Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-01-29, 01:18 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

29 stycznia - Międzynarodowy Dzień Puzzli.

29 stycznia - Dzień Składanki i Łamigłówki.
1342 - Zmarł Ludwik Burbon, zwany także Kulawym, diuk Bourbon, hrabia Clermont i La Marche, protoplasta dynastii Burbonów. Prawdopodobnie cierpiał na zaburzenia psychiczne, często przechodził załamania nerwowe. Chorobę odziedziczył po nim najstarszy syn i jego dzieci, w tym Joanna de Burbon, przyszła królowa Francji, matka króla Karola VI Szalonego. Urodził się w 1279 roku.

1402 - Król Polski Władysław II Jagiełło poślubił swą drugą żonę Annę Cylejską. Małżeństwo z Anną von Cilli, córką Wilhelma von Cilli, w Polsce zwaną Anną Cylejską zaleciła Jagielle przed swoją śmiercią jego pierwsza żona - Jadwiga. Anna była wnuczką Kazimierza Wielkiego, więc jej pokrewieństwo z Piastami zapewnić miało królowi utrzymanie tronu. Anna zmarła w 1416 roku, Jagiełło miał z nią córkę Jadwigę. Po jej śmierci król poślubił 2 maja 1417 roku w Elżbietę Granowską, córkę Ottona z Pilczy, którą tym razem sam sobie obrał, jako żonę. Czwartą żoną Jagiełły była Zofia Holszańska, z którą miał trzech synów.

1477 - Zmarł Grzegorz z Sanoka, duchowny katolicki, poeta polsko-łaciński, profesor Akademii Krakowskiej, arcybiskup lwowski w latach 1451-1477, pierwszy przedstawiciel humanizmu w Polsce. Założył osadę Dunajów pod Lwowem, gdzie stworzył pierwszy w Polsce dwór humanistyczny, w którym gościł między innymi włoski humanista Filippo Buonaccorsi, czyli Filip Kallimach. Urodził się około 1407 roku.

1616 - Holender Willem Corneliszoon Schouten, jako pierwszy opłynął Przylądek Horn, który nazwał na cześć swojego rodzinnego miasteczka. Horn to skalisty przylądek położony na wyspie Hornos, w archipelagu Ziemi Ognistej, należącym do Chile. Stanowi najdalej na południe wysunięty punkt Ameryki Południowej. Opłynięcie Przylądka Horn jest trudnym zadaniem, ze względu na panujące tam zwykle trudne warunki pogodowe. Tylko w 1905 roku zatonęły tam 43 żaglowce, a z 15 z nich nikt się nie uratował. Obecnie przepływającym statkom zadanie ułatwia utrzymywana przez Chile latarnia morska.

1655 - Pod Ochmatowem doszło do bitwy między wojskami polskimi, wspieranymi przez Tatarów, a armią kozacko-rosyjską. Była to jedna z najkrwawszych bitew podczas wojny polsko-rosyjskiej, toczącej się w latach 1654-1667. Całkowite straty rosyjsko-kozackie wyniosły prawdopodobnie dziewięć tysięcy ludzi. Ostatecznie bitwa nie została rozstrzygnięta: strona polsko-tatarska nie zadała druzgocącej klęski przeciwnikowi, natomiast Kozacy i Rosjanie zdołali wyrwać się z pułapki.

1720 - Urodził się Franciszek Bohomolec, jezuita, komediopisarz, publicysta i pedagog, nazwany "ojcem komedii". Był redaktorem i wydawcą "Kuriera Warszawskiego", współzałożycielem "Monitora", głównego czasopisma polskiego oświecenia. Napisał komedie: "Małżeństwo z kalendarza”, "Pijacy”, ”Pan dobry” i "Czary”, oraz liczne wiersze okolicznościowe, wśród nich "Kurdesz nad kurdeszami". Zmarł 24 kwietnia 1784 roku.

1781 - W Monachium odbyła się premiera opery "Idomeneusz, król Krety" z muzyką Wolfganga Amadeusa Mozarta i librettem Giambattisty Varesco. Utwór powstał w 1780 na zamówienie teatru dworskiego elektora bawarskiego Karla Theodora. Prapremiera spotkała się z przychylnym przyjęciem krytyki. Mozart planował przerobić tę operę na bardziej nowoczesną, jednak nie zrealizował swoich zamierzeń. Za jego życia opera została wykonana jeszcze raz, w pałacu książąt Auersperg w Wiedniu w 1786 roku.

1828 - Utworzony został Bank Polski Królestwa Polskiego. Dekret w tej sprawie wydał car Mikołaj I Pawłowicz Romanow, który tytułował się też królem Polski. Siedzibą banku był nowy gmach na rogu ulic Elektoralnej i Senatorskiej w Warszawie. Bank Polski zyskał wyłączność na emisję banknotów i zwolnienie swojego kapitału od podatków. Kapitał zakładowy banku wynosił początkowo 30 milionów złotych polskich i był wyższy od łącznego kapitału wszystkich istniejących w Polsce prywatnych banków. W 1885 roku Bank Polski został zlikwidowany i przekształcony w oddział rosyjskiego Banku Państwa.

1831 - Powstanie listopadowe: Sejm powołał Rząd Narodowy Królestwa Polskiego z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim, jako prezesem. Rząd skupiał się na sprawach związanych z prowadzeniem wojny z Rosją. Zajął się między innymi przeprowadzeniem rekwizycji, sprzedażą i zastawem dóbr narodowych, w celu pozyskania środków potrzebnych na prowadzenie działań wojennych. Wziął na siebie zapewnienie zaopatrzenia stale rosnącej liczby wojsk powstańczych. Działał do września 1831 roku, do upadku powstania listopadowego.

1845 - Pierwsza publikacja "Kruka" autorstwa Edgara Allana Poe. Poemat opowiada o tajemniczej wizycie, jaką potrafiący mówić kruk złożył mężczyźnie zrozpaczonemu po stracie ukochanej. Przedstawia powolny proces przechodzenia mężczyzny w stan szaleństwa.

1846 - Urodził się Karol Olszewski, fizyk i chemik. Wraz z Zygmuntem Wróblewskim dokonał w 1883 roku pierwszego na świecie skroplenia tlenu oraz azotu. Później obaj uczeni zestalili także dwutlenek węgla i metanol. Dzięki badaniom tych uczonych Kraków był jednym z niewielu ośrodków europejskich, w których osiągano temperatury poniżej minus 100 stopni. Karol Olszewski przyczynił się także do rozwoju rentgenografii. Pierwsze zdjęcie wykonał wraz z profesorem Alfredem Obalińskim w Katedrze Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1896 roku, rok po odkryciu Röntgena. Zmarł 24 marca 1915 roku.

1856 - Urodził się Aleksander Brückner, slawista, historyk kultury i literatury polskiej. Odnalazł w Bibliotece Petersburskiej "Kazania świętokrzyskie", które opracował i opublikował. Pod koniec XIX wieku opracował spuściznę literacką po barokowym poecie Wacławie Potockim. Jest autorem ponad 1,5 tysiąca prac naukowych. Zmarł 24 maja 1939 roku.

1860 - Urodził się Antoni Czechow, rosyjski dramatopisarz i nowelista. Jego talent odkrył Konstanty Stanisławski, reformator teatru, dzięki któremu sztuki Czechowa zaistniały na scenie. Do najbardziej znanych dramatów Czechowa należą: "Mewa”, "Wujaszek Wania”, "Trzy siostry”, "Wiśniowy sad” i "Płatonow”. Zmarł 15 lipca 1904 roku.

1866 - Urodził się Romain Rolland, francuski pisarz, uznawany za ojca powieści - rzeki, historyk sztuki, muzykolog. Autor 10-tomowej, monumentalnej powieści: "Jan Krzysztof", która opisuje życie genialnego muzyka niemieckiego Jana Krzysztofa Kraffta. W 1915 roku Rolland otrzymał literacką Nagrodę Nobla za "wielki idealizm jego utworów literackich, współczucie i umiłowanie prawdy, z którą opisuje różne charaktery ludzkie”. Zmarł 30 grudnia 1944 roku.

1876 - Urodził się Adam Grzymała-Siedlecki, krytyk literacki i teatralny, dramatopisarz, tłumacz, prozaik, reżyser. Był założycielem i dyrektorem Teatru Ludowego w Krakowie, kierownikiem literackim Teatru imienia Słowackiego również w stolicy Małopolski i Teatru Rozmaitości w Warszawie. Autor komedii - "Pani ministrowa", "Czwarty do brydża" oraz zbioru szkiców i studiów teatralnych "Na orbicie Melpomeny". Zmarł 29 stycznia 1967 roku.

1878 - Zmarł Bruno Hildebrand, niemiecki ekonomista. Kwestionował istnienie ogólnych praw ekonomicznych, przypisując historii podstawową rolę w poznawaniu zasad rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów. Jako pierwszy obnażył błąd istoty teorii ekonomicznych Karola Marksa. Urodził się 6 marca 1812 roku.

1882 - W Oświęcimiu urodził się Tadeusz Makowski, malarz, grafik; przedstawiciel Ecole de Paris, większość swojego życia tworzył w Paryżu. Częstym tematem jego obrazów były dzieci w scenach z życia wiejskiego, teatralnych, maskaradowych i karnawałowych, w prymitywizowanej i częściowo geometryzowanej formie. Zmarł 1 listopada 1932 roku.

1886 - Karl Benz opatentował swój pierwszy automobil. Był to trzykołowy pojazd z silnikiem spalinowym i elektrycznym zapłonem. Nie miał skrzyni biegów. Pojazd osiągał prędkość maksymalną 16 kilometrów na godzinę. Został zaprezentowany po raz pierwszy w 1884 roku wcześniej w Mannheim w Niemczech.

1889 - Urodził się Jan Piwowarczyk, ksiądz, etyk, publicysta, działacz Chrześcijańskiej Demokracji, rektor seminarium duchownego w Krakowie, współzałożyciel "Tygodnika Powszechnego", wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zmarł 29 grudnia 1959 roku. 135 rocznica

1893 - Urodził się Wacław Jędrzejewicz, żołnierz Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej, dyplomata, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, współzałożyciel Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, autor prac historycznych i wspomnień. Zmarł 1 grudnia 1993 roku.

1893 - Urodził się Roman Umiastowski, żołnierz, historyk wojskowości, pisarz science-fiction. Podczas kampanii wrześniowej był szefem propagandy w Sztabie Naczelnego Wodza. 6 września 1939, krótko przed północą, wezwał przez radio mieszkańców Warszawy do udziału w budowie barykad i umocnień wobec bezpośredniego zagrożenia miasta przez Niemców. Odezwa wywołała panikę i ewakuację Warszawiaków, a Umiastowski został odwołany z funkcji szefa propagandy. Pod pseudonimem "Bolesław Żarnowiecki" wydał dwie powieści science fiction. Zmarł 29 grudnia 1982 roku.

1907 - We Lwowie założono Karpackie Towarzystwo Narciarzy. Było to pierwsze polskie stowarzyszenie narciarskie. W zebraniu założycielskim udział wzięło 22 miłośników turystyki górskiej. Celem towarzystwa był rozwój narciarstwa i turystyki zimowej w Karpatach Wschodnich.

1911 - Zmarł Wacław Nałkowski, geograf, pedagog, publicysta społeczny i literacki, metodolog i syntetyk geografii. Ojciec pisarki Zofii Nałkowskiej. Autor wielu prac z dziedziny geografii, między innymi: "Polska”, "Zarys geografii powszechnej” i "Geografia fizyczna”. Jako entuzjasta geografii, Nałkowski podkreślał konieczność powstania Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Urodził się 19 listopada 1851 roku.

1913 - W Warszawie został otwarty Teatr Polski, utworzony z inicjatywy Arnolda Szyfmana. Pierwszym przedstawieniem był wyreżyserowany przez Szyfmana "Irydion" Zygmunta Krasińskiego. Teatr Polski, z pierwszą w Polsce sceną obrotową, szybko stał się przodującą warszawską sceną wystawiającą cieszące się dużą popularnością spektakle monumentalne: "Dziady" i "Kordiana". Arnold Szyfman zbudował zespół, który składał się z wielu osobowości, między innymi Aleksandra Zelwerowicza, Jerzego Leszczyńskiego, Kazimierza Junoszę-Stępowskiego, Józefa Węgrzyna i Stefana Jaracza.

1913 - Zmarł Władysław Bełza, poeta neoromantyczny, publicysta, autor utworów dla dzieci i młodzieży, współzałożyciel pisma "Promyk". Największą popularność zyskał jego wiersz "Wyznanie wiary dziecięcia polskiego" z 1900 roku, zaczynający się od słów: "Kto ty jesteś? Polak mały...". Urodził się 17 października 1847 roku.

1916 - I wojna światowa: niemieckie sterowce przeprowadziły pierwsze bombardowanie Paryża. Maszyny zrzuciły ponad tysiąc kilogramów ładunków wybuchowych. Zginęło ponad 20 osób, a 30 było rannych. Jeden ze sterowców został poważnie uszkodzony przez obronę przeciwlotniczą.

1918 - Zmarł Jan August Kisielewski, dramatopisarz i krytyk, znawca i krytyk teatralny, eseista, współtwórca kabaretu Zielony Balonik. Jego dwie sztuki - "W sieci" i "Karykatury", odzwierciedlające konflikt między indywidualizmem artysty a moralnością mieszczańską, należą dziś do klasyki teatru modernistycznego. Urodził się 8 lutego 1876 roku.

1919 - Przewodniczący Polskiego Komitetu Narodowego Roman Dmowski przedstawił na konferencji pokojowej w Paryżu postulaty odnośnie granicy naszego kraju po I wojnie światowej. Równocześnie uczestnicy konferencji dostali do wglądu mapę przygotowaną przez polską delegację. W pierwszej wersji w skład Polski włączono etniczną Litwę, w następnej zastała ona pominięta, ale Wilno pozostawiono w granicach naszego kraju. Na tej historycznej mapie zarysowano terytorium postulowanej odrodzonej Polski. Z ziem należących do państwa niemieckiego obejmowało ono całą Wielkopolskę, Pomorze Gdańskie z Gdańskiem, Toruniem, Bydgoszczą i Elblągiem, Powiśle, Warmię, Mazury, Górny Śląsk z prawie całą Opolszczyzną oraz niewielkie skrawki Dolnego Śląska. Z zaboru rosyjskiego włączono Królestwo Polskie, bez północnej części guberni suwalskiej, oraz gubernie wileńską, grodzieńską, mińską, zachodnią część guberni witebskiej, wołyńską oraz niewielki zachodni skrawek guberni podolskiej. Z zaboru austriackiego zaś całą Galicję, dużą część Śląska Cieszyńskiego oraz północne gminy Spisza i Orawy. 105 rocznica

1919 - Stany Zjednoczone uznały niepodległość Polski. 105 rocznica

1923 - Zmarł Kazimierz Bielenin, archeolog i historyk sztuki. Zajmował się wykopaliskami na Kielecczyźnie i terenach świętokrzyskich. Należał do grona inicjatorów utworzenia w Nowej Słupi Muzeum Starożytnego Hutnictwa w 1960 roku oraz zorganizowania w tej miejscowości corocznej imprezy popularnonaukowej "Dymarki Świętokrzyskie". Prowadził także badania na terenie Austrii. Zmarł 19 listopada 2011 roku.

1934 - Zmarł Fritz Haber, niemiecki chemik, pochodzenia żydowskiego. Opracował metodę syntezy amoniaku z azotu i wodoru, za co w 1918 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. W latach 20. XX wieku jego współpracownicy pod jego nadzorem opracowali technologię produkcji cyklonu B, który chociaż początkowo był przewidziany, jako środek do dezynfekcji i dezynsekcji, został później zastosowany przez Niemców w komorach gazowych podczas II wojny światowej. Sam Haber po dojściu Hitlera do władzy wiernie służył faszyzmowi, za co został potępiony przez naukowców w innych krajach. Urodził się 9 grudnia 1868 roku. 90 rocznica

1941 - Urodził się Henryk Apostel, piłkarz, trener. Od 1977 do 1984 roku był szkoleniowcem reprezentacji Polski do lat 18 i 21. Tę pierwszą dwukrotnie doprowadził do drugiego miejsca w mistrzostwach Europy. Wyników z pracy z młodzieżą nie powtórzył z dorosłą kadrą, którą prowadził w latach 1993-1995. Pracował też w Śląsku Wrocław i Lechu Poznań. Od 1999 do 2008 roku był wiceprezesem do spraw szkolenia w Polskim Związku Piłki Nożnej.

1943 - Niemiecka żandarmeria spacyfikowała wsie Budy i Huta Dzierążyńska na Zamojszczyźnie, mordując 71 Polaków oraz wieś Sumin, gdzie zabito 50 osób, w większości Ukraińców. Niemcy przeprowadzili pacyfikacje w czasie akcji wysiedleńczej Zamojszczyzny.

1944 - W Koniuchach, dziś na terenie Litwy, dawniej II Rzeczypospolitej w województwie nowogródzkim, partyzanci sowieccy, rosyjscy i litewscy zamordowali co najmniej 38 Polaków. Przed atakiem wieś zamieszkana była przez około 300 polskich mieszkańców. Sowieccy partyzanci wcześniej często rekwirowali mieszkańcom wsi żywność, ubrania i bydło. Większość partyzantów była zbiegami z obozów jenieckich. 80 rocznica

1944 - W okolicach Podłęża, 16 kilometrów na wschód od Krakowa, oddział "Błyskawica” Armii Krajowej przeprowadził nieudany atak na jadącego pociągiem do Lwowa gubernatora Hansa Franka. Wybuch nastąpił tuż za ostatnią osią salonki, która podróżował Frank. Nikomu z Niemców nic się nie stało. W odwecie za ten atak Niemcy rozstrzelali 100 Polaków. 80 rocznica

1945 - Urodził się Tom Selleck, amerykański aktor, producent i scenarzysta. Uznanie i sławę zdobył kreacją detektywa Thomasa Sullivana Magnum w serialu "Magnum", za którą został uhonorowany w 1984 roku nagrodą Emmy, a w 1985 roku odebrał nagrodę Złotego Globu. Grał między innymi w komediach "Trzech mężczyzn i dziecko" i " Przodem do tyłu" oraz serialach "Przyjaciele" i "Zaprzysiężeni".

1945 - Powstała niepodległościowa organizacja konspiracyjna "NIE", na czele, której stanął generał August Emil Fieldorf "Nil". Jej zadaniem było kontynuowanie walki o niepodległość Polski po wkroczeniu Armii Czerwonej. Przy doborze członków obowiązywały surowe kryteria - ścisła konspiracja i przede wszystkim nakaz zrywania kontaktów z AK. Bezpośrednie działania "NIE" miała podjąć po rozwiązaniu Armii Krajowej 19 stycznia 1945. Organizacja została jednak sparaliżowana po aresztowaniu generała Fieldorfa i generała Leopolda Okulickiego. Organizację rozwiązano 7 maja 1945 roku.

1946 - Oddział Pogotowia Akcji Specjalnej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego dowodzony przez Romualda Rajsa pseudonim "Bury” zabił 16 mieszkańców wsi Zaleszany na Podlasiu i całą ją spalił. Wieś była zamieszkała przez prawosławnych Białorusinów. 1 października 1949 roku Rajs został na karę śmierci. Wyrok wykonano 30 grudnia 1949 w Białymstoku. Nieznane jest miejsce jego pochówku. W 1995 roku Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważnił wyrok śmierci na Romualda Rajsa, uzasadniając, że "walczył o niepodległy byt państwa polskiego” a wydając rozkazy dotyczące między innymi pacyfikacji białoruskich wsi, działał w stanie wyższej konieczności, zmuszającym do podejmowania działań nie zawsze jednoznacznych etycznie.

1946 - Zmarła Bolesława Lament, założycielka Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny, błogosławiona Kościoła katolickiego. Zgromadzenie założyła w 1905 roku w Mohylewie, obecnie na terenie Białorusi. Jego celem jest wspomaganie dzieła zjednoczenia chrześcijan i umacnianie katolików w wierze. Została beatyfikowana 5 czerwca 1991 roku przez papieża Jana Pawła II. Urodziła się 3 lipca 1862 roku.

1946 - Powstało państwowe przedsiębiorstwo połowów dalekomorskich "Dalmor". Pierwszym statkiem firmy był "Kastor", na którym polską banderę podniesiono w Londynie 4 maja 1946 roku. 18 maja 1946 roku "Kastor" wpłynął do gdyńskiego portu pod dowództwem jednego z pierwszych polskich szyprów rybołówstwa dalekomorskiego - Pawła Gicy. W okresie prosperity firma zatrudniała około 7,5 tysiąca osób i dysponowała flotą 70 statków.

1947 - Urodziła się Linda Brown Buck, amerykańska mikrobiolog. Za osiągnięcia w badaniach nad receptorami węchowymi i układem węchowym w 2004 roku otrzymała Nagrodę Nobla razem z Richardem Axelem w dziedzinie medycyny. Linda Buck i Richard Axel odkryli, w jaki sposób nos człowieka rozpoznaje, a jego mózg zapamiętuje około 10 tysięcy różnych zapachów.

1948 - Urodziła się Halina Golanko, aktorka niezawodowa i modelka. W 1973 roku otrzymała nagrodę aktorską na festiwalu I Międzynarodowe Spotkania Filmowe "Młodzież na ekranie" w Koszalinie za rolę w filmie "Uciec jak najbliżej". Grała między innymi w filmach: "Kolumbowie", "Bez znieczulenia", "Sekret Enigmy" i "Kariera Nikodema Dyzmy".

1949 - Urodził się Tommy Ramone, amerykański muzyk rockowy; współzałożyciel i perkusista zespołu Ramones. Był ostatnim żyjącym członkiem założycielskiego składu grupy. Zmarł 11 lipca 2014 roku. Ramones jest uważany za pierwszą grupę grającą punk rocka. Powstał w nowojorskiej dzielnicy Queens w 1974. Wszyscy jego członkowie nosili pseudonim artystyczny Ramone, choć w żaden sposób nie byli ze sobą spokrewnieni. Muzycy Ramones wpłynęli także na modę - od nazwy zespołu przyjęła się nazwa charakterystycznej krótkiej asymetrycznej kurtki skórzanej z ukośnym suwakiem - "ramoneski". 75 rocznica

1954 - Urodziła się Oprah Winfrey, amerykańska aktorka, producentka filmowa, prezenterka telewizyjna, autorka i prowadząca talk show "The Oprah Winfrey Show", zaliczany do najbardziej znanych i liczących się audycji telewizyjnych w Stanach Zjednoczonych. W 2008 roku Oprah Winfrey, znalazła się na szczycie listy "Forbes" największych gwiazd świata. Czasopismo "Time" wpisało ją na listę 100 najbardziej wpływowych ludzi XX wieku. Czasopismo "Life" uznało ją za najbardziej wpływową czarnoskórą kobietę z jej pokolenia. Winfrey, jako pierwsza Afroamerykanka wypracowała majątek przekraczający miliard dolarów. Międzynarodowa Kapituła Orderu Uśmiechu przyznała jej w 2008 roku Order Uśmiechu. 70 rocznica

1955 - Urodził się Jan Pospieszalski, muzyk, aranżer i kompozytor, dziennikarz i publicysta, autor programów radiowych i telewizyjnych. W 1976 zastąpił Ryszarda Kaczmarka w zespole Czerwone Gitary. Od 1980 współpracował z duetem fortepianowym Marek i Wacek. W połowie lat 80. grał w zespole Woo Boo Doo, którego był także menedżerem, a po jego rozpadzie od 1986 do 1998 był basistą i menedżerem zespołu Voo Voo. W 1993 wydał z rodziną autorskie opracowanie kolęd - Kolędy Pospieszalskich. Od wielu lat prowadzi programy w Telewizji Polskiej i Polskim Radiu.

1956 - Urodził się Jan Jakub Kolski, reżyser, scenarzysta, operator i producent. Autor filmów dokumentalnych, fabularnych, sztuk teatralnych, książek i piosenek. Ma na swoim koncie kilkanaście autorskich filmów pełnometrażowych. Na dużym ekranie zadebiutował w roku 1990 filmem "Pogrzeb kartofla". Ogólnopolską popularność przyniósł Kolskiemu w 1993 roku "Jańcio Wodnik". Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W listopadzie 2019 otrzymał tytuł profesora sztuki.

1957 - W więzieniu na Montelupich w Krakowie został powieszony seryjny morderca Władysław Mazurkiewicz, zwany "Eleganckim mordercą" lub też "Pięknym Władkiem". Przed sądem udowodniono mu sześć zabójstw.

1962 - Urodziła się Olga Tokarczuk, pisarka, eseistka, poetka i autorka scenariuszy, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018. Zdobywczyni The Man Booker International Prize 2018 za powieść "Bieguni" oraz dwukrotnie Nagrody Literackiej "Nike” za powieści: "Bieguni" i "Księgi Jakubowe". W 2019 roku zapowiedziała powołanie fundacji, która za swoje cele obierze wspieranie i promocję polskiej kultury, działanie na rzecz praw człowieka oraz ochronę środowiska, w tym walkę o prawa zwierząt. Do jej rady powołani zostali Agnieszka Holland i Irek Grin, szef Wrocławskiego Domu Literatury.

1963 - Z powodu sprzeciwu Francji załamały się negocjacje w sprawie wejścia Wielkiej Brytanii do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Generał Charles de Gaulle, który był prezydentem Francji do końca kwietnia 1969 roku, dążył do wyparcia amerykańskich wpływów z kontynentu i dlatego blokował akces proamerykańskiej Wielkiej Brytanii do EWG. Dopiero w grudniu 1969 roku szefowie państw i rządów członków EWG zdecydowali o podjęciu rozmów z Wielką Brytanią na temat przyłączenia kraju do Wspólnoty, co nastąpiło od 1973 roku.

1964 - Rozpoczęły się IX Zimowe Igrzyska Olimpijskie w austriackim Innsbrucku. Organizatorzy natrafili na wyjątkowo nieprzychylną pogodę. Aby rozegrać konkurencję narciarskie zmuszeni byli do przetransportowania ogromnych ilości śniegu z górnych partii Alp. Podczas przygotowań do zawodów śmiertelny wypadek odniósł polski saneczkarz Kazimierz Skrzypecki. Został uczczony minutą ciszy podczas ceremonii otwarcia igrzysk. Polska nie zdobyła na tej imprezie żadnego medalu. 60 rocznica

1966 - Urodził się Romário, właściwie - Romário da Souza Faria, brazylijski piłkarz, który występował na pozycji napastnika, reprezentant kraju. Mistrz świata z 1994 roku, dwukrotny mistrz Copa América w 1989 i 1997 roku. Uważany jest za jednego z najlepszych napastników w historii piłki nożnej. W swojej karierze strzelił ponad tysiąc goli - jednak w swój dorobek wliczył trafienia nie tylko z oficjalnych meczów seniorów, ale także młodzieżowych, towarzyskich i pokazowych. Na stadionie Vasco da Gama, zwanym Sao Januário, za jedną z bramek znajduje się pomnik Romário, uhonorowujący tysięcznego gola i wkład piłkarza w historię klubu i brazylijskiej piłki nożnej. Piłkarz padł ofiarą oszustwa, ze strony polskiego obywatela Piotra O., który wyłudził od Romário prawie pięć milionów dolarów.

1967 - Zmarł Adam Grzymała-Siedlecki, krytyk literacki i teatralny, dramatopisarz, tłumacz, prozaik, reżyser. Był założycielem i dyrektorem Teatru Ludowego w Krakowie, kierownikiem literackim Teatru imienia Słowackiego również w stolicy Małopolski i Teatru Rozmaitości w Warszawie. Autor komedii: "Pani ministrowa", "Czwarty do brydża" oraz zbioru szkiców i studiów teatralnych "Na orbicie Melpomeny". Urodził się 29 stycznia 1876 roku.

1978 - Zmarł Stanisław Dygat, pisarz, felietonista, dramaturg oraz scenarzysta filmowy. Zadebiutował w 1946 powieścią "Jezioro Bodeńskie", która w 1986 roku została przeniesiona na ekran przez Janusza Zaorskiego. Sfilmowano również kolejną powieść Dygata, wydane w 1948 roku "Pożegnania". Film wyreżyserował Wojciech Jerzy Has. W 1967 roku Janusz Morgenstern nakręcił film pod tytułem "Jowita", który był ekranizacją powieści "Disneyland". Stanisław Dygat był też tłumaczem, przełożył na polski między innymi "Wieczór Trzech Króli" Szekspira oraz "Króla Edypa" Sofoklesa. Urodził się 5 grudnia 1914 roku.

1978 - Szwecja, jako pierwszy kraj na świecie wprowadziła zakaz sprzedaży sprayów zawierających freon uszkadzający powłokę ozonową.

1979 - Palestyńscy terroryści zdetonowali w godzinach szczytu bombę zegarową ukrytą w koszu na śmieci w supermarkecie w izraelskim mieście Netanja. Zginęły dwie osoby, a 34 zostały ranne. 45 rocznica

1981 - Urodziła się Roma Gąsiorowska, aktorka. Wystąpiła między innymi w filmach: "Sala samobójców" i "Wojna polsko-ruska". Za główną rolę w filmie "Ki” w reżyserii Leszka Dawida została w 2011 roku nagrodzona "Złotymi Lwami” na 36. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Obecnie współpracuje z Teatrem Rozmaitości w Warszawie oraz z Teatrem Soho. Produkuje również niezależne spektakle teatraln

1983 - Zmarł Jan Malec - polityk ruchu ludowego, w okresie PRL poseł na sejm VII i VIII kadencji. W czasie II wojny światowej należał do Batalionów Chłopskich, po wojnie działał w organizacjach spółdzielczych. Był także politykiem Stronnictwa Ludowego a od 1949 roku Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Urodził się 31 styczni a1923 roku.

1986 - Pierwsze losowanie Super Lotka. W każdą środę losowano siedem kul spośród 49. Najniższym stopniem wygranej w tej grze była "czwórka", a najwyższym "siódemka". Oprócz wygranych pieniężnych w tej grze, dodatkowo losowano nagrody rzeczowe spośród wszystkich złożonych kuponów. W miejsce tej gry w 1991 roku wprowadzono środowe losowanie Dużego Lotka, któremu zaczęło towarzyszyć słynne wówczas hasło "Miliard w środę - miliard w sobotę".

1990 - Były przywódca NRD Erich Honecker został aresztowany pod zarzutem zdrady narodowej. Dzień później zwolniono go, bo prokuratura uznała, iż oskarżony jest zbyt chory by pozostawać w areszcie. Został na własną prośbę umieszczony w domu opieki społecznej prowadzonym przez kościół ewangelicki. W procesie, który mu wytoczono - Erich Honecker odpowiadał za zdradę stanu, korupcję oraz zbrodnie popełnione w czasie zimnej wojny, między innymi śmierć 172 osób, zastrzelonych podczas próby ucieczki z komunistycznej NRD. W 1993 roku proces został zawieszony ze względu na zły stan zdrowia oskarżonego. Choremu na raka Honeckerowi pozwolono na wyjazd do córki do Chile, gdzie zmarł 29 maja 1994 roku.

1990 - Uczestnicy XI Zjazdu PZPR, odbywającego się w Sali Kongresowej w Warszawie, przyjęli uchwałę o zakończeniu działalności partii. PZPR przez ponad 40 lat sprawowała w Polsce najpierw totalitarną, a następnie autorytarną władzę, dążącą do kontrolowania wszystkich sfer życia społecznego. Realizowała ideologię marksizmu-leninizmu. Po samorozwiązaniu PZPR część działaczy podjęła decyzję o założeniu dwóch nowych partii socjaldemokratycznych. Byli działacze PZPR założyli Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej, której głównymi przywódcami byli Aleksander Kwaśniewski, Leszek Miller i Mieczysław Rakowski.

1996 - Prezydent Jacques Chirac ogłosił definitywne zakończenie francuskiego programu prób jądrowych. Łącznie Francuzi przeprowadzili 221 takich detonacji. Pierwszy wybuch miał miejsce na Saharze w Algierii, wtedy jeszcze francuskiej kolonii, 13 lutego 1960. Ostatnia seria wybuchów została przeprowadzona 27 stycznia 1996 roku na francuskich wyspach na Pacyfiku, atolach Mururoa i Fangataufa.

1999 - Sekretarz generalny NATO Javier Solana wystosował list do ministra spraw zagranicznych Polski Bronisława Geremka zapraszający Polskę, by przystąpiła do NATO. Podobne listy wysłał do szefów dyplomacji Czech i Węgier. 12 marca 1999 roku Polska stała się oficjalnie stroną Traktatu Północnoatlantyckiego. 25 rocznica

2002 - W dorocznym orędziu o stanie państwa prezydent George W. Bush zaliczył Iran, Irak i Koreę Północną do tak zwanej "osi zła”. Mianem tym określił państwa, które według USA, prowadzą agresywną politykę zagraniczną, dążą do wyprodukowania broni masowego rażenia i wspierają międzynarodowy terroryzm.

2008 - Zmarł Leszek Owsiany, weteran II wojny światowej, sierżant pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, po wojnie awansowany na porucznika. Służył w 300 dywizjonie bombowym „Ziemi Mazowieckiej” i jako pilot 1586 eskadry specjalnego przeznaczenia. Uczestniczył w zrzutach dla AK, dokonał pięciu zrzutów dla walczącej Warszawy, startując z bazy w Brindisi we Włoszech. W czasie całej wojny wykonał 69 lotów bojowych. W sierpniu 1944 roku pilotowany przez niego Halifax został zestrzelony przez Niemców nad Bochnią i Leszek Owsiany trafił do niewoli. Przebywał w stalagu Lambsdorf, skąd został wyzwolony w marcu 1945, a następnie ewakuowany do wielkiej Brytanii. Do Polski wrócił w 1946 i zajął się ogrodnictwem. Przez kolejne 10 lat podlegał szykanom ze strony komunistycznych organów bezpieczeństwa. Urodził się 29 września 1919 roku. 15 rocznica

2011 - Zmarł Aleksander Abłamowicz, romanista, literaturoznawca, profesor Uniwersytetu Śląskiego. Przedmiotem jego zainteresowań naukowych była francuska literatura XX wieku, a szczególnie powieść-rzeka i surrealizm. Wykładał na uniwersytetach we Francji, Portugalii, Grecji, Kanadzie, Niemczech, Hiszpanii, USA i Czechach. Urodził się 12 maja 1932 roku.

2011 - Podczas Rewolucji w Egipcie prezydent Husni Mubarak pod naciskiem społecznym zdymisjonował rząd Ahmada Nazifa i powołał na nowego premiera Ahmada Szafika. Jednocześnie, po prawie 30-letnim wakacie na tym stanowisku, wiceprezydentem został Omar Suleiman.

2012 - Koncertem pod hasłem "Oto jestem" została zainaugurowana działalność Stadionu Narodowego w Warszawie. Obiekt został wybudowany w latach 2008-2011 w niecce byłego Stadionu Dziesięciolecia z myślą o turnieju finałowym Mistrzostw Europy UEFA - Euro 2012, które Polska organizowała wspólnie z Ukrainą. Stadion Narodowy to najnowocześniejsza arena w Polsce, która pod względem kubatury - 203 tysiące 920 metrów kwadratowych - jest największym tego typu obiektem w Europie. Jest to jedyny polski stadion posiadający zamykany dach, dzięki czemu jest niezależnym od warunków pogodowych miejscem wydarzeń sportowych oraz wielkich imprez kulturalnych. Łączna powierzchnia dachu wraz z częścią rozsuwaną wynosi cztery hektary. Podczas imprez sportowych obiekt jest w stanie pomieścić na trybunach ponad 58 tysięcy kibiców, zaś w czasie koncertów blisko 73 tysiące.

2015 - Zmarł Jan Skrzek, muzyk i kompozytor bluesowy, młodszy brat Józefa Skrzeka, również muzyka. Grał na harmonijce ustnej i fortepianie. Identyfikował się z kulturą Górnego Śląska, przez wiele lat mieszkał w Katowicach. Jego koncert zawsze był wydarzeniem. Miał świetny kontakt z publicznością. Urodził się 21 listopada 1953 roku.

2018 - Zmarła profesor Krystyna Emilia Łyczkowska, orientalistka, wykładowczyni asyrologii Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka tłumaczeń tekstów sumeryjskich i akadyjskich. Autorka prac: "Babilońska literatura mądrości", "Epos o Gilgameszu", "Pozycja społeczna kobiety w okresie staroasyryjskim na podstawie dokumentów z Kanesz w Azji Mniejszej" Urodziłą się 23 stycznia 1933 roku.

2018 - Zmarł Francisco Núnez Olivera, hiszpański superstulatek, który przed śmiercią był najstarszym żyjącym mężczyzną na świecie, którego wiek udowodniono - miał 113 lat. Przez większość życia pracował fizycznie na roli. W wieku 90 lat przeszedł operację usunięcia nerki, zaś w wieku 98 lat operację zaćmy. Urodził się 13 grudnia 1904 roku.

2019 - Zmarł James Ingram, amerykański wokalista, autor tekstów, producent muzyczny i multiinstrumentalista. Przedstawiciel muzyki soul. W 1985 roku wziął udział w nagraniu charytatywnej piosenki "We Are the World”. Nagrał pięć studyjnych albumów i dwie kompilacje. Zdobywca nagrody Grammy w 1985 roku. Urodził się 16 lutego 1952 lub 1956 roku. 5 rocznica

2021 - Zmarł ojciec Andrzej Koprowski, jezuita, twórca redakcji programów katolickich w Polskim Radiu i TVP, były dyrektor programowy Radia Watykańskiego. Urodził się 11 marca 1940 roku.

2021 - Zmarł Hilton Valentine, brytyjski gitarzysta, założyciel zespołu The Animals. Jego autorskie riffy gitarowe w utworach "Baby Let Me Take You Home” i "The House of the Rising Sun” przyczyniły się do wywindowania piosenek na pierwsze miejsca notowań muzycznych w wielu krajach, w tym w Anglii i Stanach Zjednoczonych. W 1994 roku został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame. Urodził się 21 maja 1943 roku.

2022 - Zmarł Ryszard Łukasiewicz, polityk, poseł na Sejm PRL IX kadencji. Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu po stronie partyjno-rządowej w podzespole do spraw środków masowego przekazu. Po przemianach ustrojowych współpracował z „Przeglądem”, „Trybuną” i „Przeglądem Socjalistycznym”. Wykładał na wydziale dziennikarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Działał w Stowarzyszeniu im. Ignacego Daszyńskiego i w Stowarzyszeniu „Pokolenia”. Urodził się 2 stycznia 1944 roku.

2023 - Zmarł Dmytro Pawłyczko - ukraiński poeta, tłumacz, krytyk literacki, działacz społeczny, polityk. Był ambasadorem Ukrainy w Polsce w latach 1999-2001. Autor tomów: "Czarna nić", "Nostalgia", "Naparstek" i innych. Tworzył także przekłady literatury anglojęzycznej. Współtworzył Deklarację Niepodległości Ukrainy. Urodził się 28 września 1929 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-03-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 marca - Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. » więcej 2024-03-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 marca 322 pne. - Zmarł Arystoteles, grecki filozof. Jeden z trzech - obok Sokratesa i Platona - najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Był twórcą… » więcej 2024-03-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 marca - Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Jest poświęcony pamięci osób, które sprzeciwiały się ustrojom totalitarnym i masowym zbrodniom w… » więcej 2024-03-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 marca - Dzień Wiedzy o Dysocjacyjnych Zaburzenia Osobowości. 5 marca - Dzień Europejskiego Geodety i Geoinformacji, obchodzony od 2012 z inicjatywy Europejskiej… » więcej 2024-03-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 marca - Na Litwie obchodzone są Kaziuki - w Wilnie odpustowy jarmark z okazji święta Świętego Kazimierza. 4 marca - Światowy Dzień Nauk Inżynieryjnych… » więcej 2024-03-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 marca - Międzynarodowy Dzień dla Ucha i Słuchu - ustanowiony z inicjatywy światowej organizacji zdrowia WHO 3 marca - Międzynarodowy Dzień Pisarzy… » więcej 2024-03-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02 marca 1333 - Zmarł Władysław Łokietek, książę kujawsko-łęczycki, król Polski. Rozpoczął proces scalania ziem polskich: zajął Kraków, odzyskał… » więcej 2024-03-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 marca - Światowy Dzień Obrony Cywilnej, ustanowiony przez zgromadzenie ogólne Międzynarodowej Organizacji Obrony Cywilnej w 1990 roku. 1 marca - Międzynarodowy… » więcej 2024-02-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 lutego - Dzień Chorób Rzadkich obchodzony co roku ostatniego dnia lutego, zapoczątkowany przez Europejską Federację Rodziców Pacjentów i Pacjentów z… » więcej 2024-02-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 lutego - Dzień Chorób Rzadkich. 28 lutego - Święto narodowe Finlandii - Dzień Kalewali, obchodzony w rocznicę opublikowania w 1835 roku eposu narodowego… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »