Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-01-13, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

13 stycznia - Dzień Obrońców Wolności, obchodzony na Litwie w rocznicę tragicznych wydarzeń w Wilnie w 1991 roku. Tego dnia od kul i pod gąsienicami czołgów stacjonujących tam wojsk radzieckich zginęło 14 osób, a kilkaset zostało rannych.
1455 - W czasie wojny trzynastoletniej wojska krzyżackie przeprowadziły nieudany atak na Gdańsk. Stało się tak po porażce Krzyżaków w bitwie pod Biskupią Górką na przedmieściach Nowego Miasta Gdańska. Wojna 13-letnia rozpoczęła się w 1454 roku i zakończyła w 1466. W jej wyniku Prusy Królewskie z Gdańskiem zostały włączone do Polski.

1625 - Zmarł Jan Brueghel, zwany Aksamitnym, malarz flamandzki. Do jego ulubionych motywów należały Madonny w otoczeniu girland i bukietów kwiatowych, alegorie, martwe natury, zwłaszcza z kwiatami i owocami, malował również pejzaże i sceny batalistyczne. Urodził się w 1568 roku.

1650 - Wejherowo, założone w 1643 roku przez wojewodę malborskiego Jana Wejhera, otrzymało prawa miejskie. Nadał je król Jan II Kazimierz Waza. Wejherowo początkowo nazywane też było Wejherowską Wolą i Nowym Miastem, w odróżnieniu od "starego miasta” - czyli Pucka. Potoczną nazwą niemiecką była w tym okresie - Weihersfrey.

1660 - Wojska rosyjskie pod dowództwem Iwana Chowańskiego zdobyły Brześć nad Bugiem. Po złupieniu miasto zostało spalone. Wojska Rzeczypospolitej odbiły Brześć w następnym roku. Rozpoczętą w 1654 IV wojnę polsko-rosyjska zakończył zawarty 30 stycznia 1667 roku traktat rozejmowy w Andruszowie. Na podstawie układu wróciły do Rzeczypospolitej Inflanty polskie, województwo połockie i witebskie, ale bez Wieliża. Rosja dostała utracone przez nią w pokoju polanowskim Smoleńsk i Siewierszczyznę, a ponadto Ukrainę Lewobrzeżną oraz na dwa i pół roku Kijów, którego już nie zwróciła.

1720 - Urodził się Melchior Jan Kochnowski, duchowny katolicki, biskup pomocniczy chełmski, rektor Akademii Zamojskiej. Od 1739 roku był profesorem w Akademii Zamojskiej, gdzie wykładał poetykę, retorykę, dialektykę i prawo kanoniczne. Zmarł 30 kwietnia 1788 roku.

1738 - W Bledzewie koło Międzychodu urodził się Jan Dekert, kupiec, prezydent Warszawy. W okresie Sejmu Wielkiego walczył o prawa mieszczan. Był przywódcą tak zwanej czarnej procesji w 1789 roku. Jego uczestnicy w memoriale do króla, domagali się przyznania praw publicznych mieszczaństwu. Jan Dekert zmarł 4 października 1790 roku.

1797 - Wojna brytyjsko-francuska: brytyjska fregata HMS Indefatigable i mniejszy okręt HMS Amazon przechwyciły i doprowadziły do rozbicia na mieliźnie powracający do Francji, po nieudanym desancie na wybrzeżu Irlandii, liniowiec Droits de l'Homme. Zginęło ponad tysiąc członków załogi i przewożonych żołnierzy.

1817 - W czasie obrad Senatu Rzeczpospolitej profesor Feliks Radwański przedstawił referat na temat wartości historycznej północnej części murów Krakowa, z wierzą Floriańską i Barbakanem. Pod wpływem referatu Feliksa Radwańskiego władze Krakowa zrezygnowały z planów wyburzenia tej części murów.

1830 - W Poznaniu założono pierwszą miejską szkołę średnią dla dziewcząt. Powstała ona dzięki staraniom księżnej Ludwiki z Hohenzollernów Radziwiłłowej, żony księcia Antoniego Radziwiłła, namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

1857 - Urodził się Hilary Schramm, lekarz, profesor chirurgii uniwersytetów - Jagiellońskiego i Lwowskiego, twórca ogólnej i ortopedycznej chirurgii dziecięcej w Polsce, wprowadził własne modyfikacje operacyjnego leczenia gruźlicy kości u dzieci. Zmarł 11 listopada 1940 roku.

1865 - Zmarł Józef Dzierzkowski, pseudonim Bolesta, pisarz i publicysta, prekursor lwowskiej cyganerii literackiej, członek korespondent Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie. Jest autorem jednej z najwcześniejszych polskich powieści fantastycznych "Lekarz Magnetyczny". Urodził się 11 stycznia 1807 roku.

1867 - Powstała gubernia piotrkowska. Istniała w Królestwie Polskim. Jej stolicą był Piotrków Trybunalski. Gubernia funkcjonowała do wkroczenia wojsk niemieckich i austriackich podczas I wojny światowej.

1870 - Urodził się Jędrzej Moraczewski, polityk socjalistyczny II Rzeczypospolitej Polskiej, premier w latach 1918-1919, minister w rządach okresu międzywojennego. Autor prac - "Rządy ludowe w Polsce”, "Granica między Polską a Ukrainą” i "Rozważania nad położeniem politycznym i gospodarczym Polski". Zmarł 5 sierpnia 1944 roku.

1870 - Urodził się Bogusław Adamowicz, poeta, prozaik oraz malarz okresu Młodej Polski. Twórca poezji patriotycznej i utworów inspirowanych symbolizmem, impresjonizmem i parnasizmem. Autor powieści i opowiadań utrzymanych w stylistyce fantastyki grozy, między innymi "W starym dworze. Powieści fantastycznej". Po Powstaniu Warszawskim został przymusowo ewakuowany, po czym zaginął bez wieści. Zmarł prawdopodobnie w 1944 roku.

1870 - Urodził się Henryk Opieński, kompozytor i muzykolog. W 1911 roku był założycielem pierwszego w Polsce czasopisma muzykologicznego "Kwartalnik Muzyczny”. W 1920 założył w Poznaniu pierwszą w Polsce Akademię Muzyczną. Był również dyrektorem Opery Poznańskiej. Skomponował między innymi operę "Maria", na podstawie powieści Marii Antoniego Malczewskiego. Zmarł 21 stycznia 1942 roku.

1875 - Urodziła się Alina Świderska, pisarka, tłumaczka literatury włoskiej i angielskiej. Autorka powieści biograficznych, między innymi o Ryszardzie Wagnerze - "Prometeusz i perliczka” i Adamie Mickiewiczu - "Adam”. Przetłumaczyła na język polski między innymi poemat alegoryczny Dantego "Boska Komedia”. Zmarła 12 stycznia 1963 roku.

1888 - Urodziła się Halina Starska, aktorka teatralna i filmowa - uznawana za pierwszą gwiazdę filmu polskiego oraz reżyser, kierownik artystyczny i dyrektor teatrów. Zmarła 21 sierpnia 1957 roku.

1894 - Zmarł Jerzy Aleksandrowicz, botanik, założyciel pierwszej w Polsce szkoły ogrodniczej, jeden z pionierów hodowli jedwabników w naszym kraju, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Urodził się 3 stycznia 1819 roku. 130 rocznica

1894 - Urodził się Stanisław Grzmot-Skotnicki, oficer Legionów Polskich, generał Wojska Polskiego. W czasie kampanii polskiej 1939 roku był dowódcą Grupy Operacyjnej "Czersk". Zmarł 19 września 1939, w wyniku ran odniesionych w bitwie nad Bzurą. 130 rocznica

1898 - Francuski pisarz Émile Zola opublikował słynny list J’Accuse…! ("Oskarżam!") w sprawie afery Dreyfusa. Było to obszerne pismo, napisane w obronie niesprawiedliwie oskarżonego o szpiegostwo, osądzonego i skazanego oficera francuskiego żydowskiego pochodzenia, Alfreda Dreyfusa. Podejmował też ogólniejsze tematy: antysemityzmu, potrzeby cywilnej kontroli nad armią, panujących na przełomie XIX i XX wieku stosunków społecznych we Francji.

1903 - Urodziła się Irena Jurgielewiczowa, publicystka, pedagog, autorka popularnych książek dla młodzieży: "Wszystko inaczej", "Ważne i nieważne", "Niespokojne godziny", "Inna". Jej powieść "Ten obcy" w 1964 roku została umieszczona na Liście Honorowej imienia Hansa Christiana Andersena, a w 2002 trafiła do Kanonu Książek dla Dzieci i Młodzieży. W latach II wojny światowej była pracownikiem Rady Głównej Opiekuńczej i żołnierzem Armii Krajowej. Zmarła 25 maja 2003 roku.

1905 - Urodził się Jan "Stoigniew” Stachniuk, filozof i publicysta. Teoretyk i twórca idei kulturalizmu, a także redaktor naczelny przedwojennego, nacjonalistycznego pisma "Zadruga” oraz lider skupionego wokół niego ruchu o tej samej nazwie. Walczył w szeregach AK w Powstaniu Warszawskim, w kompanii powstałej na bazie wcielonych do AK żołnierzy Kadry Polski Niepodległej. Po wojnie został skazany w pokazowym procesie politycznym na 15 lat więzienia. Wyrok zmniejszono na mocy amnestii do siedmiu lat. Zmarł 14 sierpnia 1963 roku.

1906 - Zmarł Aleksandr Popow, rosyjski fizyk i wynalazca. Jeden z pionierów radia. Zaprezentował swój pierwszy odbiornik radiowy 7 maja 1895 roku. Dzień ten uznawany był w ZSRR za dzień narodzin radia. Sam Popow za wynalazcę radia się nie uważał. Jego prace były wcześniejsze od prac Marconiego, ale późniejsze od prac Tesli i Lodge’a. Urodził się 16 marca 1859 roku.

1910 - Amerykański wynalazca Lee De Forest zorganizował pierwszą w historii transmisje radiową z koncertu w Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Z odbiorników zainstalowanych między innymi w De Forest Radio Laboratory, na pokładzie statków w porcie New York Harbor oraz w hotelach na Times Square słuchacze mogli wysłuchać arii śpiewanych przez Enrico Caruso, Riccardo Martina i Emmę Destinn z oper "Rycerskość wieśniacza" Pietro Mascagniego i "Pajace" Ruggiera Leoncavalla.

1907 - Zmarł Wincenty Hoser, ogrodnik, pomolog, współorganizator wystaw i pokazów rolniczych, autor "Katalogu roślin hodowlanych”, jednego z pierwszych tego typu wydawnictw w Polsce. Współwłaściciel Zakładu Ogrodniczego Braci Hoser w Alejach Jerozolimskich w Warszawie. Urodził się 18 października 1830 roku.

1911 - Zmarł Władysław Czachórski, malarz, autor między innymi obrazów: "Dama przy oknie”, "Martwa natura z czaplą”, "Portret Jadwigi Sienkiewiczówny”, "Dama w liliowej sukni”, "Aktorzy przed Hamletem”. Malował sceny rodzajowe, portrety, martwe natury i obrazy o tematyce szekspirowskiej. Pozostawał pod wpływem malarstwa holenderskiego. Szczególne uznanie u współczesnych przyniosły mu wizerunki kobiet na tle bogatych wnętrz, przedstawiane z fotograficzną dokładnością. Osiągnął znaczny sukces artystyczny i finansowy, jego obrazy były zamawiane nawet z dwuletnim wyprzedzeniem. Urodził się 22 września 1850 roku.

1915 - Około 33 tysięcy osób zginęło w trzęsieniu ziemi w regionie Abruzzów w środkowych Włoszech. Trzęsienie miało siłę siedmiu stopni w skali Richtera, a jego epicentrum znajdowało się w okolicach miasta Avezzano leżącego w rejonie najwyższego pasma górskiego Apeninów.

1921 - Urodził się Jerzy Pomianowski, prozaik, eseista, krytyk literacki i teatralny, współpracownik Jerzego Giedroycia, autor powieści "Koniec i początek" i sztuk teatralnych, wybitny znawca współczesnej Rosji i krajów Europy Wschodniej, tłumacz "Archipelagu GUŁag" Aleksandra Sołżenicyna i książek Izaaka Babla, Antona Czechowa, Lwa Tołstoja. Zmarł 29 grudnia 2016 roku.

1923 - Urodził się Adam Mularczyk, aktor i reżyser teatralny. W 1940 roku zorganizował konspiracyjny Krakowski Teatr Podziemny. Występował w radiowym Teatrzyku "Eterek" Jeremiego Przybory w roli profesora Pęduszki. Zagrał między innymi w filmach: "Król Maciuś I", "Pieczone gołąbki", "Nie lubię poniedziałku", "Milion za Laurę", "Poszukiwany, poszukiwana". Od 1974 przebywał na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Zmarł 12 czerwca 1996 roku.

1924 - Urodził się Józef Łabędź, duchowny katolicki, pierwszy ksiądz zakonu paulistów w Polsce, założonego przez Towarzystwo Świętego Pawła. Nosił imiona zakonne Alojzy Maria. Zgodnie z ideą Towarzystwa Świętego Pawła dążył do prowadzenia działalności wydawniczej, na którą nie zgadzały się władze PRL. Prowdził w tej sytuacji inne formy edukacji religijnej jak rekolekcje czy nauczanie w szkole (do czasu zakazania nauki religii w szkołach w1958 roku) W 1966 zakupił ziemię, na której miał powstać dom i drukarnie paulistów. Zmarł rok później, 2 stycznia 1967 roku. 100 rocznica

1927 - Urodził się Sydney Brenner, angielski biolog, działający w Stanach Zjednoczonych. Laureat Nagrody Nobla, wspólnie z Robertem Horvitzem i Johnem Sulstonem, w dziedzinie medycyny, w 2002 roku, za odkrycie regulacji rozwoju organów i długości życia komórek - zjawisko apoptozy. Osiągnięcie to pomogło wyjaśnić przyczyny AIDS i raka. Zmarł 5 kwietnia 2019 roku.

1930 - Urodził się Roman Cieślewicz, jeden z czołowych twórców polskiej szkoły plakatu, zaliczany do największych grafików drugiej połowy XX wieku. W latach 50. był dyrektorem artystycznym miesięcznika "Ty i Ja". Od 1963 roku mieszkał za granicą. Po wyjeździe z kraju został szefem artystycznym tygodnika "Elle” i współpracownikiem magazynu "Vogue”. Miał ponad 100 wystaw indywidualnych: grafiki, fotomontażu, plakatu, fotografii. Brał udział we wszystkich najważniejszych prezentacjach sztuki plakatu w Polsce i niemal we wszystkich krajach świata. Zmarł 21 stycznia 1996 roku.

1930 - Urodził się Marian Adam Konieczny, rzeźbiarz, profesor, dziekan wydziału rzeźby i rektor Akademii Sztuk Pięknych imienia Jana Matejki w Krakowie, poseł na Sejm PRL VIII i IX kadencji z ramienia PZPR, członek Rady Krajowej PRON. Autor między innymi pomników: "Bohaterów Warszawy" - "Warszawskiej Nike”, "Tadeusza Kościuszki' w Filadelfii, i "Stanisława Wyspiańskiego" w Krakowie. Zmarł 25 lipca 2017 roku.

1930 - Urodził się Zdzisław Szostak, dyrygent i kompozytor, współzałożyciel chóru przy Uniwersytecie imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dokonał nagrań do około 200 filmów, w tym do 40 z nich skomponował własną muzykę: "Listy miłosne”, "Księga wielkich życzeń”, "Lawa”, "Królowa Bona”, "Aria dla atlety”, "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny”. Zmarł 7 września 2019 roku.

1932 - Ogłoszono wyroki w tak zwanym "procesie brzeskim" przywódców Centrolewu. Spośród 11 polityków opozycji uniewinniono jednego. Pozostałych skazano na kary od półtora roku do trzech lat więzienia za próbę zamachu, którego nie przeprowadzili z powodu udaremnienia ich akcji przez władzę. Norbert Barlicki, Adam Ciołkosz, Stanisław Dubois, Mieczysław Mastek i Józef Putek podporządkowali się orzeczeniu sądu i zgłosili się do odbycia kary. Pozostali - Wincenty Witos, Adam Pragier, Władysław Kiernik, Kazimierz Bagiński i Herman Lieberman udali się na emigrację. Na mocy dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Władysława Raczkiewicza z 31 października 1939 roku wszystkich skazanych w procesach brzeskich objęła amnestia.

1936 - Sąd Okręgowy w Warszawie ogłosił wyroki w procesie ukraińskich nacjonalistów oskarżonych o udział w zamachu na ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego w czerwcu 1934 roku. Morderca Pierackiego Hryhorij Maciejka nie był sądzony po tym jak zdołał uciec za granicę. Spośród 12 oskarżonych trzech, w tym Stepana Banderę, skazano na karę śmierci z zamianą na mocy amnestii na dożywotnie więzienie. Dwóch skazano na karę dożywotniego więzienia, a pozostałych na kary od siedmiu do 16 lat więzienia.

1938 - W Warszawie urodził się Stefan Krzysztof Kuczyński, historyk, mediewista. Specjalizował się w historii średniowiecznej, w tym szczególnie w naukach pomocniczych historii: heraldyce, sfragistyce, weksylologii i genealogii. Zmarł 3 stycznia 2010 roku.

1939 - 71 osób zginęło podczas pożaru 20 tysięcy kilometrów kwadratowych buszu w australijskim stanie Wiktoria. Kilka miast zostało doszczętnie spalonych, ponad 1300 domów uległo zniszczeniu. Łącznie zostało spalonych 3700 budynków. 85 rocznica

1941 - Zmarł James Joyce, irlandzki pisarz tworzący w języku angielskim, jeden z najwybitniejszych literatów XX wieku. Jego najbardziej znanym dziełem była nowatorska powieść "Ulisses", w której posłużył się formą narracji nazwaną "strumieniem świadomości". Jego inne dzieła to "Dublińczycy" i "Finneganów tren". Urodził się 2 lutego 1882 roku.

1942 - Niemcy utworzyli getto żydowskie w Brodach koło Lwowa. Umieszczono w nim około 6,5 tysiąca Żydów. We wrześniu i listopadzie 1942 roku około 5,5 tysiąca z nich wywieziono do niemieckiego obozu śmierci w Bełżcu, a około 500 zabito na miejscu.

1942 - Oblot amerykańskiego śmigłowca Sikorsky R-4. Maszyna ta, jako pierwsza została użyta bojowo przez USAAF, była też pierwszym alianckim śmigłowcem produkowanym seryjnie i pierwszym śmigłowcem na świecie produkowanym masowo.

1943 - Niemcy przeprowadzili likwidację tak zwanego getta wtórnego w Szydłowcu, w którym zgromadzili około pięciu tysięcy ludzi. Większość Żydów wywieziono do niemieckiego obozu zagłady w Treblince, a około 300 zginęło w czasie samej akcji likwidacyjnej.

1944 - W ZSRR powołano Komisję Nikołaja Burdenki, której celem miało być udowodnienie opinii publicznej, również międzynarodowej, że zbrodnia katyńska na polskich oficerach przeprowadzona wiosną 1940 roku przez NKWD, została popełniona przez Niemców w 1941 roku. Przez 3 miesiące funkcjonariusze NKWD i kontrwywiadu wojskowego Smiersz przygotowywali nową wersję wydarzeń w Katyniu. Odgrodzili miejsce pochówku, odkopali część mogił i utworzyli dwa nowe zbiorowe groby, umieszczając przy ofiarach sfałszowane dokumenty. Przygotowywali także zeznania potwierdzjące ich wersję - przedstawiając podstawionych świadków, a faktycznych świadków likwidując lub skazując ich ludzi na wieloletnie więzienie. Produktem tych działań był dokument: "Informacja w sprawie dochodzenia wstępnego w tak zwanej sprawie katyńskiej”. W 1946 prokuratorzy radzieccy usiłowali skłonić Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymbredze do przyjęcia raportu Komisji Burdenki, by oskarżyć Niemców także o ludobójstwo w Katyniu. Raport został pominięty w ustaleniach trybunału norymberskiego. Dopiero 13 kwietnia 1990 strona radziecka oficjalnie przyznała, że zbrodnia katyńska jest jedną ze zbrodni stalinizmu. Polska jednak nie uzyskała pełnego dostępu do dokumentów o zbrodni katyńskiej. 80 rocznica

1946 - W Cieszynie powstało przedsiębiorstwo Zampol, największy w kraju producent zamków błyskawicznych. W dobie największego rozwoju, czyli w latach 1975-1980, Zampol zatrudniał 1675 osób, produkował 34,5 miliona metrów bieżących zamków. Po 1989 roku firma nie sprostała konkurencji i w 1995 została postawiona w stan upadłości. 1948 - W Warszawie, na skrzyżowaniu Nowego Światu i Alei Jerozolimskich, ponownie uruchomiono sygnalizator ruchu ulicznego. Tak jak przed wojną regulacja urządzeń była ręczna, za co odpowiadał już nie policjant tylko milicjant z piętrowej budki, ale z megafonem. Komunikat głosowy zapowiadał zmianę świateł na skrzyżowaniu.

1951 - Urodził się Antoni Szymanowski, piłkarz, trener, złoty i srebrny medalista olimpijski, srebrny medalista mistrzostw świata w 1964 roku. Reprezentował barwy Wisły Kraków, Gwardii Warszawa oraz Club Brugge. Członek Klubu Wybitnego Reprezentanta. W reprezentacji rozegrał 82 mecze, strzelając jednego gola. Debiut zaliczył 22 lipca 1970 w Szczecinie w wygranym 2:0 meczu towarzyskim z reprezentacją Iraku. Ostatni mecz rozegrał 9 lipca 1980 w Bogocie w wygranym 4:1 meczu towarzyskim z Kolumbią.

1953 - Dziennik "Prawda" poinformował o wykryciu spisku "terrorystycznej grupy" lekarzy z Kremla, w większości Żydów. Celem "spiskowców" miało być pozbawienie życia wysokich dostojników sowieckiego państwa.

1954 - Zlikwidowane zostało więzienie na lubelskim zamku. Istniało od 1831 roku i przez kolejne władze zaborcze i polskie wykorzystywane było do przetrzymywania głównie więźniów politycznych. W latach 1831-1915 było tu więzienie carskie, głównie dla uczestników walk o niepodległość, między innymi powstańców styczniowych. W latach 1918-1939 obok więźniów kryminalnych odbywali tu karę członkowie ruchu komunistycznego. II wojna światowa i okupacja to okres funkcjonowania niemieckiego więzienia, przez które przeszło 40 tysięcy osób, głównie członków ruchu oporu. Duża część więzionych zginęła w egzekucjach i obozach śmierci. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej w sierpniu 1944 roku zorganizowano na zamku polityczne więzienie karno-śledcze, podległe władzom sowieckim, a następnie Urzędowi Bezpieczeństwa Publicznego. W latach 1944-1954 więziono tu około 35 tysięcy ludzi. Spośród 515 wydanych wyroków śmierci życie straciły 333 osoby. 70 rocznica

1957 - Założono Aeroklub Ziemi Lubuskiej. Powstał na lotnisku Zielona Góra-Przylep, jako jeden z 46 oddziałów Aeroklubu Polskiego. Przy aeroklubie działa ośrodek szkolenia zajmujący się szkoleniem praktycznym i teoretycznym, oraz poszczególne sekcje - spadochronowa, paralotniowa swobodna, motolotniowa, modelarska, szybowcowa i samolotowa. Na lotnisku w Przylepie swoją siedzibę ma Lotniczy Oddział Straży Granicznej oraz Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Od 2000 roku działa tam również Grupa Akrobacyjna "Żelazny".

1960 - Urodził się Eric Betzig, amerykański chemik. W 2014 roku został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, wraz ze Stefanem Walterem Hellem i Williamem Moernerem, za rozwój mikroskopii fluorescencyjnej wysokiej rozdzielczości.

1964 - Biskup Karol Wojtyła bullą papieską został oficjalnie mianowany arcybiskupem metropolitą krakowskim. Wcześniej, 30 grudnia 1963 roku, papież Paweł VI poinformował biskupa Wojtyłę telefonicznie o nominacji na stanowisko. Ingres przyszłego papieża odbył się w katedrze wawelskiej 8 marca 1964. Karol Wojtyła zastąpił zmarłego 1,5 roku wcześniej arcybiskupa Eugeniusza Baziaka. 60 rocznica

1965 - W kawiarni Nowy Świat w Warszawie odbyła się premiera pierwszego programu Kabaretu Dudek. W ciągu 10 lat działalności kabaretu odbyło się około tysiąca przedstawień, na które złożyło się blisko 200 skeczów, monologów i piosenek kilkudziesięciu kompozytorów i autorów. Filar zespołu tworzyli - Edward Dziewoński, Wiesław Gołas, Jan Kobuszewski, Wiesław Michnikowski i Irena Kwiatkowska.

1966 - W Rzymie zainaugurowano obchody Tysiąclecia Chrztu Polski. W Watykanie odbyła się uroczysta akademia. Uczestniczył w niej papież Paweł VI, kardynałowie, biskupi, dyplomaci, delegacja rządu włoskiego, oraz ponad dwa tysiące Polaków żyjących na uchodźstwie. Władze PRL nie dopuściły do udziału w uroczystościach prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego.

1970 - Urodziła się Shonda Rhimes, amerykańska scenarzystka, producentka filmowa oraz reżyserka. Jest pomysłodawczynią i twórcą seriali telewizyjnych: "Chirurdzy", "Prywatna praktyka", "Skandal" oraz "Sposób na morderstwo".

1972 - Zmarł Edward Fiszer, poeta, autor tekstów piosenek, librecista. Od 1952 roku - związany z Polskim Radiem, współorganizator programu III Polskiego Radia i festiwalu w Opolu. Autor tekstów znanych piosenek: "Pójdę na Stare Miasto”, "Przyjedź mamo na przysięgę”, "Srebrne wesele”, "Stoję w oknie”. Urodził się 10 października 1916 roku.

1972 - Prezydent Richard Nixon zapowiedział ewakuację wojsk amerykańskich z Wietnamu. W połowie 1971 roku walczyło tam 250 tysięcy żołnierzy USA. Proces wycofywania wojsk amerykańskich z Indochin zakończył się po podpisaniu układu w Paryżu w marcu 1973 roku.

1973 - Ukazał się debiutancki album amerykańskiej grupy Aerosmith "Aerosmith". Płyta została nagrana, w ciągu dwóch tygodni, w Studio Intermedia w Bostonie. Na albumie znajduje się przebój "Dream On”, który, ponownie wydany w 1976 roku, dotarł na pierwsze miejsce amerykańskiej listy przebojów.

1974 - W Teatrze Starym w Krakowie odbyła się premiera Nocy Listopadowej Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Andrzeja Wajdy. W 1978 roku powstał spektakl Teatru Telewizji w reżyserii Andrzeja Wajdy, z Janem Nowickim, Teresą Budzisz-Krzyżanowską i Jerzym Stuhrem. 50 rocznica

1975 - Urodził się Tomasz Mackiewicz, himalaista. W 2009 roku zdobył samotnie Chan Tengri w Tienszanie, z której to wyprawy pięć lat później wyprodukował dokumentalny film krótkometrażowy pod tytułem "Jak dobrze być poziomką”. Zginął 30 stycznia 2018 roku podczas wyprawy z Francuzką Élisabeth Revol na Nanga Parbat.

1976 - Premiera filmu Krzysztofa Kieślowskiego "Personel". Bohater filmu rozpoczyna swoją pierwszą pracę w pracowni krawieckiej w teatrze. Wyidealizowane postrzeganie przez niego własnej pracy, jako znaczącego wkładu w przygotowanie spektaklu, zderza się z ze smutną rzeczywistością II połowy lat 70 XX wieku w PRL. Główne role zagrali: Juliusz Machulski, Irena Lorentowicz i Włodzimierz Boruński.

1981 - Początek wizyty we Włoszech delegacji NSZZ "Solidarność" z Lechem Wałęsą na czele. Delegacja została przyjęta w Watykanie przez papieża Jana Pawła II oraz odwiedziła Monte Cassino.

1982 - W Gdańsku powstał podziemny Ogólnopolski Komitet Oporu "Solidarność”. Na jego czele stanął Eugeniusz Szumiejko, a działaczami byli między innymi: Bogdan Borusewicz, Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk. OKO zakończył działalność 22 kwietnia 1982 roku.

1982 - Polscy artyści w proteście przeciw wprowadzeniu stanu wojennego rozpoczęli bojkot radia i telewizji. Był to najdłuższy strajk w historii PRL. Trwał rok.

1984 - W Warszawie zakończył się trwający dwa lata proces byłego kierownictwa Komitetu do spraw Radia i Telewizji. Jego przewodniczący Maciej Szczepański, oskarżony o malwersacje, został skazany na osiem lat więzienia. W ocenie sądu były prezes Komitetu do spraw Radia i Telewizji przyjął łapówki na kwotę około 1,5 miliona złotych i okradł telewizję na kolejne 3,5 miliona złotych. 40 rocznica

1985 - Zmarł Adam Marczyński, malarz, grafik i scenograf, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Związany z Grupą Krakowską, uważany, obok Marii Jaremy, za najwybitniejszego malarza grupy. Autor cenionych polichromii kościelnych w: Nowym Wiśniczu, Tarnowie, Brzesku, a także licznych ilustracji do książek: "Niebieskie kartki" Adolfa Rudnickiego, "Porwanie w Tiutiurlistanie" Wojciecha Żukrowskiego, "Pamiętniki" Jana Chryzostoma Paska oraz "Niespokojne godziny" Ireny Jurgielewiczowej. Urodził się 24 grudnia 1908 roku.

1986 - Na zdjęciach dostarczonych przez sondę Voyager 2 zostały odkryte księżyce Uranu: Belinda, Desdemona i Rozalinda. Voyager 2 wykonał i przesłał na Ziemię także około sześciu tysięcy fotografii powierzchni Uranu.

1991 - 14 osób zginęło, a 400 zostało rannych po ataku żołnierzy armii radzieckiej na Litwinów oblegających Wieżę Telewizyjną w Wilnie. Tysiące Litwinów zebrało się przy strategicznych obiektach w Wilnie, przy Sejmie, budynku Litewskiego Radia i Telewizji i Wieży Telewizyjnej, by nie dopuścić do ich zajęcia przez siły sowieckie. Wydarzenia te stanowiły decydujący zwrot w walce o niepodległość Litwy. Zapoczątkowały też rozpad ZSRR. Tego dnia obchodzony jest Dzień Bojowników o Wolność Litwy.

1993 - Przedstawiciele 127 państw, po trwających ponad 20 lat negocjacjach, podpisali w Paryżu konwencję o zakazie broni chemicznej. W 2015 roku stronami konwencji były 192 kraje. Dokument zakazuje używania, produkcji, składowania i handlu tym rodzajem uzbrojenia.

1993 - Były przywódca byłej NRD Erich Honecker został zwolniony z więzienia ze względu na zły stan zdrowia.

2001 - Zmarł Wojciech Ziembiński, działacz społeczny, uczestnik opozycji demokratycznej, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników i Ruchu Praw Człowieka i Obywatela, inicjator budowy warszawskiego Pomnika Poległych i Pomordowanych na Wschodzie. Prowadził aktywną działalność na rzecz upamiętnienia ofiar zbrodni sowieckich i komunistycznych. W latach 1991-2000 przewodniczył radzie Fundacji Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, a w latach 1993-2000 był przewodniczącym rady Polskiej Fundacji Katyńskiej.

2003 - Spłonęło doszczętnie schronisko studenckie Chata Socjologa na szczycie pasma Otryt w Bieszczadach Zachodnich. Zbudowało ją w 1973 roku środowisko studenckie skupione głównie wokół Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego - stąd pochodzi nazwa chaty. Po pożarze, w ciągu roku, ludzie związani ze schroniskiem odbudowali je własnymi środkami i z darowizn.

2004 - Kodak ogłosił zakończenie produkcji aparatów małoobrazkowych. Powodem była ekspansja fotografii cyfrowej, która nie korzysta z błony światłoczułej, a obraz zapisuje na nośnikach elektronicznych. Kodak był największym na świecie producentem filmów do tradycyjnych aparatów. 20 rocznica

2007 - Zmarł Mieczysław Wojnicki, piosenkarz i aktor operetkowy, wykonawca znanych polskich przebojów z lat 60. Od 1949 roku związany z Warszawską Operetką. Jego największe przeboje to: "Jabłuszko pełne snu”, "Kaczuszka i mak”, "Zakochani są wśród nas”. Zagrał w filmach: "Miasto nieujarzmione” i "Młodość Chopina”. Przez wiele lat współpracował z grupami estradowymi, między innymi "Podwieczorek przy mikrofonie". Urodził się 10 września 1919 roku.

2009 - W stolicy Łotwy Rydze doszło do antyrządowych zamieszek wywołanych kryzysem ekonomicznym. Około 20 tysięcy demonstrantów domagało się dymisji rządu. Podczas starć z policją rannych zostało ponad 40 osób. Aresztowano 20 demonstrantów. Władze Łotwy oskarżyły o inicjowanie rozruchów "siły zewnętrzne” i opozycję. 15 rocznica

2010 - Zmarł Juliusz Englert, fotografik, edytor, uczestnik Powstania Warszawskiego. Inicjator i autor ponad 100 wystaw fotograficznych w Polsce i Wielkiej Brytanii, poświęconych II wojnie światowej i wybitnym Polakom. Współtwórca albumów fotograficznych o generale Władysławie Andersie, marszałku Józefie Piłsudskim i generale Stanisławie Maczku. Urodził się 7 września 1927 roku.

2012 - 32 osoby zginęły, a ponad 60 zostało rannych w katastrofie włoskiego promu "Costa Concordia". Statek rozbił się o skały wyspy Giglio u wybrzeża Toskanii. Na pokładzie promu znajdowało się 4 229 osób, w tym ponad tysiąc członków załogi. Za spowodowanie katastrofy morskiej kapitan statku Francesco Schettino został skazany na 16 lat więzienia.

2012 - Zmarł Zbigniew Wegehaupt, kontrabasista jazzowy, kompozytor. Według czytelników magazynu "Jazz Forum" wielokrotnie był uznawany za najlepszego kontrabasistę na polskiej scenie jazzowej. Grał z takimi muzykami jazzowymi jak: Jan "Ptaszyn” Wróblewski, Zbigniew Seifert, Tomasz Stańko, Janusz Muniak, Andrzej Kurylewicz, Jerzy Satanowski, Zbigniew Namysłowski i Wojciech Karolak. Nagrał, jako muzyk studyjny kilkadziesiąt płyt z kręgu muzyki jazzowej, rozrywkowej i filmowej. Urodził się 9 sierpnia 1954 roku.

2013 - Zmarł Michał Kulesza, prawnik, radca prawny, doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, teoretyk administracji, specjalista z zakresu samorządu terytorialnego, doradca społeczny prezydenta RP do spraw samorządu. Urodził się 15 czerwca 1948 roku.

2013 - 21. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Zebrane ponad 50 milionów złotych przeznaczono na ratowanie życia dzieci i godną opiekę medyczną dla seniorów.

2015 - 12 osób zginęło, a 18 zostało rannych w wyniku ostrzału autobusu przez prorosyjskich separatystów w pobliżu Wołnowachy na wschodniej Ukrainie. Atak na cywilny autokar potępiła Rada Bezpieczeństwa ONZ.

2015 - Zmarł Trevor Ward-Davies, pseudonim Dozy, brytyjski basista. W 1961 roku wraz z czwórką przyjaciół założył grupę muzyczną Dave Dee and the Bostons, potem przemianowaną na Dave Dee, Dozy, Beaky, Mick & Tich. W latach 1965-1969 zespół był bardziej popularny niż The Beatles. Urodził się 27 listopada 1944 roku.

2016 - Zmarł Jan Ciechanowski, historyk, nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych, żołnierz AK, powstaniec warszawski. Od 1946 roku przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. W latach 90. brał udział w pracach Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej. Autor książki "Powstanie Warszawskie. Zarys podłoża politycznego i dyplomatycznego”. Urodził się 16 kwietnia 1930 roku.

2019 - W Gdańsku, podczas finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, 27-letni mężczyzna śmiertelnie ranił prezydenta miasta Pawła Adamowicza, który zmarł następnego dnia w szpitalu w wyniku odniesionych obrażeń. Napastnik ugodził Pawła Adamowicza trzy razy nożem. 10 grudnia 2021 roku Gdańska prokuratura skierowała do sądu oskarżenia przeciwko sprawcy, Stefanowi W., któremu zarzucono zabójstwo w stanie ograniczonej poczytalności. Trwa proces w tej sprawie. 5 rocznica

2020 - Zmarł Jean Delumeau, francuski historyk zajmujący się między innymi historią Kościoła. Jego prace wywarły duży wpływ nie tylko na historyków, ale również na teologów i wywołały szereg polemik i komentarzy, stając się jednym z ważnych impulsów we współczesnej refleksji o społeczeństwie i Kościele. Urodził się 18 czerwca 1923 roku. 2021 - Zmarła Anna Górna, aktorka, reżyser i scenarzystka. W 1981 roku współpracowała z Ośrodkiem Praktyk Teatralnych Gardzienice. Wyreżyserowała także wiele projektów dubbingowych. Urodziła się 8 lutego 1944 roku.

2022 - Zmarł Jean-Jacques Beineix, francuski reżyser, między innymi filmów: "Diva" i "Betty Blue". Obraz "Diva" został czterokrotnie nagrodzony Césarami za najlepszy film, zdjęcia, muzykę i soundtrack. Jean-Jacques Beineix urodził się 8 października 1946 roku.

2022 - Zmarł Andrzej Kozioł, piosenkarz, członek zespołu Vox. Kapela wylansowała takie przeboje jak "Bananowy Song”, "Rycz mała, rycz” czy "Szczęśliwej drogi, już czas”. Andrzej Kozioł opuścił zespół w 1996. Nie kontynuował kariery piosenkarskiej. Prowadził kawiarnię artystyczną, nagrywał audiobooki i występował w reklamach. Urodził się 20 grudnia 1949 roku.

Zobacz także

2024-02-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 lutego - Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem Dzieciństwa. Wydarzenie zainaugurowane przez Childhood Cancer International (CCI) w 2002 roku, aby działać… » więcej 2024-02-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 lutego - Środa Popielcowa , która rozpoczyna w Kościele katolickim - trwający 40 dni - okres Wielkiego Postu. Dla wiernych jest on wezwaniem do pokuty i… » więcej 2024-02-13, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 13 lutego - Ostatki, czyli ostatni dzień karnawału - okresu zimowych balów, maskarad i pochodów. Obchodzone są w przeddzień Środy Popielcowej, która jest… » więcej 2024-02-12, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 12 lutego - Międzynarodowy Dzień Walki z Wykorzystaniem Dzieci jako Żołnierzy. Od 2002 roku w tym dniu organizowana jest kampania Red Hand Day. Odbicia pomalowanych… » więcej 2024-02-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 lutego - Światowy Dzień Chorego - ustanowiony przez papieża Jana Pawła II w 1992 roku. 11 lutego - Europejski Dzień Numeru Alarmowego 112. 11 lutego… » więcej 2024-02-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 lutego - Dzień Mincerza - święto pracowników mennicy. W średniowiecznej Polsce byli to urzędnicy królewscy zajmujący się nie tylko wytwarzaniem, ale… » więcej 2024-02-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 lutego - Ogólnopolski Dzień Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej. 9 lutego - Międzynarodowy Dzień Pizzy. 9 lutego - Międzynarodowy Dzień… » więcej 2024-02-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 lutego - Święto Służby Więziennej, polskie święto ustanowione na mocy zapisu ustawy o Służbie Więziennej z kwietnia 2010 roku. 8 lutego - Tydzień… » więcej 2024-02-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 lutego - Międzynarodowy Dzień Solidarności z Białorusią - z inicjatywy Swiatłany Cichanouskiej. 7 lutego - Święto narodowe Grenady, obchodzone w rocznicę… » więcej 2024-02-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 lutego - Międzynarodowy Dzień Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Żeńskich Narządów Płciowych, proklamowany przez Światową Organizację Zdrowia w 2006… » więcej
2526272829
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »