Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-01-21, 07:30 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

21 stycznia - Światowy Dzień Śniegu.

21 stycznia - Międzynarodowy Dzień Przytulania.
41 - Klaudiusz został wybrany na cesarza rzymskiego. Panował do swojej śmierci - 13 października 54 roku. Był sprzymierzeńcem wyzwoleńców, władcą skorym do nadawania obywatelstwa rzymskiego i zdobywcą Brytanii w 43 roku. Był ostatnim znanym człowiekiem władającym językiem etruskim.

1482 - Portugalczycy założyli Sao Jorge da Mina (obecnie Elmina w Ghanie), pierwszą europejską osadę w Afryce Zachodniej.

1726 - Zmarł Kasper Bażanka, architekt krakowski, tworzący w stylu późnego baroku. Jego główne prace to kościół pijarów i kościół misjonarzy na Stradomiu oraz kościół i klasztor norbertanek w Imbramowicach koło Krakowa. Jest twórcą iluzjonistycznych rozwiązań, często stosował lustra odbijające światło oraz malowidła iluzjonistyczne. Urodził się około 1680 roku.

1743 - Urodził się John Fitch, amerykański wynalazca, budowniczy statków wodnych z napędem parowym. W 1785 roku zbudował swój pierwszy statek, w którym silnik parowy poruszał wiosłami. Uruchomił żeglugę pomiędzy Filadelfią oraz Burlington. Zmarł 2 lipca 1798 roku.

1793 - Stracono na gilotynie Ludwika XVI, króla Francji od 1774 roku. Z powodu fatalnego stanu finansów państwa zwołał on przedstawicielstwo narodu - Stany Generalne, dla ustanowienia nadzwyczajnych podatków. Stany przekształciły się w Zgromadzenie Narodowe, które rozpoczęło prace nad konstytucją. Sprzeciw króla, i próba rozpędzenia Zgromadzenia siłą, doprowadziły do wybuchu rewolucji. Ludwik XVI urodził się 23 sierpnia 1754 roku.

1808 - Urodził się Bronisław Trentowski, filozof i pedagog, twórca systemu "pedagogiki narodowej”, mającej odrodzić naród polski przez oświecenie i patriotyczne wychowanie. Zmarł 16 czerwca 1869 roku.

1832 - Urodził się Augustyn Szamarzewski, działacz społeczny i ksiądz związany z Wielkopolską. W 1863, gdy wybuchło powstanie styczniowe, wygłaszał patriotyczne kazania, organizował werbunek ochotników i dostarczał zaopatrzenie. Za udział w walkach został skazany na karę więzienia, którą odbywał w Poznaniu i Berlinie. Gdy w 1864 zwolniono go, wrócił na parafię, gdzie zajął się organizacją spółdzielczości kredytowo-oszczędnościowej wśród średzkich rzemieślników i rolników. W czasie Kulturkampfu należał do grupy duchownych stawiających czynny opór polityce rządu niemieckiego, za co został w 1873 roku skazany na miesiąc więzienia. Zmarł 8 maja 1891 roku.

1833 - Z inicjatywy księcia Adama Jerzego Czartoryskiego w Paryżu powstał tajny Związek Jedności Narodowej, ruch konserwatywno-liberalny, dążący do umiędzynarodowienia sprawy polskiej i rozpoczęcia powstania w chwili wybuchu wojny z udziałem państw rozbiorowych. Od miejsca siedziby nosił nazwę Hotelu Lambert.

1859 - Urodził się Antoni Rutkowski, kompozytor, pianista i skrzypek, pedagog. W Instytucie Muzycznym w Warszawie prowadził klasę fortepianu. Autor pieśni chóralnych i solowych, utworów kameralnych, miniatur i wariacji fortepianowych. Twórca między innymi "Sonaty skrzypcowej" i "Trio fortepianowego". Zmarł na gruźlicę, 14 grudnia 1886 roku. 165. rocznica

1862 - Powstało niemieckie przedsiębiorstwo motoryzacyjne Opel, początkowo produkujące maszyny do szycia, a następnie rowery. Pierwszym pojazdem czterokołowym wyprodukowanym przez firmę Adama Opla był zaprezentowany w 1909 roku model 4/8PS znany potocznie, jako "Doktorwagen”. Podczas II wojny światowej przedsiębiorstwo zajmowało się produkcją na potrzeby niemieckiego przemysłu zbrojeniowego. Obecnie firma Opel wytwarza samochody osobowe i dostawcze. Wchodzi w skład międzynarodowego koncernu Stellantis.

1870 - Zmarł Aleksandr Hercen, rosyjski pisarz i myśliciel, działacz polityczny, współzałożyciel "Ziemli i Woli” - tajnej, rewolucyjnej organizacji mającej w programie reformy społeczne i kładącej podwaliny pod przyszły radykalny ruch rosyjskich narodników. Orędownik sprawy polskiej w czasie Powstania Styczniowego. Od 1850 roku emigrant polityczny. Urodził się 6 kwietnia 1812 roku.

1871 - Zmarł Józef Hauke-Bosak, hrabia, generał broni, uczestnik Powstania Styczniowego. Jego oddziały zwyciężyły w kilku potyczkach z Rosjanami, lecz zostały rozbite podczas bitwy opatowskiej Po upadku powstania udał się na emigrację. Brał udział po stronie Francji w wojnie francusko-pruskiej, w stopniu pułkownika, a następnie generała brygad. Zginął pod Dijon. Urodził się 19 marca 1834 roku.

1874 - Urodził się Wincenty Witos, przywódca ruchu ludowego, polityk i publicysta, współtwórca Centrolewu, współzałożyciel i prezes Stronnictwa Ludowego, trzykrotnie był premierem - w latach 1920-1921, w 1923 i 1926. Po zakończeniu II wojny światowej został prezesem Polskiego Stronnictwa Ludowego. Pozostawał w opozycji wobec komunistycznych władz. Autor książek: "Moje wspomnienia” i "Moja tułaczka”. Zmarł 31 października 1945 roku. 150. rocznica

1885 - Urodził się Umberto Nobile, włoski konstruktor sterowców i podróżnik, generał, wykładowca uniwersytetu w Neapolu. W 1926 roku, wraz z Roaldem Amundsenem, Lincolnem Ellsworthem i załogą, sterowcem własnej konstrukcji "Norge” przeleciał ze Spitsbergenu nad Biegunem Północnym. Zmarł 30 lipca 1978 roku.

1898 - Uruchomiono pierwszą linię tramwaju elektrycznego w Legnicy. Pojazdy kursujące na poszczególnych liniach w latach 1898-1940 były oznaczone kolorowymi tarczami. Cała trasa liczyła łącznie blisko 10 kilometrów. W 1968 roku tory zostały rozebrane, a komunikacja tramwajowa zlikwidowana.

1901 - Urodził się Janusz Meissner, pilot wojskowy, oficer RAF, pisarz. Napisał wiele popularnych powieści i opowiadań o tematyce lotniczej i marynistycznej, korzystając częściowo z własnych doświadczeń i przeżyć, na przykład w książce "Żądło Genowefy". Był też autorem scenariusza do filmu Leonarda Buczkowskiego "Gwiaździsta eskadra" z 1930 roku i współtworzył scenariusze do filmów: "Orzeł", "Sprawa pilota Maresza" i "Wraki". Zmarł 28 lutego 1978 roku.

1905 - Urodziła się Wanda Wasilewska, polsko-radziecka działaczka komunistyczna, pisarka i polityk. Od lipca do września 1944 roku była wiceprzewodniczącą Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, pułkownikiem Armii Czerwonej, współorganizatorką Związku Patriotów Polskich w ZSRR i 1. Dywizji Piechoty imienia Tadeusza Kościuszki. Po 1945 roku zdecydowała się nie wracać do Polski. Zmarła w Kijowie 29 lipca 1964 roku.

1905 - Urodził się Christian Dior, francuski dyktator mody, założyciel domu mody. W lutym 1947 roku zorganizowano pokaz jego pierwszej kolekcji. Przyczynił się do dominacji Paryża, jako stolicy światowej mody. Christian Dior był w 1953 roku nominowany do nagrody Oscara za najlepsze kostiumy w filmie czarno-białym za "Stację końcową". Zmarł 24 października 1957 roku.

1911 - Rozpoczął się pierwszy Rajd Monte Carlo, najstarszy, kontynuowany cyklicznie do dzisiaj, wyścig samochodowy na świecie. Jego trasa wiedzie przez południowo-wschodnią Francję oraz Księstwo Monako. Najwięcej zwycięstw - siedem w rajdzie Monte Carlo odniósł Sébastien Loeb. Pierwszy Rajd Monte Carlo wygrał francuski kierowca Henri Rougier.

1912 - Urodził się Alfred Szklarski, pisarz, autor słynnej serii książek o przygodach Tomka Wilmowskiego. Pisał też powieści dla dorosłych, jednak sławę przyniosły mu takie tytuły, jak "Tomek na Czarnym Lądzie", "Tomek u źródeł Amazonki" czy "Tomek na tropach Yeti". Jest także autorem powieści science-fiction "Sobowtór profesora Rawy" oraz książki opowiadającej o życiu współczesnych górników "Błędne ognie”. Od sierpnia 1944 był żołnierzem Armii Krajowej, pod pseudonimem "Szklarz” brał udział w Powstaniu Warszawskim. Zmarł 9 kwietnia 1992 roku.

1912 - Urodził się Konrad Emil Bloch, amerykański biochemik pochodzenia niemieckiego. Laureat Nagrody Nobla z fizjologii i medycyny z 1964 roku za badania nad zwalczaniem i zapobieganiem miażdżycy, w szczególności za odkrycie przebiegu syntezy cholesterolu w organizmie ludzkim. Zmarł 15 października 2000.

1919 - Józef Piłsudski wydał rozkaz o zaliczeniu do szeregów Wojska Polskiego wszystkich weteranów Powstania Styczniowego. "Pięćdziesiąt lat temu ojcowie nasi rozpoczęli walkę o niepodległość Ojczyzny (...). Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy. Dla uczczenia ich i upamiętnienia 1863 roku w szeregach armii polskiej, wydałem rozkaz zaliczenia do szeregów wojska wszystkich weteranów 1863 roku z prawem noszenia munduru wojsk polskich w dni uroczyste. Witam ich tym rozkazem, jako naszych Ojców i Kolegów" - napisał w rozkazie Wódz Naczelny. 105. rocznica

1919 - Wybrany w 1918 roku irlandzki parlament uchwalił konstytucję i proklamował powstanie niepodległej Republiki Irlandzkiej. Wywołało to otwartą wojnę z wojskami brytyjskimi. Republika Irlandzka była państwem podziemnym, z własną konstytucją, parlamentem, administracją, sądownictwem i armią, ale jej władza ograniczała się do kilku ośrodków oporu przeciw Brytyjczykom. W maju 1921 władze brytyjskie przeprowadziły wybory powszechne w Irlandii - jednak mimo wyniku korzystnego dla ruchu niepodległościowego Irlandia pozostała pod wpływem brytyjskim. Dopiero w grudniu 1922 powstało Wolne Państwo Irlandzkie, istniejące pod tą nazwą do 1937 roku. 105. rocznica

1919 - Urodziła się Stanisława Fleszarowa-Muskat, powieściopisarka, poetka, pisarka, autorka sztuk scenicznych i utworów dla dzieci. Do jej najbardziej poczytnych książek należą: "Pozwólcie nam krzyczeć!”, "Przerwa na życie”, "Kochankowie róży wiatrów”, "Zatoka śpiewających traw”, "Most nad rwącą rzeką”. Stworzyła także radiowe cykle powieściowe, między innymi "Kochankowie" i "Kawalerowie róży wiatrów". Zmarła 1 października 1989 roku. 105. rocznica

1921 - Została założona Włoska Partia Komunistyczna. W okresie powojennym należała do głównych ugrupowań politycznych w kraju. Od 1948 do 1992 roku była we Włoszech największym ugrupowaniem opozycyjnym. Została rozwiązana 3 lutego 1991 roku.

1921 - Premiera filmu niemego "Brzdąc" w reżyserii Charliego Chaplina. Był to pełnometrażowy komediodramat, opowiadający o przyjaźni trampa - wędrownego szklarza - z pozostającym pod jego opieką, małym chłopcem - sierotą.

1922 - Urodził się Franciszek Postawka, kierowca i pilot rajdowy. W czasie II wojny światowej był podporucznikiem Armii Krajowej. Po wojnie związał się ze sportem samochodowym. W latach 50. i 60. kilkakrotnie był Rajdowym Samochodowym Mistrzem Polski, później - pilotem Sobiesława Zasady. W czasie stanu wojennego drukował wiele wydawnictw drugiego obiegu. Wspólnie z Jackiem Fedorowiczem pierwsi wydali znany komiks "Solidarność - pierwszych 500 dni". Zmarł 28 grudnia 1985 roku.

1922 - Urodził się Telly Savalas, amerykański aktor i producent filmowy, pochodzenia greckiego. Sławę przyniosła mu rola detektywa Theodore Kojaka w serialu telewizyjnym "Kojak". Zagrał też w filmach: "Przylądek strachu", "Bitwa o Ardeny", "Złoto dla zuchwałych", "Parszywa dwunastka". Odniósł też międzynarodowy sukces, jako piosenkarz - w 1975 roku z własną wersją utworu "If” z repertuaru amerykańskiej grupy Bread zdobył pierwsze miejsce na listach przebojów w Wielkiej Brytanii. Zmarł 22 stycznia 1994 roku.

1923 - Pierwsze zebranie organizacyjne Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, socjalistycznej organizacji oświatowo-kulturalnej, związanej z PPS. Przewodniczyli mu senator Bolesław Limanowski i poseł Ignacy Daszyński. Organizacja zajmowała się samokształceniem, organizacją akcji odczytowych, działalnością wydawniczą, animowała ruch artystyczny wśród robotników. Organizowała także uniwersytety powszechne.

1923 - Urodziła się Lola Flores, właściwie Dolores Florez Ruiz, hiszpańska tancerka i śpiewaczka flamenco, aktorka o cygańskich korzeniach. Rozsławiła flamenco w Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej. Występowała pod pseudonimami Lola de Espana oraz La Faraona. Grała też w filmach, między innymi: "Estrella de la Sierra Morena" i "El balcón de la luna". Zmarła 16 maja 1995 roku.

1923 - Urodziła się Dina Gottliebova-Babbitt, czesko-amerykańska artystka narodowości żydowskiej, więźniarka niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. W czasie II wojny światowej, z uwagi na żydowskie pochodzenie, została deportowana wraz z rodziną do Auschwitz-Birkenau. W obozie namalowała obrazek Królewny Śnieżki w baraku dziecięcym, co zauważył lekarz SS Josef Mengele, który wydał jej w 1944 polecenie namalowania akwarelami portretów Romów, wykorzystywanych do jego pseudonaukowych eksperymentów. Po wojnie Dina Gottliebova-Babbitt wyjechała do USA. Pracowała w Los Angeles dla największych studiów animacji, rysując między innymi tak kultowe postacie, jak Wile E. Coyote, Speedy Gonzales, Kaczor Daffy i Ptaszek Tweety. Zmarła 29 lipca 2009 roku.

1924 - Zmarł Włodzimierz Lenin, właściwe nazwisko Władimir Iljicz Uljanow, rosyjski polityk, teoretyk i ideolog komunizmu. Wódz bolszewickiej rewolucji i przywódca Rosji Radzieckiej. Jego postać do dziś wzbudza silne kontrowersje, jedni uważają go za tyrana i twórcę zbrodniczej ideologii, drudzy za przywódcę ruchu robotniczego, który na stałe wszedł do historii. Podjął nieudaną próbę przeprowadzenia podobnej do październikowej - rewolucji w uprzemysłowionych państwach Europy Zachodniej. Był założycielem partii bolszewickiej. Urodził się 22 kwietnia 1870 roku. 100. rocznica

1924 - Urodził się Benny Hill, jeden z najbardziej rozpoznawalnych angielskich komików. Jego autorski program "The Benny Hill Show", z którym wystartował w 1955 roku w telewizji BBC, oglądała publiczność w ponad 100 krajach. W Polsce program był emitowany w TVP 2, później w Polsacie. Zmarł 20 kwietnia 1992 roku. 100. rocznica

1927 - Urodził się Tadeusz Łepkowski, historyk. Należał do PZPR, z której wystąpił w 1968 roku po inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Związał się z opozycją demokratyczną. W 1980 roku wstąpił do Solidarności, był przewodniczącym Komisji Zakładowej w Instytucie Historii PAN. Zainicjował powstanie i redagował czasopismo "Myśl Niezależna". W 1986 był sygnatariuszem apelu 77 intelektualistów o uwolnienie więźniów sumienia. Zmarł 16 grudnia 1989 roku.

1929 - Urodził się Stanisław Loth, operator i reżyser filmowy, autor zdjęć do obrazów: "Dziewczyna i chłopak”, "Nasze podwórko”, "Podróż za jeden uśmiech”, "Perła w koronie", "Trędowata”. W latach 80. XX wieku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Był konsultantem Stevena Spielberga. Jest posiadaczem czterech patentów na nowoczesne techniki filmowe. 95. rocznica

1931 - Urodził się Lechosław Goździk, działacz polityczny, robotnik, rybak. Jeden z głównych bohaterów przesilenia politycznego w Polsce w październiku 1956 roku. Był przywódcą robotników Żerania i główną postacią ruchu robotniczo-inteligenckiego stolicy. W 1959 usunięty z partii, pozbawiony pracy, wyjechał w Bieszczady, a następnie na Pomorze Zachodnie, gdzie zajął się rybołówstwem. W latach 90 był radnym i przewodniczącym rady miasta Świnoujścia. Zmarł 28 maja 2008 roku.

1936 - Zmarł Józef Żurowski, archeolog, badacz neolitu, autor pracy "Sztuka prahistoryczna Europy". Prowadził badania w okolicach Sandomierza, gdzie odkrył pierwsze grodzisko z młodszej epoki kamiennej oraz pierwsze w Polsce groby kultury wstęgowej i kultury pucharów dzwonowatych. Urodził się 4 października 1892 roku.

1938 - Zmarł Georges Melies, francuski karykaturzysta, iluzjonista, producent i reżyser filmowy, pionier kinematografii francuskiej. Z jego 1200 filmów zachowało się 100, w tym "Podróż na księżyc”, "20 tysięcy mil podmorskiej żeglugi” i "Zdobycie bieguna”. Reżyser własnoręcznie projektował i tworzył kostiumy oraz dekoracje do swoich produkcji. Część filmów sam ręcznie kolorował. Większość jego twórczości zaginęła. Urodził się 8 grudnia 1861 roku.

1939 - Urodziła się Anna Polony, aktorka teatralna i filmowa, reżyser i pedagog. Laureatka Orła za drugoplanową rolę kobiecą w filmie "Rewers". Od 1964 roku związana ze Starym Teatrem w Krakowie. Współpracę z tą placówką zakończyła w styczniu 2014. Występowała w wielu filmach, między innymi: "Dekalog VII”, "Dwa księżyce”, "Siódmy pokój”, w serialach telewizyjnych - "Z biegiem lat, z biegiem dni”, "Na dobre i na złe”. Wystąpiła w ponad 50 spektaklach Teatru Telewizji. 85. rocznica

1941 - Urodził się Placido Domingo, hiszpański śpiewak operowy, uznawany za jednego z trzech największych na świecie tenorów. Stworzył wybitne kreacje w operach Giuseppe Verdiego i Giacomo Pucciniego. W 1990 roku wraz z Jose Carrerasem i Luciano Pavarottim wystąpił w koncercie "Trzech tenorów", na otwarciu mistrzostw świata w piłce nożnej w Rzymie. Organizuje międzynarodowy konkurs wokalny Operalia, promujący młode talenty śpiewacze. Współpracuje z Teatrem Wielkim - Operą Narodową w Warszawie.

1943 - Zakończyła się druga akcja wysiedleńcza Żydów z warszawskiego getta. Niemcy wywieźli z Umschlagplatz i zgładzili w Treblince około pięciu tysięcy osób.

1945 - W Polskiej Cerekwi na Opolszczyźnie strażnicy z SS zamordowali 19 niezdolnych do chodzenia więźniów, ewakuowanych z niemieckiego obozu zagłady Auschwitz. Kilka dni wcześniej na rozkaz dowódcy SS i policji we Wrocławiu rozpoczęto ewakuację więźniów obozu. Rozpoczęły się marsze śmierci do obozów w głębi Rzeszy. W wyniku mrozu, ciężkich warunków transportu oraz egzekucji i brutalności hitlerowców zginęło około 15 tysięcy więźniów.

1947 - Urodził się Bogusław Mec, kompozytor, artysta plastyk, piosenkarz. Popularny w latach 70. Wylansował przeboje: "Jej portret", "Na pozór", "Mały biały pies", "W białej ciszy powiek". Koncertował z Czesławem Niemenem, śpiewał w duetach z Anną Jantar i Ireną Jarocką. Publiczność ceniła Bogusława Meca za ciepły głos i elegancję wykonania utworów. Artysta był przez wiele lat związany z Polskim Radiem. Zmarł 11 marca 2012 roku.

1948 - Urodził się Zygmunt Kukla, bramkarz reprezentacji Polski na mundialu w Argentynie w 1978 roku. Od 1966 grał w Stali Mielec, z którą zdobył dwukrotnie mistrzostwo Polski, ponadto zagrał w ćwierćfinałach Pucharu UEFA i Pucharze Europy Mistrzów Krajowych. W 1976, gdy selekcjonerem polskiej reprezentacji był Jacek Gmoch został powołany do reprezentacji narodowej. Zagrał w niej 20 meczów. W sierpniu 1981 wyjechał do Grecji. Grał w Apollonie Ateny. Do kraju miał wrócić w grudniu tego samego roku, ale z powodu wprowadzenia stanu wojennego pozostał w Grecji. Do Polski wrócił w 1983 roku kończąc karierę sportową. Zmarł 18 maja 2016 roku.

1950 - Zmarł George Orwell, właściwe nazwisko Eric Arthur Blair, brytyjski powieściopisarz, publicysta i krytyk literacki, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii, z której przeżycia zawarł w autobiografii "W hołdzie Katalonii”. Jest autorem powieści, między innymi: "Folwark zwierzęcy” i najbardziej znanej - "Rok 1984”, prezentującej wizję komunistycznego państwa totalitarnego, sprawującego kontrolę nad obywatelami. W PRL utwory tego pisarza były objęte zakazem publikacji i bardzo popularne w drugim obiegu. Urodził się 25 czerwca 1903 roku.

1950 - Urodził się Andrzej Chłopecki, muzykolog, teoretyk, krytyk muzyczny, publicysta i animator życia muzycznego. Przez wiele lat pracownik Polskiego Radia, autor około dwóch tysięcy audycji radiowych, a także licznych recenzji, artykułów, esejów, komentarzy i rozpraw. Laureat Złotego Mikrofonu Polskiego Radia. Zmarł 23 września 2012 roku.

1953 - Rozpoczął się proces czterech księży i trzech cywilnych współpracowników krakowskiej kurii metropolitalnej, oskarżonych o szpiegostwo na rzecz wywiadu Stanów Zjednoczonych oraz o przynależność do "faszystowskiej organizacji NOW". Proces trwał do 27 stycznia. Zapadły trzy wyroki kary śmierci, których nie wykonano i kary więzienia, łącznie z dożywociem. Sąd skonfiskował wiele zabytkowych przedmiotów będących własnością kurii.

1953 - Urodził się Paul Gardner Allen, amerykański przedsiębiorca oraz filantrop, który razem z Billem Gatesem założył korporację Microsoft. Był jednym z najbogatszych ludzi na świecie. "Forbes" uznał go w 2004 roku za piątego pod względem majątku na świecie z majątkiem w wysokości 21 miliardów dolarów. Zmarł 15 października 2018 roku.

1954 - Został zwodowany USS "Nautilus", pierwszy okręt podwodny o napędzie atomowym. W 1958 roku, jako pierwszy na świecie przepłynął pod biegunem północnym. Nazwa nawiązuje do fikcyjnego okrętu z powieści Juliusza Verne'a "Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi". 3 marca 1980 roku "Nautilus” został skreślony z listy floty US Navy. W czasie swojej służby do 1979 roku przepłynął prawie 500 tysięcy mil morskich. W1982 roku uznano go za okręt muzeum. 70. rocznica

1956 - Urodziła się Geena Davis, amerykańska aktorka. Grała w filmach "Thelma i Luiza", "Wyspa piratów", "Długi pocałunek na dobranoc", "Sok z żuka". Zdobywczyni Oscara za drugoplanową rolę w filmie "Przypadkowy turysta" z 1988 roku. Należy do prestiżowego towarzystwa Mensa International.

1959 - Zmarł Stanisław Młodożeniec, poeta, prozaik, współtwórca futuryzmu, autor tomików poetyckich: "Kreski i futureski", "Kwadraty", "Niedziela", członek Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici” i autor słów hymnu wiciowego "Do niebieskich pował". Podczas II wojny światowej walczył w szeregach Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w Palestynie i Egipcie. Ułożył słowa pieśni swojego oddziału. Urodził się 31 stycznia 1895 roku. 65. rocznica

1959 - Zmarł Cecile Blount DeMille, amerykański aktor, reżyser i producent filmowy. Był mistrzem wielkich kinowych spektakli. Zrealizował opowieść o Mojżeszu - "Dziesięcioro przykazań", był też twórcą obrazów: "W cieniu krzyża”, "Samson i Dalila”, "Największe widowisko świata”. Był członkiem-założycielem Amerykańskiej Akademii Filmowej. Za całokształt twórczości nagrodzony Honorowym Oscarem w 1949 roku. Urodził się 12 sierpnia 1881 roku. 65. rocznica

1960 - Urodził się Jacek Wójcicki, aktor Teatru Słowackiego w Krakowie, piosenkarz związany z "Piwnicą pod Baranami”. Wykonuje piosenki filmowe i serialowe: "Szpital na peryferiach”, "Konie Apokalipsy”, "Ostatni dzwonek”, a także kolędy, bierze również udział w oratorium "Nieszpory Ludźmierskie” Jana Kantego Pawluśkiewicza. Nagrodzony na Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu i Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu. W 2016 prezydent roku odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury oraz za osiągnięcia w pracy artystycznej.

1963 - Zmarł Stanisław Grzesiuk, prozaik i pieśniarz. Podczas II wojny światowej był przez pięć lat więźniem niemieckich obozów w Dachau i Mauthausen-Gusen. Jego twórczość opisuje folklor i obyczaje warszawskiego Czerniakowa, dzielnicy, w której się wychował oraz wspomnienia z obozów koncentracyjnych. Najbardziej znane utwory to "Boso, ale w ostrogach" i "Pięć lat kacetu". Był wykonawcą ballad podwórkowych: "Siekiera, motyka”, "Bujaj się Fela”, "Bal na Gnojnej”, "Nie masz cwaniaka nad warszawiaka”. Urodził się 6 maja 1918 roku.

1977 - Nowy prezydent USA Jimmy Carter ogłosił amnestię dla osób unikających służby wojskowej w trakcie wojny wietnamskiej. W Stanach Zjednoczonych wojna ta wywoływała ostre konflikty społeczne. Powiększenie zakresu poboru i rosnące straty w Wietnamie prowadziły do masowego uchylania się od obowiązkowej służby wojskowej i ucieczki do Kanady oraz Meksyku, a nawet potajemnie na Kubę. 20 tysięcy osób znalazło się w sytuacji ukrywających się dezerterów, a około tysiąca osadzono w więzieniach.

1978 - 66-letni ukraiński były więzień polityczny Oleksa Hirnyk dokonał samospalenia, w proteście przeciwko rusyfikacji Ukraińców, systemowi komunistycznemu i przynależności Ukrainy do ZSRR. W 2007 roku Hirnyk został uhonorowany najwyższym tytułem honorowym Bohatera Ukrainy.

1979 - Zmarł Andrzej Antkowiak, aktor, głównie teatralny. Debiutował w 1958 roku w spektaklu "Zło krąży” w Teatrze Nowym w Poznaniu. Występował w teatrach Warszawy, Poznania, Olsztyna i Katowic. Grywał role amantów i bohaterów romantycznych. Urodził się 14 października 1936 roku. 45. rocznica

1981 - Wobec braku zgody władz na rejestrację Niezależnego Zrzeszenia Studentów, w Łodzi rozpoczął się protest młodzieży akademickiej. Był to najdłuższy okupacyjny strajk studencki w Europie. Trwał 29 dni, do 18 lutego. Wzięło w nim udział około 10 tysięcy osób. Wskutek protestu, 17 lutego komunistyczne władze zgodziły się na zarejestrowanie NZS - Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Było ono pierwszą taką organizacją w krajach bloku komunistycznego. Podpisano też tak zwane porozumienie łódzkie, gwarantujące autonomię uczelniom w całym kraju.

1982 - Premiera filmu przygodowego "Klasztor Shaolin" w reżyserii Hsin-yang Changa, z Jetem Li w roli głównej. Obraz był pierwszą produkcją Hongkongu zrealizowaną w Chinach kontynentalnych. Ważną rolę odgrywają w nim chińskie sztuki walki. Film był bardzo popularny w latach 80. w Polsce.

1985 - Andrzej Czok i Jerzy Kukuczka dokonali pierwszego zimowego wejścia na Dhaulagiri, liczący 8167 metrów szczyt w Himalajach. Polacy zdobyli górę bez użycia wspomagania tlenem. Dhaulagiri jest siódmym, co do wysokości ośmiotysięcznikiem. Aż do połowy XIX wieku, uważany był za najwyższą górę świata.

1989 - Na plebanii kościoła świętego Karola Boromeusza w Warszawie odnaleziono zwłoki zamordowanego księdza proboszcza - Stefana Niedzielaka. Były kapelan Armii Krajowej i uczestnik Powstania Warszawskiego, współzałożyciel Rodzin Katyńskich, został zamordowany przez SB w nocy z 20 na 21 stycznia. Sprawcy nie zostali wykryci, zaginęły również dowody zebrane na miejscu zbrodni. Ksiądz Niedzielak był twórcą Narodowego Sanktuarium Pomordowanych na Wschodzie na Powązkach. Dzięki niemu w 1981 roku na Cmentarzu Powązkowskim został wzniesiony krzyż katyński, zniszczony po kilku godzinach przez bezpiekę. Kapłana nazywano opiekunem Dolinki Katyńskiej. W 2008 "za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej” został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. 35. rocznica

1990 - We Wrocławiu i w Legnicy zanotowano rekordową temperaturę stycznia dla tych miast - +19,7 stopni Celsjusza.

1991 - Decyzją papieża Jana Pawła II został przywrócony Ordynariat Polowy Wojska Polskiego. Biskupem polowym został ksiądz Sławoj Leszek Głódź. Po 1945 działalność ordynariatu, utworzonego w 1919 roku, była zawieszona. Władze nie zdecydowały się jednak na całkowitą likwidację duszpasterstwa wśród żołnierzy. Polska, jako jedyny kraj bloku komunistycznego, zachowała instytucję kapelanów wojskowych.

1993 - Zmarł Daniel Mróz, grafik, scenograf i rysownik, przez ponad 20 lat twórca szaty graficznej tygodnika "Przekrój”. Autor ilustracji do "Cyberiady” i "Bajek robotów” Stanisława Lema, do utworów Franza Kafki, Sławomira Mrożka, Ludwika Jerzego Kerna i Juliusza Verne’a. Jego prace cechowały surrealizm i groteskowość. Urodził się 3 lutego 1917 roku.

1996 - Zmarł w Paryżu Roman Cieślewicz, jeden z czołowych twórców polskiej szkoły plakatu, zaliczany do największych grafików drugiej połowy XX wieku. Od 1963 roku mieszkał za granicą. W latach 50. XX wieku był dyrektorem artystycznym miesięcznika "Ty i Ja". Po wyjeździe z kraju został szefem artystycznym tygodnika "Elle” i współpracownikiem magazynu "Vogue”. Urodził się 13 stycznia 1930 roku.

1998 - Papież Jan Paweł II rozpoczął podróż apostolską na Kubę.

2004 - Zmarł Witold Trzeciakowski, profesor ekonomii, jeden z głównych doradców Solidarności, odpowiedzialny za sprawy gospodarcze przy Okrągłym Stole. Senator I kadencji wybrany z list Komitetu Obywatelskiego, minister bez teki w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. Od grudnia 1989 przewodniczył Radzie Ekonomicznej rządu. Był autorem ponad 150 publikacji naukowych i książek z dziedziny ekonomii. Od 1981 do 1984 roku wchodził w skład Prymasowskiej Rady Społecznej. Urodził się 6 lutego 1926 roku. 20. rocznica

2006 - Zmarł Ibrahim Rugova, prezydent Kosowa. Przez ponad 10 lat kierował pokojowym ruchem oporu kosowskich Albańczyków, przeciwko represyjnemu reżimowi byłego prezydenta Jugosławii Slobodana Miloševića. W marcu 2002 roku parlament prowincji powierzył mu stanowisko prezydenta. Ibrahim Rugova był dla większości Albańczyków autorytetem politycznym, a dla wielu - moralnym. Urodził się 2 grudnia 1944 roku.

2007 - W Falls Church w Wirginii zmarł Zdzisław Rurarz, dyplomata, ambasador PRL w Japonii. Po ogłoszeniu stanu wojennego w 1981 roku schronił się w ambasadzie USA w Tokio prosząc o azyl polityczny. Następstwem jego ucieczki było odebranie mu przez władze PRL obywatelstwa, konfiskata majątku oraz zaoczne skazanie na śmierć "za zdradę ojczyzny". W 1990 roku doszło do kasacji wyroku. Zdzisław Rurarz nigdy nie wrócił do Polski. Ostatnie lata życia spędził w Reston w Wirginii. Urodził się 24 lutego 1930 roku.

2008 - W USA zmarła Marie Smith, ostatnia osoba posługująca się językiem eyak. Języka tego używano w południowo-centralnej Alasce. Marie Smith Jones przewodziła narodowości Eyak i była ostatnią osobą będącą pełnej krwi przedstawicielką tego ludu. Mieszkała w Anchorage. Urodziła się 14 maja 1918 roku.

2011 - Adam Małysz wygrał ostatni konkurs Pucharu Świata w skokach narciarskich w karierze na Wielkiej Krokwi w Zakopanem.

2012 - Zmarła Irena Jarocka, piosenkarka i aktorka, popularna w latach 70. i 80. XX wieku. Wylansowała przeboje: "Gondolierzy znad Wisły”, "Wymyśliłam cię”, "Odpływają kawiarenki”, "Motylem jestem”, "Śpiewam pod gołym niebem”, wykonywała również szlagiery francuskie. W 1990 roku wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie zajmowała się działalnością społeczną. Zagrała w filmie "Motylem jestem, czyli romans czterdziestolatka". Ostatnią płytę - "Piosenki francuskie" - nagrała w 2012 roku. Urodziła się 18 sierpnia 1946 roku.

2014 - Zmarł Jerzy Chłopecki, socjolog i politolog, intelektualista, profesor Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. W pracy naukowej specjalizował się w socjologii - ogólnej, mediów i polityki. Autor książek i artykułów naukowych, w tym: "Rewolucja i postęp”, "Czas, świadomość, historia. Uwarunkowania potocznej świadomości czasu”, ”Przestrzeń polityczna Polski. Konflikt i zmiana”, "Dobrobyt dla wszystkich”. Urodził się 28 grudnia 1936 roku. 10. rocznica

2016 - Zmarł Bogusław Kaczyński, dziennikarz i krytyk muzyczny, popularyzator opery, operetki i muzyki poważnej. Twórca Festiwalu Muzyki w Łańcucie oraz Europejskiego Festiwalu imienia Jana Kiepury w Krynicy. Był też teoretykiem muzyki, animatorem kultury, prezenterem i autorem wielu programów w Telewizji Polskiej. Prowadził transmisje telewizyjne najważniejszych wydarzeń muzycznych w kraju i za granicą, jak: Konkurs Chopinowski, Konkurs imienia Henryka Wieniawskiego, koncerty Pavarottiego, Placido Domingo, jubileusz Filharmonii Narodowej, a także Koncerty Noworoczne z Wiednia i konkursy Eurowizji. Urodził się 2 maja 1942 roku.

2018 - Zmarła Lidia Ostałowska, dziennikarka, reportażystka, działaczka społeczna. W wyniku weryfikacji podczas stanu wojennego została pozbawiona pracy w zawodzie dziennikarza. Współpracowała z podziemną "Solidarnością”. W latach 1984-1989 pracowała, jako nauczycielka. W 1989 związała się z działem reportażu "Gazety Wyborczej”, gdzie pisała o mniejszościach narodowych i etnicznych, o kobietach, o młodzieży z subkultur i wykluczonych. Urodziła się 9 stycznia 1954 roku.

2019 - Zmarł Paweł Kędzierski, reżyser filmów dokumentalnych. Przez wiele lat był związany z Wytwórnią Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie, należał także do zespołu filmowego "X" Andrzeja Wajdy. Współzałożyciel Studia Filmowego "Kronika”. Autor takich filmów, jak: "Dar wolności", "My, cichociemni. Głosy żyjących", "Zdarzyło się tylko w Polsce". Laureat Grand Prix na festiwalu w Oberhausen za film "Dzień dziecka” w 1981 roku i nagrody Ministra Kultury i Sztuki za film "Wybór Polski” w 1990. Urodził się 2 lipca 1946 roku. 5. rocznica

2019 - Argentyński piłkarz Emiliano Sala i pilot zginęli w katastrofie awionetki Piper PA-46 Malibu w kanale La Manche. Zawodnik podczas lotu kontaktował się z rodziną i wysyłał jej wiadomości głosowe informujące o złym stanie samolotu. 3 lutego odnaleziono wrak maszyny na dnie kanału La Manche, a kilka dni później wydobyto ciało sportowca. Emiliano Sala leciał z Francji do Walii, gdzie podpisał kontrakt z Cardiff City F.C. 5. rocznica

2020 - Zmarł Terry Jones, właściwie Terrence Graham Parry Jones, brytyjski aktor komediowy, reżyser, pisarz, członek grupy Monty Pythona. Wyreżyserował kilka pełnometrażowych filmów "Monty Python i Święty Graal", "Żywot Briana" i "Sens życia według Monty Pythona". Współtworzył z Michaelem Palinem serial komediowy "Ripping Yarns". Był także prezenterem materiałów i programów dokumentalnych o tematyce historycznej. Autor powieści "Krążownik Titanic Douglasa Adamsa". Urodził się 1 lutego 1942 roku.

2021 - Zmarł Erwin Sówka, malarz prymitywista, emerytowany górnik, ostatni żyjący twórca Grupy Janowskiej. W swojej twórczości nawiązywał do mitów górniczych i kultury starożytnego wschodu. Osiągnął światowy rozgłos. Jego prace prezentowane były w kraju i za granicą między innymi we Francji, Włoszech i Chorwacji, a odnaleźć je można w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz w wielu polskich i zagranicznych kolekcjach prywatnych. Urodził się 18 czerwca 1936 roku.

2021 - Prezydent Joe Biden podpisał zarządzenie odwracające decyzję Donalda Trumpa o wycofaniu USA z paryskiego porozumienia klimatycznego.

2022 - Zmarł Louie Anderson, amerykański komik, stand-uper, aktor i gospodarz teleturnieju. Dwukrotny laureat nagrody Emmy, jako wybitny wykonawca w serialu animowanym "Świat według Ludwiczka", którego był współtwórcą. Urodził się 24 marca 1953 roku.

2023 - Zmarł Marek Plura, polityk, psychoterapeuta i działacz społeczny, poseł na Sejm VI i VII kadencji, poseł do Parlamentu Europejskiego VIII kadencji, senator X kadencji. Był założycielem Stowarzyszenia "Dobry Dom” i prezesem Śląskiego Stowarzyszenia Edukacji i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych "Akcent”. Działał w Europejskim Parlamencie Osób Niepełnosprawnych. Urodził się 18 lipca 1970 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-02-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 27 lutego - Światowy Dzień Organizacji Pozarządowych. 27 lutego - Międzynarodowy Dzień Niedźwiedzia Polarnego. 27 lutego - Dzień Wiedzy o Anosmii. 27… » więcej 2024-02-26, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 26 lutego 1634 roku - Po trzymiesięcznym oblężeniu przez polską armię, pod dowództwem króla Władysława IV, skapitulowały rosyjskie wojska pod Smoleńskiem… » więcej 2024-02-25, godz. 07:45 Kartka z kalendarza 25 lutego - W Gruzji - Dzień Okupacji Sowieckiej. 25 lutego - Światowy Dzień Powolności. 25 lutego - Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem… » więcej 2024-02-24, godz. 23:44 Kartka z kalendarza 24 lutego - Święto narodowe Estonii - Dzień Niepodległości, upamiętniający podpisanie deklaracji o niepodległości w 1918 roku po zakończeniu Rewolucji… » więcej 2024-02-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 lutego - Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. 23 lutego - Międzynarodowy Dzień Pomocy Potrzebującym. 23 lutego - Święto Geografii Wojskowej. 23… » więcej 2024-02-22, godz. 07:30 Kartka zkalendarza 22 lutego - Dzień Myśli Braterskiej - symboliczne święto przyjaźni między skautami a harcerzami, obchodzone w rocznicę urodzin Roberta Baden-Powella, twórcy… » więcej 2024-02-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 lutego - Międzynarodowy Dzień Przewodnika Turystycznego, ustanowiony w 1989 roku podczas III Konwencji Światowej Federacji Stowarzyszeń Przewodników Turystycznych… » więcej 2024-02-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 lutego - Światowy Dzień Sprawiedliwości Społecznej, ogłoszony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. 20 lutego - Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem… » więcej 2024-02-19, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 19 lutego - Dzień Nauki Polskiej. 19 lutego - Światowy Dzień Ochrony Ssaków Morskich. 19 lutego - Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem… » więcej 2024-02-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 lutego - Dzień Plutona. 18 lutego - Dzień Baterii. » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »