiętnika z okresu okupacji niemieckiej, w którym opisuje zdarzenia, swoje przemyślenia i wyjaśnia motywacje do działań konspiracyjnych. Na podstawie odnalezionego już po śmierci dziewczyny pamiętnika powstała powieść "Anna Maria" Stanisława Majewskiego i film "Uczennica" Ludmiły NIedbalskiej z 1981 roku. Aresztowana przez Niemców w 1942 roku, trafiła na Pawiak a następie do KL Auschwitz-Birkenau. Zmarła w obozie 19 marca 1943 roku. 100 rocznica

1925 - W "Kurjerze Warszawskim", w wydaniu wieczornym, ukazała się pierwsza polska krzyżówka. Nazwano ją "łamigłówką krzyżową”, a za jej rozwiązanie redakcja obiecywała wylosowanie wśród czytelników pięciu prenumerat kwartalnych Kurjera i książki Stefana Żeromskiego "Wiatr od morza". Redakcja nie podała nazwiska autora informując jedynie, że jest nim pracownik Kurjera. Samo słowo "krzyżówka" użył, jako pierwszy polski szachista Kazimierz Makarczyk, którego krzyżówka ukazała się tydzień po tej z „Kurjera” w tygodniku "Ilustracja".

1930 - Amerykańskie przedsiębiorstwo 3M wprowadziło do sprzedaży taśmę klejącą. Pierwotnie klej umieszczano jedynie na jej brzegach, co uznane zostało za przejaw skąpstwa i do taśmy przylgnęła nazwa "scotch tape". Od roku 1945 przedsiębiorstwo 3M na opakowaniach taśmy umieszcza szkocką kratę, zaś nazwa "Scotch" pozostaje zastrzeżonym znakiem towarowym należącym do tej spółki.

1933 - Zmarł John Galsworthy, angielski powieściopisarz, nowelista, poeta i dramaturg. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1932 za "wielką sztukę prozatorską, której szczytem jest "Saga rodu Forsyte'ów", wielotomowa powieść rzeka, nad którą Galsworthy pracował ponad 20 lat. Urodził się 14 sierpnia 1867 roku.

1934 - Urodziła się Joanna Rawik, piosenkarka, aktorka i dziennikarka. Zdobyła dużą popularność na przełomie lat 60. i 70. Do jej największych przebojów należą utwory: "Po co nam to było”, "Romantyczność”, "Nie z każdej mąki będzie chleb”. Jest autorką wspomnień - "Za kulisami sławy” i "Kocham świat: wspomnienia z piosenką”. We Francji, po występach w Paryżu i Lyonie, nazwano ją "Juliette Gréco znad Wisły". 90 rocznica

1935 - Należący do linii lotniczych Deutsch-Russischen Luftverkehrsgesellschaft Junkers Ju 52, lecący na trasie Gdańsk-Berlin, rozbił się podczas podchodzenia do międzylądowania na lotnisku w Szczecinie-Dąbiu. Zginęło 11 osób. Za najbardziej prawdopodobną przyczynę wypadku uznaje się oblodzenie samolotu lub błąd pilota spowodowany fatalnymi warunkami atmosferycznymi.

1935 - Urodził się Kenzaburo Oe, japoński powieściopisarz, nowelista i eseista, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1994 roku, autor powieści: "Zerwać pąki, zabić dzieci” i "Sprawa osobista". Na jego twórczość ogromny wpływ miały przeżycia związane z wychowaniem syna, Hikari, urodzonego z wadą mózgu. Przewijają się w niej wątki odpowiedzialności za pielęgnację chorego chłopca. Uzasadnienie Komitetu Noblowskiego, który przyznał mu Nobla: "Kenzaburo Oe jest pisarzem, który z poetycką siłą tworzy wyobrażony świat, w którym życie i mit łączą się, tworząc niepokojący obraz dzisiejszej ludzkiej sytuacji”.

1937 - Urodził się Philip Glass, amerykański kompozytor, który popularność zyskał, jako autor muzyki filmowej do eksperymentalnych dzieł dokumentalnych Godfreya Reggio. Był nominowany do Oscara i Złotego Globu za muzykę do filmu Martina Scorsese "Kundun - życie Dalaj Lamy", a także do dzieła Stephena Daldry "Godziny". Zdobył Złoty Glob za kompozycję do "Truman Show". Skomponował cykl piosenek do słów Davida Byrne’a, Paula Simona, Laurie Anderson oraz Suzanne Vegi. W oparciu o twórczość Davida Bowie i Briana Eno Glass stworzył symfonie "Low" oraz "Heroes". Owocem współpracy z Ravi Shankarem jest płyta "Passages".

1937 - Zmarł Alfons Alfred Zgrzebniok, pseudonim "Rakoczy”, nauczyciel, działacz samorządowy, śląski działacz polityczny, komendant powstań śląskich, jeden z założycieli Związku Powstańców Śląskich, wicewojewoda białostocki. Był naczelnym dowódcą I powstania śląskiego. Po jego upadku organizator pomocy dla rodzin powstańczych. Ponownie stanął na czele II powstania. W czasie III powstania śląskiego był szefem oddziału personalnego Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych. W 1923 roku założył Związek Powstańców Śląskich. Pod koniec lat 20. XX wieku został pracownikiem ekspozytury polskiego wywiadu wojskowego w Wolnym Mieście Gdańsku. Urodził się 16 sierpnia 1891 roku.

1939 - Premiera filmu Henryka Szaro "Kłamstwo Krystyny" z Elżbietą Barszczewską, Kazimierzem Junoszą-Stępowskim i Jerzym Śliwińskim w rolach głównych. 85 rocznica

1942 - Brytyjskie wojska, wspierane przez oddziały indyjskie, australijskie i malajskie, przegrały z armią japońską bitwę o Malaje. Zniszczyły ponad sto mostów podczas odwrotu, jednak taktyka ta nie pomogła w powstrzymaniu Japończyków od zdobycia Singapuru 15 lutego. Podczas bitwy o Malaje japońska piechota użyła rowerów, co pozwoliło żołnierzom przewozić więcej sprzętu i szybko poruszać się w dżungli.

1942 - Urodziła się Daniela Bianchi, włoska aktorka, występowała w roli dziewczyny Jamesa Bonda w "Pozdrowieniach z Rosji". Dziewczynę Bonda zagrała w wieku zaledwie 21 lat. Do dzisiaj jest najmłodszą aktorką, jaka wystąpiła w serii filmów o agencie 007. Jej głos był dubbingowany był przez Barbarę Jefford z powodu silnego włoskiego akcentu. W 1968 wycofała się z filmu.

1943 - Pod Stalingradem, po przegranej bitwie z Armią Czerwoną, skapitulował dowódca niemieckiej 6. Armii Polowej Friedrich Paulus. Dzień przed kapitulacją Paulus został awansowany przez Hitlera do stopnia feldmarszałka. Adolf Hitler liczył na to, że Paulus popełni samobójstwo, bowiem od 1871 roku żaden niemiecki feldmarszałek nie dał się żywcem wziąć do niewoli. Do 1953 roku Paulus pozostawał w sowieckiej niewoli, potem osiadł w NRD, gdzie zmarł 1 lutego 1957 roku. Urodził się 23 września 1890 roku.

1944 - Niemcy rozstrzelali w Miąsowej 24 aresztowanych mieszkańców Jędrzejowa w ramach odwetu za wysadzenie przez oddział Armii Krajowej "Barabasza” torów na trasie Miąsowa-Sobków. W 1965 roku powstał w tym miejscu pomnik ku pamięci pomordowanych. 80 rocznica

1944 - Zmarła Stefania Sempołowska, pedagog, pisarka, działaczka oświatowa, współorganizatorka Związku Nauczycielstwa Polskiego. W okresie międzywojennym zajmowała się publicystyką oświatową, domagając się pełnego dostępu do oświaty wszystkich warstw społecznych. Była członkiem Towarzystwa Oświaty Demokratycznej "Nowe Tory” oraz współredaktorem czasopisma dla młodzieży "Z bliska i z daleka”, a później dwutygodnika dla dzieci i wychowawców "W słońcu". Urodziła się 1 października 1869 roku. 80 rocznica

1945 - Na plaży w Palmnicken, obecnie Jantarnyj w obwodzie kaliningradzkim, Niemcy rozstrzelali kilka tysięcy więźniów jednej ze wschodniopruskich filii obozu koncentracyjnego KL Stutthof. Przez niemiecki obóz przeszło około 110 tysięcy więźniów pochodzących z 28 państw. Zginęło ponad 65 tysięcy osób. Obóz został utworzony przez Niemców na anektowanych terenach Wolnego Miasta Gdańska w miejscowości Sztutowo. Istniał od 2 września 1939 do 9 maja 1945.

1945 - Amerykański szeregowiec Eddie Slovik został rozstrzelany za dezercję, jako jedyny żołnierz US Army od zakończenia wojny secesyjnej. Ponad 21 tysięcy amerykańskich żołnierzy otrzymało wyroki za tchórzostwo w obliczu nieprzyjaciela, w tym 49 wyroków śmierci, Eddie Slovik był jedynym, na którym wyrok ten wykonano. Po przybyciu na linię frontu we Francji odmówił służby liniowej. Eddie Slovik urodził się 18 lutego 1920 roku w rodzinie polskiego pochodzenia w Detroit, w stanie Michigan.

1947 - Przed Sądem Okręgowym w Gdańsku zakończył się drugi proces załogi niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof. Na ławie oskarżonych zasiedli między innymi Theodor Meyer - zastępca komendanta Stutthofu, Ewald Foth - komendant obozu żydowskiego, jeden z największych oprawców obozowych i Erich Thun - kierownik obozowego gestapo. 10 oskarżonych skazano na karę śmierci, a 14 na kary od trzech lat do dożywotniego pozbawienia wolności.

1950 - Prezydent Harry Truman ogłosił zamiar wyprodukowania amerykańskiej bomby wodorowej. Dwa lata później - 1 listopada 1952 - amerykańscy fizycy pod kierunkiem Edwarda Tellera i Polaka Stanisława Ulama doprowadzili na atolu Enewetak do pierwszego wybuchu bomby termojądrowej "Ivy Mike". Bomba, jako paliwo termojądrowe wykorzystywała deuter i tryt. Siłę wybuchu oszacowano na 10,4 megaton, czyli około 700 bomb jądrowych zrzuconych na Hiroszimę.

1953 - Urodził się Jacek Chmielnik, aktor, reżyser teatralny; znany między innymi z filmów Juliusza Machulskiego "Vabank" i "Kingsajz". W TVP prowadził w latach 2000-2004 teleturniej "Kochamy polskie seriale". Zmarł 22 sierpnia 2007 roku.

1955 - Zmarł John Mott, amerykański działacz Związku Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej YMCA oraz World Student Christian Federation. W 1946 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za działalność związaną z zakładaniem i umacnianiem międzynarodowych studenckich organizacji chrześcijańskich, których głównym celem było promowanie pokoju na świecie. Urodził się 25 maja 1865 roku.

1956 - Zmarł Alan Alexander Milne, angielski pisarz, któremu międzynarodową sławę przyniosły książki dla dzieci "Kubuś Puchatek" oraz "Chatka Puchatka". Ma w dorobku także sztuki teatralne, książkę autobiograficzną, romans "Dwoje ludzi" oraz powieść sensacyjną "Tajemnica Czerwonego Domu". Urodził się 18 stycznia 1882 roku.

1956 - Urodził się Stefan Majewski, piłkarz, srebrny medalista mistrzostw świata w Hiszpanii w 1982 roku. W spotkaniu z Francją decydującym o trzecim miejscu strzelił gola, a polska reprezentacja wygrała 3:2. Łącznie w drużynie narodowej rozegrał 40 meczów i strzelił cztery gole. Obecnie zatrudniony w klubie Cracovia.

1967 - Urodził się Jason Cooper, brytyjski muzyk rockowy, perkusista grupy The Cure. Do The Cure dołączył w czerwcu 1995 dzięki ogłoszeniu z prasy. Zespół poszukiwał wówczas perkusisty w miejsce Borisa Williamsa. Grupa umieściła w gazecie nieco żartobliwe ogłoszenie "Znany zespół poszukuje perkusisty. Żadnych metalowców!", na które Cooper odpowiedział.

1968 - Rozpoczął się proces beatyfikacyjny siostry Faustyny Kowalskiej. 30 kwietnia 2000 roku zakonnicę kanonizował papież Jan Paweł II. Uroczystości zorganizowano w Krakowie i w Rzymie. Wtedy też zostało ustanowione święto Miłosierdzia Bożego. Siostra Faustyna Kowalska to zakonnica ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, mistyczka, stygmatyczka i wizjonerka. Znana przede wszystkim, jako głosicielka kultu Miłosierdzia Bożego, nazywana apostołką Bożego Miłosierdzia oraz autorka "Dzienniczka", w którym opisała swoje duchowe i mistyczne doświadczenia. Urodziła się 25 sierpnia 1905 roku, a zmarła 5 października 1938.

1971 - Rozpoczęła się trzecia załogowa misja amerykańskiego statku kosmicznego "Apollo 14" na Księżyc. 5 lutego astronauci dokonali trzeciego lądowania i w ciągu 33-godzinnego pobytu odbyli dwie podróże specjalnym pojazdem LV. Wyprawa zakończyła się 9 lutego.

1972 - Austriacki narciarz alpejski Karl Schranz, po występie w reklamie, został wykluczony z udziału w zbliżających się Igrzyskach Olimpijskich w japońskim Sapporo. Zgodnie z ówczesnymi przepisami każdy sportowiec, który podpisał kontrakt sponsorski, był automatycznie uznawany za zawodowca i nie mógł startować w igrzyskach olimpijskich. Tego samego roku zawodnik, wicemistrz olimpijski, sześciokrotny medalista mistrzostw świata oraz dwukrotny zdobywca Pucharu Świata, zakończył karierę.

1974 - Zmarł Samuel Goldwyn, amerykański producent filmowy polskiego pochodzenia, współzałożyciel wytwórni filmowej Metro-Goldwyn-Mayer. Produkcją filmową zajął się w 1913 roku. Trzy lata później rozpoczął współpracę z Edgarem i Archibaldem Selwyn, z którymi założył firmę "Goldwyn Pictures Corporation". W 1924 roku założył z Marcusem Loewem i Louisem B. Mayerem "Metro-Goldwyn-Mayer". W 1947 roku wyprodukowany przez niego film "Najlepsze lata naszego życia" otrzymał Oscara w kategorii "Najlepszy film”. Goldwyn został również uhonorowany w 1974 roku nagrodą imienia Irvinga G. Thalberga, przyznawaną producentom filmowym oraz w 1973 roku Złotym Globem za całokształt twórczości. Urodził się, jako Szmul Gelbfisz 17 sierpnia 1879 roku w Warszawie. 50 rocznica

1976 - Do Sejmu PRL trafił "Memoriał 101", w którym polscy intelektualiści protestowali przeciwko nowelizacji konstytucji, między innymi wpisaniu do niej kierowniczej roli partii oraz wieczystego sojuszu z ZSRR. Inicjatorami "Memoriału 101" byli Wiktor Woroszylski i Jacek Bocheński, a list przewodni napisał Jerzy Andrzejewski. Wcześniej, 5 grudnia 1975 roku złożony został pierwszy memoriał nazwany "Listem 59”, którego inicjatorem był Jan Olszewski, a w redagowaniu, którego tekstu uczestniczyli Jacek Kuroń i Jakub Karpiński. Protesty nie odniosły jednak skutku. Sejm PRL zatwierdził zmiany Konstytucji z niewielkimi poprawkami. Jedynym posłem wstrzymującym się od głosowania był Stanisław Stomma.

1980 - Sejm powołał Naczelny Sąd Administracyjny. Powstanie NSA oznaczało realizację, pojawiających się już od lat 40., postulatów przywrócenia sądowej kontroli nad administracją. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoczął pracę 1 września 1980. Pierwszym prezesem został prawnik Sylwester Zawadzki.

1980 - Sejm PRL przyjął ustawę o godle, barwach i hymnie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. 1981 - Urodził się Justin Timberlake, amerykański piosenkarz, aktor, producent, tancerz, były wokalista popowego zespołu 'N Sync. Sprzedał na całym świecie ponad 88 milionów płyt - 28 milionów solo, a 60 milionów z 'N Sync. Jest laureatem sześciu nagród Grammy i czterech nagród Emmy.

1981 - Premiera filmu dokumentalnego "Robotnicy `80" Andrzeja Chodakowskiego i Andrzeja Zajączkowskiego, przedstawiającego sierpniowy strajk w Stoczni Gdańskiej i negocjacje z Komisją Rządową. Mikrofon i kamera na sali obrad pozwoliły zarejestrować najbardziej dramatyczne chwile tych wydarzeń.

1982 - Światowa satelitarna premiera programu telewizyjnego "Żeby Polska była Polską" transmitowanego do 50 krajów świata, solidaryzującego się z Polakami zmagającymi się z obowiązującym wówczas stanem wojennym. Audycję obejrzało 185 milionów widzów w 50 krajach świata. "Żeby Polska była Polską" jest relacją wydarzeń z 30 stycznia 1982 roku. Dzień ten ogłoszono Międzynarodowym Dniem Solidarności z Polską. W programie udział wzięli między innymi: Adam Makowicz, Czesław Miłosz, Mstisław Rostropowicz, Kirk Douglas, Max von Sydow, Henry Fonda, Paul McCartney i Orson Welles. Frank Sinatra wykonał polską piosenkę ludową "Wolne Serce" w języku polskim i języku angielskim. Pierwszy raz zaśpiewał ją w latach 40., wyrażając w ten sposób protest przeciw stalinowskim represjom w Polsce.

1983 - Premiera filmu Andrzeja Wajdy "Danton" z Gerardem Depardieu w roli tytułowej i Wojciechem Pszoniakiem w roli Maksymiliana Robespierre. Akcja filmu rozpoczyna się wiosną 1794 roku, gdy w rewolucyjnej Francji szaleje wprowadzony przez Dantona terror. Mimo iż fabuła osadzona jest w okresie rewolucji, film - zrealizowany w specyficznym dla Andrzeja Wajdy stylu - zaliczyć można do kina moralnego niepokoju.

1985 - Zmarł Józef Mackiewicz, prozaik, zagorzały wróg i krytyk komunizmu. Latem 1943 roku na zaproszenie Niemców i za zgodą Polskiego Państwa Podziemnego udał się do Katynia, jako obserwator ekshumacji zwłok. Opisał to w książce "Katyń. Zbrodnia bez sądu i kary". Autor powieści: "Droga donikąd”, "Lewa wolna”, "Kontra”, "Nie trzeba głośno mówić”, "Sprawa pułkownika Miasojedowa”. Od 1945 roku przebywał na emigracji. Urodził się 1 kwietnia 1902 roku.

1987 - W Warszawie zmarł Julian Antonisz, plastyk, kompozytor, twórca eksperymentalnych filmów animowanych. Sam pisał scenariusze do swoich filmów i sam je realizował, Komponował też do nich muzykę. W 1977 w swoim manifeście artystycznym sformułował wizję filmu tworzonego bezpośrednio na taśmie filmowej i odtąd konsekwentnie realizował filmy tą techniką. Polegała ona na rezygnacji z użycia kamery - poszczególne klatki były rysowane, malowane, bądź wydrapywane na taśmie. Urodził się 8 listopada 1941 roku.

1991 - Zmarł Mieczysław Voit, aktor teatralny i filmowy. Występował na scenach teatrów: Starego i Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz Dramatycznego, Narodowego i Na Woli w Warszawie. Zagrał w kilkudziesięciu filmach i serialach, między innymi w "Krzyżakach", "Matce Joannie od Aniołów", "Weselu", "Polonia Restituta" i "Lekcja martwego języka" oraz serialach "Stawka większa niż życie", "Alternatywy 4" i "Labirynt". Urodził się 2 sierpnia 1928 roku.

1997 - Zmarł Andrzej Szczepkowski, aktor, reżyser, pedagog, senator, od lat 50. związany z teatrami warszawskimi. Występował również w filmach, między innymi w: "Awanturze o Basię", "Obywatelu Piszczyku", "Jeziorze Bodeńskim", "Piekle i niebie”, "Panu Wołodyjowskim”, "Weselu”, "Sprawie Gorgonowej", "Sekrecie Enigmy” oraz w "Nocach i dniach". Urodził się 26 kwietnia 1923 roku.

1998 - Zmarł Karol Stryja, dyrygent i pedagog. Był profesorem katowickiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej. Dyrygent Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Śląskiej, inicjator Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego imienia Grzegorza Fitelberga w Katowicach. Urodził się 2 lutego 1915 roku.

2001 - Agent libijskiego wywiadu Abdelbaset Ali Mohmed Al Megrani został skazany na dożywotnie pozbawienie wolności, za podłożenie bomby w samolocie Boeing 747, który eksplodował nad szkockim Lockerbie. Drugi z oskarżonych został uniewinniony. 21 grudnia 1988 roku w wyniku podłożenia na pokładzie bomby eksplodował amerykański samolot Boeing 747 lecący z Londynu do Nowego Jorku z 259 osobami na pokładzie. Wszyscy zginęli, a spadające szczątki samolotu zabiły także 11 mieszkańców miasta.

2002 - Zmarł Francis Gabreski, amerykański oficer pochodzenia polskiego, as myśliwski, nazywany przez kolegów "Gabby”, pilot II wojny światowej, trzeci na liście asów USAF, czyli Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. Od listopada 1942 roku do lutego 1943 latał z polskimi pilotami w Dywizjonie 315, wykonując 20 lotów bojowych. Urodził się 28 stycznia 1919 roku.

2005 - Zmarł Jan Mulak, działacz sportowy i trener, twórca słynnego Wunderteamu lekkoatletycznego w latach 50. i 60. Największe sukcesy nasi lekkoatleci odnieśli pod jego kierownictwem na Mistrzostwach Europy w Sztokholmie w 1958 roku, gdzie zdobyli aż 12 medali, w tym osiem złotych. Propagował upowszechnianie sportu wśród młodzieży - był twórcą masowego ruchu spartakiadowego obejmującego prawie trzy i pół miliona uczniów. W III Rzeczypospolitej - senator. Urodził się 28 marca 1914 roku.

2014 - Zmarła Nina Andrycz, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, nazywana wielką damą polskiego teatru. Debiutowała w 1934 roku. Przez kilkadziesiąt lat była związana z warszawskim Teatrem Polskim. Z racji sposobu gry, pełnego patosu i arystokratycznej maniery, była obsadzana w rolach królowych, arystokratek i dam. Kreowała Solange w "Lecie w Nohant", Lukrecję Borgię w sztuce "Cezar i człowiek", Elżbietę w "Don Carlosie" Schillera. Wystąpiła w pierwszym polskim powojennym filmie muzycznym "Warszawska premiera", a także w obrazach "Uczta Baltazara", "Sława i chwała", "Serce na dłoni" oraz "Jeszcze nie wieczór", gdzie grała samą siebie. Pojawiła się w popularnym serialu "Na dobre i na złe". W wieku 88 lat zadebiutowała, jako poetka. Urodziła się 11 listopada 1912 roku. 10 rocznica

2016 - Zmarł Janusz Muniak, muzyk jazzowy, saksofonista, flecista, aranżer i kompozytor. W latach 60. i 70. współpracował między innymi z Tomaszem Stańką, Krzysztofem Komedą, Andrzejem Trzaskowskim, Janem Ptaszynem Wróblewskim. W 1979 roku stworzył własną grupę - Janusz Muniak Quartet. W plebiscycie miesięcznika "Jazz Forum" - Jazz Top 2011 artysta zyskał miano najlepszego saksofonisty w Polsce. W 2015 roku uhonorowany został Złotym Fryderykiem za całokształt działalności. Urodził się 3 czerwca 1941 roku.

2017 - Zmarł kapitan Zdzisław Kazimierz Kwieciński, pseudonim "Szary”, działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej. Od 1933 działał w harcerstwie. W trakcie kampanii wrześniowej w 1939 roku walczył, jako ochotnik. Od 1940 w Szarych Szeregach w wywiadzie terenowym, uczestnik "małego sabotażu” i akcji zbrojnych. W Powstaniu Warszawskim walczy w Śródmieściu w batalionie "Iwo”. Za działalność w czasie okupacji był represjonowany po 1945 roku. Urodził się 22 marca 1922 roku.

2018 - Zmarł Jerzy Jedlicki, historyk idei, profesor nauk humanistycznych, działacz opozycji antykomunistycznej. W latach 1952-1968 był członkiem PZPR, którą opuścił w ramach protestu wobec wydarzeń marcowych. Był jedynym pracownikiem Instytutu Historii PAN, który wówczas zrezygnował z członkostwa w partii. Był sygnatariuszem "Memoriału 101", będącego wystąpieniem polskich intelektualistów przeciwko zmianom Konstytucji PRL. Od 1977 zajmował się organizacją Uniwersytetu Latającego, był członkiem założycielem i wykładowcą Towarzystwa Kursów Naukowych. Współpracował ze Studenckim Komitetem Solidarności. W czasie stanu wojennego internowany, jako członek Solidarności. Urodził się 14 czerwca 1930 roku.

2019 - Zmarł profesor Andrzej Poppe, historyk, bizantynolog. Specjalizował się w historii średniowiecznej Rusi i stosunkach bizantyńsko-ruskich. Członek Rady naukowej Ukraińskiego Czasopisma Historycznego. Pochodził z Kresów Wschodnich. W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, aresztowany, w latach 1944-1946 pracował jako górnik w ZSRR. Urodził się 12 lipca 1926 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarła Mary Higgins Clark, właściwie Mary Theresa Eleanor Higgins Clark Conheeney, amerykańska pisarka. Autorka wielu bestsellerów, duża część z nich została zekranizowana. Napisała między innymi powieści wydane w Polsce: "W pajęczynie mroku", "Pusta kołyska", "Krzyk pośród nocy", "Milczący świadek". Urodziła się 24 grudnia 1927 roku.

2020 - Wielka Brytania wystąpiła z Unii Europejskiej.

2021 - Zmarł profesor Andrzej Kossakowski, twórca toruńskiej szkoły fizyki matematycznej, emerytowany wykładowca Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Specjalizował się w fizyce matematycznej i kwantowej teorii układów otwartych, która rozwijana przez niego w latach 70. stanowi podstawę kwantowej teorii informacji. Urodził się 28 lutego 1938 roku.

2022 - Zmarł Władysław Gołąb, adwokat i działacz społeczny, wieloletni prezes Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach. Jako pierwszy w Polsce , będąc osobą niewidomą otrzymał uprawnienia adwokackie. działał na rzecz upowszechnienia nauki przez osoby niewidome i niedowidzące, publikował artykuły i prowadził wykłady na temat praw osób z niepełnosprawnością wzroku. Od 1975 roku był prezesem Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem św. Brata Alberta. Urodził się 12 kwietnia 1931 roku.

2023 - Zmarła Anna Czerwińska, wybitna alpinistka i himalaistka, zdobywczyni sześciu ośmiotysięczników i Korony Ziemi - najwyższych szczytów wszystkich kontynentów. Jako druga Polka, po Wandzie Rutkiewicz, stanęła na szczycie Mount Everestu w maju 2000 roku. Mając wówczas 51 lat, była najstarszą kobietą, która zdobyła najwyższą górę Ziemi, wznoszącą się na wysokość 8848 metrów. Wśród zdobytych przez nią ośmiotysięczników były też: Lhotse, Nanga Parbat, Czo Oju, Gaszerbrum II i Makalu. Wielokrotnie brała udział w wyprawach wspinaczkowych, między innymi z Wandą Rutkiewicz i Krystyną Palmowską. Była autorką licznych artykułów w prasie zajmującej się tematyką górską, a także kilkunastu książek, wśród nich takich tytułów jak: "Nanga Parbat góra o złej sławie", "Korona Ziemi" czy "GórFanka. Na szczytach Himalajów". Urodziła się 10 lipca 1949 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-03-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 marca - Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. » więcej 2024-03-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 marca 322 pne. - Zmarł Arystoteles, grecki filozof. Jeden z trzech - obok Sokratesa i Platona - najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Był twórcą… » więcej 2024-03-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 marca - Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Jest poświęcony pamięci osób, które sprzeciwiały się ustrojom totalitarnym i masowym zbrodniom w… » więcej 2024-03-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 marca - Dzień Wiedzy o Dysocjacyjnych Zaburzenia Osobowości. 5 marca - Dzień Europejskiego Geodety i Geoinformacji, obchodzony od 2012 z inicjatywy Europejskiej… » więcej 2024-03-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 marca - Na Litwie obchodzone są Kaziuki - w Wilnie odpustowy jarmark z okazji święta Świętego Kazimierza. 4 marca - Światowy Dzień Nauk Inżynieryjnych… » więcej 2024-03-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 marca - Międzynarodowy Dzień dla Ucha i Słuchu - ustanowiony z inicjatywy światowej organizacji zdrowia WHO 3 marca - Międzynarodowy Dzień Pisarzy… » więcej 2024-03-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02 marca 1333 - Zmarł Władysław Łokietek, książę kujawsko-łęczycki, król Polski. Rozpoczął proces scalania ziem polskich: zajął Kraków, odzyskał… » więcej 2024-03-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 marca - Światowy Dzień Obrony Cywilnej, ustanowiony przez zgromadzenie ogólne Międzynarodowej Organizacji Obrony Cywilnej w 1990 roku. 1 marca - Międzynarodowy… » więcej 2024-02-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 lutego - Dzień Chorób Rzadkich obchodzony co roku ostatniego dnia lutego, zapoczątkowany przez Europejską Federację Rodziców Pacjentów i Pacjentów z… » więcej 2024-02-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 lutego - Dzień Chorób Rzadkich. 28 lutego - Święto narodowe Finlandii - Dzień Kalewali, obchodzony w rocznicę opublikowania w 1835 roku eposu narodowego… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »