Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-01-02, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

02.01.1326 rok - W Brodnicy książęta mazowieccy Trojden I, Siemowit II i Wacław zawarli antypolski sojusz z zakonem krzyżackim. Spowodowało to w 1327 roku najazd wojsk Władysława Łokietka na Płock i Gostynin. W 1329 książę płocki Wacław w związku z wyniszczeniem księstwa najazdami złożył hołd lenny Janowi Luksemburskiemu, jako królowi Polski i Czech. W tym samym roku, po przegranej wojnie z Krzyżakami, pozostali dwaj książęta mazowieccy zobowiązali się nie wspierać w żaden sposób króla Polski Władysława Łokietka.
1587 - Zmarł biskup Andrzej Patrycy Nidecki, filolog, humanista, autor polemicznych pism antyreformacyjnych, komentator i wydawca pism Cycerona. O uznaniu, jakim cieszył się w kołach naukowych Europy, świadczyły pochlebne opinie włoskich humanistów. Urodził się 27 listopada 1522.

1635 - Kardynał Armand-Jean du Plessis de Richelieu powołał do życia towarzystwo naukowe pod nazwą Akademia Francuska, której zadaniem było stworzenie literackiego języka francuskiego. Była to pierwsza tego typu instytucja w nowożytnej Europie. Akademia przyznaje każdego roku około 60 nagród literackich. Członków Akademii jest zawsze 40, kadencje są dożywotnie. Po śmierci jednego z akademików zostaje zwolniony "fotel”, a wtedy nowego członka wybierają pozostali.

1657 - Potop szwedzki: w pobliżu Chojnic na Pomorzu doszło do bitwy między wojskami polskimi a oddziałami Szwecji, które zaatakowały Rzeczpospolitą. Polacy wycofali się przed nadejściem głównych sił szwedzkich. W bitwie zginęło około 300 szwedzkich żołnierzy i kilkunastu polskich.

1665 - Stefan Czarniecki został hetmanem polnym koronnym. Jego głównym zadaniem była ochrona południowo-wschodnich kresów ukrainnych Rzeczypospolitej przed najazdami z sąsiednich państw. Dwa miesiące później Stefan Czarniecki zmarł w czasie podróży do Lwowa od postrzału otrzymanego podczas tłumienia buntu w Stawiszczu. Urodził się około 1599 roku.

1732 - Założono Bibliotekę Załuskich w Warszawie. Była to jedna z największych bibliotek świata drugiej połowy XVIII wieku, jedna z pierwszych w Europie, które starały się realizować zadania biblioteki narodowej, gromadząc, katalogując i udostępniając możliwie pełny zasób narodowego piśmiennictwa. Fundatorami byli bracia - biskupi Józef Andrzej i Andrzej Stanisław Załuscy. Biblioteka została otwarta dla publiczności w sierpniu 1747 w pałacu Daniłowiczowskim. Po upadku insurekcji kościuszkowskiej zbiory Biblioteki zostały zrabowane przez Rosjan i wywiezione na rozkaz Katarzyny II do Petersburga. Po I wojnie światowej zbiory dawnej Biblioteki Załuskich zostały częściowo zwrócone, na mocy traktatu ryskiego. Stopniowo włączane od 1928 do Biblioteki Narodowej, uległy w znacznej części zniszczeniu w 1944, podpalone przez wojska niemieckie.

1752 - Urodził się Franciszek Zabłocki, komediopisarz i poeta epoki oświecenia, uczestnik powstania kościuszkowskiego. Był autorem blisko 50 komedii wzorowanych na kanonach literatury francuskiej. Najbardziej znane to "Fircyk w zalotach" i "Sarmatyzm". Tłumaczył z języków francuskiego i angielskiego: sztuki, między innymi "Wesele" Figara, ale też powieści i podręczniki historii czy fizyki. Zmarł 10 września 1821 roku.

1822 - Urodził się Rudolf Clausius, niemiecki fizyk. Zajmował się badaniem termodynamiki i kinetyki gazów. Opublikował 16 prac naukowych. Pierwsza, i jednocześnie najsłynniejsza jego praca ukazała się w 1850 roku. Nosiła tytuł "O motorycznej sile ciepła i o prawach, które można wywnioskować stąd na potrzeby teorii ciepła". Był to początek cyklu prac, które ostatecznie doprowadziły go do zdefiniowania pojęcia entropii i sformułowania drugiej zasady termodynamiki. Praca ta uważana jest za początek nowoczesnej termodynamiki. Zmarł 24 sierpnia 1888 roku.

1873 - Urodziła się Maria Franciszka Teresa Martin, znana jako Święta Teresa z Lisieux, trzecia kobieta w historii uhonorowana tytułem doktora Kościoła. Zmarła, jako karmelitanka w klasztorze w Lisieux w wieku 24 lat, 30 września 1897 roku. Autobiografia świętej Teresy, zatytułowana później "Dzieje duszy”, należy do klasyki karmelitańskiej.

1874 - Urodził się Aleksander Prystor, polityk okresu dwudziestolecia międzywojennego, premier w latach 1931-1933, pułkownik Wojska Polskiego, członek Związku Strzeleckiego i Polskiej Organizacji Wojskowej. Jeden z czołowych polityków sanacji, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego. W czasie II wojny światowej aresztowany przez NKWD. Zmarł w więzieniu na Butyrkach, w Moskwie, 27 lipca 1941 roku. 150 rocznica

1877 - Zmarł Alexander Bain, szkocki wynalazca i przedsiębiorca, położył podwaliny pod konstrukcje zegarów elektrycznych, udoskonalił telegraf, zaprojektował elektromagnetyczny sposób przesyłania obrazów telegrafem. Urodził się w październiku 1811 roku.

1892 - Zmarł George Biddell Airy, brytyjski astronom, odkrywca astygmatyzmu oka ludzkiego i twórca soczewek do okularów korygujących tę wadę wzroku. W 1854 udowodnił doświadczalnie zależność siły przyciągania ziemskiego od wysokości nad poziomem morza. Urodził się 27 lipca 1801 roku.

1894 - Urodził się Józef Klukowski, artysta rzeźbiarz, dwukrotny medalista Olimpijskiego Konkursu Sztuki. W 1932 w Los Angeles zdobył złoty medal za rzeźbę "Wieńczenie zawodnika". Cztery lata później w Berlinie zdobył srebrny medal za płaskorzeźbę "Piłkarze". Zmarł w 1944 lub 1945 roku w niemieckim obozie koncentracyjnym pod Berlinem. 130 rocznica

1900 - Urodził się Józef Klotz, polski piłkarz pochodzenia żydowskiego, grający na pozycji obrońcy. Strzelec pierwszej w historii bramki dla reprezentacji Polski. W reprezentacji seniorskiej wystąpił zaledwie w dwóch meczach. 14 maja 1922 roku w przegranym meczu z Węgrami 0:3. Dwa tygodnie później w Sztokholmie Polska pokonała Szwecję 2:1, a Klotz w 27. minucie strzałem z rzutu karnego zdobył pierwszego, historycznego, gola dla biało-czerwonych. Został zamordowany przez Niemców w warszawskim getcie w 1941 roku.

1905 - Urodził się Michael Tippett, angielski kompozytor, twórca oper, symfonii, kwartetów, sonat i koncertów. Do jego najsłynniejszych dzieł należą "Koncert na podwójną orkiestrę smyczkową” i oratorium "Dziecko naszych czasów”. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych angielskich twórców XX wieku. Zmarł 8 stycznia 1998 roku.

1905 - Urodził się Luigi Zampa, włoski reżyser i scenarzysta filmowy, przedstawiciel włoskiego neorealizmu, twórca między innymi filmów "Trudne lata", "Proces przeciwko miastu”. W latach 50. i 60. stał się czołowym satyrykiem włoskiego kina, a jego komedie cieszyły się ogromnym powodzeniem. Najczęściej w roli głównej występował u niego znany włoski komik Alberto Sordi. Zmarł 16 sierpnia 1991 roku.

1907 - Urodził się Tadeusz Żenczykowski, w II RP prezes Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej, szef propagandy Obozu Zjednoczenia Narodowego, poseł na Sejm. Od 1940 roku w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ-AK. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Po upadku powstania znalazł się w niewoli niemieckiej. W lutym 1945 wrócił do kraju. Został redaktorem konspiracyjnego pisma antykomunistycznego "Głos Wolności”. W listopadzie 1945 wyjechał z Polski. W latach 1954-1972 redaktor, a następnie zastępca dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Zmarł 30 marca 1997 roku w Londynie.

1911 - Urodził się Andrzej Pomian, historyk i pisarz emigracyjny, korespondent Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Autor wielu prac historycznych, w tym: "Powstanie Warszawskie”, "Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej - Armia Krajowa” i "Testament Polski Podziemnej a chwila obecna”. Zmarł 20 kwietnia 2008 roku.

1916 - Urodził się Ryszard Bukowski, kompozytor, pedagog, publicysta. Tworzył formy symfoniczne, koncertujące, wokalno-instrumentalne, kameralne, solowe, dzieła sceniczne, muzykę teatralną i filmową. Jest autorem muzyki do filmu "Podhale w ogniu". Zmarł 19 maja 1987 roku.

1918 - Urodził się Adam Bahdaj, pisarz, tłumacz literatury węgierskiej. W czasie II wojny światowej był kurierem tatrzańskim. Debiutował tomem poezji "Iskry spod młota”. Autor utworów dla dzieci i młodzieży: "Podróż za jeden uśmiech", "Wakacje z duchami", "Stawiam na Tolka Banana". Zmarł 7 maja 1985 roku.

1919 - Powstańcy wielkopolscy zdobyli Nowy Tomyśl. 90 procent mieszkańców miasta stanowili Niemcy. Powstanie zakończyło się 16 lutego 1919 roku rozejmem w Trewirze. Było to jedno z czterech zwycięskich powstań w dziejach Polski. 105 rocznica 1920 - Urodziła się Anna Langfus, francuska pisarka, wywodząca się z rodziny żydowskiej o polskich korzeniach. Jej rodzice zginęli podczas II wojny światowej w getcie warszawskim. W czasie wojny zginął również jej mąż. W 1946 roku wyjechała do Francji, gdzie pracowała w sierocińcu. W 1960 roku opublikowała powieść autobiograficzną "Sól i siarka", jedno z pierwszych tego rodzaju dzieł poruszających temat Holokaustu. Jej druga powieść "Bagaże z piasku, otrzymała nagrodę Goncourtów w 1962. Zmarła 12 maja 1966 roku.

1921 - W Warszawie zakończył się I walny zjazd ZHP, który rozpoczął się 31 grudnia 1920 grudnia. Zjazd przyjął statut, tekst Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego oraz wybrał władze. Przewodniczącym Związku Harcerstwa Polskiego został generał Józef Haller.

1922 - Urodził się Konstanty Jeleński, jeden z najwybitniejszych polskich humanistów XX wieku, eseista, krytyk, tłumacz. Pisał między innymi dla paryskiej "Kultury" i "Zeszytów Literackich". Propagował twórczość Witolda Gombrowicza, Czesława Miłosza, Aleksandra Wata i Józefa Michałowskiego. Witold Gombrowicz, który mu bardzo wiele zawdzięczał, tak o nim napisał: "wszystkie wydania moich dzieł w obcych językach powinny być opatrzone pieczątką "dzięki Jeleńskiemu''. W czasie II wojny światowej walczył w 1940 roku w obronie Francji, lecz z powodu klęski wyemigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w 1. Dywizji Pancernej. Uczestniczył w walkach dywizji w latach 1944-1945. Został odznaczony Krzyżem Walecznych. Zmarł 4 maja 1987 roku.

1922 - Watykan wydał dekret zatwierdzający stowarzyszenie Pobożny Związek Rycerstwa Niepokalanej, którego twórcą był ojciec Maksymilian Kolbe.

1922 - Urodziła się Elżbieta Święcicka-Jaszkowska, aktorka teatralna. Sporadycznie występowała także w filmie. Najbardziej znaczącą rolę zagrała w dramacie Stanisława Różewicza "Trzy kobiety" w 1956 roku, opowiadającym historię trzech byłych więźniarek obozu koncentracyjnego. Zmarła 8 grudnia 2019 roku.

1923 - Urodził się Henryk Bąk, aktor, wystąpił między innymi w filmach "Eroica", "Kwiecień" i "Doktor Judym" oraz w serialach "Przygody psa Cywila" i "Polskie drogi". Zmarł 29 sierpnia 1987 roku.

1924 - Urodził się Franciszek Chrapkiewicz - Chapeville, biochemik, wykładowca Sorbony, odkrywca działania wielu mechanizów komórkowych istotnych dla rozwoju farmakologii, autor ponad 200 prac naukowych. Zmarł 30 listopada 2020 roku. 100 rocznica

1928 - Urodził się Dan Rostenkowski, amerykański polityk polskiego pochodzenia, w latach 1959-1995 zasiadał w Kongresie Stanów Zjednoczonych Ameryki, członek Partii Demokratycznej. W 1981 roku objął funkcję przewodniczącego Komisji Sposobów i Środków przy Kongresie Stanów Zjednoczonych. W 1994 roku w związku z zarzutami korupcji został zmuszony do ustąpienia ze wszystkich kierowniczych stanowisk w strukturach Kongresu i Partii Demokratycznej. Oskarżenia dotyczyły tworzenia fikcyjnych stanowisk, używania funduszy Kongresu na własne potrzeby oraz uzyskiwania korzyści finansowych ze sprzedaży oficjalnie zakupionych przez jego biuro znaczków pocztowych. Po przyznaniu się do stawianych zarzutów w 1996 roku został skazany na grzywnę i 17-miesięczną karę pozbawienia wolności. W 2001 roku został ułaskawiony przez prezydenta Billa Clintona. Zmarł 11 sierpnia 2010 roku.

1929 - Urodziła się Barbara Marszel, aktorka, związana ze scenami warszawskimi: Teatrem Syrena, Ludowym i Polskim. Dużą popularność przyniosły jej występy estradowe w radiowym "Podwieczorku przy mikrofonie”. Znana była z roli dubbingowej Betty w serialu "Flintstonowie" z lat 70 XX wieku. Zmarła 10 stycznia 1988 roku. 95 rocznica

1930 - Urodził się Zbigniew Bartosiewicz, aktor niezawodowy, znany między innymi, jako "Wesoły Romek" z filmu Stanisława Barei "Miś". Zmarł 22 maja 1997 roku.

1934 - Urodził się Leopold Rene Nowak, reżyser, scenarzysta, aktor, publicysta, działacz kulturalny i wydawca. Zagrał w około 80 filmach fabularnych, między innymi w filmie "Stawka większa niż życie". Nagrał około 800 audycji radiowych. Od 2016 roku jest wydawcą i redaktorem naczelnym miesięcznika graficzno-literackiego "Kawriolet". 90 rocznica

1939 - Zmarł Roman Dmowski, polityk, publicysta, minister spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej, poseł na Sejm RP współzałożyciel Narodowej Demokracji, główny ideolog polskiego nacjonalizmu. Był delegatem Polski na konferencję paryską w 1919 roku i sygnatariuszem traktatu pokojowego w Wersalu. Autor prac programowych: "Myśli nowoczesnego Polaka”, "Nasz patriotyzm”, "Nowe czasy i nowe zagadnienia”. Urodził się 9 sierpnia 1864 roku. 85 rocznica

1939 - Adolf Hitler został Człowiekiem Roku 1938 amerykańskiego tygodnika "Time”. W wyjaśnieniu redakcja napisała, że Adolf Hitler stał się ''największą siłą, która zagraża demokratycznemu, miłującemu wolność światu''. Jest to jedyny przypadek, w którym osoba, która otrzymała tytuł nie pojawiła się na okładce "Time'a”. 85 rocznica

1940 - Urodził się Zbigniew Romaszewski, działacz opozycji demokratycznej i "Solidarności". Sprawował nieprzerwanie urząd senatora przez siedem kadencji, od czasu ponownego powołania Senatu w 1989 do 2011 roku. W latach 70. zaangażował się w obronę prześladowanych robotników Radomia i Ursusa. Wraz z żoną kierował Biurem Interwencyjnym Komitetu Samoobrony Społecznej KOR, rejestrującym przypadki łamania praw człowieka i niosącym ofiarom bezprawia pomoc prawną i materialną. Zakładał w Polsce Komitet Helsiński. Ukrywając się w stanie wojennym współorganizował podziemne "Radio Solidarność" i działał w kierownictwie regionu "Mazowsze". 29 sierpnia 1982 został aresztowany i sądzony w dwóch kolejnych procesach przeciwko twórcom Radia "Solidarność” i działaczom KSS KOR, następnie więziony od 1982 do 1984 roku. Został wtedy objęty opieką Amnesty International, jako więzień sumienia. Zmarł 13 lutego 2014 roku.

1940 - Urodził się Tomasz Szarota, historyk, profesor Instytutu Historii PAN. W pracy naukowej zajmuje się historią XX wieku, zwłaszcza dziejami okupacji niemieckiej i ruchu oporu w Polsce podczas II wojny światowej, a także życia codziennego w okupowanej Warszawie i innych stolicach Europy. Jest członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Odznaczony między innymi Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

1940 - Urodziła się Grażyna Kuroń, działaczka opozycji demokratycznej, żona Jacka Kuronia. Gdy w 1965 roku Jacek Kuroń i Karol Modzelewski zostali skazani za "List otwarty do członków PZPR", Grażyna Kuroń podtrzymywała kontakty z uczestnikami założonego przez nich klubu dyskusyjnego na Uniwersytecie Warszawskim. W marcu 1968 organizowała wysyłanie pieniędzy i paczek więźniom z różnych ośrodków akademickich. Formalnie nie była członkiem Komitetu Obrony Robotników, choć aktywnie go wspierała. Mieszkanie Kuroniów było dla opozycjonistów miejscem spotkań. Gdy Jacek Kuroń przebywał w więzieniu, udzielała im informacji, podtrzymywała na duchu, przekazywała wiadomości o represjach za granicę. Udzielała pomocy żonom więzionych robotników, radząc, jak pisać podania do sądu. Po ogłoszeniu stanu wojennego została internowana, a później zwolniona ze względu na stan zdrowia. Zmarła 23 listopada 1982 roku.

1941 - Zmarł Štefan Banič, słowacki wynalazca spadochronu wojskowego, pierwszego wykorzystywanego w praktyce. Słowak skonstruował prototyp spadochronu w 1913 roku i przetestował go w Waszyngtonie przed przedstawicielami z Urzędu Patentowego i wojska, skacząc z 41-piętrowego budynku, a rok później z samolotu. Banič przekazał swój patent amerykańskiej armii. Nie zdobył wielkiej sławy ani majątku za swój wynalazek. Urodził się 23 listopada 1870 roku.

1942 - 33 niemieckich agentów, członków największej w historii USA rozbitej przez FBI siatki szpiegowskiej, zostało skazanych na wieloletnie więzienie. Szef siatki, nacjonalista południowo-afrykański Frederick J. Duquesne został skazany na 18 lat więzienia. Szpiedzy dostarczyli Niemcom dokumenty dotyczące między innymi amerykańskich masek przeciwgazowych, aparatów radiowych i telewizyjnych oraz produkcji bomb i samolotów.

1943 - Urodził się Edward Kłosiński, jeden z najwybitniejszych polskich operatorów filmowych, autor zdjęć do ponad 60 obrazów, między innymi "Persona non grata”, "Chopin. Pragnienie miłości”, "Wszyscy jesteśmy Chrystusami”, "Człowiek z żelaza” i "Barwy ochronne”. Należał do grupy twórców nurtu kina moralnego niepokoju. Mąż aktorki Krystyny Jandy. Zmarł 5 stycznia 2008 roku.

1943 - Niemieccy żandarmi zamordowali we wsi Boiska-Kolonia koło Solca nad Wisłą dwie polskie rodziny, Krawczyków i Boryczków, udzielające pomocy Żydom. Jedynym żandarmem, który poniósł odpowiedzialność karną za swoje zbrodnie, był Alfons Himmel. W lutym 1949 roku został skazany przez Sąd Okręgowy w Radomiu na karę śmierci. Wyrok wykonano.

1944 - Oddział UPA zamordował około 100 polskich i ukraińskich mieszkańców wsi Bołdury, położonej w dawnym powiecie brodzkim województwa tarnopolskiego. 200 napastników włamało się do domów polskich oraz polsko-ukraińskich rodzin mordując ich mieszkańców. Mienie zamordowanych upowcy oraz okoliczni ukraińscy chłopi zrabowali. 80 rocznica

1947 - Urodziła się Ewa Śnieżanka, piosenkarka, popularna w końcu lat 60. i 70. XX wieku. Do jej repertuaru należały między innymi piosenki: "To nie był nasz ostatni walc”, "Paryskie tango”, "Byłam ptakiem” i "Znajdę miłość”.

1947 - Urodził się Andrzej Bachleda-Curuś, narciarz alpejski, medalista mistrzostw świata, olimpijczyk. Pierwszy polski narciarz, który zdobył medal mistrzostw świata w konkurencjach alpejskich - brąz w 1970 roku, w Val Gardena, w kombinacji alpejskiej. W 1974 roku na mistrzostwach świata w Sankt Moritz zdobył w kombinacji alpejskiej srebrny medal. Dwukrotnie wystąpił na olimpiadzie - w Grenoble, w 1968 roku, oraz w Sapporo, w 1972. Jest pierwszym Polakiem, który otrzymał nagrodę UNESCO Fair Play. Karierę zakończył w 1981 roku. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1948 - Urodził się Janusz Pałubicki, historyk sztuki, działacz opozycji antykomunistycznej. Od 1980 roku członek NSZZ "Solidarność", przewodniczący Tymczasowego Zarządu Regionu Wielkopolska NSZZ "Solidarność", minister, koordynator służb specjalnych w latach 1997-2001. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2010 został laureatem nagrody honorowej "Świadek Historii” przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej.

1951 - Utworzono przedsiębiorstwo żeglugowe Polskie Linie Oceaniczne z siedzibą w Gdyni. PLO powstały z połączenia spółek: Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe, Żeglugi Polskiej i Polsko-Brytyjskiego Towarzystwa Okrętowego. Flagowym statkiem spółki był MS Batory. Do 1954 roku spółka była też między innymi właścicielem sopockiego Grand Hotelu.

1951 - Zmarł Roman Jakimowicz, archeolog. Był organizatorem i pierwszym dyrektorem, w latach 1928-1939, Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. Pozostawił po sobie około 120 prac naukowych. Był także popularyzatorem wiedzy archeologicznej - zorganizował pierwszą w Polsce objazdową wystawę archeologiczną. Urodził się 30 kwietnia 1889 roku.

1952 - Uruchomiono elektryczną linię kolejową Gdańsk Główny - Sopot Kamienny Potok. Początkowo ruch na odcinku od stacji Wrzeszcz odbywał się jednym torem. Po ponad sześciu miesiącach wprowadzono ruch po obu torach.

1953 - Zmarł Guccio Gucci, włoski projektant mody, założyciel włoskiego domu mody Guccio Gucci S.p.A. Zaczął od otwarcia w 1906 roku w rodzinnej Florencji małego rodzinnego sklepu z torbami bagażowymi i skórzanymi siodłami. Firma rozwinęła się, gdy do biznesu dołączyli synowie: Aldo, Vasco, Ugo i Rodolfo. Urodził się 26 marca 1881 roku.

1955 - Urodził się Tadeusz Bradecki, aktor, reżyser teatralny, dyrektor naczelny i artystyczny Starego Teatru w Krakowie. W 2007 roku objął funkcję dyrektora artystycznego Teatru Śląskiego w Katowicach. Grał między innymi u Jerzego Grzegorzewskiego, Andrzeja Wajdy i Giovanniego Pampiglione. Wystąpił w filmach między innymi u Krzysztofa Zanussiego i Krzysztofa Kieślowskiego. W 2013 został odznaczony Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

1957 - Urodziła się Joanna Pacuła, polska aktorka, która w latach 80. i 90. odniosła sukces w Hollywood. Zagrała w filmach "Park Gorkiego", "Pocałunek" i "Ucieczka z Sobiboru". Z Polski wyjechała w 1981 roku. Rok później osiedliła się w USA. Dwukrotnie wręczała nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej. Zachwycał się jej wdziękiem Giorgio Armani. Polacy widzieli w niej następczynię Poli Negri. Jako jedna z nielicznych pojawiła się dwukrotnie na okładce magazynu '"Vogue”.

1957 - Utworzony został tygodnik "Polityka". Decyzję w tej sprawie podjął Sekretariat Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pierwszy numer nowego pisma ukazał się 27 lutego 1957, a jego redaktorem naczelnym został Stefan Żółkiewski. Wraz z dziennikiem "Trybuna Ludu” - "Polityka” był organem prasowym PZPR. Tygodnik miał być tubą propagandową przemian zachodzących na szczytach władzy po okresie tak zwanej odwilży, zastępując cieszący się słabnącym poparciem tygodnik "Po prostu”.

1959 - Związek Radziecki wystrzelił w kosmos sondę księżycową Łuna 1 - pierwszy ziemski obiekt, który osiągnął drugą prędkość kosmiczną i pokonał przyciąganie Ziemi. Zadaniem Łuny 1 było zderzenie się z powierzchnią Księżyca. Z powodu uszkodzenia systemu kontroli lotu do zderzenia nie doszło, a statek wszedł na orbitę okołosłoneczną. Dane otrzymane z Łuny 1 dostarczyły nowych informacji o pasach radiacyjnych, stwierdziły brak pola magnetycznego Księżyca i wykryły obecność wiatru słonecznego w przestrzeni międzyplanetarnej. 65 rocznica

1960 - W miejscowości Oodnadatta zarejestrowano rekordową temperaturę w historii Australii - +50,7 stopnia Celsjusza.

1963 - Urodził się Krzysztof Myszkowski, kompozytor, wokalista, lider zespołu Stare Dobre Małżeństwo. Od 1983 roku niezmiennie koncertuje i komponuje utwory dla swojego zespołu. Na 29 płytach wydanych przez Stare Dobre Małżeństwo prawie wszystkie kompozycje są jego autorstwa. Jest pomysłodawcą oraz twórcą Festiwalu Sztuk Różnych Bieszczadzkie Anioły. Równolegle do Starego Dobrego Małżeństwa, wraz z Ryszardem Żarowskim i Andrzejem Stagraczyńskim, na potrzeby realizacji projektu z wierszami Jana Rybowicza, utworzył w 2005 roku formację The Gruz Brothers Band.

1968 - Christiaan Barnard dokonał w klinice w Kapsztadzie drugiego w historii zabiegu przeszczepienia serca. Pacjent - śmiertelnie chory doktor Philip Blaiberg przeżył 19 miesięcy. Dawcą był młody człowiek, który dostał krwotoku podczas kąpieli w morzu.

1971 - Zmarł Jerzy Zarzycki, reżyser i scenarzysta filmowy. We wrześniu 1939 roku był w ekipie filmowej obrony Warszawy. W czasie Powstania Warszawskiego kierował produkcją kronik powstańczych w strukturach Referatu Filmowego Komendy Głównej Armii Krajowej. Reżyser między innymi filmów: "Żołnierz królowej Madagaskaru", "Miasto nieujarzmione", "Komedia z pomyłek" "Klub kawalerów" i "Pogoń za Adamem". Urodził się 11 stycznia 1911 roku.

1971 - 66 osób zginęło podczas meczu Glasgow Rangers i Celticu na stadionie Ibrox Park w Glasgow. Gdy w 90. minucie meczu Celtic objął prowadzenie, część fanów "The Gers” zaczęła opuszczać trybuny. Wówczas, na sekundy przed końcowym gwizdkiem, Glasgow doprowadził do wyrównania, ustalając wynik spotkania na 1:1. W tym czasie upadek dziecka pośród tłumu wychodzącego ze stadionu spowodował, że ludzie zaczęli się wzajemnie tratować.

1973 - Polskie Radio rozpoczęło całodobową emisję programu. Ta decyzja była związana ze dążeniem ówczesnych władz partyjnych do modernizacji i zwiększania zasięgu środków przekazu. Już jesienią poprzedniego roku doszło do zmiany na stanowisku szefa Komitetu do spraw Radia i Telewizji. Włodzimierza Sokorskiego zastąpił Maciej Szczepański, który stał się jednym z najbliższych współpracowników Edwarda Gierka. Wspierał konsekwentnie linię programową PZPR, wprowadzając udoskonalenia technologiczne, ale jednocześnie zwiększając presję na poprawność propagandową programów. W Polskim Radiu rozpoczęły się inwestycje takie jak budowa masztu nadawczego w Konstantynowie Łódzkim. 1 lutego1973 roku rozpoczęto nadawanie porannej audycji Jedynki "Sygnały Dnia".

1973 - Władze PRL wprowadziły książeczki walutowe. Rejestrowano w nich zakupy dewiz obywateli na zagraniczne wyjazdy prywatne. Od początku 1973 roku wyjeżdżający do tak zwanych krajów demokracji ludowej obywatel PRL miał przydział dewiz o równowartości siedmiu tysięcy złotych rocznie. Wyjątkiem objęto Niemiecką Republikę Demokratyczną.

1975 - Elisabeth Domitien została szefem rządu Republiki Środkowoafrykańskiej i zarazem pierwszą kobietą-premierem w Afryce. Rząd został zdymisjonowany 7 kwietnia 1976. W 1979 roku po obaleniu cesarza Jeana Bodela Bokassy, który powierzył jej tekę premiera, została na krótki czas aresztowana. Po wyjściu na wolność zajęła się biznesem, pozostając jednocześnie wpływową postacią w kraju. Zmarła 26 kwietnia 2005 roku.

1976 - Rozpoczął nadawanie Program IV Polskiego Radia. W 1994 roku został przekształcony w Radio Bis. Na początku była to stacja o profilu popularno-naukowym, adresowana do młodzieży. W 2008 stacja zmieniła nazwę na Radio Euro i profil na muzyczno-rozrywkowo-sportowy. W 2010 powróciła do dawnej nazwy. 1 września 2016 Polskie Radio 24 zastąpiło na częstotliwościach UKF młodzieżową Czwórkę i zmieniło nazwę na Program IV Polskie Radio 24. Czwórka kontynuuje emisję w Internecie, HbbTV i systemie radiofonii cyfrowej DAB+.

1976 - Zmarł Mateusz Gliński, muzykolog, kompozytor, dyrygent, pedagog, krytyk muzyczny. W 1949 roku założył Międzynarodowy Instytut Fryderyka Chopina w Rzymie. W 1956 przeniósł się do USA, gdzie rok później w Detroit stworzył International Chopin Foundation. Urodził się 6 kwietnia 1892 roku.

1977 - W Warszawie urodził się Patryk Vega, reżyser, scenarzysta, producent; twórca między innymi filmów: "Służby specjalne", "Pitbull", "Pitbull. Nowe porządki", "Pitbull. Niebezpieczne kobiety", "Botoks" oraz seriali "Pitbull" i "Instynkt".

1978 - Polskie Radio rozpoczęło nadawanie audycji "Cztery Pory Roku". Jej twórcą i pierwszym szefem był Aleksander Tarnawski. W programie pracowali między innymi Tadeusz Sznuk, Sławomir Szof, Andrzej Matul, Antoni Mielniczuk, Tadeusz Cichomski, Zygmunt Chajzer i Lesław Nowak. Sygnałem audycji jest fragment kompozycji Antonio Vivaldiego pod takim samym tytułem. W wakacje "Cztery pory roku” przekształcają się w "Lato z Radiem".

1981 - W Rzeszowie grupa rolników rozpoczęła strajk okupacyjny w Domu Kolejarza - siedzibie rozwiązanej Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych. Rolnicy domagali się rejestracji NSZZ Rolników "Solidarność Wiejska". W nocy z 18 na 19 lutego 1981 roku protestujący w Rzeszowie i Komisja Rządowa podpisały porozumienie, w którym wyrażono zgodę na rejestrację Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych "Solidarność". 12 maja 1981 roku Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował związek. Wśród zadań związku było przywrócenie rolnikom równoprawnego miejsca w polskim społeczeństwie, a także umocnienie świadomości podmiotowości tej grupy zawodowej.

1982 - Stan wojenny: władze PRL rozwiązały Związek Artystów Scen Polskich, a w jego miejsce 19 grudnia 1983 powstał "nowy” ZASP, do którego wstąpiła około 1/5 artystów z rozwiązanego związku. W 1989 doszło do zjednoczenia związku. Organizacja została powołana do życia 21 grudnia 1918, podczas ogólnopolskiego Kongresu Konstytucyjnego w Teatrze Rozmaitości w Warszawie. Pierwszym prezesem został Józef Śliwicki. Statut związku podpisali między innymi: Stefan Jaracz, Juliusz Osterwa i Aleksander Zelwerowicz.

1982 - Stan wojenny: W Warszawie ukazał się pierwszy numer podziemnego "Tygodnika Wojennego".

1988 - Zmarł Stanisław Teisseyre, malarz, wykładowca i rektor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu i Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Poseł na Sejm PRL I kadencji z okręgu Gdynia. Autor obrazów "Smuga światła", "Roztopy", "Port w Egipcie" a także polichromii i projektu witrażu prezbiterium poznańskiego kościoła pw. św. Jana Jerozolimskiego. Urodził się 7 czerwca 1905.

1992 - W Republice Federalnej Niemiec udostępniono wszystkim zainteresowanym archiwa policji politycznej byłej NRD - Stasi. Możliwość swobodnego zapoznania się z aktami na swój temat, a także rodziny, dano zwykłym Niemcom, śledzonym i prześladowanym przez funkcjonariuszy komunistycznych służb. Wprowadzone w tej dziedzinie rozwiązania niemieckie stały się wzorem dla podobnych rozwiązań prawnych i praktycznych między innymi w Czechach i Estonii.

1994 - Odbył się 2. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, zapoczątkowując w ten sposób cykliczne, coroczne wydarzenia społeczne, na stałe wpisujące się w kulturę. Od stycznia 1993 roku w całej Polsce organizowane są koncerty i happeningi, odbywają się imprezy kulturalne i sportowe, angażujące setki tysięcy wolontariuszy. Podczas każdego z finałów zbierane są pieniądze na konkretne cele medyczne. 28 stycznia 2024 roku odbędzie się 32 finał WOŚP, pod hasłem ,, Płuca po pandemii. Gramy dla dzieci i dorosłych!”. 30 rocznica

2006 - Zmarła Lidia Wysocka, aktorka, piosenkarka. Była założycielką słynnego w latach 60. Kabaretu Wagabunda. Zagrała między innymi w filmach: "Papa się żeni", "Serce matki", "Irena do domu!", "Nikodem Dyzma" i "Zaczarowane podwórko". Urodziła się 24 czerwca 1916 roku.

2008 - Zmarła Anna Kłodzińska, dziennikarka „Życia Warszawy” i autorka kryminałów milicyjnych. Posługiwała się pseudonimem „Stanisław Załęski”. Autorka kilkudziesięciu książek, wśród nich: "Nocny gość", "Wrak", "Czy pan pamięta, inżynierze", "Taniec szkieletów". Wątki dwóch z jej powieści zostały zekranizowane w serialu "07 zgłoś się" "Morderca działa nocą" w odcinku 17 i "Złocisty" w odcinku 20. Urodziła się 25 listopada 1915 roku.

2013 - Zmarła Teresa Torańska, dziennikarka i pisarka. Pracę dziennikarską rozpoczęła w redakcji tygodnika "Argumenty”. Od 1975 roku do wprowadzenia stanu wojennego pracowała w dziale reportażu społecznego tygodnika "Kultura”. Później współpracowała także z paryską "Kulturą”. Autorka książki pod tytułem "Oni", zawierającej wywiady-rozmowy z byłymi komunistycznymi decydentami i dygnitarzami na temat ich oceny dokonań socjalizmu w Polsce, wydanej w 1985 roku. Urodziła się 1 stycznia 1944 roku.

2013 - Zmarł Ladislao Mazurkiewicz Iglesias, bramkarz reprezentacji Urugwaju polskiego pochodzenia, uczestnik mistrzostw świata w piłce nożnej w 1966, 1970 i 1974 roku. W 1971 roku wystąpił w drużynie "reszty świata" w meczu pożegnalnym Lwa Jaszyna. W plebiscycie ekspertów piłkarskich uznany najlepszym bramkarzem wszech czasów Urugwaju. Urodził się 14 lutego 1945 roku.

2015 - Zmarł Zbigniew Popielski, kompozytor. Autor między innymi "Oratorium Syberyjskiego" do tekstów Marian Jonkajtysa "Ziemia Przeklęta". Urodził się 18 maja 1935 roku.

2015 - U północnego wybrzeża Szkocji zatonął płynący pod banderą cypryjską z duńskiego Aalborga do angielskiego Runcorn cementowiec MV "Cemfjord". Zginęło ośmiu członków załogi, w tym siedmiu Polaków.

2016 - W Arabii Saudyjskiej za udział w protestach podczas arabskiej wiosny w 2011 roku zostało straconych 47 osób, w tym szyicki duchowny Nimr an-Nimr. Manifestanci protestowali przeciwko dyskryminacji szyitów, utrudnianiu im uzyskania pracy i wyższego wykształcenia, częstemu zamykaniu ich świątyń oraz niedoinwestowaniu zamieszkanych przez nich terenów.

2018 - Zmarła Małgorzata Bocheńska, dziennikarka telewizyjna, animatorka kultury i publicystka. W latach 1974-1981 pracowała, jako redaktor w Teatrze Telewizji TVP. W latach 1984-1989 współpracowała ze związanym ze środowiskiem opozycji demokratycznej Komitetem Helsińskim. W 2001 roku zainaugurowała akcję "Dnia Dobrej Wiadomości”, ustanowionego na 8 września. Urodziła się 10 września 1949 roku.

2018 - Zmarł Ferdinando Imposimato, włoski sędzia śledczy, który zajmował się wyjaśnieniem okoliczności i ujawnieniem zleceniodawców zamachu na Jana Pawła II z 13 maja 1981 roku. Prowadził też śledztwa w sprawie porwania i zabójstwa byłego premiera Alda Moro oraz dochodzenie przeciwko włoskim organizacjom mafijnym. Urodził się 9 kwietnia 1936 roku.

2018 - Zmarł Tomasz Sarnecki, grafik, autor słynnego plakatu "Solidarności" - "W samo południe 4 czerwca 1989”. Plakat został rozwieszony w Warszawie 4 czerwca 1989, podczas wyborów parlamentarnych. Nakład wynosił 10 tysięcy egzemplarzy. Organizował też coroczną kwestę na rzecz odnowy pomników dowódców Wojska Polskiego z 1939 na powązkowskim Cmentarzu Wojskowym. Urodził się 15 lutego 1966 roku.

2019 - Zmarł Jerzy Turonek, historyk białoruskiego pochodzenia, działacz białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce, doktor historii. Zajmował się badaniami historii: białoruskiego ruchu narodowego początku XX wieku, stosunków białorusko-polskich w XX wieku i historii Kościoła Rzymsko-Katolickiego. W 2008 roku wydał na Białorusi książkę "Białoruś pod okupacją niemiecką". Część nakładu została skonfiskowana przez pracowników białoruskiej milicji. Urodził się 26 kwietnia 1929 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Bogusław Polch, rysownik, autor komiksów, w tym historii kryminalnych o kapitanie Żbiku, a po latach serii komiksów o Wiedźminie I Funkym Kovalu. W swoje komiksy wplatał odniesienia do rzeczywistości społecznej, polityki a także aluzje do filmów. W jednym z komiksów umieścił postać z rysami Lecha Wałęsy. W innym komiksie w karykaturalny sposób nawiązał do postaci rzecznika prasowego z okresu schyłku PRL- Jerzego Urbana. Przedstawił także skradziony prototyp rakiety z zakładów "Mesko". W 2009 roku został odznaczony brązowym medalem Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. Urodził się 5 października 1941 roku.

2021 - W wieku 70 lat zmarł Paul Westphal, gwiazda ligi NBA, odnoszący sukcesy jako zawodnik i trener, członek Koszykarskiej Galerii Sławy. Występował na pozycji obrońcy, mistrz NBA z 1974, uczestnik spotkań gwiazd, wielokrotnie zaliczany do składów najlepszych graczy sezonu. Powodem śmierci był rak mózgu. Urodził się 30 listopada 1950 roku.

2022 - Zmarła Danuta Muszyńska-Zamorska, malarka i witrażystka, autorka gobelinów. Malarka charakterystycznych, pocztówkowych portretów dzieci. Jedną z jej najsłynniejszych prac gobelinowych jest "Dziewczynka z gołębiem". Wiele jej prac akwarelowych było prezentowanych w cyklu "Dzieci świata". W czasie blisko 50 lat pracy artystycznej miała około 2000 wystaw w kraju i za granicą. Urodziła się 14 maja 1931 roku.

2023 - Zmarł Jan Rowiński, dyplomata, wykładowca akademicki, badacz Chin. Absolwent sinologii w Uniwersytecie Pekińskim, ukończył także tamtejszy Instytut Dyplomatyczny. Specjalizował się w historii najnowszej oraz stosunkach międzynarodowych Chin i Azji. Urodził się 11 maja 1936 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-02-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 lutego - Międzynarodowy Dzień Solidarności z Białorusią - z inicjatywy Swiatłany Cichanouskiej. 7 lutego - Święto narodowe Grenady, obchodzone w rocznicę… » więcej 2024-02-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 lutego - Międzynarodowy Dzień Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Żeńskich Narządów Płciowych, proklamowany przez Światową Organizację Zdrowia w 2006… » więcej 2024-02-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 lutego - Tydzień Zgody między Wyznaniami, trwający od 1 do 7 lutego. 5 lutego - Dzień Meteorologa. » więcej 2024-02-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 lutego - Światowy Dzień Walki z Rakiem. 4 lutego - Międzynarodowy Dzień Braterstwa Międzyludzkiego. 4 lutego - Światowy Tydzień Zgody między… » więcej 2024-02-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 lutego - Światowy Tydzień Zgody między Wyznaniami, trwający od 1 do 7 lutego. 3 lutego - Dzień Podlaskiej Muzyki. 3 lutego - Międzynarodowy Dzień… » więcej 2024-02-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 2 lutego - Kościół katolicki obchodzi święto Ofiarowania Pańskiego. W polskiej tradycji znane jest jako święto Matki Boskiej Gromnicznej. 2 lutego -… » więcej 2024-02-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 lutego - Światowy Dzień Wyborów, ustanowiony przez Konferencję Światowych Organizacji Wyborczych w 2005 roku. Ma przypominać o powszechnym prawie obywateli… » więcej 2024-01-31, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 31 stycznia - Międzynarodowy Dzień Iluzjonisty 31 stycznia - Dzień Zebry » więcej 2024-01-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 stycznia 1018 - Bolesław I Chrobry i niemiecki cesarz Henryk II podpisali w Budziszynie traktat pokojowy, na mocy którego Polska dostała na własność… » więcej 2024-01-29, godz. 01:18 Kartka z kalendarza 29 stycznia - Międzynarodowy Dzień Puzzli. 29 stycznia - Dzień Składanki i Łamigłówki. » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »