Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-01-14, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

14 stycznia - Światowy Dzień Logiki.

14 stycznia - Dzień Osób Nieśmiałych.
83 p.n.e. - W Rzymie urodził się Marek Antoniusz, wódz i polityk rzymski. Jego matka, Julia, była daleką krewną Cezara. W 54 r. p.n.e. został jednym z dowódców w armii Cezara w Galii, który powierzał mu coraz poważniejsze zadania militarne i jednocześnie wspierał jego karierę polityczną. Po sławnym przekroczeniu Rubikonu był głównym współpracownikiem Cezara.

1392 - Król Władysław Jagiełło nadał prawa miejskie Chełmowi. Miasto liczy obecnie około 60 tysięcy mieszkańców i leży w województwie lubelskim. Wyróżnia się bogatą historią dawnego styku trzech kultur: polskiej, ruskiej i żydowskiej.

1506 - W jednej z rzymskich winnic znaleziono starożytną rzeźbę Grupa Laokoona. Obecnie znajduje się w Muzeach Watykańskich. Grupa Laokoona jest jednym z najsłynniejszych dzieł greckich. Przedstawia agonię Laokoona i jego dwóch synów, zaatakowanych przez węże morskie. Postaci są prawie naturalnej wielkości, a grupa ma nieco ponad 2 m wysokości. Wykonano ją z siedmiu powiązanych ze sobą kawałków białego marmuru. Rzeźba została odkryta przypadkowo i zgromadziła tłum gapiów. Wśród nich znajdował się Giuliano da Sangallo, który rozpoznał w zabytku dzieło opisane przez Pliniusza.

1526 - Król Francji Franciszek I, przebywający od czasu klęski w bitwie pod Pawią w niewoli hiszpańskiej, został zmuszony do podpisania pokoju madryckiego, w którym w zamian za uwolnienie zobowiązał się do licznych ustępstw terytorialnych i oddania dwóch synów jako zakładników. Król Francji, odzyskawszy wolność, nie miał zamiaru dotrzymywać postanowień pokoju madryckiego, głosząc, że jego podpisanie zostało na nim wymuszone i doprowadzając do wybuchu kolejnej wojny.

1530 - Urodził się Stanisław Bornbach, znany także jako Stenzel Bornbach i Stanislaus Bornbach, polski kronikarz. Urodził się, jako syn urzędującego burmistrza Warszawy Jerzego Bornbacha i jego żony, córki radnego gdańskiego Elżbiety Beyer. W 1557 roku zamieszkał na stale w Gdańsku i otrzymał obywatelstwo miasta. W 1571 roku został pisarzem miejskim. Opisał rewoltę gdańską 1523-1526 w dziele "Commentarii de tumultu Gedanensi” oraz wojnę Rzeczypospolitej z Gdańskiem w latach 1576-1577 w dziele "Geschichte des Krieges zwischen dem Königs Stephano und der Stadt Dantzig Ao 1577”. Zmarł 27 marca 1597 roku.

1742 - Zmarł Edmond Halley, angielski astronom i matematyk. Odkrył między innymi ruchy własne gwiazd oraz istnienie eliptycznych orbit kometarnych, przepowiadając powrót komety znanej dziś jako kometa Halleya. Obliczył odległość Słońca od Ziemi. Zastosował rtęć jako ciecz termometryczną w termometrze. Aby uhonorować jego dokonania i wkład do astronomii, jego nazwiskiem nazwano nie tylko kometę, ale też krater na Księżycu i krater na Marsie. Urodził się 8 listopada 1656 roku.

1770 - Urodził się Adam Jerzy Czartoryski, jeden z najwybitniejszych polityków polskich pierwszej połowy XIX wieku, przywódca tak zwanego Hotelu Lambert, monarchistycznego obozu konserwatywno-liberalnego działającego na emigracji, po powstaniu listopadowym, który skupiał głównie bogate kręgi Wielkiej Emigracji. Popierał antyrosyjską politykę państw europejskich, a także ruchy rewolucyjne i narodowe, widząc w nich możliwość odbudowy Polski. Mecenas literatury i sztuki, jeden z współtwórców Towarzystwa Literackiego oraz Biblioteki Polskiej w Paryżu. Zmarł 15 lipca 1861 roku.

1771 - Konfederacja barska: zakończyło się nieudane oblężenie Jasnej Góry przez wojska królewskie i rosyjskie pod dowództwem pułkownika Iwana Drewicza. Starcia trwały od 31 grudnia. Jedyny szturm, jaki przeprowadził dysponujący trzema tysiącami żołnierzy generał Drewicz z 8 na 9 stycznia, zakończył się niepowodzeniem. 1300 żołnierzy pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego, zadając nieprzyjacielowi dotkliwe straty, sięgające kilkuset zabitych i rannych, zmusiło ich do odwrotu.

1784 - Amerykański Kongres Kontynentalny ratyfikował traktat wersalski kończący wojnę o niepodległość USA. W podpisanym w 1783 roku traktacie paryskim Wielka Brytania uznała niepodległość Stanów Zjednoczonych po trwającej od 1775 roku wojnie. 240 rocznica

1800 - Urodził się Ludwig von Köchel, austriacki pisarz, kompozytor, botanik i wydawca. W 1862 roku opublikował chronologicznie i tematycznie ułożony rejestr dzieł Mozarta, znany dziś jako Katalog Köchla. Zmarł 3 czerwca 1877 roku.

1806 - Urodził się Napoleon Kamieński, redaktor, publicysta, księgarz. Wydawał: "Dziennik Domowy”, rocznik "Rok pod względem oświaty, przemysłu i wypadków czasowych”, "Dziennik Polski”. Redagował "Gazetę Wielkiego Księstwa Poznańskiego”. Brał udział w powstaniu listopadowym, walczył pod Dobrem, Mińskiem, Grochowem i na Litwie. Po przekroczeniu granicy pruskiej był więziony w twierdzy poznańskiej. Zmarł 7 kwietnia 1873 roku.

1807 - Cesarz Napoleon Bonaparte powołał w Warszawie Komisję Rządzącą - tymczasowy rząd Księstwa Warszawskiego, na czele którego stanął Stanisław Małachowski. Napoleoński dekret pozbawiał komisję uprawnień ustawodawczych w sprawach ustrojowych przyszłego państwa, a także uprawnień do prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej. Działała do 5 października 1807 roku.

1820 - Urodził się Feliks Księżarski, architekt. Jest autorem między innymi gmachów Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego i Banku Kredytowego we Lwowie oraz kościołów w Chochołowie i Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Krakowie. Zmarł 8 kwietnia 1884 roku.

1848 - Zmarł Franciszek Armiński, astronom, założyciel i pierwszy dyrektor Obserwatorium Astronomicznego w Warszawie. Zorganizował też obserwatorium w konwikcie ojców pijarów na Żoliborzu. Decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej w 1976 roku jego imieniem został nazwany krater Armiński na Księżycu. Urodził się 2 października 1789 roku.

1850 - Urodził się Jan Mieczysław Reszke, śpiewak operowy. Początkowo interpretował partie barytonowe, ale światową sławę zdobył jako wykonawca partii tenora dramatycznego. Jeden z najwybitniejszych śpiewaków operowych w historii. Znany jako niedościgniony odtwórca oper francuskich: Gounoda, Meyerbeera, Masseneta. Stworzył wybitne kreacje, wcielając się w role Tristana, Zygfryda, Waltera von Stolzinga czy Lohengrina. Solista Metropolitan Opera, Covent Garden i Opery Paryskiej. W 1902 roku wycofał się ze sceny i otworzył w Paryżu szkołę śpiewu. Zmarł 3 kwietnia 1925 roku.

1863 - W nocy z 14 na 15 stycznia na rozkaz naczelnika Rządu Cywilnego w Królestwie Polskim margrabiego Aleksandra Wielopolskiego w Warszawie przeprowadzono brankę - przymusowy pobór polskiej młodzieży do rosyjskiego wojska. Branka przyspieszyła decyzję Komitetu Centralnego Narodowego w sprawie powstania, które wybuchło 22 stycznia.

1872 - Padł pies rasy skye terrier Greyfriars Bobby, który niemal przez 14 lat czuwał przy grobie swego pana Johna Graya na cmentarzu w szkockim Edynburgu. Postać psa została upamiętniona w formie pomnika i płyty, pojawia się także w książkach, filmach oraz grach komputerowych. Pies został pochowany w bramie cmentarza, niedaleko grobu swego pana.

1875 - Urodził się Albert Schweitzer, niemiecki filozof, teolog luterański, muzykolog, lekarz i misjonarz. Działając na terenie Francuskiej Afryki Równikowej, prowadził wraz z żoną przez 50 lat własny szpital. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1952 roku, za "budowanie braterstwa ludzi". Do jego idei nawiązują współczesne ruchy ekologiczne. Zmarł 4 września 1965 roku.

1886 - Urodził się Hugh Lofting, brytyjski autor literatury dziecięcej, znany głównie jako twórca cyklu książek o rozumiejącym mowę zwierząt doktorze Dolittle. Napisał około 15 książek, z których większość ukazała się w Polsce, między innymi "Doktor Dolittle i jego zwierzęta", "Podróże doktora Dolittle" i "Doktor Dolittle i Tajemnicze Jezioro". Zmarł 26 września 1947 roku.

1898 - Zmarł Lewis Carroll, właściwie Charles Dodgson, angielski pisarz, poeta, matematyk i fotograf, najbardziej znany jako autor opowieści dla dzieci "Przygody Alicji w Krainie Czarów” i "O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra”. Urodził się 27 stycznia 1832 roku.

1901 - Urodził się Alfred Tarski, matematyk i logik, członek Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Od 1939 roku pracował w Stanach Zjednoczonych. Twórca między innymi teorii modeli i semantycznej definicji prawdy. Bywa wymieniany jako jeden z czterech najwybitniejszych logików wszech czasów - obok Arystotelesa, Gottloba Frege oraz Kurta Gödla. Tarski jest jednym z bohaterów epizodycznych w powieści Jacka Dukaja "Lód". Zmarł 26 października 1983 roku.

1905 - Zmarł Ernst Abbe, niemiecki fizyk, profesor fizyki w Jenie, współzałożyciel zakładów optycznych Zeissa, wynalazca. Wprowadził nowe teorie i wzory matematyczne, rewolucjonizujące wyrób soczewek, skonstruował wiele przyrządów optycznych, w tym refraktometr, obiektyw achromatyczny i kondensor do mikroskopów. Urodził się 23 stycznia 1840 roku.

1907 - Podczas trzęsienia ziemi na Jamajce legła w gruzach stolica wyspy Kingston. Trwające 36 sekund wstrząsy spowodowały śmierć około 1400 osób. 1910 - Urodził się Aleksander Józef Lossow-Niemojowski, pseudonimy; "Alik”, "Ludwik” i "1226”, rotmistrz rezerwy kawalerii Wojska Polskiego. W czasie okupacji niemieckiej działał w konspiracyjnej Narodowej Organizacji Wojskowej. Między innymi pełnił funkcję kierownika Wydziału Wojskowego Okręgu Stołecznego NOW. W czasie Powstania Warszawskiego był szefem sztabu Zgrupowania 'Paweł”. Został zamordowany 6 sierpnia 1944 roku przez Niemców razem z innymi pacjentami i personelem Szpitala Karola i Marii przy ulicy Leszno.

1911 - Urodził się Anatolij Rybakow, rosyjski pisarz, autor utworów dla młodzieży i dokumentujących okres represji stalinowskich. Twórca powieści "Dzieci Arbatu", "Trzydziesty piąty i później". Po upadku Związku Radzieckiego autor wyjechał do USA i tam też opublikował "Wspomnienia". Zmarł 23 grudnia 1998 roku.

1916 - Urodził się Jan Świderski, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser teatralny, pedagog. Zagrał między w filmach "Zakazane piosenki" Leopolda Buczkowskiego, "Pierwsze dni" Jana Rybkowskiego, "Popioły" Andrzeja Wajdy i "Spirala" Krzysztofa Zanussiego. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. Zmarł 18 października 1988 roku.

1917 - Rozpoczęła działalność Tymczasowa Rada Stanu, polski obywatelski organ emancypacyjny, ustanowiony przez niemieckie i austro-węgierskie władze okupacyjne w Królestwie Polskim. Rada składała się z 25 członków, w tym 15 reprezentujących niemiecki obszar okupacyjny oraz 10 reprezentujących austro-węgierski obszar okupacyjny. 17 stycznia Rada wybrała komitet wykonawczy, w tym dyrektora departamentu wojny, którym został Józef Piłsudski. Tymczasowa Rada Stanu miała charakter prowizorycznego rządu Polski. Do jej zadań należało przygotowanie podstaw organizacyjnych polskiej administracji i współdziałanie z naczelnym dowództwem mocarstw sprzymierzonych. Istniała do 25 sierpnia 1917 roku, gdy jej członkowie podali się do dymisji na znak protestu przeciw polityce okupacyjnych władz niemieckich, blokującej jej działalność.

1918 - Urodziła się Marianna Cel, pseudonim „Tereska. Jako jedyna kobieta należała do oddziału majora Henryka Dobrzańskiego - "Hubala". Brała udział w akcjach hubalczyków, między innymi opatrywała rannych w starciu pod Huciskiem. Po śmierci dowódcy i rozbiciu oddziału dalej zajmowała się działalnością konspiracyjną. W 1942 roku zaginęła. Nigdy nie odnaleziono jakiegokolwiek śladu po niej, ani miejsca pochówku. W rodzinnej miejscowości Cis znajduje się obelisk poświęcony jej pamięci

1920 - Urodziła się Lidia Skarżyńska, scenografka. Wspólnie z mężem Jerzym projektowała dekoracje, między innymi dla Starego Teatru w Krakowie oraz filmów: "Sanatorium pod Klepsydrą", "Lalka" i 'Historia żółtej ciżemki”. Wykładała w Studium Scenografii przy krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zmarła 20 lipca 1994 roku.

1924 - Urodził sie Guy Williams - amerykański aktor pochodzenia włoskiego, znany z roli tytułowej w serialu "Zorro" wytwórni The Walt Disney Company, z lat 1957-1960. Grał także w serialach "Bonanza" i "Zagubieni w kosmosie". Zmarł 30 kwietnia 1989 roku. 100 rocznica

1925 - Urodził się Yukio Mishima, japoński pisarz, poeta, dramaturg i eseista, a także działacz polityczny. Uważany za jednego z najważniejszych japońskich pisarzy XX wieku. Jego dorobek literacki obejmuje ponad 40 powieści, zbiorów poezji, esejów oraz dramatów: "Płodne morze”, "Las w pełni kwiecia”, "Złota Pagoda”, "Wyznanie maski”. Zmarł 25 listopada 1970 roku.

1928 - Zmarł w Paryżu Jan Danysz, biolog, mikrobiolog, jeden z pionierów biologii zwalczania szkodników, autor prac na temat drobnoustrojów jelitowych i nowotworów doświadczalnych. Urodził się 24 listopada 1860 roku.

1928 - Urodził się Tadeusz Dominik, malarz i rzeźbiarz, zajmował się również tkaniną artystyczną, ceramiką i grafiką komputerową. Artysta wypracował własny, niepowtarzalny styl w malarstwie. Jego najbardziej znane obrazy to między innymi: „Zielony ogród”, „Kompozycja”, „Czerwone kamienie”. Były profesor i dziekan Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Zmarł 20 maja 2014 roku.

1930 - Komunista Albrecht Höhler postrzelił w drzwiach mieszkania w Berlinie autora tekstu do hymnu nazistów Horsta Wessela, który w wyniku doznanych obrażeń zmarł w szpitalu 23 lutego. Natychmiast po śmierci Wessela Joseph Goebbels, szef nazistowskiej propagandy, ogłosił Horsta Wessela męczennikiem za narodowy socjalizm. Wielokrotnie przedtem karany Albrecht Höhler został skazany na sześć lat i miesiąc więzienia.

1936 - Dekret Prezydenta RP o ochronie interesów Państwa Polskiego i jego obywateli w stosunkach międzynarodowych.

1940 - Niemcy aresztowali dowódcę Wydziału Bojowego Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej Kazimierza Kotta, Polaka żydowskiego pochodzenia. Trzy dni później Kott w brawurowy sposób uciekł z aresztu gestapo przy alei Szucha. Za pomoc w jego schwytaniu wyznaczono wysoką nagrodę pieniężną. W ramach represji aresztowano 255 osób ze środowiska inteligencji żydowskiej lub pochodzenia żydowskiego. Część z aresztowanych Niemcy rozstrzelali w Palmirach w styczniu i lutym. Był wśród nich najwybitniejszy polski szachista Dawid Przepiórka. Kazimierz Kott zginął późną jesienią 1940 roku aresztowany przez sowietów w okolicach Lwowa.

1942 - Urodził się Krzysztof Klenczon, wokalista, gitarzysta i kompozytor, przedstawiciel polskiego big beatu i rocka przełomu lat 60. i 70. ubiegłego wieku. Jego nazwisko jest kojarzone przede wszystkim z największymi przebojami Czerwonych Gitar. W swej karierze artystycznej był także jednym z liderów zespołów Niebiesko-Czarni i Trzy Korony. Krzysztof Klenczon skomponował kilkadziesiąt piosenek, wylansował kilkanaście przebojów, między innymi "Biały krzyż", "Powiedz stary, gdzieś ty był", "Nie przejdziemy do historii", "Jesień idzie przez park" i "10 w skali Beauforta". Zginął w wypadku samochodowym w Stanach Zjednoczonych, 8 kwietnia 1981 roku, mając 39 lat.

1943 - Rozpoczęła się aliancka konferencja w Casablance z udziałem prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina Delano Roosevelta i premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla. Uczestniczyli w niej również przedstawiciele Wolnej Francji - generałowie Charles de Gaulle i Henri Giraud. Podjęto wówczas między innymi decyzje o przeprowadzeniu inwazji na Sycylię latem 1943 roku oraz przesunięciu utworzenia drugiego frontu we Francji na 1944 rok. Konferencja trwała do 24 stycznia 1943.

1944 - Niemcy spalili białoruską wieś Ala w obwodzie homelskim, zabijajac przy tym 1758 mieszkańców. 80 rocznica

1945 - Odbyła się inauguracja pierwszego roku akademickiego na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Uczelnia początkowo funkcjonowała z czterema wydziałami: lekarskim, przyrodniczym, rolnym i weterynaryjnym. Kadrę naukową stanowiło wówczas 42 profesorów, między innymi ze Lwowa i Wilna. Studia podjęło 806 słuchaczy. Organizatorem i pierwszym rektorem Uniwersytetu był zoolog profesor Henryk Raabe.

1945 - Urodziła się Barbara Podmiotko, dziennikarka muzyczna, prezenterka radiowa. Od 1977 roku współpracowała z Programem 3 Polskiego Radia. Prowadziła między innymi audycje "Akademia Muzyczna Trójki", "Ludzie i krajobrazy", "Między snem a dniem", "Muzykobranie", "Nocna Polska", "Piosenka nie tylko francuska", "Piosenka to mały teatr", "Pół na pół", "Pół perfekcyjnej płyty" oraz "Trójka pod Księżycem". Zmarła 24 października 2014 roku.

1952 - Na antenie amerykańskiej stacji NBC zadebiutował pierwszy na świecie magazyn telewizji śniadaniowej "Today". Stanowił wzór dla podobnych produkcji, które wkrótce zaczęły pojawiać się w innych stacjach telewizyjnych. Jest trzecim najdłużej emitowanym amerykańskim programem telewizyjnym. Początkowo ukazywał się jedynie od poniedziałku do piątku, potem rozpoczęto niedzielne emisje, a kilka lat później także sobotnie. Program jest nadawany ze Studio 1 A, mieszczącego się w wieżowcu GE Building, położonym w kompleksie Rockefeller Center na Manhattanie.

1954 - Zmarł na emigracji w Londynie Nikodem Sulik-Sarnowski, generał brygady Wojska Polskiego, uczestnik I i II wojny światowej oraz wojny polsko - bolszewickiej.
.W okresie międzywojennym zajmował się między innymi wyszkoleniem kadetów straży granicznej i był też dowódcą kompanii piechoty. Po wybuchu II wojny światowej pełnił rolę komendanta Okręgu Wilno Związku Walki Zbrojnej. Gdy wojska sowieckie zajeły wschodnią Polskę został aresztowany przez NKWD i trafił do łagru. Wstąpił do Armii Andersa. Między innymi był dowódcą 5 Kresowej Dywizji Piechoty w Armii Polskiej na Wschodzie, później dowodził tą dywizją w II Korpusie Polskim na całym szlaku bojoym w kampanii włoskiej. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Urodził się 15 sierpnia 1893 roku. 70 rocznica

1956 - Rozporządzeniem Rady Ministrów na terenie województwa małopolskiego utworzony został Ojcowski Park Narodowy. Jest najmniejszym w Polsce, zajmuje powierzchnię ponad 21 kilometrów kwadratowych. Jego symbolem jest nietoperz. Na terenie parku znajdują się między innymi Maczuga Herkulesa i Jaskinia Łokietka oraz ruiny średniowiecznego zamku w Ojcowie i późnorenesansowy Zamek w Pieskowej Skale.

1957 - Zmarł Humphrey Bogart, amerykański aktor, gwiazda Hollywoodu. Stworzył w kinie charakterystyczny typ bohatera - twardego, nieustępliwego cynika z duszą romantyka. Najpopularniejszym filmem, w którym zagrał, jest "Casablanca". Wystąpił też między innymi w filmach "Sokół maltański”, "Pobij diabła”, "Koralowa wyspa”. Za rolę w "Afrykańskiej królowej" Johna Hustona otrzymał Oscara. Amerykański Instytut Filmu umieścił go na pierwszym miejscu listy Największych aktorów wszech czasów. Urodził się 24 grudnia 1899 roku.

1966 - Zmarł Siergiej Korolow, rosyjski konstruktor rakiet i pojazdów kosmicznych, „ojciec” radzieckiej kosmonautyki. Konstruktor między innymi statku Wostok 1. W 1938 padł ofiarą "Wielkiej Czystki" i był uwięziony przez sześć lat, między innymi w syberyjskim łagrze. Większość wyroku spędził jednak w szaraszce, specjalnym więzieniu dla specjalistów, które pozwalało im kontynuować swoją pracę. Po zwolnieniu w 1944 stał się kluczową osobą w radzieckim programie rakietowym tworzącym rakiety międzykontynentalne. Urodził się 12 stycznia 1907 roku.

1968 - Zmarł Jan Skotnicki, artysta malarz i urzędnik, działacz na rzecz kultury w 20-leciu międzywojennym. W latach 1922-1929 był dyrektorem w Departamencie Kultury i Sztuki w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W 1919 roku był inspektorem szkolnictwa artystyczno-zawodowego Wydziału II malarstwa, rzeźby i sztuk zdobniczych w Ministerstwie Sztuki i Kultury. Był świadkiem zamachu i śmierci prezydenta Gabriela Narutowicza w Zachęcie w 1922 roku. Po 1945 znalazł się w Ministerstwie Edukacji Narodowej, ale po ujawnieniu jego działalności przedwojennej został odsunięty. Urodził się 29 sierpnia 1876 roku.

1972 - Zmarł Fryderyk IX, król Danii. Ponieważ nie miał męskiego potomka, parlament duński rozważał możliwość zmiany konstytucji i uczynienie następcą tronu brata króla, księcia Kanuta. Ostatecznie ustawy zasadniczej nie zmieniono i po śmierci Fryderyka IX na tron wstąpiła jego córka Małgorzata II. Urodził się 11 marca 1899 roku.

1977 - Zmarł Robert Anthony Eden, brytyjski polityk konserwatywny, trzykrotny minister spraw zagranicznych, a w latach 1955-57 premier Wielkiej Brytanii. Po objęciu urzędu szefa rządu podjął decyzję o interwencji przeciwko Egiptowi w sporze o Kanał Sueski. Nieudana interwencja zniszczyła jego opinię jako dobrego polityka. W 2004 roku 139 politologów uznało go za najmniej efektywnego brytyjskiego premiera w XX wieku. Urodził się 12 czerwca 1897 roku.

1978 - W San Francisco odbył się ostatni przed 18-letnim zawieszeniem działalności koncert grupy Sex Pistols. Utworzony w 1975 roku zespół, który jest uważany za inicjatora ruchu punk i muzyki punkrockowej w Wielkiej Brytanii, został reaktywowany w 1996 roku.

1979 - Zmarł Franciszek Walewski, kapitan piechoty Wojska Polskiego, później żołnierz Armii Krajowej. Posługiwał się konspiracyjnymi pseudonimami „Mrok”i „Stryjek”, był komendantem Podobwodu I Skarżysko-Kamienna w Obwodzie Iłża Inspektoratu Starachowickiego Armii Krajowej i komendantem Obwodu Końskie Inspektoratu Starachowickiego AK. W 1944 roku był zatrzymany przez Niemców ale uciekł z aresztu. Po wojnie pracował jako leśniczy. Urodzil się 21 września 1912 roku. 45 rocznica

1980 - Urodziła się Monika Kuszyńska, piosenkarka i autorka tekstów. W latach 2000-2010 była wokalistką zespołu Varius Manx, z którym wydała trzy albumy studyjne: "Eta", "Eno", "Emi". 28 maja 2006 z zespołem miała poważny wypadek samochodowy pod Miliczem. W wyniku odniesionych obrażeń pozostaje sparaliżowana od pasa w dół i porusza się na wózku inwalidzkim. Od 2009, jako artystka solowa, wydała album studyjny "Ocalona". Prowadzi czynnie działalność charytatywną, głównie na rzecz osób niepełnosprawnych.

1981 - Zmarła Wiera Badalska-Majewska, pisarka, autorka książek i wierszy dla dzieci, podręczników, tekstów piosenek. Tłumaczyła z języka rosyjskiego i języka czeskiego. Debiutowała w 1946 roku na łamach "Świerszczyka” i "Płomyka”. Przez wiele lat współpracowała z różnymi pismami dziecięcymi, pracowała także jako nauczycielka i bibliotekarka. Jest autorką audycji radiowych i scenariuszy do filmów animowanych. Urodziła się 19 lipca 1915 roku.

1982 - Miesiąc po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego ukazał się pierwszy numer dziennika rządowego "Rzeczpospolita”. Na redaktora naczelnego wyznaczono Józefa Bareckiego, który wcześniej kierował między innymi „Trybuną Ludu”, był członkiem Komitetu Centralnego PZPR oraz posłem na Sejm, a przez rok pełnił funkcję rzecznika rządu. Po częściowo wolnych wyborach 4 czerwca 1989 roku i objęciu teki premiera przez Tadeusza Mazowieckiego "Rzeczpospolita” przestała być dziennikiem rządowym i stała się pismem niezależnym.

1984 - Maciej Berbeka i Ryszard Gajewski dokonali pierwszego zimowego wejścia na szczyt Manaslu w Himalajach o wysokości 8156 metrów nad poziomem morza. Był to drugi ośmiotysięcznik zdobyty zimą i pierwszy zdobyty bez wspomagania tlenem z butli. 40 rocznica

1990 - Założono Związek Polaków na Łotwie. Organizacja powstała z przekształcenia Towarzystwa Kultury Polskiej istniejącego od 1988 roku. Określiła się jako prawny spadkobierca polskich organizacji działających na Łotwie, przede wszystkim Związku Polaków w Łotwie, który działał w okresie międzywojennym.

1993 - Polski prom kolejowo-samochodowy Jan Heweliusz zatonął na Morzu Bałtyckim. Do tragedii doszło w czasie rejsu ze Świnoujścia do Ystad u wybrzeży niemieckiej wyspy Rugia. Zginęło 55 osób, w tym 20 marynarzy i 35 pasażerów. Była to jedna z największych katastrof w dziejach polskiej żeglugi handlowej, która do dziś nie została w pełni wyjaśniona. Wrak Heweliusza wciąż leży na dnie Bałtyku na głębokości niespełna 30 metrów. Miejsce to jest oznaczone pomarańczowo-czarną boją z miniaturową latarnią morską i anteną radiową. Co roku marynarze zrzucają tam okolicznościowe wieńce.

1999 - Zmarł Jerzy Grotowski, reżyser teatralny uważany za jednego z największych reformatorów teatru XX wieku. Teoretyk teatru i twórca eksperymentalnej sceny - Teatru Laboratorium we Wrocławiu oraz nowoczesnej metody aktorskiej. Urodził się 11 sierpnia 1933 roku. 25 rocznica

1999 - Zmarł Jerzy Ciechanowicz, pisarz, tłumacz literatury antycznej, archeolog śródziemnomorski. Redaktor naczelny Wydawnictwa Arkady, gdzie stworzył serię wydawniczą Biblioteka Antyczna. Autor książek: "Rzym, ludzie i budowle", "Cień Minotaura", "Medea i czereśnie”. Urodził się 9 października 1955 roku. 25 rocznica

2005 - Piotr Morawski i Włoch Simone Moro jako pierwsi - w zimowym wejściu - zdobyli himalajski ośmiotysięcznik Sziszapangmę. Góra liczy 8027 metrów. 2008 - Zmarła Justyna Kreczmarowa, aktorka teatralna i filmowa, pedagog w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Zagrała między innymi w obrazach "Ulica graniczna”, "Młodość Chopina”, "Twarzą w twarz”, "Świat grozy”. Urodziła się 14 października 1918 roku.

2009 - Zmarł Franciszek Woźniak, kompozytor, pianista i pedagog, rektor Akademii Muzycznej imienia Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Jego kompozycje były wykonywane na festiwalach krajowych oraz zagranicznych, a także zostały utrwalone w nagraniach Polskiego Radia. Urodził się 7 sierpnia 1932 roku. 15 rocznica

2009 - Zmarł Ricardo Montalban, amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Zagrał w obrazac: "Ucieczka z Planety Małp”, "Podbój Planety Małp”, "Star Trek II: Gniew Khana” oraz serialach telewizyjnych "Dynastia” i "Dynastia Colbych”. Urodził się 25 listopada 1920 roku. 15 rocznica

2011 - Papież Benedykt XVI ogłosił dekret o uznaniu cudu Jana Pawła II oraz datę jego beatyfikacji. Jan Paweł II został beatyfikowany 1 maja 2011, a 27 kwietnia 2014 roku został kanonizowany, równocześnie z papieżem Janem XXIII.

2011 - Zmarł Zdzisław Szczotkowski, lektor filmowy, radiowy i telewizyjny. Swojego głosu użyczał między innymi bohaterom filmów "Wojownicze Żółwie Ninja", "Iron Man: Obrońca dobra", "Doktor Who" i "Leon Zawodowiec". W latach 80. był jednym z lektorów programu "Sonda". Ostatnim filmem, który przeczytał, był dramat "Nasza klasa" z 2007 roku. Urodził się w 1945 roku.

2015 - Zmarł Jerzy Holzer, historyk, politolog, uczestnik opozycji demokratycznej w PRL. Współpracował z Komitetem Obrony Robotników, uczestniczył w niezależnym seminarium naukowym dotyczącym historii najnowszej, od 1978 roku był zaangażowany w tworzenie podziemnej organizacji Polskie Porozumienie Niepodległościowe. W latach 1980-1981 współtworzył "Solidarność" na Uniwersytecie Warszawskim. Został internowany 13 grudnia 1981 roku na cztery miesiące. Dwa lata później wydał pierwszą monografię poświęconą "Solidarności" - "Solidarność 1980-1981. Geneza i historia", która doczekała się wielu przedruków. W 1965 roku współpracował z wywiadem PRL, co ujawnił publicznie w 2005 roku. Urodził się 24 sierpnia 1930 roku.

2017 - Zmarł Roch Sygitowicz, aktor. Z uwagi na niski wzrost należał do aktorów charakterystycznych i grał role karłów. Jego najsłynniejszą kreacją aktorską była rola Józka Placka, syna głównego bohatera w komedii "Sprawa się rypła” z 1984 roku w reżyserii Janusza Kidawy. Urodził się 25 września 1957 roku.

2018 - Zmarł Józef Kałużny, okulista, profesor nauk medycznych. Był prekursorem w Polsce wszczepiania soczewek tylnokomorowych pacjentom po usunięciu zaćmy. Pierwszy taki zabieg wykonał w 1984 roku. W 2000 kierował zespołem okulistów, którzy po raz pierwszy na świecie zastosowali w diagnostyce okulistycznej spektralną optyczną koherentną tomografię SOCT - wynalazek fizyków z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Urodził się 17 marca 1940 roku.

2018 - Zmarł Hugh Wilson, amerykański reżyser i scenarzysta filmowy. Zasłynął jako twórca kilku udanych i popularnych komedii, między innymi "Akademii policyjnej", "Zmowy pierwszych żon" i "Nagiego peryskopu". Był wykładowcą University of Virginia. Urodził się 21 sierpnia 1943 roku.

2019 - Zmarł Paweł Adamowicz, prawnik, polityk, samorządowiec, prezydent Gdańska. Dzień wcześniej został śmiertelnie ugodzony nożem przez zamachowca podczas finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Podczas przemówienia prezydenta na scenę wtargnął Stefan W. i trzykrotnie ranił go nożem. Samorządowiec w ciężkim stanie trafił do szpitala, gdzie przeszedł wielogodzinną operację. Zmarł następnego dnia. Zarządzał Gdańskiem od 1998 roku i był jednym z najdłużej urzędujących prezydentów miast w Polsce. Przez wiele lat związany z Platformą Obywatelską, w wyborach w 2018 roku wystartował pod własnym szyldem, uzyskując II turze niemal 65 procent głosów. Uchodził za prezydenta dynamicznego , będącego blisko ludzi i dbającego o dobro mieszkańców. Podczas jego rządów w Gdańsku wybudowano stadion, powiększono lotnisko i rozbudowano miejską infrastrukturę. Paweł Adamowicz zainicjował budowę Europejskiego Centrum Solidarności. Jego osiągnięciem było sprowadzenie do Gdańska mistrzostw w piłce nożnej EURO 2012. Urodził się 2 listopada 1965 roku. 5 rocznica

2019 - Zmarł Mieczysław Aleksander Tomaszewski, muzykolog, teoretyk, estetyk muzyki, współorganizator życia muzycznego w Bydgoszczy po II wojnie światowej, profesor i doktor honoris causa Akademii Muzycznej w Krakowie, Honorowy Obywatel Krakowa. Autor prac poświęconych Fryderykowi Chopinowi, pieśni romantycznej i dwudziestowiecznym kompozytorom polskim, głównie Krzysztofowi Pendereckiemu. Urodził się 17 listopada 1921 roku. 5 rocznica

2019 - Zmarł Wiesław Zdort, operator filmowy, profesor sztuk filmowych. Był autorem zdjęć między innymi do "Dekalogu I" Krzysztofa Kieślowskiego, "Soli ziemi czarnej" Kazimierza Kutza oraz "Popiołu i diamentu" Andrzeja Wajdy. Urodził się 27 kwietnia 1931 roku. 5 rocznica

2022 - Zmarł Richardo Bofill - kataloński architekt, postmodernista, autor projektów monumentalnych zespołów mieszkalnych w Abraxas pod Paryżem, a także wielorodzinnych kompleksów mieszkalnych Saint Quentin i Antygona. Urodził się 5 grudnia 1939 roku.

2023 - Zmarł Jerzy Garniewicz, muzyk regionalny i piosenkarz, popularyzator kultury kresowej w Polsce. Pochodził w Wilna, a po repatriacji był związany z Poznaniem. Prowadził spotkania kultury kresowej, współpracował z Kabaretem Tey, był też solistą Kapeli Wileńskiej. Wydał 3 płyty: To Wilno, Na Zielonym Moście i Dnia Pierwszego Września. Urodził się w 1939 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-01-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 stycznia - Rozpoczyna się Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan. 18 stycznia - Międzynarodowy Dzień Kubusia Puchatka, ustanowiony na pamiątkę urodzin… » więcej 2024-01-17, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 17 stycznia - Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce. » więcej 2024-01-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 stycznia - Światowy Dzień Śniegu. » więcej 2024-01-14, godz. 18:23 Kartka z kalendarza 15 stycznia - Dzień Wikipedii, obchodzony w rocznicę rozpoczęcia wielojęzycznego projektu internetowej encyklopedii w 2001 roku. » więcej 2024-01-13, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 13 stycznia - Dzień Obrońców Wolności, obchodzony na Litwie w rocznicę tragicznych wydarzeń w Wilnie w 1991 roku. Tego dnia od kul i pod gąsienicami czołgów… » więcej 2024-01-12, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 12 stycznia - 29 rok przed naszą erą - Nastał Pokój Rzymski - Pax Romana. Początek tego okresu wyznacza zakończenie wojen domowych u schyłku istnienia republiki… » więcej 2024-01-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 stycznia - Dzień Wegetarian. » więcej 2024-01-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 stycznia - Światowy Dzień Obniżania Kosztów Energii. » więcej 2024-01-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 stycznia - Dzień Ligi Ochrony Przyrody, obchodzony w Polsce. Data ta upamiętnia historyczny zjazd organizacyjny 9 stycznia 1928 roku. 9 stycznia - Dzień… » więcej
2829303132
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »