Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-01-05, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

05 stycznia 1173 roku - Rozbicie dzielnicowe: zmarłego księcia mazowieckiego, sandomierskiego i krakowskiego oraz księcia zwierzchniego Polski Bolesława IV Kędzierzawego zastąpił książę wielkopolski Mieszko III Stary. Jego władzę uznali wszyscy książęta w Polsce. Jego polityka skupia się na utrzymaniu jak największej władzy w ręku księcia - seniora i recentralizacji kraju.

1589 - Zmarła Katarzyna Medycejska, królowa Francji. Od 1533 roku była żoną Henryka II z dynastii Walezjuszów. Matka dziesięciorga dzieci. Trzech jej synów było królami Francji. Katarzyna Medycejska była znana, jako mecenas kultury i sztuki, a także, jako protektorka Nostradamusa. Urodziła się 13 kwietnia 1519 roku. 435 rocznica

1665 - We Francji ukazało się pierwsze wydanie pierwszego europejskiego czasopisma naukowego zajmującego się literaturą - "Journal des Savants". Od 1701 roku patronat nad nim objął król Francji. Wydawanie pisma zostało zawieszone w 1792 roku, a reaktywowane w 1816, w pierwotnym kształcie istniało do 1900 roku. Odegrało dużą rolę w początkowej fazie oświecenia.

1762 - Zmarła Elżbieta Romanowa, caryca Rosji. Sprawowała władzę w latach 1741-1762. Poszerzyła przywileje szlachty, zniosła wewnętrzne cła. Dużą wagę przykładała także do oświaty i kultury. Za panowania Elżbiety zbudowany został między innymi barokowy Pałac Zimowy i rezydencja carów w Sankt Petersburgu. Caryca zabroniła używania tortur w sprawach śledztw kryminalnych i zniosła karę śmierci. Zakazała również moskwianom trzymania domowych i pałacowych niedźwiedzi, w dzień siedzących na łańcuchu i ryczących na przechodniów, a nocą wypuszczanych do miasta. Urodziła się 29 grudnia 1709 roku.

1767 - Urodził się Jean-Baptiste Say, francuski przedsiębiorca, ekonomista. To on sformułował prawo rynków, nazywane także "prawem Say'a". Mówi ono o tym, że podaż sama stwarza popyt. Zmarł 15 listopada 1832 roku.

1769 - James Watt opatentował maszynę parową, z oddzielną komorą skraplania, ulepszając w ten sposób i zwiększając wydajność silnika parowego Thomasa Newcomena. Zapoczątkowała ona rewolucję przemysłową. Na potrzeby określania mocy silników Watt zdefiniował nową jednostkę - koń mechaniczny, która jest do dziś używana w motoryzacji. 255 rocznica

1818 - Zmarł Marcello Bacciarelli, włoski malarz, nadworny malarz i doradca artystyczny króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, na polecenie, którego założył w 1766 roku szkołę malarską na Zamku Królewskim w Warszawie. Był znakomitym portrecistą, autorem między innymi pocztu królów polskich w Zamku Królewskim. Urodził się 16 lutego 1731 roku.

1818 - Urodził się Ernest Malinowski, inżynier kolejowy i drogowy. Po upadku powstania listopadowego w 1831 roku udał się z ojcem na emigrację do Francji, a stamtąd w 1852 do Peru, gdzie, jako inżynier w służbie rządowej projektował linie kolejowe i mosty. Był autorem i realizatorem kolei transandyjskiej, do niedawna najwyżej położonej linii kolejowej świata. Zmarł 2 marca 1899 roku.

1838 - Urodził się Camille Jordan, francuski matematyk, jeden ze współtwórców francuskiej szkoły teorii funkcji. Od jego nazwiska pochodzą: miara Jordana, twierdzenie Jordana, krzywa Jordana. Zajmował się też algebrą, topologią i równaniami różniczkowymi. Zmarł 22 stycznia 1922 roku.

1841 - Urodził się Henryk Dobrzycki, lekarz, muzykolog, pionier lecznictwa sanatoryjnego i uzdrowiskowego. Napisał ponad 100 prac naukowych i edukacyjnych, wiele z nich dotyczyło gruźlicy. Zainicjował tworzenie statystyk wypadków przy pracy z udziałem maszyn rolniczych, zaprojektował wzorcowy dom wiejski, który umożliwiałby przestrzeganie elementarnych zasad higieny. Prowadził badania nad toksykologią oraz zagadnieniami z dziedziny ortopedii. Zmarł 7 marca 1914 roku.

1855 - Urodził się King Camp Gillette, amerykański wynalazca. Opracował i opatentował żyletkę z dwoma ostrzami do maszynki do golenia. W 1901 roku założył firmę i zbudował maszynę do produkcji żyletek. W 1908 firma posiadała już kilka fabryk poza Stanami Zjednoczonymi, a wszystkie zakłady produkowały kilkadziesiąt milionów maszynek i żyletek rocznie. Ponieważ na każdym pudełku Gillette umieszczał swój portret, wkrótce stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych ludzi w kraju. Zmarł 9 lipca 1932 roku.

1858 - Zmarł Joseph Radetzky, feldmarszałek, jeden z najwybitniejszych dowódców austriackich w XIX wieku. Był uczestnikiem wojen z napoleońską Francją, między innymi bitwy pod Lipskiem w 1813 roku. Na jego cześć Johann Strauss starszy skomponował słynny "Marsz Radetzky’ego”. Urodził się 2 listopada 1766 roku.

1862 - Urodziła się Maria Szembekowa, pisarka. Znana z działań społecznych i narodowościowych. Założyła tajną polską szkółkę, gdzie uczono języka polskiego i polskiej historii, aby uchronić polskie dzieci i młodzież przed germanizacją. W swoim majątku stworzyła także znaczący ośrodek kultury polskiej. Autorka wielu krótkich form literackich oraz wspomnień o Aleksandrze Fredrze. Zmarła 4 stycznia 1937 w Przyłbicach.

1867 - Urodził się Stanisław Puchalski, marszałek polny cesarsko-królewskiej armii Austro-Węgier, od lutego do października 1916 roku - komendant Legionów Polskich. W II Rzeczypospolitej Polskiej pełnił funkcje szkoleniowe w wojsku, a od 1920 znajdował się w rezerwie kadrowej. Zmarł 16 stycznia 1931 roku.

1874 - Urodził się Joseph Erlanger, amerykański fizjolog, laureat Nagrody Nobla w 1944 roku, w dziedzinie medycyny, za badania nad zróżnicowaniem czynności włókien nerwowych, które doprowadziły do odkrycia trzech grup neurytów o różnym progu pobudliwości i prędkości przewodzenia. Zmarł 5 grudnia 1965 roku.

1893 - Urodził się Michał Tokarzewski-Karaszewicz, żołnierz Legionów Polskich, generał Wojska Polskiego. W czasie II wojny światowej Komendant Główny Służby Zwycięstwu Polsce, a po powstaniu Związku Walki Zbrojnej komendant obszaru obejmującego okupację sowiecką. Jeden z twórców Podziemnego Państwa Polskiego. Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 22 maja 1964 roku.

1895 - W Paryżu odbyła się publiczna degradacja kapitana pochodzenia żydowskiego Alfreda Dreyfusa, niesłusznie skazanego za zdradę państwa na dożywotnie pozbawienie wolności. Spędził pięć lat w karnym obozie na Wyspie Diabelskiej w Gujanie w Ameryce Południowej. W 1906 doczekał się pełnej rehabilitacji i przywrócenia do wojska. W czasie I wojny światowej awansowany do stopnia pułkownika i odznaczony Legią Honorową.

1895 - Zmarł Władysław Podkowiński, malarz, ilustrator, jeden z prekursorów impresjonizmu w polskiej sztuce. Jego najbardziej znanym obrazem jest głośny i szokujący mu współczesnych "Szał uniesień", przedstawiający nagą kobietę na koniu. Płótno wystawiono po raz pierwszy w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w atmosferze skandalu. Władysław Podkowiński pociął obraz tuż przed planowanym zamknięciem wystawy; motywy jego decyzji pozostają niejasne. Urodził się 4 lutego 1866 roku.

1917 - Urodziła się Jane Wyman, amerykańska aktorka filmowa, odnosząca największe sukcesy od lat 30. do 50. XX wieku. Wystąpiła w kilkudziesięciu filmach, w tym: "Trema”, "Wspaniała obsesja”, "Stracony weekend”. Za rolę w obrazie "Johnny Belinda” w 1949 roku została wyróżniona Oscarem. Zmarła 10 września 2007 roku.

1917 - Premiera filmu niemego "Bestia" w reżyserii Aleksandra Hertza, znanego też pod tytułem "Kochanka apasza". Film, w którym główne role zagrali: Pola Negri, Maria Dulęba i Witold Kuncewicz, od 1921 wyświetlany był w USA, jako "The Polish Dancer". Jest to jeden z dwóch, obok fragmentu "Arabelli", zachowanych filmów polskiej produkcji z Polą Negri.

1919 - W Monachium Anton Drexler założył Niemiecką Partię Robotniczą, przemianowaną później na NSDAP. W zebraniu członków ugrupowania 12 września 1919 roku uczestniczył Adolf Hitler, wówczas tajny wywiadowca Reichswehry, zajmujący się śledzeniem działalności ugrupowań politycznych. Włączył się do dyskusji, gdy prelegentem był profesor Adalbert Baumann, mówiący o bawarskim separatyzmie. Adolf Hitler bronił postulatu integralności Rzeszy. Cztery dni później został członkiem partii. Po konflikcie z jednym z założycieli partii Karlem Harrerem, objął funkcję przewodniczącego ugrupowania. W 1920 roku partia została przekształcona w Narodowosocjalistyczną Niemiecką Partię Robotników - NSDAP. 105 rocznica

1919 - W Berlinie wybuchło komunistyczne powstanie, tak zwane powstanie Spartakusa, przeciw rządowi rewolucyjnemu złożonemu z członków Socjaldemokratycznej Partii Niemiec. Trwało do 15 stycznia i stanowiło jeden z epizodów rewolucji listopadowej. Bezpośrednią przyczyną wybuchu zrywu było usunięcie za działalność przeciw rządowi polityka Niezależnej Socjaldemokratycznej Partii Niemiec, powstałej w wyniku rozłamu w SPD, Emila Eichhorna ze stanowiska prezydenta berlińskiej policji. Liczba ofiar powstania wyniosła ponad 150 osób, zamordowano również przewodniczących Komunistycznej Partii Niemiec - Różę Luksemburg i Karla Liebknechta. 105 rocznica

1923 - Zmarł hrabia Jan Władysław Zamoyski herbu Jelita, ziemianin, polityk konserwatywny, poseł do austriackiej Rady Państwa w Wiedniu. Był także mecenasem sztuki i kultury. Wspierał talenty muzyczne, między innymi był protektorem skrzypka Bronisława Hubermana, podarował artyście skrzypce Gibson wykonane przez Stradivariusa. Urodził się 6 lipca 1849 roku.

1924 - Zmarł ksiądz Kazimierz Lutosławski, lekarz, ekonomista, działacz harcerski, polityk, działacz endecki, pedagog, publicysta. Był bliskim współpracownikiem Romana Dmowskiego. Współorganizator i członek władz Związku Ludowo-Narodowego, partii działającej w II Rzeczypospolitej, zrzeszającej polityków prawicowych o poglądach narodowych, a także konserwatywnych i chadeckich. Ideowy mentor twórców skautingu i harcerstwa polskiego. Był projektantem polskiej odznaki skautowej, która stała się pierwowzorem krzyża harcerskiego. Urodził się 4 marca 1880 roku. 100 rocznica

1925 - W Gdańsku otwarto Polski Urząd Pocztowo-Telegraficzny numer 3, późniejszy Urząd Pocztowy numer 1 w Gdańsku, znany z obrony 1 września 1939 roku. Mieściła się w nim między innymi centrala telefoniczna z bezpośrednim połączeniem z Polską.

1927 - Urodził się Władysław Ślesicki, reżyser. Autor filmów dokumentalnych: "Płyną tratwy”, "Wśród ludzi”, a także fabularnych: "W pustyni i w puszczy”, "Ruchome piaski”, "Śpiewy po rosie” i "Lato leśnych ludzi”. W czasie II wojny światowej Władysław Ślesicki był żołnierzem Szarych Szeregów i uczestnikiem Powstania Warszawskiego, służył jako listonosz Powstańczej Poczty Harcerskiej. Zmarł 9 grudnia 2008 roku. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za "wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej i za osiągnięcia w pracy twórczej na rzecz rozwoju polskiej kinematografii”.

1930 - Urodził się Jan Lebenstein, malarz i grafik. Zilustrował "Folwark zwierzęcy" George'a Orwella i kilka ksiąg biblijnych. W 1959 roku otrzymał Grand Prix na I Biennale Młodych w Paryżu, w 1976 wyróżniony nagrodą nowojorskiej Fundacji Alfreda Jurzykowskiego, a w 1987 nagrodą imienia Jana Cybisa. Do Polski wrócił z emigracji w latach 90. Wystawiał między innymi w Berlinie, Kassel, Nowym Jorku, Oslo, Rzymie, Sao Paulo. Jedną z największych kolekcji jego dzieł posiada Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Zmarł 28 maja 1999 roku.

1931 - Urodził się Robert Duvall, amerykański aktor, reżyser filmowy. Sześciokrotnie nominowany do Oskara. Otrzymał tę statuetkę za występ w filmie "Pod czułą kontrolą" w 1983 roku. Po roli w filmie "Czas apokalipsy" wpisany do "Księgi rekordów Guinnessa", jako najbardziej wszechstronny aktor na świecie. Wystąpił w takich obrazach, jak: "Zabić drozda", "Ojciec Chrzestny", "Orzeł wylądował", "Wielki Santini" i "Adwokat".

1932 - Urodził się Umberto Eco, włoski pisarz, filozof, mediewista i bibliofil. Autor powieści: "Imię róży”, "Wahadło Foucaulta”, "Wyspa dnia poprzedniego”, "Tajemniczy płomień królowej Loany” i "Cmentarz w Pradze” oraz felietonów: "Zapiski na pudełku zapałek”, "Baudolino”, "Sześć przechadzek po lesie fikcji”. Był wielokrotnym kandydatem nominowanym do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Zmarł 19 lutego 2016 roku.

1933 - Rozpoczęto budowę Mostu Golden Gate w San Francisco. Łączy on San Francisco z hrabstwem Marin, nad cieśniną Golden Gate. Został otwarty 27 maja 1937 roku. Szacuje się, że od tego momentu przejechało po nim ponad 1,5 miliarda pojazdów. Jest najbardziej znanym mostem na świecie i celem wycieczek turystycznych. Zaprojektował go Joseph Baermann Strauss, uczeń Polaka - Rudolfa Modrzejewskiego.

1939 - Adolf Hitler przyjął ministra spraw zagranicznych Józefa Becka w swojej alpejskiej rezydencji w Berchtesgaden. Na spotkaniu szef polskiej dyplomacji po raz pierwszy słyszy o postulatach włączenia Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy i zbudowania eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej łączących Prusy Wschodnie z zachodnią częścią Niemiec. W zamian Polska miała otrzymać port w Gdańsku, wraz z eksterytorialnym szlakiem komunikacyjnym wiodącym przez niemiecką część miasta oraz gwarancje nienaruszalności granic. Podczas spotkania nie doszło do żadnych konkretnych ustaleń. 85 rocznica

1941 - Zginęła Amy Johnson, angielska pilotka. Pierwsza kobieta, która przeleciała w 1930 roku z Wielkiej Brytanii do Australii. W czasie II wojny światowej służyła w kobiecych jednostkach transportowych. Zginęła, pilotując samolot Airspeed Oxford na lotnisko Kidlington koło Oxfordu. Urodziła się 1 lipca 1903 roku.

1942 - W Warszawie utworzono konspiracyjną Polską Partię Robotniczą, pod kierownictwem Marcelego Nowotki, Bolesława Mołojca i Pawła Findera. Powołano również organizację militarną pod nazwą Gwardia Ludowa. 15 grudnia 1948 roku PPR połączyła się z Polską Partią Socjalistyczną i przyjęła nazwę Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, rozwiązanej podczas XI zjazdu w styczniu 1990 roku.

1942 - Urodziła się Elżbieta Ficowska, działaczka społeczna, pisarka, pedagog. Od połowy lat 70. XX wieku była związana z opozycją demokratyczną w Polsce. Współpracowała z Niezależną Oficyną Wydawniczą NOWA, działała w Komitecie Prymasowskim, była łącznikiem z internowanymi robotnikami w Ursusie. Współpracowała z Jackiem Kuroniem Komitecie Obrony Robotników. W latach 2002-2006 była przewodniczącą Stowarzyszenia Dzieci Holokaustu.

1943 - Zmarł Ignacy Engelbert Blaschke polski rzeźbiarz i rysownik o korzeniach czeskich i niemieckich Po studiach w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych mieszkał we Lwowie, współpracował z kabaretem „Wesoła Jama”. Współpracował między innymi z Kornelem Makuszyńskim, Stanisławem Wasylewskim i Henrykiem Zbierzchowskim, tworzyli wspólnie satyryczną szopkę "Lwowskie marionetki". Urodził się 15 października 1882.

1944 - W nocy z 5 na 6 stycznia 358 bombowców RAF przeprowadziło nalot na niemiecki wówczas Szczecin. Łącznie alianci przeprowadzili 6 nalotów na miasto, od kwietnia 1943 do sierpnia 1944 roku. Zniszczono zabudowę cywilną miasta w blisko 70 procentach, infrastruktura portowa ucierpiała w około 80 procentach, uległo zniszczeniu także 90 procent obiektów przemysłowych. 80 rocznica

1945 - Urodził się Roger Spottiswoode, kanadyjski reżyser i scenarzysta filmowy. Karierę rozpoczął, jako montażysta w latach 70. Stworzył wiele ważnych filmów i produkcji telewizyjnych, takich jak "Pod ostrzałem" czy 18. część serii z Jamesem Bondem "Jutro nie umiera nigdy" z Pierce'em Brosnanem w roli głównej. Spottiswoode był członkiem zespołu scenarzystów odpowiedzialnego za "48 godzin" z Eddiem Murphym i Nickiem Nolte.

1946 - Urodził się Janusz Laskowski, piosenkarz, kompozytor, wykonawca takich piosenek jak "Żółty jesienny liść", "Beata z Albatrosa" i "Kolorowe jarmarki". Janusz Laskowski zajmuje się także działalnością charytatywną. Wspiera instytucje związane z Kościołem katolickim.

1946 - Urodziła się Diane Keaton, amerykańska aktorka teatralna i filmowa, reżyserka i producentka. Grała między innymi w obrazach: "Ojciec chrzestny”, "Śpioch”, "Miłość i śmierć”, "Czerwoni”, "Zmowa pierwszych żon” i "Skok na kasę”. Za rolę w obrazie "Annie Hall” otrzymała w 1977 roku Oscara.

1946 - W Warszawie wyjechał na trasę pierwszy trolejbus. Kursowanie rozpoczęły linie A i B. Stołeczny system komunikacji trolejbusowej funkcjonował w latach 1946-1973 i drugi raz od 1983 aż do likwidacji w 1995 roku. Na początku lat 60. XX wieku po stołecznych ulicach jeździło 127 trolejbusów na 10 liniach.

1947 - Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa aresztowali pułkownika Wincentego Kwiecińskiego, prezesa Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Pod koniec 1947 roku został skazany na karę dożywotniego więzienia. Na wolność wyszedł w kwietniu 1957. Kawaler Orderu Orła Białego. Zmarł 15 września 1984 roku.

1948 - Urodził się Longin Komołowski, działacz Solidarności, poseł, wicepremier i minister pracy w rządzie Jerzego Buzka. Pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Wspólnota Polska, a także prezesa Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego. Był znanym opozycjonistą. W 1970 i 1980 roku brał udział w strajkach w Stoczni Szczecińskiej - wówczas imienia Adolfa Warskiego. Tworzył struktury podziemnej Solidarności w Szczecinie. Organizował druk i kolportaż wydawnictw drugiego obiegu oraz ich przerzut do Szwecji, w związku, z czym wielokrotnie go zatrzymywano i przesłuchiwano. Zmarł 30 grudnia 2016 roku.

1949 - Urodził się Andrzej Mleczko, grafik i satyryk. Zajmuje się: malarstwem, ilustracją książkową, grafiką reklamową, plakatem. Współpracuje z polskimi i zagranicznymi pismami, w których opublikował już ponad 15 tysięcy rysunków. Znany przede wszystkim z rysunku satyrycznego. Wystąpił także w epizodycznych rolach w filmach Olafa Lubaszenki "Chłopaki nie płaczą" i "E=mc2". 75 rocznica

1950 - Urodził się Krzysztof Wielicki, alpinista, himalaista, jako drugi Polak - po Jerzym Kukuczce - zdobył wszystkie 14 ośmiotysięczników. Był pierwszym, który dokonał zimowych wejść na: Mount Everest w 1980 roku, Kanczendzongę w 1986 i Lhotse w 1988. W 2013 roku był kierownikiem ekspedycji, której celem było pierwsze zimowe wejście na Broad Peak. 5 marca 2013 szczyt zdobyli Adam Bielecki, Artur Małek, Maciej Berbeka oraz Tomasz Kowalski. Dwaj ostatni zginęli podczas zejścia ze szczytu. W zapowiedzianym filmie "Broad Peak" w rolę Krzysztofa Wielickiego wcieli się Łukasz Simlat.

1952 - Stany Zjednoczone odebrały Polsce klauzulę najwyższego uprzywilejowania w handlu.

1953 - Wykonano wyrok na Julianie Czerwiakowskim, żołnierzu podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, podporuczniku, oficerze Narodowych Sił Zbrojnych, działaczu organizacji NIE oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Pod koniec 1948 roku został aresztowany w Warszawie przez funkcjonariuszy UB. 22 kwietnia 1952 roku skazano go na karę śmierci. Wyrok został wykonany w Areszcie Śledczym Warszawa-Mokotów. Szczątki Juliana Czerwiakowskiego odnaleziono w 2014 roku w Kwaterze na Łączce warszawskiego Cmentarza Wojskowego na Powązkach. Urodził się 12 lutego 1911 roku.

1954 - Urodziła się Daria Trafankowska, aktorka telewizyjna i teatralna, lektorka, prezenterka telewizyjna oraz dziennikarka radiowa. W filmie "Życie za życie. Maksymilian Kolbe" z 1991 roku zagrała Mariannę Kolbe. Popularność przyniósł jej serial telewizyjny "Na dobre i na złe". Zmarła 9 kwietnia 2004 roku. 70 rocznica

1956 - Inauguracyjne zebranie Klubu Krzywego Koła, klubu dyskusyjnego, krytycznego względem władz komunistycznych, W jego zebraniach uczestniczyli ludzie o różnych postawach ideowych i politycznych. Należeli do niego między innymi: Władysław Bartoszewski, Stefan Kisielewski, Leszek Kołakowski, Karol Modzelewski, Adam Michnik i Jacek Kuroń. Jego powstanie, inspirowane przez aparat bezpieczeństwa, miało ułatwić kontrolę nad środowiskiem młodej inteligencji. Przedsięwzięcie przerodziło się w spontaniczny ruch. Decyzją władz klub rozwiązano w 1962 roku.

1957 - Prezydent Stanów Zjednoczonych Dwight Eisenhower opublikował program amerykańskiej polityki zagranicznej wobec Bliskiego Wschodu, tak zwaną doktrynę Eisenhowera. Przewidywała ona między innymi pomoc dla państw w tym regionie, w tym także militarną. USA chodziło o zabezpieczenie się przed ewentualną agresją komunistyczną w tej części świata.

1965 - Premiera pierwszego polskiego serialu telewizyjnego "Barbara i Jan" w reżyserii Hieronima Przybyła i Jerzego Ziarnika. Był to serial komediowo-sensacyjny. Opowiada o przygodach początkującej dziennikarki i doświadczonego fotoreportera fikcyjnej warszawskiej gazety "Echo". W te role wcielili się Janina Traczykówna i Jan Kobuszewski. W serialu grali również między innymi: Mieczysław Pawlikowski, Wojciech Pokora, Krystyna Sienkiewicz i Zygmunt Kęstowicz. Scenariusze do niego pisali: Stanisław Bareja, Janusz Jaxa, Hieronim Przybył i Jerzy Ziarnik.

1967 - Debiut teatralny Macieja Damięckiego. Wystąpił w spektaklu "Żołnierz Królowej Madagaskaru". Był aktorem nie aktor nie tylko teatralnym, ale i filmowym. Zagrał w kilkudziesięciu filmach i spektaklach. Był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa PRL. Urodził się 11 stycznia 1944.

1968 - Zmarła Hanna Mortkowicz-Olczakowa, poetka i pisarka, żydowskiego pochodzenia. Autorka utworów dla dzieci i młodzieży: "Janusz Korczak”, "Niepotrzebne serca”, scenariuszu do filmu "Zagubione uczucia”. Była córką znanego księgarza i wydawcy Jakuba Mortkowicza. W 1953 wraz z innymi osobistościami świata kultury podpisała tak zwaną Rezolucję Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego. Urodziła się 15 października 1905 roku.

1968 - Doszło do pierwszych wydarzeń Praskiej Wiosny, czyli próby demokratyzacji systemu komunistycznego w Czechosłowacji. Po burzliwych obradach Komunistycznej Partii Czechosłowacji, jej nowym przywódcą został Aleksander Dubczek. Niedługo potem ogłosił rewolucyjny - na tamte czasy - projekt reform nazwanych "socjalizmem z ludzką twarzą". W nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 roku wojska pięciu państw Układu Warszawskiego - ZSRR, Bułgarii, NRD, Polski i Węgier wkroczyły do Czechosłowacji. W trwającej miesiąc inwazji wzięło udział kilkaset tysięcy żołnierzy, użyto czołgów i samolotów Zginęło ponad 100 osób, a kilkaset zostało rannych. Kierownictwo Komunistycznej Partii Czech wywieziono do Moskwy i zmuszono do podpisania zgody na obecność wojsk sojuszniczych. Wskutek inwazji Układu Warszawskiego, system polityczny w Czechosłowacji został "zamrożony" i przetrwał do 1989 roku.

1972 - Prezydent Richard Nixon podpisał program budowy floty promów kosmicznych. Miały być tańszym niż rakiety środkiem transportu, który ponadto mógł być wykorzystywany wielokrotnie. 12 kwietnia 1981 roku odbył się pierwszy lot - wystartował wahadłowiec Columbia. Do ostatniego lotu promu - Atlantis - doszło 8 lipca 2011. Tym samym zakończył się program załogowych lotów kosmicznych, realizowany przez NASA.

1974 - Urodził się Marcin Wójcik, aktor kabaretowy. Pomysłodawca i założyciel kabaretu Ani Mru-Mru, który współtworzy razem z Michałem Wójcikiem i Waldemarem Wilkołkiem. Współpracuje także z telewizją i radiem. 50 rocznica

1974 - Zmarł Lew Oborin, rosyjski pianista, zwycięzca I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina w 1927 roku. W 1935 po raz pierwszy zagrał wspólnie ze skrzypkiem Dawidem Ojstrachem, z którym od tego czasu występował i współpracował do końca życia. Uczył wielu wybitnych muzyków. Urodził się 11 września 1907 roku. 50 rocznica

1975 - Urodził się Bradley Cooper, amerykański aktor, producent filmowy, reżyser i scenarzysta. Jeden z najbardziej popularnych amerykańskich aktorów ostatnich lat. Trzykrotnie nominowany do Oskara, między innymi za rolę cierpiącego na chorobę dwubiegunową Patricka w filmie "Poradnik pozytywnego myślenia" oraz za postać snajpera Chrisa Kyle'a w obrazie o tym samym tytule. Popularność przyniosła mu rola w komedii "Kac Vegas".

1979 - Zmarł Charles Mingus, amerykański kontrabasista, który zrewolucjonizował grę na tym instrumencie, uznawany za jednego z największych muzyków w historii jazzu. Był także znanym aktywistą antyrasistowskim. Urodził się 22 kwietnia 1922 roku. 45 rocznica

1981 - Antoni Piechniczek został selekcjonerem piłkarskiej reprezentacji Polski. Uzyskał awans do Mistrzostw Świata w Hiszpanii w 1982 roku, na których drużyna narodowa zajęła trzecie miejsce. Wywalczył również awans do Mistrzostw Świata w Meksyku w 1986, gdzie reprezentacja Polski odpadła w 1/8 finału. Zrezygnował z posady w czerwcu 1986. Ponownie objął funkcję selekcjonera reprezentacji w maju 1996 roku. Nie udało mu się jednak awansować na Mistrzostwa Świata we Francji i zrezygnował z trenowania kadry. W latach 2008-2012 był wiceprezesem zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej. W 1999 roku odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1982 - Minister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki rozwiązał Niezależne Zrzeszenie Studentów. NZS powstało we wrześniu 1980 roku po strajkach robotniczych z sierpnia 1980, które były formą sprzeciwu wobec ówczesnego reżimu politycznego w PRL. Skupiało młodych ludzi, którzy żądali niezależnej od władz państwowych organizacji studenckiej oraz demokratyzacji życia akademickiego. Po 1989 roku NZS został ponownie zalegalizowany.

1987 - Premiera filmu "Nad Niemnem" w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego. Obraz jest adaptacją powieści Elizy Orzeszkowej po tym samym tytułem. Rzekę Niemien "zagrał" Bug, a dworek rodziny Korczyńskich dwór w Turowej Woli. W filmie wystąpili między innymi: Iwona Katarzyna Pawlak, Marta Lipińska i Janusz Zakrzeński.

1987 - W Nowym Jorku zmarła Helen Adamowska-Pantaleoni, aktorka filmowa i teatralna oraz działaczka charytatywna polskiego pochodzenia. Urodziła się w rodzinie znanych muzyków. Rodzice, tworzyli grupę Adamowski Trio. Po sukcesach w Europie i Stanach Zjednoczonych osiedlili się w Brookline w stanie Massachusetts. Była spokrewniona z wielkim polskim pianistą i mężem stanu Ignacym Janem Paderewskim. W latach 20. XX wieku występowała na deskach teatrów Broadwayu. Działała też w tym czasie w Radzie Polonii Amerykańskiej. Po wojnie, w 1947 roku, Helen Adamowska-Pantaleoni została współzałożycielką amerykańskiego oddziału UNICEF. Urodziła się 22 listopada 1900 roku.

1989 - Zmarł Janusz Cywiński, aktor, związany z teatrami: Dramatycznym imienia Aleksandra Węgierki w Białymstoku, imienia Juliusza Osterwy w Lublinie, a także stołecznymi - Ziemi Mazowieckiej, Komedią oraz Nowym. Grał również w filmach i serialach telewizyjnych. Najbardziej w pamięci widzów pozostaje jego rola w serialu "Czterdziestolatek", w którym wcielił się w postać pana Mariana, kierowcy dyrektora Wardowskiego, a później Karwowskiego. Urodził się 15 września 1931 roku. 35 rocznica

1991 - Wojska gruzińskie wkroczyły do Cchinwali. Celem była likwidacja Południowoosetyjskiego Okręgu Autonomicznego. Był to początek wojny w Osetii Południowej. Po jeden stronie konfliktu były siły Gruzji, po drugiej - uzbrojone oddziały złożone z mieszkańców Osetii Południowej, wspierane przez oddziały z Osetii Północnej i Rosji. Zawieszenie broni nastąpiło 14 lipca 1992 roku. Rosja i Gruzja uzgodniła, że teren Osetii Południowej, wciąż formalnie należącej do Gruzji, patrolowany będzie przez siły pokojowe złożone z żołnierzy rosyjskich, gruzińskich i południowoosetyjskich. W sierpniu 2008 rozpoczęła się kolejna wojna. W jej trakcie do Tbilisi przylecieli, z inicjatywy Lecha Kaczyńskiego, prezydenci Litwy, Estonii, Ukrainy oraz premier Łotwy. W czasie wiecu prezydent Polski przemówił do 150 tysięcy zgromadzonych Gruzinów, stwierdzając, że obowiązkiem społeczności międzynarodowej jest solidarne przeciwstawienie się rosyjskim dążeniom imperialnym. Zebrani przed budynkiem parlamentu entuzjastycznie reagowali na słowa Lecha Kaczyńskiego.

2003 - Zmarł Roy Jenkins, brytyjski arystokrata, polityk, członek Partii Pracy, Partii Socjaldemokratycznej i Liberalnych Demokratów. Pełnił funkcje ministra w rządach Harolda Wilsona i Jamesa Callaghana. W latach 1977-1981 był przewodniczącym Komisji Europejskiej. Autor 19 książek, w tym biografii byłych premierów: Gladstone’a, Balfoura, Asquitha, Baldwina i Churchilla. Urodził się 11 listopada 1920 roku.

2003 - Miał miejsce pierwszy od 1296 roku tranzyt Saturna i jego księżyca Tytana na tle Mgławicy Kraba. Dzięki promieniowaniu rentgenowskiemu emitowanemu przez znajdujący się w mgławicy pulsar zarejestrowano obraz i zmierzono grubość atmosfery Tytana.

2007 - Zmarł Momofuku Ando, japoński przemysłowiec, wynalazca błyskawicznych zupek chińskich, które miały pomóc zwalczyć powojenne niedobory żywności. Pierwsze zupki pojawiły się na rynku w 1958 roku. Pierwowzorem dla dania był japoński ramen - potrawa składająca się z rosołu, makaronu i innych składników w zależności od receptury. W 1999 roku w Osace otwarte zostało muzeum poświęcone zupkom błyskawicznym. Zdobyły ogromną popularność na całym świecie. W 2000 roku produkt Ando został uznany w sondażach najważniejszym wynalazkiem XX wieku. Momofuku Ando urodził się 5 marca 1910 roku. Po śmierci jego ciało zostało skremowane i wystrzelone w przestrzeń kosmiczną.

2008 - Zmarł Edward Kłosiński, jeden z najwybitniejszych polskich operatorów filmowych, autor zdjęć do ponad 60 obrazów, między innymi "Persona non grata”, "Chopin. Pragnienie miłości”, "Wszyscy jesteśmy Chrystusami”, "Człowiek z żelaza” i "Barwy ochronne”. Należał do grupy twórców nurtu kina moralnego niepokoju. Mąż aktorki Krystyny Jandy. Urodził się 2 stycznia 1943 roku.

2013 - W Warszawie oficjalnie pożegnano tramwaje typu 13N. Kursowały po stolicy w latach 1959-2012. Wyprodukowano je w Chorzowie. Projekt tramwaju był odwzorowaniem czechosłowackiego wozu Tatra T1. Początkowo tramwaje - ze względu na ich smukłość - nazywano w stolicy trumnami. Tym modelem tramwaju na warszawskiej linii 18 kierował bohater serialu "Miodowe lata", motorniczy Karol Krawczyk.

2014 - Zmarł Eusébio da Silva Ferreira, portugalski piłkarz, środkowy napastnik, nazywany “Czarną Panterą" lub "Czarną Perłą z Mozambiku”, król strzelców Mistrzostw Świata w 1966 roku, zdobywca Złotej Piłki w plebiscycie France Football w 1965 roku. W czasie kariery w meczach oficjalnych strzelił 692 udokumentowane gole. Urodził się 25 stycznia 1942 roku. 10 rocznica

2014 - Zmarł profesor Władysław Serczyk, historyk zajmujący się dziejami Ukrainy, Rosji oraz historią stosunków polsko-kozackich i polsko-ukraińskich. Autor ponad 300 prac naukowych, z czego ponad 30 to książki. Urodził się 23 lipca 1935 roku. 10 rocznica

2015 - Zmarł Paweł Buczyński, kompozytor. Pracował na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. W latach 90. był prodziekanem Wydziału Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki. Urodził się 7 kwietnia 1953 roku. Język muzyczny Pawła Buczyńskiego należy do tak zwanego nowego romantyzmu.

2016 - Zmarła Maria Helena Lipska, filolog, żona Jana Józefa Lipskiego - literata, historyka literatury. Była pracownikiem Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik” i następnie w Państwowego Wydawnictwa Naukowego. Wspierała męża zaangażowanego w działalność opozycyjną, uczestniczyła w zebraniach Klubu Krzywego Koła. W 1982 z mężem wyjechała do Anglii, oboje utrzymywali kontakty z tamtejszymi działaczami emigracyjnymi. Odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodziła się 5 sierpnia 1928 roku.

2017 - Zmarł generał Janusz Brochwicz-Lewiński "Gryf", żołnierz Batalionu Armii Krajowej "Parasol", bohater Powstania Warszawskiego, podczas którego dowodził obroną Pałacyku Michla. Jego załoga kilkakrotnie odpierała niemieckie natarcia wspomagane jednostkami pancernymi. "Gryf" został ciężko ranny w walce na cmentarzu ewangelickim na Woli. Po kapitulacji był więźniem obozu jenieckiego. Po wojnie przebywał na emigracji w Anglii. Jako agent wywiadu działał w Palestynie i Sudanie. W 2002 roku wrócił do Polski. Działał aktywnie w środowisku kombatanckim. Wspierał prace Instytutu Pamięci Narodowej na rzecz identyfikacji ofiar terroru komunistycznego. Urodził się 17 września 1972 roku.

2018 - Zmarł Wacław Tkaczuk, dziennikarz radiowy, krytyk literacki, poeta. Związany z Polskim Radiem w latach 1990-2005. Pełnił funkcję sekretarza i wicedyrektora Programu II, a od 1994 do 2005 był kierownikiem literackim Teatru Polskiego Radia. Animator pozaantenowych spotkań Teatru PR ze słuchaczami, juror Festiwalu Słuchowisk Polskiego Radia, a także sopockiego Festiwalu Teatru Telewizji Polskiej i Teatru Polskiego Radia "Dwa Teatry”. Był znany również, jako poeta, krytyk, wydawca i tłumacz literatury niemieckiej. Urodził się 30 marca 1942 roku.

2020 - Zmarł Wojciech Edward Gulin, psycholog, nauczyciel akademicki i działacz społeczny, były wojewoda włocławski i wicewojewoda łódzki. Absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, w 1990 roku obronił doktorat w dziedzinie psychologii. Pracował w placówkach ochrony zdrowia i wykładał w szkołach Pedagogicznych jak Wyższa szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy i Kolegium Nauczycielskie we Wrocławku, a od 2002 roku Instytucie Psychologii Uniwersytetu Łódzkiego i Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej we Włocławku, której został rektorem w 2006 roku. Był członkiem rady naukowej przy rzeczniku praw dziecka. Urodził się 16 września 1952 roku.

2021 - Zmarła Lidia Lwow-Eberle, archeolog, żołnierz Armii Krajowej, sanitariuszka, towarzyszka życiowa majora Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", działaczka kombatancka. Brała udział w wielu walkach z Niemcami, była ranna. 30 czerwca 1948 została aresztowana wraz z "Łupaszką” i skazana na karę dożywotniego więzienia. Wyszła na wolność w 1956 i podjęła studia archeologiczne. Pracowała w Muzeum Warszawy, była kustoszem w Komisji Archeologicznej Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego i uczestniczyła w odbudowie zamku. W III RP podjęła działalność w środowiskach kombatanckich byłych żołnierzy AK. Urodziła się 14 listopada 1920 roku.

2022 - Zmarła Maria Riemen-Maszczyk, nauczycielka, poseł na Sejm PRL VI i VII kadencji. Była dyrektorką liceum w Zakopanem. Od 1982 do 1984 pełniła też funkcję prezesa zarządu głównego Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Urodziła się 12 września 1937 roku.

2023 - W Watykanie odbył się pogrzeb papieża seniora Benedykta XVI - Josepha Aloisa Ratzingera, który zmarł 31 grudnia 2022 roku. Miał 95 lat. Jako 265. papież w historii Kościoła katolickiego, stał na jego czele po śmierci Jana Pawła II , od 19 kwietnia 2005 do 28 lutego 2013 roku. Był pierwszym biskupem rzymskim od XIII wieku, który dobrowolnie zrzekł się urzędu. Decyzję o rezygnacji ogłosił 11 lutego 2013, podczas konsystorza. "Ustępuję dla dobra Kościoła" - powiedział i wyjaśnił, że odchodzi w związku z zaawansowanym wiekiem i słabnącym zdrowiem. W ciągu 8 lat pontyfikatu opublikował liczne dokumenty, jak konstytucje i listy, 3 encykliki, 4 adhortacje apostolskie, a także książki, w tym "Jezus z Nazaretu", która stała się światowym bestsellerem. Zwołał 5 konsystorzy zwyczajnych, podczas których powołał 90 kardynałów. Był uważany za jednego z najwybitniejszych teologów współczesnych. Urodził się 16 kwietnia 1927 roku. 1. rocznica

2023 - Zmarł Earl Boen, amerykański aktor, znany widzom na całym świecie jako odtwórca roli psychologa, doktora Petera Silbermana, w filmach o Terminatorze z Arnoldem Schwarzeneggerem. Grywał także postaci medyków innych specjalności, zwykle były to role drugoplanowe. Urodził się 8 sierpnia 1941 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-02-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 lutego - Międzynarodowy Dzień Solidarności z Białorusią - z inicjatywy Swiatłany Cichanouskiej. 7 lutego - Święto narodowe Grenady, obchodzone w rocznicę… » więcej 2024-02-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 lutego - Międzynarodowy Dzień Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Żeńskich Narządów Płciowych, proklamowany przez Światową Organizację Zdrowia w 2006… » więcej 2024-02-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 lutego - Tydzień Zgody między Wyznaniami, trwający od 1 do 7 lutego. 5 lutego - Dzień Meteorologa. » więcej 2024-02-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 lutego - Światowy Dzień Walki z Rakiem. 4 lutego - Międzynarodowy Dzień Braterstwa Międzyludzkiego. 4 lutego - Światowy Tydzień Zgody między… » więcej 2024-02-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 lutego - Światowy Tydzień Zgody między Wyznaniami, trwający od 1 do 7 lutego. 3 lutego - Dzień Podlaskiej Muzyki. 3 lutego - Międzynarodowy Dzień… » więcej 2024-02-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 2 lutego - Kościół katolicki obchodzi święto Ofiarowania Pańskiego. W polskiej tradycji znane jest jako święto Matki Boskiej Gromnicznej. 2 lutego -… » więcej 2024-02-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 lutego - Światowy Dzień Wyborów, ustanowiony przez Konferencję Światowych Organizacji Wyborczych w 2005 roku. Ma przypominać o powszechnym prawie obywateli… » więcej 2024-01-31, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 31 stycznia - Międzynarodowy Dzień Iluzjonisty 31 stycznia - Dzień Zebry » więcej 2024-01-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 stycznia 1018 - Bolesław I Chrobry i niemiecki cesarz Henryk II podpisali w Budziszynie traktat pokojowy, na mocy którego Polska dostała na własność… » więcej 2024-01-29, godz. 01:18 Kartka z kalendarza 29 stycznia - Międzynarodowy Dzień Puzzli. 29 stycznia - Dzień Składanki i Łamigłówki. » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »