Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » katrka z kalendarza
2024-01-04, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

katrka z kalendarza

4 stycznia - Światowy Dzień Braille'a, ustanowiony w dniu urodzin twórcy alfabetu da osób niewidomych i niedowidzących.
1643 - Urodził się Isaac Newton, angielski fizyk, astronom, matematyk, badacz Biblii i alchemik. W dziele "Philosophia Naturalis Principia Mathemathica” wydanym w 1687 roku przedstawił prawo powszechnego ciążenia, a także prawo ruchu, leżące u podstaw mechaniki klasycznej. Przyczynił się do rozwoju rachunku różniczkowego i całkowego. Zmarł 31 marca 1727 roku.

1698 - Spłonęła doszczętnie rezydencja brytyjskich monarchów - pałac Whitehall w Londynie. Był największym pałacem w Europie, miał półtora tysiąca pokoi. Od 1530 roku był też największym budynkiem na świecie. Obecnie jego nazwa, Whitehall, używana jest do określania centrum administracyjnego rządu Wielkiej Brytanii.

1710 - Urodził się Giovanni Pergolesi, włoski kompozytor, skrzypek i organista, zaliczany do grona twórców opery komicznej. Dziełem, które zapewniło mu popularność i przyczyniło się do rozwoju włoskiej opery buffo, było intermezzo "La serva padrona”. Kiedy zaczął podupadać na zdrowiu, osiadł w klasztorze w Pozzuoli. Tam skomponował "Salve Regina" oraz inne dzieło, które przyniosło mu trwałą sławę - "Stabat Mater". Zmarł na gruźlicę w wieku zaledwie 26 lat - 16 marca 1736 roku.

1729 - Ukazał się pierwszy numer gazety w języku polskim - "Nowiny Polskie". Cotygodniowe pismo redagował historyk i geograf Jan Naumański. Od 1930 roku gazeta ukazywała się pod tytułem " Kurier Polski". Była jedyną w Europie gazetą, która w latach 1730-1760 w całości poświęcona była informacjom krajowym. 295 rocznica

1785 - Urodził się Jacob Ludwig Carl Grimm, niemiecki filolog, twórca germanistyki historycznej. Wraz z bratem Wilhelmem zbierał oraz badał baśnie i podania. Występowali wtedy, jako bracia Grimm. Największy rozgłos przyniosło im zebranie i opracowanie "Baśni braci Grimm". W 1858 roku wraz z bratem zaczął publikować "Słownik niemiecki". Dzieło to kontynuowały następne pokolenia niemieckich uczonych. Ostatni jego tom ukazał się w 1961 roku. Zmarł 20 września 1863 roku.

1790 - Stanisław Staszic wydał anonimowo "Przestrogi dla Polski". Podkreślał w nich związki systemu prawa natury z życiem społecznym. Na główny plan wysuwają się dwie sprawy: ustrój Rzeczypospolitej szlacheckiej oraz koncepcja narodu. Zasady ustroju zostały oparte na oświeceniowym "prawie człowieka”, które miało gwarantować równość wolność i własność wszystkim członkom społeczeństwa.

1796 - Ostatni żołnierze Prus po kilkunastomiesięcznej okupacji opuścili Kraków, który po trzecim rozbiorze Polski zajęli Austriacy. Podczas okupacji Prusacy zrabowali polskie klejnoty i insygnia koronacyjne ze skarbca koronnego na Wawelu.

1809 - Urodził się Louis Braille, francuski twórca alfabetu dla niewidomych, nazwanego później alfabetem Braille’a. Alfabet powstał w oparciu o system korespondencji używany przez francuską armię do przekazywania rozkazów bez słów w ciemności. Braille dowiedział się o nim od emerytowanego kapitana. System wojskowy oparty był na 12 wypukłych punktach, braillowski na sześciu. Później Braille rozszerzył swój alfabet na zapis matematyczny i nutowy. Zmarł 6 stycznia 1852 roku. 215 rocznica

1813 - Urodził się Izaak Pitman, angielski nauczyciel. W latach 30. XIX wieku stworzył najczęściej używany w świecie anglojęzycznym system stenograficzny, znany, jako "Pitman shorthand”. Założył szkołę technik biurowych, w której uczył stenografii. Znany był też z upowszechnienia korespondencyjnej metody nauczania. Zmarł 12 stycznia 1897 roku.

1826 - W Warszawie uroczyście otwarto Szkołę Przygotowawczą do Instytutu Politechnicznego. Zajęcia prowadzone były systemem akademickim, w języku polskim. Placówka dała początek pierwszej wielokierunkowej wyższej szkole technicznej na ziemiach polskich - Politechnice Warszawskiej.

1830 - Urodził się Tytus Babczyński, fizyk i matematyk, profesor Szkoły Głównej i Uniwersytetu Warszawskiego. Napisał pracę "O zjawiskach indukcji", która została nagrodzona złotym medalem na Uniwersytecie Petersburskim, a także "Wykłady algebry wyższej i Rachunku różniczkowego i całkowego", "Wstęp do dynamiki wyższej" oraz "Sposób mnożenia funkcji symetrycznych i algebraicznych wymiernych". Zmarł 19 czerwca 1910 roku.

1847 - Samuel Colt sprzedał amerykańskiemu rządowi pierwszą partię rewolwerów własnej konstrukcji. Do śmierci wynalazcy jego firmy wyprodukowały łącznie około 325 tysięcy rewolwerów.

1852 - Na Atlantyku, 150 kilometrów na południowy zachód od Wysp Scilly, podczas swego dziewiczego rejsu z Southampton do Indii Zachodnich eksplodował i zatonął brytyjski parowiec RMS "Amazon”. Zginęło 104 pasażerów i członków załogi. 1872 - Urodził się Maksymilian Huber, inżynier mechanik, profesor Politechniki Lwowskiej i Warszawskiej, po II wojnie organizator Politechniki Gdańskiej. Prowadził prace badawcze z zakresu mechaniki klasycznej i wytrzymałości materiałów, sformułował hipotezę wytężenia materiału, będącą obecnie jednym z podstawowych wzorów we wszelkich obliczeniach wytrzymałościowych. Zmarł 9 grudnia 1950 roku.

1878 - Urodził się Tadeusz Godlewski, fizyk, pionier badań nad promieniotwórczością i radioaktywnością - twórca pierwszego polskiego laboratorium do badań ciał promieniotwórczych. Profesor Szkoły Politechnicznej we Lwowie, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Zmarł 28 lipca 1921 roku.

1882 - Zmarł John William Draper, amerykański przyrodnik i historyk, pionier fotografii. Jego zainteresowanie fotochemią zbiegło się w czasie z opublikowaniem przez Louisa Jacques'a Daguerre'a prac dotyczących dagerotypii. Draper, jako jeden z pierwszych wykonał tą techniką portret, a także pierwsze zdjęcie Księżyca, uważane za początek astrofotografii. Zajmował się też historią, opublikował między innymi: "Dzieje rozwoju umysłowego Europy" i "Dzieje stosunku wiary do rozumu". Pełnił, jako pierwszy, funkcję przewodniczącego American Chemical Society. Urodził się 5 maja 1811 roku.

1886 - Zmarł Michał Czajkowski vel Sadyk Pasza, patriota i działacz niepodległościowy, uczestnik Powstania Listopadowego, po którego upadku wyemigrował z kraju. Od 1841 roku przebywał w Turcji, w służbie u sułtana. Przyjął islam, w 1855 roku dowodził w wojnie krymskiej sformowanym przez siebie oddziałem kozackim, po czym osiadł na Ukrainie i rozpoczął działalność na rzecz pojednania polsko-rosyjskiego. Autor wielu romantycznych powieści historycznych. Urodził się 29 września 1804 roku.

1891 - Zmarł Aleksander Guttry, żołnierz powstań: Listopadowego i Wielkopolskiego, deputowany do Landtagu w Berlinie. W czasie Powstania Styczniowego komisarz Rządu Narodowego na Anglię i Francję. Po powstaniu skazany zaocznie na wyrok śmierci. Urodził się 23 marca 1813 roku.

1897 - Urodził się Stanisław Tytus Dzienisiewicz, komandor, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej, kawaler Orderu Virtuti Militari, trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych, w latach 1930-1945 dowódca ośmiu okrętów Marynarki Wojennej. Służbę w Marynarce Wojennej zakończył na stanowisku dowódcy Obozu Szkolnego Marynarki Wojennej ORP "Bałtyk” w Okehampton. Zmarł 14 czerwca 1979 roku w Londynie.

1900 - Urodził się Władysław Krasnowiecki, aktor, dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Narodowego, rektor warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, prezes Związku Artystów Scen Polskich. W czasie II wojny światowej członek Związku Patriotów Polskich. Kierował teatrem Armii Polskiej w ZSRS. Występował również w Teatrze Telewizji. Zmarł 14 lutego 1983 roku.

1901 - Urodził się Marian Sojda, długoletni piłkarz Warty Poznań, 14-krotny reprezentant kraju między innymi na Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu w 1924 roku. Jako podporucznik rezerwy trzeciego pułku lotniczego uczestniczył w kampanii wrześniowej i dostał się do radzieckiej niewoli. Został zamordowany przez NKWD w Katyniu w kwietniu 1940 roku.

1906 - Urodził się Stefan Rachoń, skrzypek i dyrygent. Utworzył Orkiestrę Polskiego Radia, którą dyrygował przez kilkadziesiąt lat. Debiutował w 1930 roku na antenie Polskiego Radia w audycji "Kącik młodych talentów”. Po wojnie, od 1945 do 1980 roku, kierował orkiestrą radiową. Nagrał z nią około dziesięciu tysięcy nagrań muzyki symfonicznej, operowej, operetkowej i rozrywkowej. Zmarł 3 sierpnia 2001 roku.

1909 - Urodził się Wiesław Machan, kompozytor, aranżer, dyrygent i pianista. W latach 50. i 60. prowadził własny zespół muzyczny, towarzyszący licznym solistom w nagraniach, między innymi: Renie Rolskiej, Marcie Mirskiej i Zbigniewowi Rawiczowi. Zmarł 25 lipca 1993 roku. 115 rocznica

1914 - Do paryskiego Luwru powrócił odzyskany przez włoską policję obraz Leonarda da Vinci "Mona Lisa". 21 sierpnia 1911 obraz został skradziony z Salonu Carré w Luwrze przez 29-letniego włoskiego pracownika muzeum - Vincenzo Perrugię. Kradzież wydała się, gdy złodziej usiłował sprzedać obraz do Galerii Uffizi, co tłumaczył chęcią zwrócenia najbardziej znanego dzieła Leonarda ojczystemu krajowi. To spowodowało, że w oczach włoskiej opinii publicznej stał się bohaterem. Ostatecznie został skazany na rok i piętnaście dni, a po apelacji kara została skrócona do siedmiu miesięcy i dziewięciu dni więzienia. 110 rocznica

1915 - Urodził się Tytus Karpowicz, pisarz, autor książek dla młodzieży: "Szlakiem czarnego zwierza”, "Żelazny wilk”, "Lato po indiańsku” i "Władca Doliny Morskiego Oka”. Harcerz, podczas II wojny światowej walczył w oddziałach Armii Krajowej. Po wojnie aresztowany przez NKWD spędził rok w sowieckim łagrze w Gorcach. Zmarł 25 grudnia 2009 roku.

1916 - Urodziła się Helena Kołaczkowska, literatka, autorka tekstów piosenek, książek i widowisk muzycznych dla dzieci. Największą popularność zyskała piosenkami: "Na prawo most, na lewo most”, "Dwa kochania”, "Miłosna piosenka” i "Piosenka bibliotekarza”. W latach 1959-60 była dyrektorem współtworzonego przez siebie Radiowego Teatru Piosenki. Wydała zbiór piosenek dla dzieci z muzyką Marii Kaczurbiny. Zmarłą 31 grudnia 2019 roku.

1919 - Powstańcy wielkopolscy podjęli próbę zdobycia Zbąszynia. Powstańcom udało się zająć dworzec kolejowy, jednak zostali wyparci przez regularne wojsko niemieckie. Drugi, też nieudany, atak powstańców przeprowadzony został w nocy z 10 na 11 stycznia 1919. Zbąszyń wrócił w granice Polski 17 stycznia 1920 roku po ustaleniach Traktatu Wersalskiego. 105 rocznica

1919 - Pułkownik Wojska Polskiego Marian Januszajtis-Żegota, przeprowadziły nieudany zamach stanu, mający na celu obalenie rządu Jędrzeja Moraczewskiego. Po zamachu Januszajtis-Żegota został przeniesiony do rezerwy, a w lutym 1920 roku powołany do czynnej służby. Był między innymi dowódcą 12. Dywizji Piechoty w Tarnopolu, którą dowodził podczas wojny polsko-bolszewickiej. Zmarł 24 marca 1973 roku. 105 rocznica

1921 - Urodziła się Barbara Narębska-Dębska, malarka, artystka plastyczka, pedagog. Pochodziła z rodziny zajmującej się sztuką - ojciec był architektem wileńskim. Po wojnie jej rodzina została przesiedlona do Torunia. Tam kontynuowała studia i pracowała, jako dekoratorka. Wkrótce została kierownikiem Biura Wystaw Artystycznych, a od 1961 roku wykładowcą Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W swojej twórczości zajmowała się pejzażami i widokami miast - wykonywała akwaforty i akwatinty. Otrzymała szereg nagród i wyróżnień, w tym srebrny medal i dyplom członka Akademii Tommaso Campanella w Rzymie w 1970 roku i medal na II Międzynarodowym Biennale Grafiki we Frechen w 197 roku. Zmarła 16 maja 2000 roku.

1923 - Został ukończony tak zwany Testament Lenina - zbiór notatek napisanych przez niego przed utratą mowy i świadomości na skutek udaru. Lenin krytycznie odniósł się do kandydatów na swoich następców, oraz zasugerował odsunięcie Józefa Stalina z funkcji sekretarza generalnego partii. Wbrew życzeniu Lenina Stalin umocnił swoją władzę i utrzymał ją jeszcze przez 30 lat, do śmierci w 1953 roku.

1924 - Urodził się Antoni Marianowicz, poeta i satyryk. Debiutował w 1942 roku szopką "Żarty na karty" wystawioną w getcie warszawskim. Okupacyjne wspomnienia opisał w książce "Życie surowo wzbronione". Po wojnie podjął współpracę ze "Szpilkami", pisał teksty dla kabaretów, tłumaczył musicale i książki. Zmarł 3 czerwca 2003 roku. 100 rocznica

1927 - Masowiec SS "Wilno", jako pierwszy polski statek wszedł do portu w Gdyni. Następnego dnia odbyła się uroczystość poświęcenia i podniesienia polskiej bandery, w której uczestniczył minister przemysłu i handlu, budowniczy Gdyni Eugeniusz Kwiatkowski. W czasie II wojny światowej SS "Wilno" wsławił się brawurową ucieczką z francuskiego portu Sfax w Tunezji. W roku 1949 statek został przejęty przez nowego państwowego armatora Polską Żeglugę Morską z siedzibą w Szczecinie. Dotychczasowa nazwa "Wilno" została zmieniona na "Wieluń" i nazwę tę statek nosił do wycofania ze służby 7 października 1958 roku.

1928 - Urodził się Jan Lenica, grafik, malarz, autor plakatów filmowych, twórca filmów eksperymentalnych, jeden z twórców polskiej szkoły plakatu. Pedagog warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, profesor w Hochschule der Künste w Berlinie. Redaktor graficzny tygodnika "Szpilki”. Zmarł 5 października 2001 roku.

1932 - Urodził się Carlos Saura, hiszpański reżyser, scenarzysta, pisarz i producent filmowy. Autor filmów: "Carmen”, "Flamenco”, "Tango”, "Goya” i "Ptaszek”. Pierwsze jego filmy można zaliczyć do nurtu hiszpańskiego neorealizmu, później pozostawał pod wpływem twórczości Luisa Bunuela. Tworzył filmy będące krytyką reżimu generała Franco, co wpędzało go w problemy z cenzurą.

1936 - Urodził Janusz Sent, kompozytor, pianista. Zadebiutował w 1956 roku, jako pianista i akompaniator w radiowej audycji "Muzyka i Aktualności". Skomponował między innymi piosenki: "Dziewczyny bądźcie dla nas dobre na wiosnę", "Jesteśmy na wczasach" i "Tupot białych mew". Zmarł 10 grudnia 2018 roku.

1936 - Magazyn "Billboard" w Nowym Jorku opublikował pierwszą muzyczną listę przebojów - "paradę przebojów". Ranking został oparty na ogólnokrajowej sprzedaży płyt i liczby odtworzeń piosenek w trzech największych rozgłośniach radiowych w Stanach Zjednoczonych. Na pierwszym miejscu znalazł się Joe Venuti, pionier jazzu, big-bandowy skrzypek, z nagraniem "Stop! Look! Listen!".

1937 - Urodził się Mariusz Walter, dziennikarz, reżyser telewizyjny, twórca filmów, reportaży i widowisk telewizyjnych, organizator telewizji komercyjnej TVN, dziennikarz TVP w latach 1963 -1982. Był współtwórcą programów telewizyjnych: "Turniej Miast” i "Studio 2”. Reżyser filmów: "Prawo Archimedesa", "Scena zbiorowa ze świętym", "28 minut jazzu i Papa" oraz "Gra o wszystko".

1937 - Urodziła się Dyan Cannon, amerykańska aktorka, reżyserka i producentka, znana między innymi z filmów: "Niebiosa mogą poczekać”, "Pułapka”, "Taśmy prawdy”, "Koniec niewinności” i "Zemsta różowej pantery”.

1939 - W podziemiach katedry św. Jana w Warszawie został pochowany arcybiskup metropolita warszawski i prymas Królestwa Polskiego kardynał Aleksander Kakowski. W późniejszym czasie jego zwłoki zostały przeniesione na cmentarz Bródnowski, gdzie spoczął zgodnie ze swoją wolą "wśród mogił dla najuboższych”. 85 rocznica

1940 - Urodził się Antoni Krauze, reżyser i scenarzysta filmowy. W jego dorobku reżyserskim są między innymi filmy: "Palec Boży", "Prognoza pogody", "Dziewczynka z Hotelu Excelsior", "Czarny czwartek" oraz "Smoleńsk". Był zaprzyjaźniony z Piwnicą pod Baranami, brał udział w wielu jej przedsięwzięciach. Był bratem grafika Andrzeja Krauzego. Zmarł 14 lutego 2018 roku. Został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

1940 - Podpisano polsko-francuską umowę o zorganizowaniu Wojska Polskiego we Francji. Umożliwiała ona powstanie na obczyźnie Wojska Polskiego łącznie z jego rozbudowanymi strukturami organizacyjnymi. Zapewniała prezydentowi RP zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi, a Naczelnemu Wodzowi dawała prawo dowodzenia polskimi jednostkami. Pod względem operacyjnym polskie oddziały podporządkowane zostały głównodowodzącemu wojskami francuskimi i wchodziły w ich struktury organizacyjne. Na mocy tej umowy ze zmobilizowanych polskich ochotników zaczęto formować jednostki wojsk lądowych, lotnictwa i marynarki wojennej.

1941 - Zmarł Henri Bergson, francuski filozof, jeden z najbardziej wpływowych myślicieli XX wieku, twórca pojęć: intuicjonizm, irracjonalizm oraz tak zwanego "pędu życiowego" - elan vital. Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1927 roku. Autor prac "Ewolucja twórcza”, "Materia i pamięć”, "Śmiech” i "Wstęp do metafizyki”. Urodził się 18 października 1859 roku.

1941 - Urodził się George Pan Cosmatos, reżyser filmowy pochodzenia greckiego, tworzący głównie w Stanach Zjednoczonych. Znany, jako twórca filmów akcji: "Masakra w Rzymie”, "Ucieczka na Atenę”, "Rambo II”, "Cobra” i "Tombstone". Zmarł 19 kwietnia 2005 roku.

1942 - Urodził się John McLaughlin, angielski muzyk, jeden z najwybitniejszych współczesnych gitarzystów jazzowych. Grał między innymi z Milesem Davisem, Carlosem Santaną i Paco De Lucią. W 2003 roku został sklasyfikowany na 49. miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu "Rolling Stone".

1943 - Niemcy w odwecie za wysadzenie mostu kolejowego w Ruskich Piaskach rozstrzelali 22 mieszkańców wsi. W 1943 roku Niemcy dwukrotnie pacyfikowali wieś, mordując 35 Żydów oraz kilkudziesięciu Polaków. 4 stycznia 1944 roku policja rozstrzelała we wsi 59 osób, w tym 27 Polaków i 32 Żydów.

1943 - Niemcy rozstrzelali w Atenach Jerzego Iwanowa-Szajnowicza, sportowca, agenta brytyjskich służb specjalnych i bohatera greckiego ruchu oporu. Przekazywał dowództwu angielskiemu informacje o niemieckich instalacjach wojskowych w Grecji, ruchach wojsk niemieckich i włoskich, konwojach płynących do Afryki Północnej. Grupa Iwanowa zniszczyła lub uszkodziła około 400 samolotów niemieckich i włoskich. Wykorzystując umiejętności pływackie, dzięki pomocy greckich konspiratorów, Iwanow osobiście minował i niszczył niemieckie okręty podwodne i transportowe w porcie i na redzie. Urodził się 14 grudnia 1911 roku.

1943 - W niemieckim obozie zagłady Auschwitz została zamordowana Janina Żyźniewska z domu Jezierska, działaczka niepodległościowa i społeczna. Posługiwała się pseudonimem „Jasia” W okresie pierwszej wojny światowej działała w Lidze Kobiet i POW. trakcie II wojny światowej prowadziła punkt kontaktowy AK Okręgu Łódź . Odznaczona Krzyżem Legionowym, Medalem Niepodległości i pośmiertnie Orderem Virtuti Militari. Urodziła się 22 września 1897 roku.

1944 - W miejscowości Sarny na Wołyniu wojska sowieckie przekroczyły przedwojenną granicę Polski. Rząd RP w Londynie wystosował ofertę współpracy z Sowietami w walce z III Rzeszą i wyraził nadzieję, że ZSRR uszanuje prawa i interesy Rzeczypospolitej i jej obywateli na zajmowanych terenach. 80 rocznica

1945 - NKWD przeprowadziło masowe aresztowania Polaków zamieszkałych we Lwowie. Były częścią szeroko zakrojonej akcji trwającej od 3 do 8 stycznia i objęły około 17 tysięcy osób. Wśród zatrzymanych znaleźli się pracownicy naukowi Uniwersytetu i Politechniki Lwowskiej, wielu lekarzy, inżynierów, artystów, członków AK oraz cywilnych współpracowników Rządu w Londynie. W przeprowadzanych po aresztowaniu procesach Polaków skazywano na 5, 10 lub 15 lat więzienia. Większość deportowano w głąb Związku Radzieckiego i skierowano do ciężkiej fizycznej pracy przy wyrębie lasów lub w kopalniach antracytu w Zagłębiu Donieckim.

1945 - Związek Sowiecki uznał Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej, powołany przez Krajową Radę Narodową.

1946 - Urodził się Marek Borowski, polityk i ekonomista. Wicepremier i minister finansów w latach 1993-1994, marszałek Sejmu w latach 2001-2004, wiceprzewodniczący SLD, współtwórca i przewodniczący SdPL, poseł na Sejm, senator.

1947 - W Hanowerze, w Niemczech, ukazał się pierwszy numer tygodnika "Der Spiegel", po niemiecku "lustro". Ograniczony dostęp do papieru pozwalał na drukowanie 15 tysięcy egzemplarzy, które cieszyły się dużą popularnością. Egzemplarz, który nominalnie kosztował markę, na czarnym rynku kupić można było za 15 marek. Pierwszym wydawcą i redaktorem naczelnym był Rudolf Augstein. Dziś jest to największy i najbardziej wpływowy niemiecki tygodnik opinii, wydawany o nakładzie około miliona egzemplarzy. Od 1952 roku siedziba tygodnika mieści się w Hamburgu.

1947 - W Warszawie rozpoczął się proces przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość, nazwany "procesem Rzepeckiego" od nazwiska głównego oskarżonego. Przed sądem stanęło 10 osób z Zarządu Krajowego WiN. Zarzucono im dywersję, akty terroru, morderstwa i rabunki, szpiegostwo, a także uchylanie się od powinności wojskowej. Sąd wydał wyroki 3 lutego. Pułkownik Jan Rzepecki został skazany na osiem lat więzienia i był więziony, z przerwami, do 1955 roku. Pozostałe osoby otrzymały kary od dwóch do 12 lat więzienia, a jedna - karę śmierci. Skazani zostali później ułaskawieni przez prezydenta Bolesława Bieruta. Organizacja WiN domagała się opuszczenia Polski przez wojska radzieckie i NKWD oraz zaprzestania prześladowań politycznych i utworzenia apolitycznej armii. Żądała też przeprowadzenia wolnych wyborów, niezależnej polskiej polityki zagranicznej, a także rewizji granicy wschodniej.

1958 - Nowozelandczyk Edmund Hillary dotarł na biegun południowy. Podróżował zmodyfikowanym ciągnikiem Ferguson TE20. Pięć lat wcześniej Hillary zdobył, jako pierwszy człowiek w historii, wraz z Szerpą Tenzingiem Norgayem, najwyższą górę świata, Mount Everest.

1958 - Premiera filmu wojennego "Eroica" w reżyserii Andrzeja Munka. Jest uznawany za jedno z najważniejszych dzieł polskiej szkoły filmowej, a także za odpowiedź reżysera na "Kanał" Andrzeja Wajdy. Porusza problematykę narodowych mitów bohaterskich. Główne role zagrali: Edward Dziewoński, Tadeusz Łomnicki i Leon Niemczyk.

1960 - W wypadku samochodowym zginął Albert Camus, francuski pisarz, dramaturg, eseista i reżyser teatralny. Uważany za jednego z najwybitniejszych intelektualistów w Europie w II połowie XX wieku. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1957 za "ogromny wkład w literaturę, ukazującą znaczenie ludzkiego sumienia”. Autor "Obcego" i "Dżumy". Urodził się 7 listopada 1913 roku.

1961 - Zmarł Erwin Schrödinger, austriacki fizyk teoretyk, jeden z twórców mechaniki kwantowej, laureat Nagrody Nobla w 1933 roku, w dziedzinie fizyki, za prace nad matematycznym sformułowaniem mechaniki falowej. Autor eksperymentu myślowego o "kocie Schrödingera", obrazującego pozorny paradoks, że w rozumieniu kwantowym ten kot może być jednocześnie żywy i martwy. Urodził się 12 sierpnia 1887 roku.

1962 - Urodził się Harlan Coben, amerykański pisarz, autor powieści kryminalnych. W jego powieściach często pojawiają się nierozwiązane bądź niedokończone sprawy z przeszłości, takie jak morderstwa, tragiczne wypadki, oraz wielokrotne zwroty akcji. Jako jedyny współczesny autor otrzymał trzy najbardziej prestiżowe nagrody literackie przyznawane w kategorii powieści kryminalnej, w tym najważniejszą - Edgar Poe Award. Jego powieści cieszą się dużą popularnością w Polsce.

1962 - Urodził się Robin Andrew Guthrie, brytyjski muzyk, producent muzyczny, inżynier dźwięku, najbardziej znany, jako współzałożyciel i członek zespołu Cocteau Twins. Po rozwiązaniu grupy w 1998 kontynuuje działalność solową.

1963 - Zmarł Jan Swierzowicz, filozof, polonista, historyk, krytyk literatury i nauczyciel. W okresie II wojny światowej organizował tajne nauczanie w Sanoku, Rzeszowie Brzezinach i Strzyżowie. Po wojnie prowadził akcje oświatowe, głównie w ramach Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, wygłosił ok. 1000 odczytów na temat literatury polskiej. W latach powojennych zainicjował pisanie przez młodzież pamiętników z czasu II wojny światowej. Urodził się 4 kwietnia 1887 roku.

1964 - Paweł VI, jako pierwszy papież przybył do Izraela. W Nazarecie spotkał się z prezydentem Izraela Szalmanem Szazarem. W Jerozolimie na Górze Oliwnej odbyło się pierwsze od 1943 roku spotkanie papieża z patriarchą Konstantynopola Athenagorasem. 60 rocznica

1965 - Zmarł Thomas Stearns Eliot, angielski eseista i dramaturg, autor słynnego poematu "Jałowa ziemia". Uznany za najwybitniejszego współczesnego poetę tworzącego w języku angielskim. Laureat literackiej Nagrody Nobla z 1948 roku za "wydatny wkład nowatorski we współczesną poezję”. Urodził się 26 września 1888 roku.

1969 - W klinice kardiochirurgii Akademii Medycznej w Łodzi profesor Jan Moll podjął próbę pierwszego w Polsce przeszczepu serca. Pacjent zmarł po kilku godzinach. Wykonawcą pierwszej w Polsce udanej transplantacji serca był profesor Zbigniew Religa - 5 listopada 1985 roku w Zabrzu. 55 rocznica

1972 - Premiera filmu wojennego Andrzeja Żuławskiego "Trzecia część nocy". Był to pełnometrażowy reżyserski debiut tego twórcy. Tytuł filmu nawiązuje do Apokalipsy świętego Jana. Akcja filmu rozgrywa się w czasie okupacji hitlerowskiej. Główne role grają: Małgorzata Braunek, Leszek Teleszyński i Michał Grudziński.

1979 - Zamknięto dla ruchu samochodowego krakowski Rynek Główny. Pozostały na nim tylko postoje dorożek i turystyczny omnibus. 45 rocznica

1981 - Zmarł Stefan Śródka, aktor warszawskich teatrów: Narodowego, Ateneum, Dramatycznego. Zagrał w wielu filmach między innymi w "Zakazanych piosenkach", "Stawce większej niż życie", "Czarnych chmurach" i "Misiu". Urodził się 8 września 1910 roku.

1982 - Ukazał się pierwszy numer "Karty”, podziemnego czasopisma publicystycznego. "Karta” i powstałe wokół niej Archiwum Wschodnie rozwinęły się z czasem w Ośrodek Karta - organizację pozarządową o statusie organizacji pożytku publicznego, stawiającą sobie za cel dokumentowanie najnowszej historii Polski i Europy Środkowo-Wschodniej oraz upowszechnianie wiedzy o niej.

1982 - Stan wojenny: działalność wznowiły szkoły podstawowe, średnie i zawodowe, zawieszone po ogłoszeniu 13 grudnia 1981 roku, stanu wojennego.

1989 - Zmarł Kazimierz Brusikiewicz, aktor teatralny i filmowy, związany ze scenami Poznania, Warszawy i Katowic. Zagrał między innymi w filmach: "Skarb”, "Irena do domu” i "Klub kawalerów”. Popularność przyniosły mu występy estradowe, zwłaszcza w radiowym "Podwieczorku przy mikrofonie". Urodził się 16 lutego 1926 roku. 35 rocznica

1989 - W Klarysewie pod Warszawą doszło do spotkania przedstawicieli władz PRL i Kościoła katolickiego. Komunistyczne władze reprezentowali: Mieczysław Rakowski, Józef Czyrek, Stanisław Ciosek i Władysław Loranc, a Kościół - kardynał Franciszek Macharski, biskup Jerzy Stroba i ksiądz Alojzy Orszulik. Rakowski przedstawił swoją wizję przedterminowych wyborów do Sejmu. 6, 11 i 14 stycznia doszło do spotkań Stanisława Cioska z Tadeuszem Mazowieckim i księdzem Orszulikiem. Dyskutowano o możliwości zmian ustrojowych i ponownej legalizacji "Solidarności”. 35 rocznica

1991 - Zmarł Stefan Żółkiewski, publicysta, historyk kultury, działacz państwowy, założyciel i pierwszy dyrektor Instytutu Badań Literackich, członek Polskiej Akademii Nauk. Autor prac z zakresu krytyki i teorii kultury: "Badania nad literaturą polską”, "Spór o Mickiewicza” oraz "Kultura i polityka”. Urodził się 9 grudnia 1911 roku.

1991 - Jan Krzysztof Bielecki został powołany na stanowisko premiera. Urząd sprawował do 6 grudnia 1991 roku. W rządzie Hanny Suchockiej zajmował stanowisko ministra-członka Rady Ministrów do spraw integracji europejskiej. Od listopada 1993 był dyrektorem i przedstawicielem Polski w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju w Londynie. Kawaler Orderu Orła Białego.

1993 - Zmarł Henryk Śmigielski, inżynier telekomunikacji, profesor nadzwyczajny Politechniki Warszawskiej. W latach 1965-1969 był prorektorem Politechniki Warszawskiej, prodziekanem Wydziału Komunikacji PW. Kierował wydawaniem Zeszytów Naukowych Politechniki Warszawskiej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 7 grudnia 1911 roku.

1999 - Zmarł Jose Vela Zanetti, hiszpański malarz, autor monumentalnego malowidła ściennego poświęconego prawom człowieka w siedzibie ONZ w Nowym Jorku. Urodził się 27 maja 1913 roku. 25 rocznica

2004 - Zmarła Dorota Terakowska, pisarka i dziennikarka. Autorka między innymi książek: "Córka czarownic", "Samotność bogów", "Tam gdzie spadają anioły" i "Ono". Urodziła się 30 sierpnia 1938 roku. 20 rocznica

2010 - Zmarł Tadeusz Edward Góra, szybownik, pilot Dywizjonu 316, podpułkownik Wojska Polskiego, w 2007 awansowany do stopnia generała brygady w stanie spoczynku. W 1938 na szybowcu PWS-101 przeleciał z Bezmiechowej Górnej do Solecznik Małych, czyli 577 kilometrów i 800 metrów. Za ten wyczyn, jako pierwszy pilot szybowcowy na świecie otrzymał medal Lilienthala, przyznawany przez Międzynarodowy Związek Lotniczy. Urodził się 19 stycznia 1918 roku.

2011 - Zmarł Jerzy Sito, poeta, pisarz, tłumacz, autor sztuk scenicznych: "Płaczcie miasta”, "Słuchaj Izraelu” i "Polonez”, tłumacz literatury anglosaskiej. Wydał zbiory poezji: "Wiozę swój czas na ośle” i "Ucieczka do Egiptu”. Jego ojciec, Paweł Sito, został zamordowany w Katyniu. Urodził się 8 listopada 1934 roku.

2011 - Zmarła Zofia Bystrzycka, pisarka. Uprawiała początkowo dziennikarstwo i satyrę, około 1956 roku zajęła się prozą. Jej twórczość to głównie felietony, powieści obyczajowo-psychologiczne, a także humoreski. Autorka między innymi powieści: "Samotność", "Kontuzja" oraz "Karty w grze". Urodziła się 11 grudnia 1922 roku.

2013 - Zmarł Jan Mikrut, redemptorysta, duszpasterz młodzieżowy, katecheta, rekolekcjonista, współzałożyciel i wieloletni pracownik Radia Maryja. Był autorem wielu artykułów w redemptorystowskim kwartalniku "Homo Dei" oraz książek wydawanych przez wydawnictwo o tej samej nazwie. Urodził się 17 czerwca 1942 roku.

2015 - Zmarł profesor Edmund Wnuk-Lipiński, socjolog, nauczyciel akademicki, pisarz powieści SF. Specjalizował się w fantastyce socjologicznej, opisującej postawy ludzi z różnych grup społecznych wobec rządów państwa totalitarnego. Opublikował między innymi trylogię "Apostezjon", składającą się z tomów - "Wir pamięci", "Rozpad połowiczny" i "Mord założycielski". Zajmował stanowisko doradcy do spraw polityki społecznej NSZZ "Solidarność”. Urodził się 4 maja 1944 roku.

2016 - Zmarł Michel Louis Edmond Galabru, francuski aktor komediowy wywodzący się z Comédie-Française, scenarzysta i reżyser. Od 1949 wystąpił w blisko 190 filmach. Odtwórca ról drugoplanowych, znany przede wszystkim, jako komendant posterunku żandarmerii z Saint-Tropez, Jérôme Gerber. Urodził się 27 października 1922 roku.

2018 - Zmarł Ray Thomas, brytyjski muzyk, kompozytor, wokalista, członek zespołu The Moody Blues. Chociaż znany jest przede wszystkim, jako flecista i harmonijkarz, był multiinstrumentalistą. Potrafił grać między innymi na oboju oraz saksofonie. Urodził się 29 grudnia 1941 roku.

2019 - Zmarł Iwan Bortnik, rosyjski aktor teatralny i filmowy. Ludowy Artysta ZSRR. Zadebiutował w filmie w 1961 roku. Od 1967 aktor Teatru na Tagance. Bliski przyjaciel rosyjskiego piosenkarza i autora tekstów, poety, aktora Władimira Wysockiego. Urodził się 16 kwietnia 1939 roku. 5 rocznica

2019 - Pięć nastoletnich dziewczyn zginęło w wyniku pożaru w escape roomie w Koszalinie. Wszystkie dziewczyny zmarły na skutek zatrucia gazami pożarowymi. W escape roomie przebywały na imprezie urodzinowej jednej z nich. Proces w sprawie przyczyn pożaru nadal trwa, oskarżony został między innymi właściciel punktu oraz jego pracownik. Po tej tragedii premier Mateusz Morawiecki zapowiedział standaryzację pomieszczeń, w których prowadzona jest tego typu działalność rozrywkowa. 5 rocznica

2020 - Zmarł Andrzej Burski, samorządowiec, lekarz internista, poseł na Sejm X kadencji, związany z Radomiem. Należał do Towarzystwa Internistów Polskich i Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Kierował radomskim oddziałem PTL, a po zakończeniu tej roli był nadal członkiem zarządu Towarzystwa. Od lat 60. należał do PZPR, w okresie przemian ustrojowych został posłem na sejm kontraktowy w latach 1989-1991. Od lat 90. do 2006 roku sprawował mandat radnego rady miejskiej Radomia. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1984 roku oraz Złotym Krzyżem Zasługi w 1979. Urodził się 26 października 1939 roku.

2021 - Zmarł ksiądz Antoni Stankiewicz, przewodniczący Komisji Dyscyplinarnej Państwa Watykańskiego w latach 1995-2000, dziekan Trybunału Roty Rzymskiej od 2004 do 2012, członek Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych i Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Miał 85 lat. Urodził się 1 października 1935 roku.

2021 - Zmarł Martinus Justinus Godefriedus Veltman, holenderski fizyk teoretyczny, noblista. Związany z Utrecht University i University of Michigan, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 1999 roku za wyjaśnienie kwantowej struktury oddziaływań elektrosłabych. Jego imieniem została nazwana planetoida (9492) Veltman. Urodził się 27 czerwca 1931 roku.

2022 - Zmarł Andrzej Nowak, gitarzysta, kompozytor i producent muzyczny. Należał do grona założycieli zespołu TSA. Założył także rockową grupę Złe Psy, której był liderem. W 2008 wystąpił w filmie dokumentalnym "Teoria hałasu", z serii "Historia polskiego rocka". Urodził się 9 kwietnia 1959 roku.

2022 - Zmarł Piotr Rzewuski, działacz opozycji antykomunistycznej z okresu PRL. Organizował kolportaż prasy podziemnej, redagował pismo „Druk”. W 1982 roku aresztowany, Zwolniony w 1983 rku na mocy amnestii. Dwa lata później ponownie aresztowany i skazany na 2,5 roku więzienia za udział w akcjach ulotkowych. Po zmianach ustrojowych z 1989 r. został przedsiębiorcą. Dążył do wzniesienia pomnika gen. Józefa Hallera na warszawskiej Pradze. Urodził się 18 marca 1956 roku.

2023 - Zmarł Jan Henryk Podhorski, pseudonimy: "Zygzak” i "Marciniak”, generał brygady Wojska Polskiego w stanie spoczynku. Był synem powstańca wielkopolskiego, ochotnikiem w batalionie Obrony Narodowej w kampanii wrześniowej 1939, podczas II wojny światowej żołnierzem Narodowych Sił Zbrojnych oraz Armii Krajowej.Uczestnik Powstania Warszawskiego, Żołnierz Wyklęty, działacz powojennej konspiracji antykomunistycznej, inwigilowany oraz represjonowany i więziony przez władze PRL. Urodził się 21 czerwca 1921 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-02-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 lutego - Międzynarodowy Dzień Solidarności z Białorusią - z inicjatywy Swiatłany Cichanouskiej. 7 lutego - Święto narodowe Grenady, obchodzone w rocznicę… » więcej 2024-02-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 lutego - Międzynarodowy Dzień Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Żeńskich Narządów Płciowych, proklamowany przez Światową Organizację Zdrowia w 2006… » więcej 2024-02-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 lutego - Tydzień Zgody między Wyznaniami, trwający od 1 do 7 lutego. 5 lutego - Dzień Meteorologa. » więcej 2024-02-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 lutego - Światowy Dzień Walki z Rakiem. 4 lutego - Międzynarodowy Dzień Braterstwa Międzyludzkiego. 4 lutego - Światowy Tydzień Zgody między… » więcej 2024-02-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 lutego - Światowy Tydzień Zgody między Wyznaniami, trwający od 1 do 7 lutego. 3 lutego - Dzień Podlaskiej Muzyki. 3 lutego - Międzynarodowy Dzień… » więcej 2024-02-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 2 lutego - Kościół katolicki obchodzi święto Ofiarowania Pańskiego. W polskiej tradycji znane jest jako święto Matki Boskiej Gromnicznej. 2 lutego -… » więcej 2024-02-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 lutego - Światowy Dzień Wyborów, ustanowiony przez Konferencję Światowych Organizacji Wyborczych w 2005 roku. Ma przypominać o powszechnym prawie obywateli… » więcej 2024-01-31, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 31 stycznia - Międzynarodowy Dzień Iluzjonisty 31 stycznia - Dzień Zebry » więcej 2024-01-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 stycznia 1018 - Bolesław I Chrobry i niemiecki cesarz Henryk II podpisali w Budziszynie traktat pokojowy, na mocy którego Polska dostała na własność… » więcej 2024-01-29, godz. 01:18 Kartka z kalendarza 29 stycznia - Międzynarodowy Dzień Puzzli. 29 stycznia - Dzień Składanki i Łamigłówki. » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »