431 - Przed sądem biskupim w Rouen rozpoczął się proces Joanny D’Arc, późniejszej francuskiej bohaterki narodowej, świętej Kościoła katolickiego, patronki Francji. Joanna D'Arc twierdziła, że otrzymała od Boga polecenie wyzwolenia ojczyzny spod panowania angielskiego. Schwytana przez Burgundczyków i przekazana Anglikom, została osądzona za herezję i spalona na stosie w wieku 19 lat, 30 maja 1431 roku. Została zrehabilitowana i uniewinniona w 1456 roku, a kanonizowana w 1920.
1433 - Król Władysław Jagiełło nadał szlachcie przywilej krakowski, gwarantujący nietykalność osobistą szlachciców oraz zakaz wtrącania do więzienia bez wyroku sądowego. Przywilej zapewniał też, że urzędy kościelne będą trafiać wyłącznie do rąk osób stanu szlacheckiego. Przywilej został nadany w Jedlni w 1430 roku, a potwierdzony w Krakowie. Miał zapewnić poparcie szlachty dla sukcesji tronu dla syna Jagiełły - Władysława III Warneńczyka.
1674 - Urodził się Reinhard Keiser, niemiecki kompozytor barokowy, twórca ponad 100 oper, z których najczęściej grana to "Krezus”. Komponował również serenady, muzykę okolicznościową i kościelną. Artysta po śmierci został zapomniany, ostatnio jego twórczość cieszy się znowu dużym zainteresowaniem. Zmarł 12 września 1739 roku. 350. rocznica
1774 - Zmarł biskup kujawski Józef Andrzej Załuski. Był pisarzem, politykiem i mecenasem kultury. Zajmował stanowisko referendarza wielkiego koronnego. Wraz ze swym bratem Andrzejem założył pierwszą w Polsce Bibliotekę Publiczną. Był inicjatorem utworzonego w 1765 roku Towarzystwa Literatów, które wydawało publikacje naukowe oraz organizowało odczyty i dyskusje na ich temat. Został obrany - jako pierwszy Polak - honorowym członkiem Cesarskiej Akademii Nauk. Jest uważany za jednego z pierwszych przedstawicieli polskiego oświecenia. Urodził się 12 sierpnia 1702 roku. 250. rocznica
1796 - Zamknięta została Mennica Polska. Jej początki sięgają reformy monetarnej przeprowadzonej przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Oficjalnie data 10 lutego 1766 została przyjęta za dzień założenia mennicy i wprowadzenie nowego systemu monetarnego w Polsce. Na pamiątkę tego wydarzenia dzień 10 lutego ustanowiono świętem menniczym - Dniem Mincerza. W maju 1794 roku królowi cofnięto przywilej bicia monety, a mennica została przejęta przez Komisję Skarbową. 14 czerwca ponownie zmieniono stopę menniczą. Mennica została zamknięta w wyniku rozbiorów 9 stycznia 1796 roku.
1797 - Powstały Legiony Polskie we Włoszech. Administracja Generalna Lombardii podpisała z generałem Janem Henrykiem Dąbrowskim konwencję o formowaniu oddziałów posiłkujących Lombardię. Mundury i sztandary były zbliżone do polskich, język komend i stopnie wojskowe również były polskie. Na szlifach widniał włoski napis "Ludzie wolni są braćmi". Jan Henryk Dąbrowski zagwarantował ochotnikom obywatelstwo lombardzkie z prawem powrotu do kraju, gdy Lombardia będzie już wolna i bezpieczna.
1806 - W londyńskiej katedrze świętego Pawła został pochowany Horatio Nelson, najsłynniejszy admirał w historii floty brytyjskiej, który dwukrotnie pokonał flotę Francji. 21 października 1805 roku ostatecznie rozgromił połączone floty Francji i Hiszpanii w bitwie pod Trafalgarem. Zmarł cztery godziny po zwycięskim starciu na skutek ran odniesionych w walce.
1816 - W kopalni w angielskim Hebburn przeprowadzono pierwsze testy bezpiecznej lampy górniczej. Była to benzynowa lampa, umożliwiająca wykrywanie metanu w atmosferze kopalnianej, skonstruowana przez Anglika, Humphry Davy'ego. Zwiększyła bezpieczeństwo pracy górników, redukując zagrożenie związane z wybuchem gazu. Znajdowała powszechne zastosowanie jeszcze w drugiej połowie XX wieku.
1816 - Zmarł Piotr Pietrowicz Dubrowski, rosyjski bibliofil, dyplomata, paleograf amator, sekretarz w rosyjskiej ambasadzie we Francji, kolekcjoner rękopisów i książek. Przez całe swoje życie zgromadził około dwóch tysięcy rękopisów. W latach 1805-1812 pracował w Cesarskiej Bibliotece Publicznej. Zbadał i opisał 11 tysięcy rękopisów, sprowadzonych z Biblioteki Załuskich, po powstaniu kościuszkowskim. Urodził się 9 stycznia 1754 roku.
1831 - Urodził się Agaton Giller, dziennikarz i pisarz, działacz niepodległościowy, członek Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym. Redagował liczne pisma powstańcze. Spod jego ręki wyszła "Odezwa do obywateli zaborów pruskiego i austriackiego" oraz "Instrukcja dla agentów Rządu Narodowego za granicą". Współorganizował Legion Polski w Turcji, współtworzył Muzeum Narodowe Polskie w Raperswilu. W 1880 był jednym z inicjatorów powołania Związku Narodowego Polskiego w USA. Zmarł 18 lipca 1887 roku.
1831 - Juliusz Słowacki podjął pracę w powstańczym Biurze Dyplomatycznym księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Wybitnego poetę oburzyło potępienie powstania przez papieża Grzegorza XVI. 8 marca Juliusz Słowacki opuścił Warszawę i przez Wrocław udał się do Drezna. 25 lipca, w ramach misji dyplomatycznej zleconej przez powstańczy Rząd Narodowy, wyruszył z pilnymi listami do polskich przedstawicieli w Paryżu i Londynie.
1838 - W Gdańsku otwarto pierwsze publiczne przedszkole.
1839 - Louis Jacques Daguerre zaprezentował nową technikę fotografii, nazwaną od jego nazwiska dagerotypią. Pozwalała na wykonanie unikatowej odbitki na metalowej płytce. Otrzymane zdjęcie charakteryzowało się dużą rozdzielczością. Patent został zakupiony przez rząd francuski, który 19 sierpnia 1839 roku ogłosił wynalazek, jako "wolny dla całego świata”. Dagerotypia spotkała się z tak dużym zainteresowaniem, że francuska prasa nazwała ją "dagerotypomanią". Entuzjaści fotografii nie zrażali się trudnościami, jakie stwarzało transportowanie i obsługiwanie sprzętu. Kolejni naukowcy i wynalazcy pracowali nad udoskonaleniem procesu, bardziej światłoczułymi substancjami, jaśniejszymi soczewkami i lepszymi aparatami. 185. rocznica
1850 - Zmarł Jan Kanty Andrusikiewicz, nauczyciel ludowy, organista, jeden z przywódców antyaustriackiego powstania chochołowskiego w 1846 roku. W Chochołowie, gdzie został mianowany przez konsystorz tarnowski nauczycielem parafialnym, zgromadził około 700 książek i wypożyczał je chłopom. Uczył ich również pieśni ludowych i religijnych. Stał się popularny wśród górali, bo prowadził agitację niepodległościową na Podhalu. 21 lutego 1846 stanął na czele powstania górali chochołowskich przeciwko zaborcy austriackiemu i feudałom. Raniony bagnetem, został zmuszony do przekazania kierownictwa nad powstaniem. Aresztowany przez władze austriackie, został skazany na 20 lat więzienia. Zmarł na tyfus, mając zaledwie 35 lat. Urodził się 9 października 1815 roku.
1869 - Urodził się Władysław Heinrich, filolog i psycholog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i członek Polskiej Akademii Umiejętności, organizator pierwszej w Europie Wschodniej Pracowni Psychologii Doświadczalnej. Był pionierem prowadzenia w Polsce eksperymentów psychologicznych nad wrażeniami wzrokowymi, słuchowymi, procesami pamięci, spostrzegania i uwagi. Napisał liczne prace, między innymi: "Teorie i wyniki badań psychologicznych”, "Psychologia uczuć”, "Stereoskopia monokularna”. Był odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 30 czerwca 1957 roku. 155. rocznica
1876 - Urodził się Adolf Nowaczyński, pisarz, publicysta, satyryk, działacz polityczny i społeczny, w okresie międzywojennym związany z obozem narodowo-demokratycznym. W czasie I wojny światowej znalazł się w 1. Pułku I Brygady Legionów Piłsudskiego. Był obecny podczas rozmów Józefa Piłsudskiego ze Stanisławem Wojciechowskim na Moście Poniatowskiego podczas zamachu majowego w 1926 roku. Podczas okupacji publikował w prasie podziemnej. Był dwukrotnie aresztowany przez gestapo i osadzony na Pawiaku. W 1939 na krótko był aresztowany przez NKWD. Zmarł 3 lipca 1944 roku.
1878 - Urodził się Janusz Chmielowski, matematyk, inżynier, taternik, działacz turystyczny. Główny inicjator i współzałożyciel pierwszej polskiej organizacji taternickiej - Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego. Jeden z najwybitniejszych taterników polskich, alpinista, autor pierwszego polskiego przewodnika tatrzańskiego dla taterników. Pierwszy zdobywca wielu tatrzańskich szczytów, w tym w warunkach zimowych - Gerlacha. Zmarł 26 kwietnia 1968 roku.
1890 - Urodził się Karel Čapek, jeden z najwybitniejszych czeskich pisarzy XX wieku. Pionier fantastyki naukowej, twórca prozy awangardowej. W Polsce największą popularnością cieszyła się jego powieść dla dzieci ''Daszeńka, czyli Żywot szczeniaka'', opowiadająca o przygodach psa foksteriera. To właśnie Karel Čapek po raz pierwszy wprowadził do literatury słowo "robot". Zmarł w wieku 48 lat, w kilka tygodni po aneksji Czechosłowacji przez Niemcy hitlerowskie, 25 grudnia 1938 roku.
1891 - Urodził się Stanisław Kauzik, pseudonim Dołęga-Modrzewski, polityk, prawnik i dyplomata. W latach 1920-1925 bliski współpracownik Władysława Grabskiego. Brał udział w rokowaniach polsko-sowieckich po wojnie polsko-bolszewickiej, a 18 marca 1921 był jednym z przedstawicieli Polski, którzy podpisali traktat ryski. Podczas oblężenia stolicy w 1939 roku - szef Biura Prasowego Komisarza Cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy, prezydenta Stefana Starzyńskiego. Od 1945 roku na emigracji. Zmarł 25 kwietnia 1959 w Londynie.
1894 - Urodził się Henryk Stażewski, malarz związany z kierunkami awangardowymi, przedstawiciel konstruktywizmu. W swojej twórczości poświęcił się abstrakcji geometrycznej. Wraz z Edwardem Krasińskim i Tadeuszem Kantorem był współtwórcą warszawskiej Galerii Foksal. Zmarł 10 czerwca 1988 roku. 130. rocznica
1901 - Urodził się Stanisław Dubois, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, publicysta. Walczył w powstaniu śląskim i wojnie polsko-bolszewickiej. Był twórcą Czerwonego Harcerstwa TUR. Brał udział w wojnie obronnej 1939, następnie działał w podziemiu antyfaszystowskim. Aresztowany, trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie uczestniczył w konspiracji rotmistrza Witolda Pileckiego. Rozstrzelany w KL Auschwitz, 21 sierpnia 1942 roku.
1902 - Urodził się Jose Maria Escriva de Balaguer, hiszpański duchowny. W 1938 roku założył w Madrycie organizację "Opus Dei", której celem jest rozpowszechnianie świadomości powszechnego powołania do świętości. Beatyfikowany w 1992 roku i kanonizowany przez papieża Jana Pawła II 6 października 2002 roku. Podczas kanonizacji na Placu Świętego Piotra zgromadziło się 300 tysięcy wiernych z 84 krajów świata. Zmarł w Rzymie 26 czerwca 1975 roku.
1907 - Urodził się Feliks Konarski, reżyser, aktor scen rewiowych, poeta, komediopisarz, autor tekstów takich piosenek, jak: "Czerwone maki na Monte Cassino", "Umówiłem się z nią na dziewiątą”, "Powróćmy jak za dawnych lat” czy "Pięciu chłopców z Albatrosa”. Po wojnie pozostał na emigracji. Był jednym z organizatorów polskiego życia artystycznego, wraz ze słynnym lwowiakiem Marianem Hemarem przygotowywał widowiska dla środowisk polonijnych. Zmarł w Chicago 12 września 1991 roku.
1908 - Urodziła się Simone de Beauvoir, francuska pisarka, filozofka, jedna z pionierek współczesnego feminizmu. Jej książka "Druga płeć” została uznana za jedną z najważniejszych w historii feminizmu. Skandalistka, szokowała opinię publiczną śmiałymi i niezależnymi poglądami oraz stylem życia. Współpracowniczka i partnerka życiowa Jean-Paul Sartre’a. Zmarła 14 kwietnia 1986 roku.
1913 - Urodził się Richard Nixon, jeden z bardziej znaczących amerykańskich polityków XX wieku. Pierwszy i jedyny prezydent Stanów Zjednoczonych zmuszony do ustąpienia ze stanowiska w 1974 roku po aferze podsłuchowej Watergate. Był pierwszym urzędującym prezydentem Stanów Zjednoczonych, który w 1972 przyjechał do Polski. Efektem wizyty stała się zapowiedź amerykańskich kredytów i licencji dla naszego kraju oraz zwiększenia wymiany handlowej między PRL a USA. Zmarł 22 kwietnia 1994 roku.
1915 - W Lozannie utworzono Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Jego prezesem został Henryk Sienkiewicz, a wiceprezesem Ignacy Paderewski. Dzięki nazwiskom Sienkiewicza i działającego w Stanach Zjednoczonych Paderewskiego do końca września 1916 zebrano około czterech milionów dolarów. Działalność Komitetu wspomógł finansowo i moralnie także papież Benedykt XV. Z jego inicjatywy biskupi polscy zwrócili się z odezwą do katolików na całym świecie o pomoc dla Polski.
1916 - I wojna światowa: zwycięstwem wojsk tureckich nad alianckimi zakończyła się bitwa o Gallipoli. Łącznie straty obu stron wyniosły ponad 130 tysięcy zabitych i 262 tysiące rannych. Była to największa operacja desantowa I wojny światowej, której celem było zdobycie Stambułu przez aliantów.
1918 - Urodził się Stanisław Leopold, pseudonim "Rafał", harcerz, dowódca I kompanii batalionu "Parasol", szef akcji "Koppe" w lipcu 1944 - próby zamachu na dowódcę SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie generała Wilhelma Koppego. Zginął podczas Powstania Warszawskiego, 25 sierpnia 1944 roku. Pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari.
1919 - Powstańcy wielkopolscy przeprowadzili nalot bombowy na lotnisko we Frankfurcie nad Odrą. Niemcy byli zaskoczeni, obsługa lotniska w ogóle się nie broniła. Bombardowanie trwało godzinę, a sześć polskich maszyn LVG zrzuciło 900 kilogramów bomb. Samoloty, bez strat, wróciły do Poznania. Po tym ataku Niemcy zrezygnowali z nalotów na Poznań. 105. rocznica
1919 - W Dziektarzewie urodził się Stanisław Leopold, pseudonim Rafał, harcerz, dowódca I kompanii batalionu "Parasol", dowódca akcji "Koppe" w lipcu 1944. Poległ w czasie Powstania Warszawskiego. 105. rocznica
1920 - Urodził się Mieczysław Pawlikowski, popularny aktor teatralny, filmowy i radiowy, podczas II wojny pilot RAF w Dywizjonach 300 i 301 w Anglii. Podczas służby w lotnictwie łącznie wykonał 29 lotów bojowych, podczas jednego z nich został zestrzelony jego samolot. Po wojnie wystąpił między innymi w filmach: "Inspekcja pana Anatola” i "Gangsterzy i filantropi”. Ogromną popularność zyskał, jako Zagłoba w "Panu Wołodyjowskim” oraz, jako prowadzący audycję "Podwieczorek przy mikrofonie”. Zmarł 23 grudnia 1978 roku.
1922 - Urodził się Har Gobind Khorana, amerykański biolog molekularny pochodzenia pendżabskiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny z 1968 roku wraz z Robertem Holleyem i Marshallem Nirenbergiem, przyznanej za odszyfrowanie kodu genetycznego i jego roli w syntezie białek. Zmarł 9 listopada 2011 roku.
1923 - Początek strajku 50 tysięcy robotników przemysłu włókienniczego w Łodzi, Bielsku i Białymstoku.
1925 - Urodził się Jerzy Wittlin, pisarz, satyryk, autor popularnej w latach 70. i 80. XX wieku serii "Vademecum". Według zasobów archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej w 1949 roku został pozyskany do współpracy przez służby specjalne PRL, jako informator "Janusz". W latach 1986-1989 był działaczem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. Zmarł 20 października 1989 roku.
1926 - Urodził się Józef Nalberczak, aktor, znany z ról między innymi w "Popiołach" Andrzeja Wajdy i "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz" Stanisława Barei. W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej. Pracę na scenie rozpoczął, jako żołnierz ludowego Wojska Polskiego, od występów w frontowym Teatrze 2. Dywizji Piechoty imienia Henryka Dąbrowskiego. Zmarł 18 grudnia 1992 roku.
1928 - W Warszawie zmarł Antoni Osuchowski, prawnik, działacz narodowy i edukacyjny. Działał na rzecz obrony zagrożonej polskości w Wielkopolsce, Śląsku Cieszyńskim, Warmii i Mazurach. Współzałożyciel, a następnie prezes Komisji Wykonawczej Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. W 1918 pod jego przewodnictwem powstał Warszawski Komitet Obrony Lwowa. W 1921 odznaczony Orderem Orła Białego. Urodził się 13 czerwca 1849 roku.
1928 - Urodził się Domenico Modugnom, włoski piosenkarz, kompozytor i aktor, członek włoskiego parlamentu. Dwukrotny laureat Nagrody Grammy za rok 1958 w kategoriach: nagranie i piosenka roku za utwór "Nel blu dipinto di blu (Volare)”, czterokrotny zwycięzca Festiwalu Piosenki Włoskiej w San Remo, zwycięzca Festiwalu Piosenki Neapolitańskiej, trzykrotny reprezentant Włoch podczas Konkursu Piosenki Eurowizji. Zmarł 6 sierpnia 1994 roku.
1928 - Urodziła się Judith Krantz, amerykańska pisarka, autorka licznych powieści dla kobiet, wielokrotnie filmowanych. Do pisania książek zachęcił ją mąż, Steve Krantz, który był producentem telewizyjnym. Napisała między innymi powieści: "Tylko Manhattan", "Córka Mistrala" i "Księżniczka Daisy". Zmarła 22 czerwca 2019 roku.
1928 - Powstała Liga Ochrony Przyrody, organizacja działająca na rzecz środowiska naturalnego i edukacji ekologicznej. Liga jest najstarszą taką organizacją w kraju. Godłem stowarzyszenia jest stylizowany żubr z nazwą organizacji. Jednym z głównych inicjatorów powstania LOP był Władysław Szafer, botanik, współtwórca parków narodowych w Tatrach, Pieninach i na Babiej Górze.
1931 - Urodził się Henryk Kluba, reżyser filmowy, aktor, scenarzysta, pedagog, wieloletni rektor szkoły filmowej w Łodzi. Autor filmów: "Pan Anatol szuka miliona”, "Szkice Warszawskie”, "Chudy i inni”, "Słońce wschodzi raz jeszcze”. Jako aktor debiutował w szkolnych filmach Romana Polańskiego. Później zagrał w kilkunastu obrazach, takich jak: "Dwaj ludzie z szafą" czy "Nie ma róży bez ognia". Zmarł 11 czerwca 2005 roku.
1933 - Urodził się Wilbur Smith, angielskojęzyczny prozaik. Na świat przyszedł w Rodezji Północnej, a mieszkał w Południowej Afryce. Napisał między innymi: "Bóg Nilu", "Siódmy papirus", "Gdy poluje lew", "Łowcy diamentów". Zmarł 13 listopada 2021 roku.
1936 - Zmarł Gabriel Korbut, historyk literatury polskiej i bibliograf, współzałożyciel Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, wykładowca literatury w Wolnej Wszechnicy Polskiej w latach 1918-1933. Autor fundamentalnej pracy bibliograficznej "Literatura polska od początków do wojny światowej”. Nad tym dziełem pracował przez niemal całe swoje życie. Urodził się 25 marca 1862 roku.
1941 - Urodziła się Joan Baez, amerykańska gitarzystka, kompozytorka, autorka tekstów, wokalistka, znana z utworów utrzymanych w stylistyce bluesa i folk oraz muzyki religijnej i pieśni rewolucyjnych. W latach 60. związana z Bobem Dylanem. Wystąpiła między innymi przed przemówieniem Martina Luthera Kinga w czasie Marszu na Waszyngton. W sierpniu 1970 zaśpiewała na festiwalu w Sopocie kierując do polskiej publiczności śmiałe przesłanie antywojenne. W Polsce występowała jeszcze dwukrotnie.
1941 - Urodził się Jerzy Derfel, pianista, kompozytor, autor muzyki teatralnej i filmowej. Napisał ponad 200 piosenek do tekstów wielu autorów, między innymi takich, jak: Ireneusz Iredyński, Jonasz Kofta, Wojciech Młynarski, Agnieszka Osiecka i Jeremi Przybora. Współpracował też z takimi artystami jak: Ewa Dałkowska, Halina Kunicka, Alicja Majewska, Jerzy Połomski, Danuta Rinn i Irena Santor. Najważniejsze jego piosenki to: "Absolutnie", "Bywają takie dni", "Jeśli kocha cię ktoś" oraz "Uchroń mnie, Panie".
1942 - Zginął Jerzy Różycki, matematyk i kryptolog, pracownik kontrwywiadu wojskowego. W 1932 roku wraz z Marianem Rejewskim i Henrykiem Zygalskim zbudował replikę niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, co umożliwiło deszyfrowanie tajnych depesz niemieckich. Złamanie szyfru i przechwytywanie informacji pomogło aliantom między innymi w Bitwie o Anglię. Jerzy Różycki zginął na Morzu Śródziemnym 9 stycznia 1942 roku podczas powrotu z Algieru do ośrodka dekryptażu Kadyks, ulokowanego w Państwie Vichy. Statek pasażerski, którego był pasażerem, zatonął w tajemniczych okolicznościach w pobliżu Balearów. Na pokładzie było trzech polskich kryptologów i ich francuski kolega. Jerzy Różycki urodził się 24 lipca 1909 roku.
1943 - W walce z Niemcami zginął Władysław Jasiński, pseudonim "Jędruś", założyciel i pierwszy dowódca jednego z najbardziej znanych oddziałów partyzanckich "Jędrusie", działającego w południowo-wschodniej Polsce od końca 1939 roku. Grupa Władysława Jasińskiego miała na koncie wiele akcji, między innymi przejmowania niemieckich transportów i magazynów żywności. Wykonywała także wyroki śmierci na konfidentach. Władysława Jasiński urodził się 18 sierpnia 1909 roku.
1943 - W Zabłociu, w dawnym województwie wołyńskim, Niemcy zlikwidowali obóz pracy dla żydowskich rzemieślników z Wyżwy Nowej. Rozstrzelali 101 więźniów.
1943 - Do warszawskiego getta przybył na inspekcję Reichsfuehrer SS Heinrich Himmler, nakazując deportację ośmiu tysięcy Żydów oraz ewakuację niemieckich przedsiębiorstw na Lubelszczyznę. Planowana akcja wysiedleńcza wywołała pierwszy zbrojny opór w getcie. Grupa bojowców pod dowództwem Mordechaja Anielewicza zaatakowała niemieckich konwojentów. Większość żydowskich bojowników zginęła, jednak kilkudziesięciu Żydom udało się zbiec. Akcja została przez Niemców przerwana. Do Treblinki wywieziono około pięciu tysięcy osób.
1944 - W Warszawie przedstawiciele najważniejszych stronnictw politycznych uznających rząd RP w Londynie powołali Radę Jedności Narodowej. Jej przewodniczącym został jeden z przywódców PPS-WRN Kazimierz Pużak "Bazyli". W marcu rada ogłosiła deklarację programową "O co walczy naród polski?", zawierającą program przebudowy społeczno-gospodarczej. W marcu 1945 roku część członków RJN została aresztowana przez NKWD i bezprawnie osądzona w procesie szesnastu w Moskwie. 80. rocznica
1944 - Urodził się Jimmy Page, brytyjski gitarzysta, współtwórca zespołu Led Zeppelin. W plebiscycie magazynu "Rolling Stone" w 2011 roku zajął trzecie miejsce na liście 100 największych gitarzystów wszech czasów. Po rozpadzie Led Zeppelin, spowodowanym śmiercią perkusisty, w 1980 roku Jimmy Page rozpoczął karierę solową. 24 sierpnia 2008 wystąpił wraz z Leoną Lewis na ceremonii zakończenia Igrzysk Olimpijskich w Pekinie wykonując utwór "Whole Lotta Love". 80. rocznica
1945 - Urodziła się Małgorzata Musierowicz, autorka i ilustratorka książek dla dzieci i młodzieży, między innymi: "Kwiatu kalafiora" i "Kłamczuchy". Za swoje książki otrzymała wiele nagród. W 1994 roku została Kawalerem Orderu Uśmiechu.
1948 - Urodził się Jan Tomaszewski, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski, zdobywca trzeciego miejsca na Mistrzostwach Świata w RFN w 1974 roku i srebrnego medalu na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu w 1976. W latach 1971-1981 w reprezentacji Polski rozegrał 63 mecze. Jest uważany za jednego z najlepszych polskich bramkarzy w historii. Obecnie komentator sportowy.
1951 - W Nowym Jorku został otwarty gmach siedziby głównej ONZ, wybudowany na terenach podarowanych organizacji przez Johna Rockefellera. Koncepcję budynku opracował Le Corbusier, pracami projektowymi kierował amerykański architekt Wallace Harrison. Mają w nim siedzibę zarządy różnych agend ONZ, przede wszystkim sekretariat.
1951 - Urodził się Konstanty Miodowicz, działacz państwowy i polityk, od 1997 poseł na Sejm III, V, VI i VII kadencji. W latach 90. - współtwórca służb specjalnych wolnej Polski. Był między innymi szefem kontrwywiadu. W czasach PRL, gdy jego ojciec Alfred Miodowicz był członkiem PZPR i przewodniczącym OPZZ, Konstanty Miodowicz działał w opozycji demokratycznej, należał do Niezależnego Zrzeszenia Studentów, wspólnie z między innymi Janem Rokitą działał w pacyfistycznym Ruchu Wolność i Pokój. Zmarł 23 sierpnia 2013 roku.
1956 - Urodziła się Lucyna Langer-Kałek, lekkoatletka, płotkarka, brązowa medalistka Igrzysk Olimpijskich i złota medalistka Mistrzostw Europy. Trzykrotnie zdobyła mistrzostwo Polski w biegu na 100 metrów przez płotki. Jej rekord życiowy wynosi 12,43 sekundy i jest drugim wynikiem w historii polskiej lekkiej atletyki, po rekordzie Polski Grażyny Rabsztyn.
1958 - Zmarł Józef Szkolnikowski, trener piłkarski, działacz sportowy, major Wojska Polskiego, żołnierz armii generała Andersa, współzałożyciel i działacz PZPN, współzałożyciel "Przeglądu Sportowego". Jako szef Wydziału Gier PZPN kierował przygotowaniami reprezentacji Polski do pierwszego historycznego meczu z Węgrami w grudniu 1921. Po II wojnie światowej padł ofiarą stalinowskich prześladowań, także, dlatego, że nie zgodził się na wstąpienie do Ludowego Wojska Polskiego. Urodził się 13 marca 1889 roku.
1958 - Spotkanie prymasa Stefana Wyszyńskiego z Władysławem Gomułką i Józefem Cyrankiewiczem, dotyczące między innymi sprawy nauki religii w szkołach świeckich, harcerstwa oraz dekretu o obsadzaniu stanowisk kościelnych.
1958 - Urodził się Mehmet Ali Agca, turecki zamachowiec, 13 maja 1981 roku na placu świętego Piotra w Rzymie przeprowadził nieudany zamach na papieża Jana Pawła II. Związany z organizacją Szare Wilki. Za swoje czyny Agca odbywał karę we włoskich więzieniach przez prawie 20 lat, po czym na prośbę papieża został ułaskawiony. W Turcji spędził w celi kolejne pięć lat. Został zwolniony 12 stycznia 2006.
1959 - Urodził się Krzysztof Leski, dziennikarz prasowy, telewizyjny i radiowy. Karierę dziennikarską rozpoczął w latach 1980-1981, jako publicysta prasy wydawanej przez Niezależne Zrzeszenie Studentów i redaktor naczelny Biuletynu Informacyjnego NZS na Politechnice Warszawskiej. W 1981, jako reporter Agencji Solidarność relacjonował między innymi obrady Krajowej Komisji Porozumiewawczej oraz jej prezydium. Po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany. Po zwolnieniu dołączył do redakcji "Tygodnika Mazowsze". Następnie pracował między innymi w "Gazecie Wyborczej", Telewizji Polskiej, Polskim Radiu i BBC. W 2011, za wybitne zasługi dla rozwoju niezależnego dziennikarstwa, wolności słowa i wolnych mediów i działalność na rzecz przemian demokratycznych w Polsce został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Został zamordowany 1 stycznia 2020 roku. 65. rocznica
1959 - Urodziła się Rigoberta Menchú Tum, gwatemalska działaczka demokratyczna, obrończyni praw rdzennej ludności. Jej ojciec zginął podczas antyrządowego protestu w jednej z ambasad Gwatemali, brat został porwany i zamordowany w 1979 przez prawicowe szwadrony śmierci, a matka została porwana, pobita, zgwałcona i zamordowana przez żołnierzy rok później. Od 1981 roku Rigoberta Tum działa na rzecz praw gwatemalskiej rdzennej ludności oraz normalizacji po zakończeniu wojny domowej. W 1992 została uhonorowana pokojową nagrodą Nobla. 65. rocznica
1966 - Władze PRL odmówiły wydania paszportu kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu. Prymas planował wyjazd do Rzymu na inaugurację obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski. Władze nie zgodziły się też na przyjazd zaproszonego przez kardynała papieża Pawła VI na główne obchody milenijne zaplanowane na 3 maja 1966, na Jasnej Górze.
1970 - W Londynie zmarł Mieczysław Grydzewski, publicysta, krytyk literacki, współzałożyciel i członek redakcji miesięcznika "Skamander", twórca i redaktor tygodnika "Wiadomości Literackie". W czasie wojny polsko-bolszewickiej pracował wraz z Janem Lechoniem i Julianem Tuwimem w biurze prasowym Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego. Podczas II wojny światowej wspólnie z Zygmuntem Nowakowskim doprowadził do powstania "Wiadomości Polskich", a w latach 1946-1966 był redaktorem naczelnym londyńskich "Wiadomości". Urodził się 27 grudnia 1894 roku.
1972 - Premiera serialu "Podróż za jeden uśmiech" w reżyserii Stanisława Jędryki. Był popisem duetu aktorskiego Filip Łobodziński - Henryk Gołębiewski. Obaj aktorzy byli często obsadzani w serialach młodzieżowych na początku lat 70. Serial "Podróż za jeden uśmiech" liczył siedem odcinków.
1973 - Premiera filmu Andrzeja Wajdy "Wesele". Bohaterami są przedstawiciele inteligencji i chłopstwa, którzy przybywają do bronowickiej chałupy, by świętować z okazji ślubu inteligenta Pana Młodego oraz chłopki Panny Młodej. Tytułowe wesele zakłócają zjawy, których obecność staje się okazją do refleksji nad historią polskiego społeczeństwa i jego perspektywami na przyszłość. Główne role zagrali: Daniel Olbrychski, Ewa Ziętek, Andrzej Łapicki i Wojciech Pszoniak. Film zdobył Srebrną Muszlę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastián.
1976 - Episkopat Polski skierował list do nadzwyczajnej komisji sejmowej zajmującej się zmianami w Konstytucji PRL. Duchowni wyrazili zaniepokojenie przygotowywanymi zapisami o kierowniczej roli partii komunistycznej i nienaruszalnej braterskiej więzi ze Związkiem Radzieckim.
1981 - Urodził się Euzebiusz Smolarek, piłkarz, który występował na pozycji pomocnika lub napastnika, reprezentant Polski. Syn Włodzimierza Smolarka. W karierze reprezentował barwy między innymi, Feyenoordu Rotterdam i Borussii Dortmund. W latach 2005, 2006 i 2007 zwycięzca plebiscytu tygodnika "Piłka Nożna” w kategorii Piłkarz Roku. W reprezentacji Polski, w latach 2002-2010, rozegrał 47 meczów, w których strzelił 19 goli. Wystąpił na Mundialu w 2006 oraz na Mistrzostwach Europy w 2008 roku.
1981 - Zmarł Kazimierz Serocki, kompozytor, pianista i pedagog, autor muzyki filmowej, czołowy przedstawiciel awangardy w nowej muzyce polskiej. Był jednym z organizatorów Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień". Od 1984 roku Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej ogłasza Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski imienia Kazimierza Serockiego. Konkurs daje szansę utalentowanym kompozytorom i propaguje nową muzykę. Urodził się 3 marca 1922 roku.
1984 - W Warszawie urodziła się Weronika Rosati, aktorka. Zagrała między innymi w filmach "Pitbull" Patryka Vegi, "Obława" Marcina Krzyształowicza oraz "Obce ciało” Krzysztofa Zanussiego. 40. rocznica
1984 - Premiera przygodowego filmu kostiumowego "Oko proroka" w reżyserii Pawła Komorowskiego. Akcja filmu toczy się w pierwszej połowie XVII wieku na południowo-wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej. Główne role grają: Elżbieta Karkoszka, Edward Linde-Lubaszenko i Zbigniew Borek. 40. rocznica
1986 - W Gdańsku SB aresztowała Bogdana Borusewicza, członka Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ "Solidarność", ukrywającego się od wprowadzenia stanu wojennego. Został zwolniony we wrześniu tego samego roku na mocy amnestii. W sierpniu 1980 był głównym inicjatorem i współorganizatorem strajku w Stoczni Gdańskiej imienia Lenina. Należał do współautorów postulatów strajkowych.
1986 - Na zdjęciach wykonanych przez sondę Voyager 2 została odkryta Kresyda, jeden z księżyców Urana. Nie wiadomo o nim praktycznie nic, oprócz parametrów orbity i rozmiaru. Nazwa pochodzi od imienia córki Kalchasa, tragicznej bohaterki sztuki "Troilus i Kresyda" Williama Shakespeare'a,
1987 - Zmarł Zbigniew Cynkutis, aktor i reżyser teatralny, współpracownik Jerzego Grotowskiego w Teatrze Laboratorium we Wrocławiu. Odtwórca roli Zbyszka w filmie Jerzego Passendorfera "Zamach". Zginął w wypadku samochodowym pod Wrocławiem. Urodził się 18 sierpnia 1938 roku.
1988 - Premiera filmu "Pan Samochodzik i praskie tajemnice" w reżyserii Kazimierza Tarnasa, powstałego na podstawie powieści Zbigniewa Nienackiego "Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic". Główne role zagrali: Leon Niemczyk, Marek Wysocki i Libuše Kaprálová.
1991 - W Krakowie zdemontowany został pomnik sowieckiego marszałka Iwana Koniewa. 18 stycznia 1945 wojska 1. Frontu Ukraińskiego pod dowództwem Koniewa zdobyły większą część Krakowa. W roku 1956 sowiecki marszałek dowodził stłumieniem antykomunistycznego i antyradzieckiego powstania na Węgrzech.
1992 - Brytyjskie pismo naukowe "Nature" opublikowało informację o odkryciu przez polskiego astronoma Aleksandra Wolszczana, pracującego w Puerto Rico, układu planetarnego poza Układem Słonecznym. Odkrycie zostało też oficjalnie zaprezentowane na zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w Atlancie.
1995 - Premiera filmu "Spis cudzołożnic" w reżyserii Jerzego Stuhra. Obraz powstał na podstawie powieści Jerzego Pilcha "Spis cudzołożnic. Proza podróżna". Główne role zagrali: Jerzy Stuhr, Preben Osterfelt i Jan Peszek. Na 19. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni film zdobył pięć nagród, między innymi za najlepszą pierwszoplanową rolę kobiecą wyróżniono Stanisławę Celińską.
1997 - Zmarł Edward Osóbka-Morawski, działacz socjalistyczny, współzałożyciel i wiceprzewodniczący Krajowej Rady Narodowej, od 1944 roku przewodniczący PKWN, a następnie premier tak zwanego Rządu Tymczasowego uznawanego przez Związek Radziecki. W latach 1945-1947 premier Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Urodził się 5 października 1909 roku.
1997 - W Jerozolimie odbyła się światowa prapremiera oratorium "Siedem bram Jerozolimy" Krzysztofa Pendereckiego. Kompozycja została stworzona na zamówienie władz miasta Jerozolima z okazji jubileuszu trzech tysiącleci jego istnienia. W Polsce utwór po raz pierwszy wykonano w Filharmonii Narodowej w Warszawie 14 marca 1997.
2000 - 8. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Zebrano ponad 25 milionów złotych. Pieniądze zostały przeznaczone na ratowanie dzieci z chorobami nerek.
2001 - Zmarł Jerzy Kasprzycki, dziennikarz, varsavianista. Od 1949 roku publicysta "Życia Warszawy”, gdzie przez ponad 30 lat prowadził stały cykl "Pożegnania warszawskie" z rysunkami Mariana Stępnia, wydany później w formie książkowej. Autor wielu popularnych książek, jak: "Osobliwości warszawskie", "Warszawa nieznana", "Żydzi Warszawy" oraz 5-tomowej ilustrowanej publikacji poświęconej poszczególnym dzielnicom miast. Był także autorem przewodników po stolicy. Urodził się 19 grudnia 1930 roku.
2005 - 13. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Zebrano prawie 28,5 miliona złotych. Pieniądze zostały przeznaczone na sfinansowanie nowoczesnych metod diagnostyki i leczenia w neonatologii i pediatrii.
2006 - Powstał Górnośląski Związek Metropolitalny. Obejmował kilkanaście miast na prawach powiatu, leżących na obszarze konurbacji górnośląskiej. Jego celem była koordynacja działań na terenie miast-uczestników Związku. Siedzibą Związku były Katowice. Działalność zakończył 28 grudnia 2017, a jego kontynuację stanowi Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.
2013 - Rozegrano pierwszy konkurs Pucharu Świata na skoczni narciarskiej imienia Adama Małysza w Wiśle-Malince. Zwyciężył Norweg Anders Bardal. Szósty był Piotr Żyła, a siódmy Kamil Stoch. Od tego czasu Puchar Świata odwiedza skocznię corocznie.
2015 - Zmarł Józef Oleksy, polityk, poseł, marszałek Sejmu RP, premier, wicepremier oraz minister spraw wewnętrznych i administracji W połowie lat 90. przez niespełna rok był szefem rządu. Uczestniczył w rozmowach Okrągłego Stołu. W 1990 był jednym z założycieli powstałej na bazie PZPR Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Urodził się 22 czerwca 1946 roku
2017 - Zmarł Patrick Fernandez Flores, duchowny rzymskokatolicki w USA, arcybiskup, metropolita San Antonio. Był pierwszym duchownym pochodzenia meksykańskiego, który otrzymał godność biskupią. Arcybiskup Flores gościł Papieża Jana Pawła II przebywającego z wizytą w Stanach Zjednoczonych w 1987 roku. Angażował się w działalność na rzecz wykształcenia ubogiej młodzieży i w akcje ekumeniczne. Urodził się 26 lipca 1929 roku.
2017 - Zmarł Zygmunt Bauman, filozof, socjolog kultury, pisarz eseista. Współtwórca koncepcji postmodernizmu i autor pojęcia "płynnej nowoczesności". Pisał między innymi o lękach związanych z sytuacją ekonomiczną, zanikiem trwałych relacji międzyludzkich i więzi społecznych oraz z poczuciem zagrożenia płynącym z przekazów medialnych. Zygmunt Bauman żył na emigracji od wydarzeń marcowych 1968 roku. Wcześniej należał do PZPR, podpisał też deklarację współpracy ze służbami bezpieczeństwa państwa. W 2007 w wywiadzie dla "The Guardian" Zygmunt Bauman uznał swoją odpowiedzialność za kolaborację z władzą komunistyczną w okresie stalinizmu, przyznając, że było to błędem. Urodził się 19 listopada 1925 roku.
2019 - Zmarła Verna Frances Bloom, amerykańska aktorka filmowa i telewizyjna. Zagrała między innymi główną rolę u boku Clinta Eastwooda w wyreżyserowanym przez niego westernie "Mściciel" w 1973 roku oraz matkę Jezusa w głośnym i kontrowersyjnym filmie Martina Scorsese "Ostatnie kuszenie Chrystusa" z 1988. Urodziła się 7 sierpnia 1938 roku. 5. rocznica
2020 - Zmarł Ivan Passer, czesko-amerykański reżyser filmowy. Jedna z kluczowych postaci czeskiej nowej fali lat 60. XX wieku. Bliski współpracownik Miloša Formana. Po wydarzeniach praskiej wiosny mieszkał i tworzył w Stanach Zjednoczonych. W szkole z internatem na zamku w Podierbradach dzielił pokój z Milošem Formanem, Václavem Havlem i Jerzym Skolimowskim. Urodził się 10 lipca 1933 roku.
2021 - Zmarł Grzegorz Guziński, wokalista trójmiejskich zespołów: Red Rooster, N’Dingue, Flapjack i Homosapiens. Urodził się w 1975 roku.
2023 - Zmarła Melinda Dillon, amerykańska aktorka, nominowana dwukrotnie do Oscara za drugoplanowe role w filmach: "Bliskie spotkania trzeciego stopnia" oraz "Bez złych intencji". Urodziła się 13 października 1939 roku. 1. rocznica
2023 - Zmarł Karl Alexander Müller, szwajcarski fizyk. W 1987 roku otrzymał Nagrodę Nobla za postęp w odkryciu nadprzewodnictwa materiałów ceramicznych. Urodził się 20 kwietnia 1927. 1. rocznica
