Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » 27 stycznia - Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach…

27 stycznia - Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, ustanowiony rezolucją ONZ w 2005 roku. Upamiętnia rocznicę wyzwolenia w 1945 roku największego niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau i ofiary pomordowane w czasie II wojny światowej.

27 stycznia - Dzień Pracownika Publicznych Służb Zatrudnienia, obchodzony w Polsce od 1919 roku.
1527 - Wojska litewskie pod wodzą księcia Konstantego Iwanowicza Ostrogskiego odniosły wielkie zwycięstwo w bitwie pod Olszanicą, na terytorium dzisiejszej Ukrainy, zabijając według różnych źródeł od 20 do 40 tysięcy Tatarów i uwalniając od 40 do 80 tysięcy osób wziętych w jasyr. 13 lutego 1527 roku Konstanty Ostrogski wjechał z całym orszakiem na Wawel i przed grobem świętego Stanisława złożył trofea wojenne.

1540 - Zmarła Aniela Merici, włoska święta, założycielka Zgromadzenia Sióstr Urszulanek, należąca do III Zakonu świętego Franciszka. Dążyła do odnowy Kościoła katolickiego poprzez działalność charytatywną i edukacyjną. Święta Aniela patronuje osobom niedomagającym, chorym i niepełnosprawnym, wspomaga przy utracie rodziców. Urodziła się 21 marca 1747 roku.

1606 - W Londynie rozpoczął się proces ośmiu uczestników zakończonego fiaskiem tak zwanego spisku prochowego, mającego na celu zamordowanie króla Anglii i Szkocji Jakuba I Stuarta. Jeden ze spiskowców - Guy Fawkes został zatrzymany z 36 beczkami prochu w podziemiach parlamentu. Śledztwo ujawniło spisek małej grupy angielskich katolików, który trwał dwa lata. Plan zakładał detonację ładunku pod Izbą Lordów w momencie otwarcia parlamentu i zabicie króla, przedstawicieli szlachty, biskupów oraz członków Izby Gmin. Po dwóch miesiącach procesu ośmiu zamachowców zostało skazanych na śmierć.

1649 - Powołana przez brytyjski Parlament Kadłubowy specjalna komisja wydała wyrok śmierci na króla Anglii i Szkocji Karola I Stuarta, uznając go za tyrana, zdrajcę i wroga ludu. Król odmówił uczestniczenia w procesie twierdząc, iż parlament nie ma prawa sądzić monarchy. Wyrok został wykonany 30 stycznia. 375 rocznica

1731 - Zmarł Bartolomeo di Francesco Cristofori, włoski muzyk i twórca instrumentów muzycznych, uważany za wynalazcę fortepianu. Początkowo jego wynalazek nie został dobrze przyjęty. Pierwsze egzemplarze nie znalazły uznania Jana Sebastiana Bacha ze względu na twardość klawiatury i brzmienie wysokich tonów. W późniejszych latach Bach zmienił jednak zdanie. Do naszych czasów zachowały się trzy jego instrumenty, zwane pianoforte. Jeden z nich znajduje się w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku. Urodził się 4 maja 1655 roku.

1756 - Urodził się Wolfgang Amadeusz Mozart, austriacki kompozytor, jeden z klasyków wiedeńskich i największych twórców w dziejach muzyki. Występował od szóstego roku życia. Pozostawił po sobie 40 symfonii, 50 koncertów, kilkanaście mszy, 20 oper, między innymi: "Don Giovanni”, "Wesele Figara” i "Czarodziejski flet”, a także wiele utworów muzyki kameralnej, sonaty i pieśni. Zmarł 5 grudnia 1791 roku.

1793 - W czasie drugiego rozbioru Polski, w Kargowej na ziemi lubuskiej polski garnizon liczący około 60 żołnierzy, dowodzony przez kapitana Kazimierza Więckowskiego, otworzył ogień do chcących zająć miasto 600 wojskowych pruskich. Większość polskich żołnierzy zginęła. Nieliczni ocalali polscy jeńcy zostali poprowadzeni w triumfalnym wejściu oddziałów generała Friedricha von der Trencka do Poznania 31 stycznia 1793 roku.

1803 - Pierwsza grupa polskich legionistów wypłynęła z Genui na ogarnięte antyfrancuską rewolucją Haiti. Do Europy wróciło zaledwie kilkuset legionistów, którzy nie zostali zabici przez tubylców, nie zmarli z powodu chorób tropikalnych i nie osiedlili się w Ameryce.

1832 - Urodził się Lewis Carroll, angielski pisarz, poeta, matematyk i fotograf. Autor słynnych opowieści dla dzieci: "Alicja w krainie czarów" oraz "O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra". Jako matematyk był autorem około 250 prac naukowych z matematyki, logiki i kryptografii. Interesował się zagadkami matematycznymi i grami liczbowymi, opracowując ich zasady. Zmarł 14 stycznia 1898 roku.

1836 - Urodził się Leopold Ritter von Sacher-Masoch, austriacki pisarz modernistyczny, autor między innymi "Wenus w futrze". Od jego nazwiska pochodzi termin "masochizm" - na określenie zaburzenia seksualnego. Zmarł 9 marca 1895 roku.

1850 - Urodził się Samuel Gompers, amerykański działacz związkowy. Założyciel Amerykańskiej Federacji Pracy. W 1919 przewodniczący Komisji Międzynarodowej do spraw Ustawodawstwa Pracy w trakcie konferencji pokojowej w Paryżu, dzięki której powstała Międzynarodowa Organizacja Pracy. Zmarł 13 grudnia 1924 roku.

1850 - Urodził się Edward John Smith, pierwszy i zarazem ostatni kapitan "Titanica". Przez lata służby wyrobił sobie opinię "bezpiecznego kapitana”. Niektórzy pasażerowie decydowali się na rejs przez Atlantyk tylko na statkach pod jego komendą. W wieku 62 lat został kapitanem "Titanica”, w owym czasie największego i najbardziej luksusowego statku pasażerskiego na świecie. Miało to być ukoronowanie jego marynarskiej kariery, gdyż po ukończeniu dziewiczego rejsu statku miał zamiar przejść na emeryturę. Na pokład wszedł 10 kwietnia 1912 roku. Zginął pięć dni później, po tym jak "Titanic" uderzył w górę lodową. Nie próbował się ratować. Ostatni raz widziano go na mostku kapitański. Jego ciała nie odnaleziono.

1859 - Urodził się Wilhelm II Hohenzollern, ostatni cesarz niemiecki i król Prus w latach 1888-1918, rzecznik polityki imperialistycznej, która doprowadziła do wybuchu I wojny światowej. Zmuszony do abdykacji na dwa dni przed zawieszeniem broni w 1918 roku. Resztę życia spędził w Holandii. Zmarł 4 czerwca 1941 roku. 165 rocznica

1861 - Urodził się Rudolf Modrzejewski, syn aktorki Heleny Modrzejewskiej, konstruktor i budowniczy mostów. Zbudował ich blisko 40 na największych rzekach Ameryki - Missisipi, Missouri, Delaware, Ohio, rzece Świętego Wawrzyńca, na Wielkich Jeziorach i zatoce San Francisco. Jego uczniem był twórca słynnego mostu Golden Gate w San Francisco - Joseph B. Strauss. Zmarł 26 czerwca 1940 roku.

1885 - Urodził się Bronisław Ziemięcki, polityk, działacz PPS, poseł na Sejm i minister rządów II RP, w latach 1927-33 - prezydent Łodzi. Aresztowany przez Niemców, został rozstrzelany w jednej z masowych egzekucji 22 lutego 1944 roku w ruinach warszawskiego getta.

1899 - Urodziła się Maria Górczyńska, aktorka teatralna i filmowa, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Przed wojną występowała w warszawskich teatrach, a po wojnie grała gościnnie w Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu i Łodzi, aby w końcu osiąść w stolicy. W latach 1949-50 była dyrektorem Teatru Klasycznego. Współpracowała również z Teatrem Polskiego Radia. W 1953 roku otrzymała Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 23 czerwca 1959 roku. 125 rocznica

1900 - Urodził się Hyman George Rickover, amerykański admirał, nazywany "ojcem atomowej marynarki wojennej”. Na świat przyszedł w Makowie Mazowieckim, jako Chaim Rickover. Po pogromach żydowskich w 1905 roku wyemigrował wraz z matką i siostrą do Stanów Zjednoczonych, gdzie już mieszkał jego ojciec. Rickover w 1922 roku ukończył studia w akademii marynarki wojennej. Od 1948 do 1982 roku kierował programami rozwoju wszystkich amerykańskich atomowych siłowni okrętowych. Jest twórcą pierwszej na świecie atomowej łodzi podwodnej "Nautilus”. Zmarł 8 lipca 1986 roku.

1901 - Urodził się Jan Kurnakowicz, popularny aktor, okresu międzywojennego i po II wojnie światowej. Grał w teatrze i operetce, tworząc wielkie kreacje. Wcielił się między innymi w Cześnika w "Zemście” Aleksandra Fredry i Wielkiego Księcia Konstantego w "Kordianie” Juliusza Słowackiego. Zagrał w obrazach: "Kościuszko pod Racławicami”, "Dzieje grzechu”, "Zakazane piosenki” i "Miasto nieujarzmione". Zmarł 4 października 1968 roku.

1901 - Zmarł Giuseppe Verdi, włoski kompozytor narodowy, twórca oper "Rigoletto", "Traviata", "Nabucco" oraz uznanych za arcydzieła: "Don Carlos", "Aida" i "Otello". Większość z jego 30 oper utrzymuje się nadal w repertuarze największych teatrów operowych. Urodził się 10 października 1813 roku.

1903 - Urodził się John Eccles, australijski neurofizjolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, w 1963 roku, za odkrycie jonowych mechanizmów pobudzania i hamowania neuronów na zewnątrz i wewnątrz błony komórkowej. Zmarł 2 maja 1997 roku.

1905 - W Łodzi wybuchł strajk generalny na wieść o masakrze protestujących robotników w Petersburgu. W czasie "krwawej niedzieli” w Petersburgu żołnierze na rozkaz cara Mikołaja II stłumili pokojową demonstrację zabijając około tysiąca osób, a kilka tysięcy raniąc. W Łodzi poza postulatami poprawy warunków w zakładach pracy po raz pierwszy powszechnie pojawiło się żądanie wprowadzenia ośmiogodzinnego dnia pracy. Do protestów dołączyli robotnicy w kolejnych miastach Królestwa Polskiego. Dzień później w Warszawie rozpoczął się strajk szkolny przeciwko rusyfikacji, który rozszerzył się na inne miasta.

1912 - Zmarł Leopold Méyet, teoretyk prawa, adwokat, kolekcjoner pamiątek epoki romantyzmu, a także bibliofil, literat i filantrop. Swoje zbiory pamiątek, dokumentów, dzieł sztuki po Słowackim, Mickiewiczu, Krasińskim i Chopinie podarował Muzeum Sztuk Pięknych w Warszawie. Urodził się w 1850 roku.

1914 - Urodził się Janusz Odrowąż, poeta i autor tekstów piosenek. Spod jego pióra wyszły takie utwory, jak: "Gdzie ten świat młodych lat", "Kto nas pokocha", "Słońce w kapeluszu". Wiele jego tekstów nagradzanych było na festiwalach piosenki polskiej w Opolu. Zmarł 25 grudnia 1984 roku. 110 rocznia

1916 - Urodził się Helmut Hirsch, niemiecki Żyd, którego skazano na śmierć za udział w planowanym zamachu, mającym na celu destabilizację Rzeszy Niemieckiej. Chociaż szczegóły planów zamachu nie są znane, jego celem były prawdopodobnie kwatera główna NSDAP w Norymberdze lub drukarnia, w której powstawał antysemicki propagandowy tygodnik "Der Stürmer". Karę śmierci wykonano 4 czerwca 1937 roku.

1918 - Powstało Polskie Towarzystwo Geograficzne. Zebranie założycielskie zorganizowano w Warszawie. Deklaracje członkowskie podpisało 47 osób. Dominowali wśród nich profesorowie uniwersytetów: Warszawskiego i Jagiellońskiego, między innymi: Stanisław Lencewicz, Jan Lewiński, Jerzy Loth, Bolesław Olszewicz, Stanisław Poniatowski, Ludomir Sawicki. Członkami założycielami były osoby różnych zawodów i specjalności naukowych, oprócz geografów ekonomiści, historycy, socjologowie, meteorolodzy, geolodzy, botanicy, zoolodzy i antropolodzy.

1921 - Polska uznała niepodległość Łotwy. W Rydze proklamowano niepodległość już 18 listopada 1918 roku. Jednak w latach 1918-1920 trwała wojna o niepodległość, w której siły łotewskie przy wsparciu estońskim, brytyjskim i polskim walczyły przeciw oddziałom niemieckim, białoruskim i bolszewickim. W wyniku paktu Ribbentrop-Mołotow Łotwa znalazła się w sowieckiej strefie wpływów i od czerwca 1940 roku trwała okupacja jej terytorium. Od 5 sierpnia 1940 roku do 4 maja 1990 roku istniała Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka. 21 sierpnia 1991 roku Łotwa ogłosiła deklarację niepodległości i w tym też roku została przyjęta do ONZ.

1922 - Urodził się Andrzej Trzebiński, poeta, dramaturg, publicysta, redaktor naczelny "Sztuki i Narodu". Został rozstrzelany przez Niemców w czasie publicznej egzekucji 12 listopada 1943 roku w Warszawie. Miał zaledwie 21 lat. Większość twórczości poety spłonęła w czasie Powstania Warszawskiego.

1924 - W Moskwie odbył się pogrzeb Włodzimierza Lenina (Władimira Iljicza Uljanowa) - zmarłego 21 stycznia radzieckiego polityka, założyciela partii bolszewickiej, a wcześniej organizatora i przywódcy rewolucji październikowej i pierwszego przywódcy Rosji Radzieckiej i ZSRR. Lenin był także twórcą ideologii komunizmu i leninizmu. Urodził się 22 kwietnia 1870 roku. 100 rocznica.

1926 - Szkocki naukowiec John Logie Baird zaprezentował w Londynie swój nowy wynalazek, nazwany telewizorem. W 1928 przesłał transmisję telewizyjną z Europy do Ameryki Północnej, jak i Południowej, a także stworzył pierwszy system telewizji kolorowej. Baird był też wynalazcą noktowizora.

1928 - Pierwsza transmisja telewizyjna z Londynu do Nowego Jorku. Szkocki wynalazca John Logie Baird zaprezentował czarno-białą transmisję z płynnością na poziomie 12,5 klatki na sekundę, przypominającą bardziej pokaz slajdów niż współczesną telewizję.

1929 - W Wiedniu rozpoczął się Kongres Ukraińskich Nacjonalistów, na którym powołano Organizację Ukraińskich Nacjonalistów. W skład OUN weszły struktury Ukraińskiej Organizacji Wojskowej, która przeprowadzała w Polsce akcje dywersyjne i sabotażowe, próbowała też zamachów na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i marszałka Józefa Piłsudskiego. 95 rocznica

1930 - Urodził się Sobiesław Zasada, kierowca rajdowy, oszczepnik, trzykrotny mistrz Europy w rajdach, a także biznesmen. Został zwycięzcą 148 rajdów samochodowych. Autor wielu książek, między innymi: "Samochód, Rajd, Przygoda”, "Moje rajdy” oraz Szybkość bezpieczna".

1940 - Zmarł Isaak Babel, rosyjski pisarz, autor opowiadań i nowel - także o charakterze autobiograficznym, dramaturg i dziennikarz. Był uczestnikiem wojny domowej po stronie komunistów. Wydał nowele: "Opowiadania odeskie”, "Armia konna”, "Historia mojego gołębnika”. W czasie czystek stalinowskich aresztowany, oskarżony o działalność trockistowską i szpiegostwo, został rozstrzelany. Urodził się 13 lipca 1894 roku.

1941 - Urodził się Benedykt Czuma, polityk, wydawca i dziennikarz, działacz opozycji politycznej w okresie PRL. Działalność opozycyjną rozpoczął w 1965, tworząc wspólnie z bratem Andrzejem, Stefanem Niesiołowskim, Emilem Morgiewiczem tajną organizację "Ruch". Został aresztowany wiosną 1970 roku i sądzony - skazano go na karę sześciu lat pozbawienia wolności, między innymi za próbę obalenia przemocą ustroju PRL. W marcu 1977 podjął działalność w Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. W jego łódzkim mieszkaniu utworzono punkt konsultacyjno-informacyjny ROPCiO. W stanie wojennym był internowany.

1944 - Armia Czerwona przerwała ostatecznie trwającą 900 dni blokadę Leningradu - obecnie Sankt Petersburg. Oblężenie trwało 2,5 roku od 8 września 1941 roku i pochłonęło około 1,5 miliona ofiar po stronie mieszkańców radzieckiego miasta. 1 maja 1945 roku Leningrad otrzymał tytuł "miasta-bohatera Związku Radzieckiego”. 80 rocznica 1944 - Urodziła się Mairead Corrigan, irlandzka działaczka na rzecz porozumienia między katolikami i protestantami w Ulsterze, współzałożycielka Organizacji Ludzi Pokoju. W 1976 roku razem z inną działaczka na rzecz pokoju w Irlandii Północnej, Betty Williams została uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla. 80 rocznica

1944 - Urodził się Nick Mason, brytyjski perkusista rockowy, współzałożyciel grupy Pink Floyd. Jest jedynym członkiem Pink Floyd występującym w nim przez wszystkie lata istnienia zespołu. Współpracował też z innymi muzykami, był także producentem. W swym solowym dorobku ma dwa albumy. W 2019 został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego. 80 rocznica

1945 - Wojska sowieckie wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau. Uwolniono około siedmiu tysięcy skrajnie wyczerpanych więźniów, w tym ponad pół tysiąca dzieci. W latach 1940-1945 w Auschwitz-Birkenau Niemcy zamordowali co najmniej milion sto tysięcy ludzi, głównie Żydów, którzy stanowili 90 procent ofiar, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.

1945 - Żołnierze sowieccy zamordowali 380 cywilnych mieszkańców śląskich Miechowic, a w Przyszowicach co najmniej 69 osób, w tym obywateli Włoch i Węgier - więźniów niemieckiego obozu Auschwitz, którzy uciekli z marszu śmierci. Instytut Pamięci Narodowej zakwalifikował ten czyn, jako zbrodnię przeciwko ludzkości.

1945 - Armia Czerwona zajęła Katowice. Aby uchronić miasto przed zniszczeniami wojska radzieckie nie domknęły pierścienia okrążenia i pozostawiły Niemcom przejście między Mikołowem a Tychami. Jednak w wyniku podpaleń wywołanych już po zajęciu miasta przez Sowietów spłonęła część śródmieścia. Doszło też do wielu gwałtów na mieszkankach. Żołnierze Armii Czerwonej rabowali również prywatne domy i sklepy.

1948 - Urodził się Michaił Barysznikow, rosyjski tancerz, choreograf oraz aktor filmowy i teatralny. Występował z największymi zespołami baletowymi Stanów Zjednoczonych, Kanady, Niemiec i Australii. W latach 1974-1979 tańczył w balecie nowojorskim. Znany między innymi z filmu "Białe noce”. Podczas tournée z zespołem Kirowa w Kanadzie w 1974 roku Barysznikow poprosił władze Stanów Zjednoczonych o azyl polityczny. Od 1975 jest obywatelem Stanów Zjednoczonych, a od 27 kwietnia 2017 również obywatelem Łotwy.

1949 - Urodził się Zbigniew Rybczyński, reżyser, operator filmowy, artysta multimedialny, programista komputerowy. Twórca filmów animowanych: "Plamuz”, "Nowa książka”, "Lokomotywa” i "Tango", za którą w 1983 roku otrzymał Oscara. W 2009 roku reżyser powrócił z emigracji i zamieszkał w Polsce. 75 rocznica

1951 - Pierwszy próbny wybuch jądrowy na Poligonie Nevada. W następnych dniach przeprowadzono jeszcze cztery takie eksplozje. Łącznie Stany Zjednoczone przeprowadziły ponad tysiąc próbnych wybuchów jądrowych. Poligon Nevada powstał 11 stycznia 1951 roku. Obejmował około 3,5 tysiąca kilometrów kwadratowych pustyni i górzystego terenu. Na potrzeby wojska wybudowano: 1100 budynków, 643 kilometry dróg asfaltowych, 10 lądowisk dla helikopterów i dwa pasy startowe dla samolotów.

1953 - Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie ogłosił wyrok po pokazowym procesie czterech księży kurii krakowskiej i trzech osób świeckich. Było to jedno z najbardziej brutalnych uderzeń w Kościół Katolicki w czasach PRL. Oskarżonych uznano za agentów wywiadu amerykańskiego bądź członków siatki szpiegowskiej. Sąd skazał na karę śmierci księdza Józefa Lelitę oraz Edwarda Chachlicę i Michała Kowalika. Pozostałych oskarżonych skazano na kary od sześciu lat więzienia do dożywotniego pozbawienia wolności. Orzeczonych kar śmierci nie wykonano. Wyroki zostały zamienione decyzją Rady Państwa z 18 sierpnia 1953 na karę dożywotniego więzienia. W 1992 roku sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego uznał orzeczenia wydane w tak zwanym procesie kurii krakowskiej za nieważne.

1953 - Urodził się Richard Bremmer, brytyjski aktor, znany głównie z roli Lorda Voldemorta w filmie "Harry Potter i Kamień Filozoficzny".

1954 - Urodziła się Barbara Bursztynowicz, aktorka znana z Teatru Telewizji oraz filmów, między innymi: "Sam na sam", "Klincz", "W obronie własnej", "Oszołomienie”. Gra w popularnym serialu telewizyjnym "Klan", gdzie od 1997 roku wciela się w postać Elżbiety Chojnickiej. 70 rocznica

1955 - Egipski sąd skazał na karę śmierci dwóch agentów izraelskich Mosze Marzouka i Szmuela Azara oraz na kary wieloletniego więzienia pozostałych agentów izraelskich, aresztowanych po nieudanej operacji "Susannah”. Agenci podłożyli bomby w budynkach znajdujących się w Egipcie, ale w większości należących do Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Chcieli, by winą za eksplozje zostały obarczone: Bractwo Muzułmańskie, komuniści lub lokalni nacjonaliści. Egipcjanie odkryli operację, gdy jednemu z zamachowców bomba przedwcześnie wybuchła w kieszeni.

1956 - Urodziła się Mimi Rogers, amerykańska aktorka, producentka filmowa i pokerzystka. Była pierwszą żoną Toma Cruise’a, którego wprowadziła do Kościoła scjentologicznego. Zagrała między innymi w filmach: "Ekstaza", "Gung Ho" i "Osaczona".

1957 - Pierwsze losowanie "Toto-Lotka". Obecnie znana pod nazwą Lotto, jest to najstarsza, a zarazem najpopularniejsza w Polsce gra liczbowa organizowana przez Totalizator Sportowy. Polega na wytypowaniu wyników losowania sześciu liczb z zakresu od 1 do 49. Wygrane są wypłacane po trafieniu, co najmniej trzech liczb. Najwyższa wygrana - 36 milionów 726 tysięcy 210 złotych i 20 groszy - padła 16 marca 2017 roku w Skrzyszowie w województwie małopolskim.

1960 - Urodził się Jan Huruk, lekkoatleta, długodystansowiec, specjalizujący się w biegu maratońskim. Uznany za najlepszego polskiego maratończyka stulecia 1919-2019 przez Polski Związek Lekkiej Atletyki. Olimpijczyk z Barcelony z 1992 roku - zajął tam siódme miejsce z czasem 2.14:32. Najlepszy swój czas - 2.10:07 - uzyskał 12 kwietnia 1992 podczas maratonu w Londynie. To piąty wynik w historii polskiej lekkoatletyki.

1961 - W katastrofie radzieckiego okrętu podwodnego S-80 o napędzie dieslowskim na Morzu Barentsa zginęło 86 osób.

1964 - Zmarł śmiercią samobójczą Stanisław Piętak, poeta i prozaik. Był jednym z najwybitniejszych poetów pokolenia okresu międzywojennego wywodzących się z nurtu wiejskiego literatury polskiej. Był związany z awangardą krakowską. Autor powieści "Młodość Jasia Kunefała”, za którą otrzymał Nagrodę Młodych Polskiej Akademii Literatury. Urodził się 3 sierpnia 1909 roku. 60 rocznica

1964 - Urodziła się Bridget Fonda, amerykańska aktorka, reprezentująca trzecie pokolenie aktorskiej dynastii Fondów. Grała między innymi w filmach: "Sublokatorka", "Bez powrotu", "Nikita" oraz "Ojciec chrzestny 3", "Jackie Brown" i "Pocałunek smoka". 60 rocznica

1966 - Urodził się Ken Sugimori, japoński projektant gier wideo i ilustrator. Najbardziej znany, jako projektant postaci i dyrektor artystyczny gier z serii "Pokémon". Osobiście stworzył pierwsze 151 Pokémonów. Sugimori pracował też nad częścią filmów "Pokémon", kartami kolekcjonerskimi i innymi grami, takimi jak seria "Super Smash Bros".

1967 - Zmarł Michał Klepacz, duchowny rzymskokatolicki, biskup diecezjalny łódzki w latach 1947-1967. W czasie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego w latach 1953-1956 pełnił obowiązki przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Podczas wojny był więźniem niemieckich obozów pracy przymusowej w Wyłkowyszkach, Szałtupiach i Prawieniszkach na Litwie. Urodził się 23 lipca 1893 roku.

1967 - Podpisano Traktat o przestrzeni kosmicznej uznający kosmiczne zasoby za wspólne dziedzictwo ludzkości. Sygnowany przez przedstawicieli rządów Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego w stolicach tych trzech państw, stał się prawomocny 10 października 1967 roku. Sygnatariuszami traktatu jest 107 państw, które zobowiązały się nie umieszczać broni nuklearnej bądź innej broni masowego rażenia na orbicie okołoziemskiej, na Księżycu, ani gdziekolwiek indziej w przestrzeni kosmicznej.

1967 - Trzej amerykańscy astronomowie - Edward White, Virgil Grissom i Roger Chaffee zginęli w pożarze statku kosmicznego na przylądku Kennedy'ego, podczas lotów przedstartowych w ramach misji kosmicznej Apollo 1. Komisja do ustalenia przyczyn tragedii nigdy, jednoznacznie, w sposób rozstrzygający, nie ustaliła źródła pojawienia się ognia.

1968 - Na Morzu Śródziemnym zatonął francuski okręt podwodny "Minerve” z 52-osobową załogą na pokładzie. Jego wrak zlokalizowano dopiero w 2019 roku.

1968 - Urodził się Tricky, właściwie Adrian Nicholas Matthews Thaws, brytyjski wokalista i producent muzyczny. Były członek zespołu Massive Attack, z którymi współtworzył nurt muzyczny trip hop.

1969 - Urodził się Marc Forster, niemiecko-szwajcarski reżyser filmowy i scenarzysta. Twórca między innymi filmów: "Czekając na wyrok”, "Chłopiec z latawcem”, "World War Z" i "Marzyciel”. 55 rocznica

1972 - Zmarła Mahalia Jackson, amerykańska pieśniarka nazwana "królową muzyki gospel". Największą popularność osiągnęła w latach 40. i 50. XX wieku. Współpracowała z orkiestrami jazzowymi między innymi Duke'a Elligtona, grała w filmach muzycznych. Wspierała też walkę z segregacją rasową. To ona zaśpiewała piosenkę "I’ve Been ‘Buked and I Been Scorned" dla 200-tysięcznego tłumu zgromadzonego w Waszyngtonie przed słynnym przemówieniem doktora Martina Luthera Kinga w 1963 roku. Urodziła się 26 października 1911 roku.

1973 - W Paryżu podpisano porozumienie w sprawie zakończenia wojny wietnamskiej. USA zobowiązały się do wycofania w terminie 60 dni wszystkich swoich sił z Wietnamu, Laosu i Kambodży, a Wietnamczycy do zwolnienia wszystkich amerykańskich jeńców wojennych.

1976 - Urodził się Wojciech Klata, aktor, znany między innymi z filmów "300 mil do nieba", "Dekalog I", "Korczak", "Pan Kleks w Kosmosie".

1981 - Zmarła Maria Żabczyńska, aktorka teatralna i filmowa, po wojnie związana z warszawskimi teatrami - Dramatycznym i Polskim. Przez wiele lat występowała w radiowej powieści "W Jezioranach”. Przyczyniła się też do powstania Teatru Polskiego Radia dla Dzieci. Została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodziła się 14 września 1903 roku.

1983 - Zmarł Louis de Funes, francuski reżyser filmowy i aktor komiczny. Wystąpił między innymi w obrazach: "Nędznicy", "Jak zdobyć miliard", "Zawieszeni na drzewie". Ogromną sympatię widzów zyskał jednak wcielając się w postać żandarma w serii filmów, z których pierwszy nosił tytuł "Żandarm z Saint-Tropez" oraz w filmach o Fantomasie. Urodził się 31 lipca 1914 roku.

1989 - W Magdalence doszło do pierwszego od pięciu miesięcy roboczego spotkania Lecha Wałęsy i generała Czesława Kiszczaka, na którym ustalono procedurę obrad Okrągłego Stołu, ich zakres oraz termin rozpoczęcia. W rezultacie negocjacji podjętych przez władze komunistyczne z częścią opozycji w połowie sierpnia 1988 roku ustalono, że obrady Okrągłego Stołu rozpoczną się 6 lutego 1989 roku w Warszawie. 35 rocznica

1989 - Zmarł sir Thomas Octave Murdoch, brytyjski projektant samolotów. Zaprojektowane przez niego maszyny były jednymi z najlepszych podczas I wojny światowej. W latach 1935-1963 był kierownikiem Hawker Siddeley Group Ltd., firmy, która podczas II wojny światowej opracowała myśliwiec Hurricane i bombowiec Lancaster. Urodził się 18 stycznia 1888 roku.35 rocznica

1990 - Rozpoczął się XI i ostatni zjazd PZPR, który trwał do 30 stycznia. Po przyjęciu uchwały o rozwiązaniu partii, 28 stycznia obrady przemianowano na Kongres Założycielski Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Głównymi przywódcami zostali: Aleksander Kwaśniewski, Leszek Miller i Mieczysław Rakowski. SdRP miała przejąć wszystkie prawa i obowiązki PZPR oraz pomóc w rozdysponowaniu jej majątku.

1996 - Zmarła Olga Havlová, czeska działaczka polityczna i społeczna, przewodnicząca organizacji charytatywnych, żona prezydenta Czech Vaclava Havla. Była współzałożycielką Komitetu Obrony Niesprawiedliwie Prześladowanych. Urodziła się 11 lipca 1933 roku.

1996 - Francja przeprowadziła ostatni próbny wybuch jądrowy na Pacyfiku. Do pierwszej francuskiej próby doszło na Saharze w Algierii - wtedy jeszcze francuskiej kolonii - 13 lutego 1960 roku, ostatnią przeprowadzono 16 lutego 1966. Następnie głównym ośrodkiem prób stały się francuskie wyspy na Pacyfiku, atole Mururoa i Fangataufa. Łącznie Francja przeprowadziła 210 próbnych wybuchów jądrowych.

1999 - Zmarł Jerzy Turowicz, publicysta i dziennikarz katolicki, założyciel i wieloletni redaktor naczelny "Tygodnika Powszechnego". Jeden z sygnatariuszy "Listu 34", uczestnik obrad Okrągłego Stołu, członek PEN-Clubu. Był członkiem Komisji Episkopatu Polski do spraw Apostolstwa Świeckich oraz Społecznej Rady Prymasowskiej. W 1991 wszedł do Rady do spraw Stosunków Polsko-Żydowskich przy Prezydencie Rzeczpospolitej. Urodził się 10 grudnia 1912 roku. 25 rocznica

2002 - Ponad tysiąc osób zginęło w wyniku eksplozji składu broni w nigeryjskim Lagos. Detonacja była wynikiem pożaru, jaki wybuchł na targowisku w pobliżu koszar, na terenie, których znajdował się arsenał. Siła pierwszej eksplozji była tak duża, że wybiła szyby w promieniu 15 kilometrów.

2003 - Zmarł Henryk Jabłoński, historyk, polityk, działacz komunistyczny okresu PRL. W latach 1972-1985 był przewodniczącym Rady Państwa, przez wiele lat członkiem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Prezes Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację - ZBoWiD. W 1996 Sejm umorzył postępowanie w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej osób związanych z wprowadzeniem i realizacją stanu wojennego, między innymi Henryka Jabłońskiego. Urodził się 27 grudnia 1909 roku.

2005 - Zginął w wypadku samochodowym Paweł Berger, muzyk, kompozytor, jeden ze współzałożycieli zespołu Dżem. Od 2007 roku w Kaliszu organizowany jest Festiwal Muzyczny imienia Pawła Bergera, na którym koncertuje Dżem. Urodził się 6 września 1950 roku.

2006 - Zmarł Johannes Rau, niemiecki polityk socjaldemokratyczny, w latach 1999-2004 ósmy prezydent Republiki Federalnej Niemiec. Działał na rzecz pojednania z Polską. Od początku lat 70. znacząco kształtował niemiecką politykę federalną. Odwiedzając w 2000 roku Izrael był pierwszym niemieckim politykiem, który w tym charakterze stanął przed Knesetem. Jego przemówienie w Knesecie z 16 lutego było pierwszym wygłoszonym po niemiecku. Prosił o przebaczenie za zbrodnie holokaustu. Urodził się 16 stycznia 1931 roku.

2009 - Zmarł John Updike, amerykański poeta i pisarz. Autor między innymi powieści "Czarownice z Eastwick” oraz serii o Króliku: "Uciekaj Króliku”, "Przypomnij się, Króliku”, "Jesteś bogaty, Króliku”, "Królik odpoczywa”. Tytułowy bohater to Harry "Rabbit" Angstrom, przeciętny Amerykanin. Obserwujemy jego życie na przestrzeni kilku dekad na tle zmian w USA. Urodził się 18 marca 1932 roku. 15 roczinca

2010 - Zmarł Marian Grześczak, poeta, prozaik, dramaturg, eseista, tłumacz literatury pięknej, krytyk literacki, redaktor miesięcznika "Poezja” i "Tygodnika Kulturalnego”. Wydał zbiory poezji: "Lumpenezje”, "Wyjście z pozorów”, utwory dla dzieci: "Mam pomysł. Drugie prawo zmyślone”, "Odyseja, odyseja”, "Przedszkole prawdziwych przygód”. Urodził się 22 marca 1934 roku.

2010 - Zmarł Stanisław Michalik, aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. Występował w teatrach Lublina, Olsztyna, Krakowa, Warszawy oraz w Teatrze Polskiego Radia. Zagrał między innymi w filmach: "Jeszcze nie wieczór”, "Zaraza”, "Człowiek z marmuru” i "Niedzielne dzieci”. Urodził się 16 maja 1927 roku.

2010 - Zmarł Jerome David Salinger, amerykański pisarz, autor powieści "Buszujący w zbożu". Książka przetłumaczona została na niemalże wszystkie ważniejsze języki świata. Znalazła się na liście stu najlepszych książek wydanych w latach 1923-2005, którą to listę sporządził tygodnik "Time". Główny bohater książki, Holden Caulfield, stał się ikoną nastoletnich buntowników i prowokatorów. W Polsce książka po raz pierwszy wydana została w 1961 roku. Szacuje się, że rocznie na świecie sprzedawanych jest około 250 tysięcy egzemplarzy "Buszującego w zbożu". Jerome David Salinger urodził się 1 stycznia 1919 roku.

2011 - Zmarł Jan Baszkiewicz, prawnik, historyk, politolog. Zajmował się historią myśli politycznych i ruchów społecznych oraz historią instytucji politycznych. Był wybitnym znawcą epoki Oświecenia oraz historii Francji, a w szczególności Rewolucji Francuskiej. Był konsultantem historycznym filmu "Danton" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Urodził się 3 stycznia 1930 roku.

2012 - Zmarł Kazimierz Smoleń, współtwórca i wieloletni dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, między innymi KL Auschwitz. Jeden z najbardziej cenionych, powojennych znawców problematyki obozowej. Urodził się 19 kwietnia 1920 roku.

2013 - Zmarł Aleksander Bednarz, aktor, pedagog; przez wiele lat związany z Teatrem imienia Jaracza w Łodzi. Wystąpił między innymi w filmach: "Krótki film o zabijaniu", "Perła w koronie" i 300 mil do nieba". Urodził się 6 stycznia 1941 roku.

2014 - Zmarł Pete Seeger, amerykański piosenkarz i aktywista. Dzięki niemu rozwinęła się muzyka folkowa, był także pionierem protest songu w latach 50. i 60. Jest najbardziej znany, jako autor lub współautor utworów "Where Have All the Flowers Gone”. "If I Had a Hammer” i "Turn, Turn, Turn”, które zostały nagrane przez wielu artystów, zarówno tych spod znaku muzyki folk, jak i tych, którzy nie mają z nią nic wspólnego, i są śpiewane do dziś na całym świecie. Urodził się 3 maja 1919 roku. 10 rocznica

2015 - Zmarł Charles Townes, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, w 1964 roku, za badania dotyczące elektroniki kwantowej i wynalezienie masera. Opracował też podstawy naukowe, które doprowadziły do skonstruowania lasera rubinowego przez jego studenta. W latach 1966-1970 był przewodniczącym komitetu doradczego NASA programu księżycowego "Apollo 11". Urodził się 28 lipca 1915 roku.

2016 - Podczas obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu zostali pośmiertnie uhonorowani medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata: Roddie Edmonds, Lois Gunden oraz Maryla i Walery Zbijewscy. Walery Zbijewski, polski urzędnik bankowy w NBP, w czasie II wojny światowej, pomagał wraz z żoną Marylą w ukryciu 5-letniej dziewczynki pochodzenia żydowskiego Elżbiety Wilk, córki swoich przedwojennych znajomych.

2018 - Denis Urubko, Adam Bielecki, Piotr Tomala i Jarosław Botor przerwali zimową wyprawę na K2 w Karakorum, aby wziąć udział w akcji ratowniczej na Nanga Parbat w Himalajach. Ruszyli na pomoc schodzącym ze szczytu: Francuzce Élisabeth Revol i Polakowi Tomaszowi Mackiewiczowi. Karol Bielecki i Denis Urubko, wspinając się w nocy, dotarli do Elisabeth Revol i sprowadzili ją do obozu, a następnie - już z pomocą Jarosława Botora i Piotra Tomali - niżej do helikoptera. Dojście do Tomasza Mackiewicza, z uwagi na ekstremalne warunki pogodowe, okazało się niemożliwe.

2018 - Zmarł Feodor Ingvar Kamprad, szwedzki przemysłowiec, założyciel i wieloletni prezes IKEA. W 2013 roku "Forbes" szacował jego majątek na 3,3 miliarda dolarów. Do 2010 roku był najbogatszym Szwedem z majątkiem około 23 miliardów dolarów, ale swoje akcje przetransferował do fundacji i swoich synów. W 2013 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie. Urodził się 30 marca 1926 roku.

2019 - Zmarła Maria Góral, aktorka teatralna i filmowa. Przez lata związana z teatrami w Bydgoszczy i Rzeszowa. Wystąpiła w filmach: "Raj na ziemi" i "Najlepsze na świecie", a także w spektaklu Teatru Telewizji Polskiej - "Most" według Jerzego Szaniawskiego. Urodziła się w 1945 roku. 5 rocznica

2019 - Zmarł Antoni Zambrowski, dziennikarz, publicysta, społecznik, działacz opozycji politycznej w PRL. W marcu 1968 roku aresztowany przez SB pod fałszywym zarzutem organizowania wiecu studentów Uniwersytetu Warszawskiego i skazany na dwa lata więzienia. Od roku 1976 współpracownik Komitetu Obrony Robotników i Towarzystwa Kursów Naukowych. Urodził się 27 stycznia 1934 roku. 5 rocznica

2019 - 20 osób zginęło, a 102 zostały ranne w wyniku dwóch zamachów bombowych na kościół w mieście Jolo na Filipinach. 5 rocznica

2020 - Zmarł Jan Maruszewski, pseudonim "Janusz", powstaniec warszawski, walczący w szeregach Batalionu "Zośka”. Już pierwszego dnia powstania zdobył karabin. Brał między innymi udział w walkach o cmentarz żydowski i cmentarze ewangelickie na Woli. Po wycofaniu się na Stare Miasto został ranny. Po wojnie był represjonowany przez władze komunistyczne, skazany na 10 lat więzienia. Był w grupie dwudziestu powstańców warszawskich odznaczonych w 2015 roku przez ambasadora Niemiec, za działania na rzecz pojednania polsko-niemieckiego. Urodził się 7 maja 1926 roku.

2020 - Zmarła Tamara Sorbian, reżyserka, scenarzystka i producentka. Autorka filmów animowanych i dokumentalnych oraz scenariuszy filmowych. Reprezentowała nurt polskiej animacji lat 80. i 90. Twórczyni pierwszych animowanych spotów wyborczych dla NSZZ "Solidarność” w wyborach 1989 roku. Urodziła się 5 października 1952 roku.

2020 - Zmarł Czesław Jaroszyński, aktor teatralny i filmowy, wykładowca retoryki, poeta. Zagrał między innymi w filmach: "Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy", "Rodzina Połanieckich", "Janosik" i "Czarne chmury". Jest też autorem książki "Zesłanie, opowieść o tamtym czasie” będącej zapisem wspomnień z zesłania w głąb Związku Radzieckiego w 1940 roku. Urodził się 29 lipca 1931 roku.

2021 - Zmarła Aleksandra Kubiak, siatkarka. Wielokrotnie zdobyła mistrzostwo Polski, była także wicemistrzynią świata w 1951 roku oraz Europy w 1950 i 1951. Zagrała 36 spotkań w reprezentacji Polski. Urodziła się 5 lutego 1930 roku.

2022 - Zmarł Jacek Smagowicz, działacz opozycji antykomunistycznej oraz NSZZ "Solidarność". Uczestnik wydarzeń Marca 1968 w Krakowie. Założyciel Wolnych Związków Zawodowych w Polmozbycie Kraków w 1980. Po wprowadzeniu stanu wojennego organizator strajku okupacyjnego w Polmozbycie Kraków później uczestnik strajku w Nowohuckim Przedsiębiorstwie Instalacji Przemysłowych Montin. Aresztowany 19 kwietnia 1982 i skazany za kontynuowanie działalności związkowej. Wielokrotny uczestnik Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej oraz stały współpracownik Duszpasterstwa Ludzi Pracy. Członek Komisji Weryfikacyjnej dla byłych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa w Krakowie. Urodził się 8 lipca 1943 roku.

2022 - Zmarł Rene de Obaldia, francuski pisarz, poeta i dramaturg, członek Akademii Francuskiej. Podczas II wojny światowej spędził lata w stalagu na Śląsku. Rozgłos przyniosły mu sztuki tworzone z elementami teatru absurdu, językowo przypominające utwory Eugene'a Ionesco, choć o węższych horyzontach metafizycznych. Tworzył także wiersze i powieści. Urodził się 22 października 1918 roku.

2023 - Zmarł Wojciech Narębski, geolog, uczestnik II wojny światowej - żołnierz Armii Andersa i weteran kampanii włoskiej, w tym bitwy o Monte Cassino. Autor publikacji "Na dalekiej północy" i "Działania 5. Wileńskiej Brygady Piechoty podczas kampanii włoskiej 1944-45". Urodził się 14 kwietnia 1925 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-05-04, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 4 maja - Międzynarodowy Dzień Strażaka, przypadający w dniu wspomnienia w Kościele katolickim Świętego Floriana. W Polsce od 2003 roku Dzień Strażaka… » więcej 2024-05-03, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja, obchodzone w Polsce, w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja w 1791 roku. 3 maja - Uroczystość Najświętszej… » więcej 2024-05-02, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 2 maja - Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, święto ustanowione w lutym 2004 roku. 2 maja - Dzień Polonii i Polaków za Granicą, uchwalony przez Sejm… » więcej 2024-05-01, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 1 maja - Święto Pracy, ustanowione w 1889 roku przez obradujący w Paryżu kongres założycielski II Międzynarodówki. 1 maja - Kościół katolicki obchodzi… » więcej 2024-04-30, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 30 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Jazzu, święto proklamowane w 2011 roku, przez UNESCO. 30 kwietnia - Wietnam świętuje Dzień Zwycięstwa. 30 kwietnia… » więcej 2024-04-29, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 29 kwietnia - Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego - ustanowiony przez Konferencję Episkopatu Polski w 2002 roku. 29 kwietnia - Dzień Solidarności… » więcej 2024-04-28, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 28 kwietnia - Światowy Dzień Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy, ustanowiony przez Międzynarodową Organizację Pracy. 28 kwietnia - Międzynarodowy… » więcej 2024-04-27, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 27 kwietnia - Święto narodowe RPA, obchodzone w rocznicę wejścia w życie tymczasowej konstytucji i rocznicę pierwszych demokratycznych wyborów parlamentarnych… » więcej 2024-04-26, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 26 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci o Katastrofie w Czarnobylu. 26 kwietnia - Światowy Dzień Własności Intelektualnej, ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-04-25, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 25 kwietnia - Dzień Świadomości Alienacji Rodzicielskiej. 25 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia Hałasem, ustanowiony przez Ligę… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »