Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-01-11, 07:30 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

11 stycznia - Dzień Wegetarian.
1386 - Poselstwo polskiej szlachty zawarło na zamku w Wołkowysku umowę z Władysławem Jagiełłą, na mocy której miał on objąć polski tron oraz ożenić się z Jadwigą Andegaweńską. Niespełna dwa miesiące później - 4 marca - Władysław Jagiełło został koronowany na króla Polski, dając początek dynastii Jagiellonów. Monarcha prowadził wielką wojnę z zakonem krzyżackim i dowodził zwycięskimi wojskami polsko-litewskimi w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku. Pokojami toruńskim i melneńskim uregulował stosunki Polski i Litwy z Krzyżakami. Nie przyjął zaproponowanego mu przez husytów tronu czeskiego. Za cenę licznych przywilejów szlacheckich wywalczył sukcesję tronu polskiego dla syna Władysława.

1397 - Papież Bonifacy IX wyraził zgodę na utworzenie Wydziału Teologicznego przy Akademii Krakowskiej. Powołany do życia wydział miał ożywić życie religijne w kraju, podnieść wykształcenie duchowieństwa oraz przyczynić się do chrystianizacji ziem w obrządku łacińskim na ziemiach litewsko-ruskich.

1558 - Powódź wywołana przez sztorm na Bałtyku całkowicie zniszczyła Łebę. Port został całkowicie zdewastowany. Cofające się morze wyżłobiło nowe koryto rzeki. Miasto odbudowano po drugiej stronie rzeki Łeby. Wszystko, co pozostało po Starej Łebie z czasem zasypały ruchome piaski.

1569 - W Londynie zorganizowano pod patronatem Elżbiety I pierwszą w dziejach państwa loterię. Zwycięzcy otrzymali srebro, porcelanę, gobeliny, a także pieniądze. Zyski z loterii przekazano na budowę nowych brytyjskich portów. 455. rocznica

1638 - Urodził się Niels Stensen, duński biskup, lekarz i przyrodnik. Jako pierwszy zauważył, że skorupa ziemska odzwierciedla historię planety, a skamieniałości były kiedyś żywymi zwierzętami. Został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II w 1988. Zmarł 25 listopada 1686 roku.

1693 - W trzęsieniu ziemi na Sycylii i Malcie zginęło około 60 tysięcy osób. Zniszczonych zostało 45 miast. Trzęsienie ziemi wywołała potężna erupcja wulkanu Etna. W wyniku trzęsienia ziemi zniszczonych zostało wiele budynków architektury barokowej, w tym liczne kościoły oraz katedry, które na Sycylii różniły się stylem oraz wykończeniem od ówczesnych kanonów.

1700 - W Rosji w miejsce kalendarza bizantyńskiego wprowadzono kalendarz juliański. Po 31 grudnia 7208 nastał 1 stycznia 1700 roku. Kalendarz juliański obowiązywał w Rosji do 1918 roku, kiedy został zastąpiony przez kalendarz gregoriański. Kalendarz juliański do dzisiaj jest podstawą roku liturgicznego w Kościele Prawosławnym.

1793 - Francuski rewolucyjny Konwent Narodowy skazał pozbawionego władzy króla Ludwika XVI na karę śmierci. Ludwik XVI był królem Francji w latach 1774-93. Z powodu fatalnej sytuacji finansowej państwa zwołał przedstawicielstwo narodu - Stany Generalne, dla ustanowienia nadzwyczajnych podatków. Stany przekształciły się w Zgromadzenie Narodowe, które rozpoczęło prace nad konstytucją. Sprzeciw króla i próba rozpędzenia Zgromadzenia siłą doprowadziły do wybuchu rewolucji. Król zginął zgilotynowany, 21 stycznia 1793 roku.

1800 - Urodził się Ányos Jedlik, węgierski fizyk, wynalazca. W 1829 roku skonstruował silnik na prąd stały, a w 1861 skonstruował dynamo elektryczne. Jedlik zajmował się nie tylko fizyką, lecz także chemią i medycyną, gdzie przyczynił się znacząco do leczenia cholery. Zmarł 13 grudnia 1895 roku.

1811 - Zakończyło się czterodniowe powstanie niewolników w Luizjanie. Przywódcą buntu był pochodzący z Haiti Charles Deslondes, wolny człowiek, który pracował, jako robotnik na plantacji. 8 stycznia 1811 roku stanął na czele 200 powstańców, którzy skierowali się w stronę Nowego Orleanu. W czasie marszu grupa powiększała się o niewolników uciekających z pobliskich plantacji. Powstańcy rozpoczęli marsz od zabicia dwóch białych i spalenia trzech plantacyjnych budynków. Byli słabo uzbrojeni. 11 stycznia patrol wojska zaatakował główną grupę powstańców, zabijając 40 z nich, kolejnych 14 zginęło w następnych potyczkach. Większość uczestników powstania schwytano, po przesłuchaniach 29 z nich stracono. Łącznie zginęło 95 niewolników, a Charles Deslondes został rozstrzelany.

1842 - Urodził się William James, amerykański filozof, psycholog, psychofizjolog, psycholog religii, prekursor psychologii humanistycznej i fenomenologii. W 1875 roku założył pierwsze psychologiczne laboratorium eksperymentalne. Pierwszy wprowadził pojęcie "jaźni", jako zdolności do postrzegania samych siebie, jako obiektów. Zmarł 26 sierpnia 1910 roku.

1843 - Zmarł Francis Scott Key, amerykański poeta, autor słów hymnu USA. Słowa wiersza, który później został hymnem, napisał podczas wojny brytyjsko-amerykańskiej we wrześniu 1814 roku. Wiersz "Obrona Fortu McHenry" został wydrukowany pierwszy raz 20 września 1814, a hymnem został ogłoszony 3 marca 1831 przez Kongres Stanów Zjednoczonych. Francis Scott Key urodził się 1 sierpnia 1779 roku.

1851 - W Chinach wybuchło powstanie tajpingów. Podczas tego trwającego 13 lat powstania ludowego zginęło, co najmniej 20 milionów ludzi. Powodem walk był znaczny wzrost podatków i gwałtowne ubożenie ludności po I wojnie opiumowej. Na tym tle doszło do dziesiątek powstań i buntów, głównie chłopskich, zwłaszcza w prowincjach południowych, które najbardziej ucierpiały wskutek brytyjskiej ekspansji.

1859 - Urodził się George Curzon, brytyjski arystokrata i polityk Partii Konserwatywnej, wicekról Indii i minister spraw zagranicznych. Wsławił się wytyczeniem w grudniu 1919 roku granicy polsko-sowieckiej, zwanej popularnie "linią Curzona", która stała się podstawą wytyczenia wschodnich granic Polski po zakończeniu II wojny światowej. Zmarł 20 marca 1925 roku. 165. rocznica

1866 - Podczas sztormu na wodach Zatoki Biskajskiej zatonął brytyjski statek pasażerski SS "London”. Zginęło 220 spośród 239 osób na pokładzie.

1875 - Zmarł Giovanni Biagio Luppis von Rammer, oficer cesarsko-królewskiej Marynarki Wojennej, wynalazca. Zaprojektował stanowiące pierwowzór torped urządzenie na uwięzi, które napędzane przez śrubę przy wykorzystaniu sprężonego powietrza, kierowane było za pomocą lin. Urodził się 27 sierpnia 1813 roku.

1890 - Urodził się Harold Bride, brytyjski radiooficer na "Titanicu". Przeżył zatonięcie statku po kolizji z górą lodową 15 kwietnia 1912 roku. Wraz z 15 innymi członkami załogi, został uratowany przez statek RMS "Carpathia". Mimo poważnych obrażeń, po krótkim odpoczynku, pomagał radiooperatorowi "Carpathii" wysyłać wiadomości od ocalałych pasażerów "Titanica". Zmarł 29 kwietnia 1956 roku.

1893 - W Sanoku urodził się Kazimierz Piech, botanik, cytolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, żołnierz wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Zmarł 15 kwietnia 1944 w Krakowie.

1899 - Urodził się Stanisław Kazimierz Krahelski, rotmistrz Wojska Polskiego. Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w 10. Brygadzie Kawalerii w Rzeszowie. W czasie walk dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. 125. rocznica

1904 - W Krakowie urodził się Adam Doboszyński, działacz Stronnictwa Narodowego. W 1936 roku zorganizował tak zwany najazd na Myślenice, w czasie którego podpalono synagogę i niszczono sklepy żydowskie. Podczas II wojny światowej przebywał w Londynie. Po wojnie wrócił do Polski, aresztowany przez UB i oskarżony o współpracę z Niemcami, po brutalnym śledztwie został skazany w pokazowym procesie na karę śmierci. Stracony 29 sierpnia 1949 roku w Warszawie. 120. rocznica

1906 - Otwarto konsulat USA w Toruniu. Pełnił funkcje gospodarcze, polityczne i handlowe, a głównie imigracyjne. Do czasu likwidacji w 1918 roku z jego usług skorzystało tysiące emigrantów z terenów pozostającej pod zaborami północnej Polski, którzy wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych. Poza typową rolą polityczną, konsulat przygotowywał dokumenty, wydawał proste broszury do nauki języka angielskiego dla polskich emigrantów. Został zlikwidowany w czasie I wojny światowej.

1909 - Urodził się Edward Ran, właściwie Edward Fiszmajster, pierwszy polski bokser zawodowy. Kontrakt zawodowy podpisał w 1926 roku. Na ringach we Francji i Stanach Zjednoczonych stoczył 133 walki, 81 wygrał, 11 zremisował i 41 przegrał. Karierę sportową zakończył w 1938. Zmarł 14 czerwca 1868 roku. 115. rocznica

1911 - Urodził się Jerzy Zarzycki, reżyser i scenarzysta filmowy. We wrześniu 1939 roku był w ekipie filmowej obrony Warszawy. W czasie Powstania Warszawskiego kierował produkcją kronik powstańczych w Referacie Filmowym BIP Komendy Głównej AK. Autor filmów "Miasto nieujarzmione", "Żołnierz królowej Madagaskaru", "Kochankowie z Marony". W latach 1955-1961 był kierownikiem artystycznym zespołu filmowego "Syrena”. Zmarł 2 stycznia 1971 roku.

1915 - Zmarł Zygmunt Fortunat Miłkowski, pseudonim Teodor Tomasz Jeż, powieściopisarz, publicysta, działacz społeczny i polityk niepodległościowy. Autor kilkudziesięciu powieści, w tym między innymi: "Wnuk chorążego”, "Narzeczona Harambaszy”, "Za króla Olbrachta” i "Nad rzekami Babilonu”. Urodził się 23 marca 1824 roku.

1917 - Ignacy Jan Paderewski przedstawił koncepcję utworzenia Stanów Zjednoczonych Polski. W Memoriale przekazanym prezydentowi USA Thomasowi Woodrowowi Wilsonowi postulował odbudowę państwa polskiego, jako państwa federacyjnego, w którym konstytucja i prawo miały gwarantować prawa obywatelom, a także różnorodnym grupom etnicznym i religijnym. Terytorium Stanów Zjednoczonych Polski miało obejmować większość obszaru Rzeczypospolitej Obojga Narodów z okresu przed rozbiorami. Kraj ten liczyłby 54 miliony mieszkańców. Prezydent Stanów Zjednoczonych Polski miał zarazem posiadać tytuł króla Polski, Litwy, Polesia i Halicji.

1917 - Debiut sceniczny Eugeniusza Bodo w Teatrze Apollo w Poznaniu. Bodo to był jego pseudonim, pochodził od pierwszych sylab imienia jego i jego matki. Aktor nazywał się Eugene Bogdan Junod. Był synem impresaria Teodora Junod, z pochodzenia Szwajcara i polskiej szlachcianki Anny Doroty Dylewskiej. Eugeniusz Bodo był najpopularniejszym i najlepiej opłacanym aktorem XX- lecia międzywojennego oraz autorem takich szlagierów jak: "Umówiłem się z nią na dziewiątą", albo "Ach, te baby". Był bożyszczem kobiet. O jego romansach krążyły legendy. Zmarł w radzieckim łagrze 7 października 1943 roku.

1919 - Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał dekret o obowiązkowym ubezpieczeniu pracowników na wypadek choroby. Dokument wzorowany na rozwiązaniach niemieckich stał się podstawą do stworzenia polskiego systemu ubezpieczeniowego. 105. rocznica

1920 - Urodził się Ryszard Baranowski, matematyk, fizyk, agronom, specjalizujący się w agrofizyce, nauczyciel akademicki związany z uczelniami we Wrocławiu i Opolu. Łącznie opublikował 36 artykułów i referatów, które ukazały się w czasopismach specjalistycznych krajowych oraz zagranicznych. Wszystkie te prace dotyczyły problematyki gleboznawczej. Zmarł 13 maja 2000 roku.

1922 - W Toronto po raz pierwszy zastosowano insulinę. Frederick Grant Banting z uniwersytetu w Toronto i student medycyny Charles Herbert Best po raz pierwszy wstrzyknęli insulinę Leonardowi Thompsonowi, 14-letniemu chłopcu choremu na cukrzycę typu I. Chłopiec był pierwszym chorym, którego uratowano przed niechybną śmiercią z powodu ketozy cukrzycowej. Za odkrycie insuliny Frederickowi Bantingowi w 1923 roku przyznano nagrodę Nobla.

1924 - Sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej. 100. rocznica

1925 - Urodził się Jerzy Giergielewicz, pisarz, więzień obozów koncentracyjnych, z zawodu lekarz specjalista neurolog. Pracował w Pomorskiej Akademii Medycznej i Szpitalu Kolejowym w Szczecinie. Laureat wielu nagród za fotografikę artystyczną. Otrzymał między innymi tytuł Honorowego Fotografa Krajoznawcy Polski. Zmarł 29 stycznia 2012 roku.

1926 - Urodził się Jerzy Ofierski, artysta estradowy, autor felietonów. W czasie II wojny światowej Żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych i Batalionów Chłopskich. Szczególną popularność zdobył, jako autor i wykonawca monologów sołtysa Kierdziołka w radiowym "Podwieczorku przy mikrofonie". Sołtys Kierdziołek gościł w telewizji i radiu, a także na scenach polonijnych całego świata. Wyśmiewał paradoksy PRL. Tylko w Stanach Zjednoczonych wystąpił ponad tysiąc razy. Napisał dziesięć powieści: między innymi trzytomową sagę chłopską "W imię ojca". Zmarł 24 listopada 2007 roku.

1926 - Polski Związek Hokeja na Lodzie został przyjęty do Międzynarodowej Federacji Hokeja na Lodzie, dzięki czemu kadra narodowa mogła przystąpić do premierowej wielkiej imprezy międzynarodowej - 10. edycji mistrzostw Europy w Szwajcarii. Dzień wcześniej w Davos reprezentacja Polski przegrała w swym pierwszym oficjalnym meczu z Austrią 1:13.

1929 - Urodziła się Wanda Wiłkomirska, jedna z czołowych skrzypaczek XX wieku. Laureatka licznych konkursów, między innymi Konkursu imienia Henryka Wieniawskiego. Koncertowała w Europie, Japonii, Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii i Ameryce Południowej. Zmarła 1 maja 2018 roku. 95. rocznica

1930 - Urodził się Witold Skaruch, aktor, teatralny, filmowy i telewizyjny oraz reżyser teatralny. Wystąpił między innymi w filmach: "Nic śmiesznego", "Ajlawju", "Nie lubię poniedziałku", "Pan Wołodyjowski", "Pieczone gołąbki". Zmarł 17 lutego 2010 roku.

1933 - We Lwowie zmarł profesor Oswald Balzer, prawnik, historyk prawa. Był dyrektorem Archiwum Krajowego Aktów Grodzkich i Ziemskich we Lwowie oraz rektorem Uniwersytetu Lwowskiego. Był założycielem i długoletnim prezesem Towarzystwa Naukowego we Lwowie. W 1902 reprezentował rząd Galicji w słynnym sporze między Galicją a Węgrami o Morskie Oko w Tatrach. Urodził się 23 stycznia 1858 roku.

1935 - Zmarła Marcelina Sembrich-Kochańska, śpiewaczka operowa, gwiazda nowojorskiej Metropolitan Opera. Brała udział w otwarciu Metropolitan Opera, debiutowała, jako tytułowa "Łucja z Lammermoor" w operze Gaetana Donizettiego. Wystąpiła na nowojorskiej scenie prawie 500 razy. Śpiewała tam w latach 1898-1909. Urodziła się 15 lutego 1858 roku.

1936 - Urodził się Marian Kociniak, aktor filmowy i teatralny. Popularność zdobył rolą Franka Dolasa w filmie "Jak rozpętałem drugą wojnę światową” oraz grając Murgrabię w serialu "Janosik”. Zagrał łącznie w ponad 30 filmach. Grał też w Teatrze Telewizji oraz występował w Kabarecie Starszych Panów i w radiowym magazynie "60 minut na godzinę”. Zmarł 17 marca 2016 roku.

1937 - Urodził się Henryk Boukołowski, aktor, reżyser teatralny, współzałożyciel Teatru Adekwatnego w Warszawie. Grał w filmach "Wrota Europy", "Kamienne tablice", "Sanatorium pod klepsydrą", "Nikt nie woła" i "Przed odlotem". Zmarł 4 października 2020 roku.

1940 - W Siedlcach zanotowano najniższą temperaturę w historii Polski - minus 41 stopni Celsjusza. Taki wynik wskazywały termometry niemieckiej obsługi wojskowego lotniska polowego, które znajdowało się na siedleckich Błoniach. Według niezarejestrowanych formalnie zapisów jeszcze ostrzejsza zima panowała w 1929 roku. 10 lutego w Rabce padł wtedy rekord zimna - minus 46 stopni.

1940 - W niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen zmarł Kazimierz Kostanecki, lekarz anatom, cytolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Polskiej Akademii Umiejętności. Prowadził pionierskie badania nad procesem dojrzewania komórek jajowych, autor ponad 60 publikacji naukowych. Urodził się 25 grudnia 1863 roku.

1940 - W niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen zmarł z wycieńczenia profesor Michał Siedlecki, zoolog, pisarz, rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W pracy badawczej zajmował się protozoologią, cytologią oraz biologią morza. Walczył o objęcie ochroną rzadkich zwierząt, między innymi: żubra, wielorybów, jesiotra i wielu gatunków ptaków. Urodził się 8 września 1873 roku.

1941 - Zmarł Emanuel Lasker, niemiecki szachista pochodzenia żydowskiego, drugi mistrz świata w szachach. Tytuł zdobył w 1894 roku pokonując Wilhelma Steinitza w meczu, w którym wygrał 10 partii, cztery zremisował i pięć przegrał. Tytuł mistrza świata zachował przez następne 27 lat, najdłużej w historii. Był również matematykiem, filozofem i brydżystą, przyjaźnił się z Albertem Einsteinem. Jest autorem gry planszowej "laska", opartej na warcabach. Urodził się 24 grudnia 1868 roku.

1944 - Urodził się Maciej Damięcki, aktor. Zagrał w takich filmach jak "Rzeczpospolita babska", "Tajemnica Enigmy", a także w serialach telewizyjnych, między innymi: "Stawka większa niż życie", "Czas honoru" i "Bodo". Zmarł 17 listopada 2023 roku. 80. rocznica

1946 - Oddział ukraińskich nacjonalistów z UPA zaatakował Cisną i zamordował kilkunastu jej mieszkańców. Upowcy najpierw podpalili szkołę i urząd gminy, następnie dwór oraz osiem polskich gospodarstw. Żywcem spłonęła czteroosobowa rodzina w podpalonym przez bandytów domu. Od wybuchu wrzuconego do domu granatu zginęła inna rodzina - matka i troje dzieci, najstarsze w wieku 12 lat.

1946 - Urodził się Ryszard Poznakowski, muzyk, kompozytor, aranżer. W latach 1969-2005 był członkiem Trubadurów, z którymi zaczął ponownie występować w 2010. Od 2012 jest także liderem zespołu Poznakowski Band. Jest twórcą wielu piosenek, między innymi dla Krzysztofa Krawczyka, Czerwono-Czarnych, Alicji Majewskiej, Zbigniewa Wodeckiego, Andrzeja Zauchy, Katarzyny Sobczyk, Andrzeja Dąbrowskiego i Wojciecha Gąssowskiego.

1949 - W Lidzbarku Warmińskim urodził się Bogdan Borusewicz, członek KOR, współzałożyciel Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Główny organizator strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku, członek prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ "Solidarność" Gdańsk. Po wprowadzeniu stanu wojennego jeden z przywódców podziemnej Solidarności. Poseł na Sejm, w latach 2005-2015 marszałek Senatu; od 2015 do 2023 roku wicemarszałek Senatu. 75. rocznica.

1949 - Zlikwidowane zostało Ministerstwo Ziem Odzyskanych. Resort został powołany do życia 13 listopada 1945. Jego celem było zintegrowanie leżących na Zachodzie ziem, należących wcześniej do Niemiec, z resztą państwa polskiego. Na czele ministerstwa stanął Władysław Gomułka. 75. rocznica

1951 - W Nevadzie, około 105 kilometrów na północny zachód od Las Vegas, utworzono poligon atomowy w celu testowania broni jądrowej. Na potrzeby wojska wybudowano tam: 1100 budynków, 643 kilometry dróg asfaltowych, 10 lądowisk dla helikopterów i dwa pasy startowe. W latach 1951-1992 przeprowadzono na tym poligonie 925 eksplozji jądrowych, z czego 825 podziemnych.

1953 - Austriak Josef Bradl wygrał 1. Turniej Czterech Skoczni. Tuż za nim uplasowali się dwaj Norwegowie: Halvor Nas oraz Asgeir Dolplads. Najbardziej utytułowanym skoczkiem w historii Turnieju Czterech Skoczni jest Janne Ahonen, który jako jedyny wygrał turniej pięciokrotnie. Bjorn Wirkola, jako jedyny zwyciężył w trzech edycjach turnieju z rzędu. Najwięcej zwycięstw w poszczególnych konkursach odnieśli Bjorn Wirkola i Jens Weißflog, którzy na najwyższym stopniu podium stawali po 10 razy. Trzech skoczków wygrało wszystkie cztery konkursy podczas jednej edycji turnieju: Sven Hannawald, Kamil Stoch i Ryoyu Kobayashi.

1954 - Urodził się Kailash Satyarthi, indyjski działacz społeczny, obrońca praw człowieka. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2014 roku. Działalność jego i jego organizacji doprowadziła do uwolnienia od pracy niewolniczej ponad 78 tysięcy dzieci. 70. rocznica

1957 - Rozwiązano Związek Młodzieży Polskiej, który powstał w 1948 z połączenia kilku organizacji młodzieżowych. W miejsce ZMP powołano do życia Związek Młodzieży Socjalistycznej i Związek Młodzieży Wiejskiej.

1958 - W Teatrze Dramatycznym w Warszawie oficjalnie zainaugurował działalność kabaret "Koń", założony przez Jerzego Dobrowolskiego. Po pierwszym występie kabaret miał problemy z "cenzurą”. W zespole występowali między innymi: Zdzisław Leśniak, Mieczysław Czechowicz, Zbigniew Bogdański i Wiesław Gołas. Kabaret został rozwiązany w 1959 roku.

1958 - Urodził się Jan Kułaj, rolnik, pierwszy przewodniczący Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych "Solidarność” od marca 1981. Po wprowadzeniu stanu wojennego internowany. Zwolniony 28 kwietnia 1982, wystąpił w telewizji, składając samokrytykę. Wycofał się również z działalności opozycyjnej, a w 1986 wszedł do Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa Wojciechu Jaruzelskim. Zmarł 10 września 2020 roku.

1962 - W bazie radzieckiej Floty Północnej w mieście Polarnyj doszło do wywołanej pożarem eksplozji 11 torped na okręcie podwodnym dalekiego zasięgu z napędem diesel-elektrycznym B-37, która uszkodziła też znajdujący się obok okręt podwodny S-350. W katastrofie śmierć poniosło 59 członków załogi B-37, 19 członków załogi S-350 i 44 inne osoby.

1963 - Premiera filmu "Jak być kochaną" w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa. Tematem obrazu są losy aktorki Felicji, która wspomina czasy okupacji niemieckiej ziem polskich, kiedy musiała chronić przed schwytaniem aktora Wiktora Rawicza. Główne role zagrali: Barbara Krafftówna, Zbigniew Cybulski, Wieńczysław Gliński i Artur Młodnicki. Film zwyciężył na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco.

1965 - Urodziła się Edyta Bartosiewicz, piosenkarka, autorka tekstów, kompozytor, producent muzyczny. Pięciokrotna laureatka nagrody polskiego przemysłu fonograficznego "Fryderyk". Ogromny sukces przyniósł jej album wydany w 1994 roku zatytułowany "Sen". Uzyskał status trzykrotnej platyny. W sumie sprzedano ponad milion egzemplarzy jej albumów. 8 maja 2020 ukazał się siódmy album studyjny artystki, "Ten moment". W lutym 2023 ukazał się jej charytatywny singel "OCNŚ” nagrany z okazji 20-lecia działalności Fundacji Ewy Błaszczyk "Akogo”.

1965 - Urodził się Tomasz "Oley" Olejnik, wokalista i autor tekstów. Wieloletni członek rockowej grupy Proletaryat. Zespół wystąpił w 1989 roku na festiwalu w Jarocinie, gdzie otrzymał trzy główne nagrody - publiczności, dziennikarzy i organizatorów.

1966 - Zmarł Juho Pietari "Hannes” Kolehmainen, fiński lekkoatleta, czterokrotny mistrz olimpijski, legenda światowych biegów długich. Podczas igrzysk olimpijskich w Sztokholmie w 1912 zdobył trzy złote medale w biegach: na pięć tysięcy metrów, 10 tysięcy metrów i bieg przełajowy, stając się głównym bohaterem zawodów. Osiem lat później w Antwerpii wygrał olimpijski bieg maratoński. Startował także w Paryżu w 1924 roku w maratonie, ale nie ukończył biegu. Urodził się 9 grudnia 1889 roku.

1967 - Zmarł Arnold Szyfman, reżyser teatralny, doktor filozofii. W Polsce międzywojennej i po II wojnie światowej przez wiele lat był dyrektorem Teatru Polskiego w Warszawie. Kierował budową Teatru Wielkiego, założył Muzeum Teatralne. Jego innowacje w zakresie inscenizacji, reżyserii, scenografii i gry aktorskiej zreformowały polską sztukę teatralną. Urodził się 23 listopada 1882 roku.

1973 - W Krośnie Odrzańskim urodziła się Joanna Brodzik, aktorka znana między innymi z seriali "Kasia i Tomek”, "Magda M.”, "Graczykowie” oraz "Dom nad Rozlewiskiem”.

1973 - Premiera serialu dla młodzieży "Gruby" w reżyserii Wojciecha Fiwka. Tytułowy Gruby wraz z rodzicami i grupką kolegów wraca do normalnego życia po II wojnie światowej w miasteczku, gdzie działają jeszcze szabrownicy i Werwolf. Główne role zagrali: Mariusz Kozłowski, Arkadiusz Bielawski, Marek Dudek i Tadeusz Schmidt. Film powstał na podstawie książki Aleksandra Minkowskiego "Gruby".

1975 - Zmarł Władysław Kontrowicz, kupiec i bankowiec, radca miejski, dyrektor hotelu Bazar w Poznaniu. Urodził się 22 czerwca 1878 roku.

1982 - Rada Atlantycka potępiła wprowadzenie stanu wojennego w Polsce i zaleciła państwom NATO wprowadzenie sankcji wobec PRL. Rada jest najważniejszym organem decyzyjnym NATO. Wydaje deklaracje i komunikaty, skierowane do opinii publicznej oraz państw, które nie są członkami NATO, w których uzasadnia przyczyny podjęcia określonych działań przez Sojusz Północnoatlantycki.

1983 - W Warszawie zmarł profesor Adam Kersten, historyk, badacz dziejów XVII-wiecznej Rzeczypospolitej. Konsultant historyczny filmu i serialu telewizyjnego "Pan Wołodyjowski", współautor scenariusza do filmu "Potop". Współzałożyciel i wykładowca Towarzystwa Kursów Naukowych, twórca niezależnego wydawnictwa NOWA2. W sierpniu 1980 roku podpisał apel 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. Od 1980 należał do NSZZ "Solidarność”. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 26 kwietnia 1930 roku w Kutnie.

1986 - Jerzy Kukuczka i Krzysztof Wielicki zdobyli trzeci, co do wysokości szczyt Ziemi - Kangczendzongę. Było to pierwsze zimowe wejście na ten ośmiotysięcznik. Polacy weszli na Kangczendzongę bez aparatów tlenowych. Jest to drugi, co do wysokości szczyt w Himalajach, o wysokości 8586 metrów. W maju 1992 roku na wysokości 8250 metrów zaginęła tam Wanda Rutkiewicz, jedna z najwybitniejszych himalaistek świata.

1988 - Zmarł Isidor Issac Rabi, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1944 roku, w dziedzinie fizyki, "za metodę rezonansową obserwacji własności magnetycznych jąder atomowych". Rabi urodził się 29 lipca 1898 roku w Polsce. Jego rodzice rok później wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych.

1990 - 300 tysięcy Litwinów demonstrowało w Wilnie, domagając się niepodległości. 24 lutego 1990 odbyły się pierwsze wolne wybory w Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Zwyciężyli przedstawiciele Ruchu na rzecz Przebudowy - Sąjudisu. 11 marca 1990 roku lider Sąjudisu Vytautas Landsbergis został przewodniczącym Rady Najwyższej Litwy. Tego dnia ogłoszona została niepodległość Republiki Litewskiej.

1992 - Zmarł Edward Jancarz, żużlowiec, trener, legenda polskiego żużla, Wielokrotny reprezentant Polski w zawodach międzynarodowych. Siedmiokrotnie startował w finałach Mistrzostw Świata Par, zdobywając cztery medale tych zawodów. Sześciokrotnie stawał na podium Indywidualnych Mistrzostw Polski - dwukrotnie zdobył tytuł mistrzowski. Urodził się 20 sierpnia 1946 roku.

2001 - Zmarł Ignacy Machowski, aktor filmowy i teatralny. Zagrał w teatrze ponad 600 ról, przeszło 50 w filmie, ponad 100 w Teatrze Telewizji i tysiące w spektaklach radiowych. Wiele z nich przeszło na stałe do historii polskiego teatru i filmu. Odtwórca roli Wielkiego Księcia w "Kordianie” Juliusza Słowackiego, generała von Zietena w "Wielkim Fryderyku” czy Adolfa Nowaczyńskiego, Rejenta w "Zemście” Aleksandra Fredry. Urodził się 5 lipca 1920 roku.

2001 - Zmarł Jarema Stępowski, aktor i piosenkarz. Zagrał w ponad 20 filmach, w tym w: "Ewa chce spać", "Giuseppe w Warszawie", "Awantura o Basię" oraz w serialu "Wojna domowa". Występował też w Kabarecie Starszych Panów. Urodził się 15 stycznia 1925 roku.

2002 - Do amerykańskiej bazy Guantanamo na Kubie przywieziono z Afganistanu pierwszych jeńców podejrzanych o terroryzm. Zostali osadzeni w celach z siatki drucianej w obecnie już zamkniętym obszarze zwanym Camp X-Ray. Wkrótce po tym prezydent George Bush podpisał dokument, stanowiący, iż więźniowie z Guantanamo nie mają statusu jeńców wojennych, jak również nie obejmuje ich artykuł trzeci Konwencji Genewskich, zakazujący stosowania tortur.

2003 - Kończący urzędowanie gubernator Illinois George Ryan ułaskawił wszystkich 167 skazanych na karę śmierci w tym stanie, zamieniając wyroki 164 z nich na dożywocie, a trzech na 40 lat pozbawienia wolności.

2004 - 12. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Zebrano ponad 27 milionów złotych, a pieniądze zostały przeznaczone na zakup sprzętu medycznego dla oddziałów niemowlęcych i dzieci młodszych. 20. rocznica

2005 - Zmarł Jerzy Pawłowski, szermierz, pięciokrotny medalista Igrzysk Olimpijskich, siedmiokrotny zdobywca złotych medali na mistrzostwach świata. W 1967 roku Międzynarodowa Federacja Szermiercza uznała go za szablistę wszechczasów. W 1975 został aresztowany w Polsce za współpracę z amerykańskim wywiadem CIA i skazany na 25 lat więzienia. Po 10 latach został ułaskawiony i zwolniony z więzienia. W ramach wymiany szpiegów między CIA a KGB miał trafić do USA, postanowił jednak pozostać w Polsce. Zajmował się amatorsko szermierką, malarstwem, a także bioenergoterapią. Urodził się 25 października 1932 roku.

2005 - Urodziła się Roksana Węgiel, piosenkarka. W 2018 roku zwyciężyła w pierwszej edycji programu rozrywkowego TVP2 "The Voice Kids" oraz w 16. Konkursie Piosenki Eurowizji dla Dzieci. Jest laureatką Europejskiej Nagrody Muzycznej MTV dla najlepszego polskiego wykonawcy w 2019 roku.

2007 - Rozpoczęła się burza lodowa w Ameryce Północnej, która objęła tereny od doliny Rio Grande w amerykańskim Teksasie aż do południowo-wschodniej Kanady. Trwała do 24 stycznia. W wyniku tej klęski zmarło 87 osób w 13 stanach i trzech kanadyjskich prowincjach. Setki tysięcy mieszkańców w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie było pozbawionych energii elektrycznej.

2008 - Zmarł Paweł Heintsch, ksiądz katolicki, poeta. Jest autorem tomów: "Niepowrotne godzinny", "Gruzy Panteonu", "Na tropie Jonasza" i "Światła więcej". W czasie II wojny światowej służył, jako podchorąży i kurier Komendy Obwodu Lwowskiego Armii Krajowej. Po wojnie studiował początkowo medycynę na Akademii Medycznej w Gdańsku, a następnie filologię polską i filozofię chrześcijańską. W 1955 otrzymał święcenia kapłańskie. Urodził się 4 czerwca 1924 roku.

2008 - Zmarł Edmund Hillary, nowozelandzki himalaista i polarnik, z zawodu pszczelarz, w latach 1951-1952 uczestnik trzech wypraw himalajskich. 29 maja 1953 roku, jako pierwszy człowiek w historii zdobył, wraz z Szerpą Tenzingiem Norgayem, szczyt Mount Everest. Podczas wizyty w Polsce w 2004 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej w uznaniu wybitnych zasług dla światowego himalaizmu oraz za działalność charytatywną. Urodził się 20 lipca 1919 roku.

2008 - W Warszawie zmarł Henryk Alber, gitarzysta jazzowy, kompozytor, autor muzyki do piosenki "Zaproście mnie do stołu". Urodził się 3 czerwca 1948 roku.

2008 - W Warszawie zmarł Mieczysław Widaj, w latach 1946-1956 członek władz Wojskowego Sądu Rejonowego, a następnie Naczelnego Sądu Wojskowego, odpowiedzialny za ponad 100 wyroków śmierci na żołnierzy i działaczy podziemia niepodległościowego. Urodził się 12 września 1912 roku.

2009 - 17. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Zebrano prawie 40,5 miliona złotych, a pieniądze zostały przeznaczone na wczesne wykrywanie nowotworów u dzieci. 15. rocznica

2010 - Zmarł Éric Rohmer, francuski reżyser filmowy. Twórca między innymi filmów: "Kolekcjonerka", "Moja noc u Maud", "Markiza O", "Paulina na plaży", "Zielony promień". Urodził się 20 marca 1920 roku.

2012 - Zmarła Hanna Świda-Zięba, socjolog, działaczka podziemia solidarnościowego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, autorka wielu prac naukowych, głównie z zakresu socjologii i analizy systemów totalitarnych. Urodziła się 19 września 1930 roku.

2014 - Zmarł Ariel Szaron, izraelski polityk i dowódca wojskowy, minister w wielu rządach tworzonych przez prawicową partię Likud, premier Izraela w latach 2001-2006. Ariel Szaron opowiadał się za żydowskim osadnictwem na Zachodnim Brzegu, ale równocześnie to właśnie on wycofał izraelskie wojsko i osadników ze Strefy Gazy. Urodził się 26 lutego 1928 roku. 10. rocznica

2015 - Zmarła Danuta Michałowska, aktorka krakowskich teatrów Rapsodycznego i Starego, w latach 1981-1984 rektor krakowskiej PWST. Była uczennicą Juliusza Osterwy. Grała i przyjaźniła się z Karolem Wojtyłą, późniejszym papieżem Janem Pawłem II. Interpretowała też jego wiersze. Od 1953 roku występowała w Teatrze Starym, później znów w reaktywowanym Teatrze Rapsodycznym. W 1961 założyła Teatr Jednego Aktora, który po wyborze Karola Wojtyły na papieża przekształciła w religijny Teatr Jednego Słowa. Urodziła się 7 stycznia 1923 roku.

2015 - Zmarła Anita Ekberg, szwedzka aktorka i modelka, grała w filmach "Słodkie życie" i "Boccaccio" Federica Felliniego. W 1950 roku została Miss Szwecji i Miss Universe. Najbardziej znana z roli Sylvii w "Słodkim życiu", z którego scena kąpieli w Fontannie di Trevi należy do najsłynniejszych w dziejach kina. Została wybrana jedną ze 100. najseksowniejszych gwiazd w historii kina. Urodziła się 29 września 1931 roku.

2015 - Zmarł Ryszard Zub, szermierz szablista, trzykrotny medalista olimpijski oraz pięciokrotny medalista mistrzostw świata. Zdobywca czterech złotych medali w konkurencji drużynowej na mistrzostwach świata. Po zakończeniu kariery zawodniczej był trenerem w Polsce i we Włoszech. Urodził się 24 marca 1934 roku.

2019 - Parlament Macedonii przegłosował poprawkę do konstytucji, która zakłada zmianę nazwy państwa na Republikę Macedonii Północnej. Był to warunek umożliwienia Macedonii wejścia do Unii Europejskiej i NATO. 5. rocznica

2019 - Zmarła Lucyna Koczwara, lekkoatletka, wieloboistka, mistrzyni i reprezentantka Polski. Urodziła się 11 stycznia 1951 roku. 5. rocznica

2021 - W USA Partia Demokratów złożyła wniosek o impeachment kończącego kadencję w obliczu przegranych wyborów prezydenta Donalda Trumpa. Zarzucono mu celowe podżeganie do przemocy przeciwko władzom Stanów Zjednoczonych. Powodem wszczęcia procedury usunięcia ze stanowiska prezydenta był fakt, że Donald Trump apelował do swoich zwolenników o niegodzenie się na wynik, którego nie uznawał. 6 stycznia 2021 tłumy wtargnęły na Kapitol, i spowodowały nie mające precedensu zamieszki w Waszyngtonie. Ostatecznie wniosek o impeachment Donalda Trumpa został odrzucony, ponieważ nie uzyskał poparcia wymaganej większości 2/3 głosów.

2021 - Papież Franciszek w motu proprio "Spiritus Domini” dokonał zmiany w prawie kanonicznym zezwalając kobietom na posługę akolity i lektora.

2022 - Zmarł Ludwik Dobrzyński, profesor nauk fizycznych, fizyk jądrowy, przez większość życia zawodowego związany z Narodowym Centrum Badań Jądrowych. Był specjalistą w zakresie metod jądrowych fizyki ciała stałego i wpływu małych dawek promieniowania jonizującego na organizm. Urodził się 27 stycznia 1941 w Asino na terenie byłego Związku Radzieckiego.

2022 - Zmarł David Sassoli, włoski socjaldemokrata, przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Urodził się 30 maja 1956 roku.

2023 - Zmarł Jan Ludwiczak, robotnik, działacz opozycji antykomunistycznej w PRL, przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność” w kopalni "Wujek” w Katowicach. Był uczestnikiem wydarzeń Poznańskiego Czerwca 1956 roku. W latach 1978-1980 kolportował wydawnictwa Komitetu Samoobrony Społecznej "KOR”. Po wprowadzeniu stanu wojennego, w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku został aresztowany. Jego zatrzymanie było jedną z przyczyn wybuchu strajku w kopalni "Wujek", zakończonego jej pacyfikacją oraz śmiercią dziewięciu górników. Urodził się 1 maja 1937 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-02-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 lutego - Dzień Służby Cywilnej. 17 lutego - Światowy Dzień Kota. » więcej 2024-02-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 lutego - Międzynarodowy Dzień Listonoszy i Doręczycieli Przesyłek. 16 lutego - Dzień Poczty Polskiej. 16 lutego - Święto narodowe Litwy - Dzień… » więcej 2024-02-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 lutego - Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem Dzieciństwa. Wydarzenie zainaugurowane przez Childhood Cancer International (CCI) w 2002 roku, aby działać… » więcej 2024-02-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 lutego - Środa Popielcowa , która rozpoczyna w Kościele katolickim - trwający 40 dni - okres Wielkiego Postu. Dla wiernych jest on wezwaniem do pokuty i… » więcej 2024-02-13, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 13 lutego - Ostatki, czyli ostatni dzień karnawału - okresu zimowych balów, maskarad i pochodów. Obchodzone są w przeddzień Środy Popielcowej, która jest… » więcej 2024-02-12, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 12 lutego - Międzynarodowy Dzień Walki z Wykorzystaniem Dzieci jako Żołnierzy. Od 2002 roku w tym dniu organizowana jest kampania Red Hand Day. Odbicia pomalowanych… » więcej 2024-02-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 lutego - Światowy Dzień Chorego - ustanowiony przez papieża Jana Pawła II w 1992 roku. 11 lutego - Europejski Dzień Numeru Alarmowego 112. 11 lutego… » więcej 2024-02-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 lutego - Dzień Mincerza - święto pracowników mennicy. W średniowiecznej Polsce byli to urzędnicy królewscy zajmujący się nie tylko wytwarzaniem, ale… » więcej 2024-02-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 lutego - Ogólnopolski Dzień Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej. 9 lutego - Międzynarodowy Dzień Pizzy. 9 lutego - Międzynarodowy Dzień… » więcej 2024-02-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 lutego - Święto Służby Więziennej, polskie święto ustanowione na mocy zapisu ustawy o Służbie Więziennej z kwietnia 2010 roku. 8 lutego - Tydzień… » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »