Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-12-30, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

30 grudnia 274 roku - Zmarł Feliks I, święty Kościoła katolickiego, papież od 5 stycznia 269 roku. Usankcjonował, wcześniejszy zwyczaj odprawiania mszy świętej na grobie męczenników w rocznicę ich śmierci. Przypisuje mu się również utworzenie prawa dotyczącego konsekracji kościołów. Nie jest znana data jego urodzin.
1525 - Zmarł Jakob Fugger, niemiecki przedsiębiorca, pochodzący z rodziny przemysłowców. Był między innymi właścicielem kopalni złota i srebra oraz miedzi w Tyrolu i Salzburgu, a później w Karpatach. W 1519 roku walnie przyczynił się do wyboru Karola V Habsburga na Świętego Cesarza Rzymskiego udzielając mu kredytu na przekupienie elektorów Rzeszy w wysokości 852 tysięcy guldenów o wartości trzech ton złota. Uważany jest za jednego z najzamożniejszych ludzi wszech czasów. Pozostawiony przez niego majątek wynosił około 2,5 miliona guldenów. Był również jednym z czołowych filantropów epoki, sfinansował budowę 52 schronisk dla bezdomnych. Urodził się 6 marca 1459 roku.

1644 - Zmarł Jan Baptista Helmont, flamandzki lekarz, fizjolog i alchemik. Dokonał wielu odkryć w zakresie fizyki i chemii, między innymi wprowadził termin "gaz” na określenie ciał lotnych, opisał dwutlenek węgla i dwutlenek siarki. Urodził się 12 stycznia 1580 roku.

1691 - Zmarł Robert Boyle, angielski chemik, fizyk, filozof, twórca definicji pierwiastka chemicznego, która do odkrycia pierwszych pierwiastków promieniotwórczych nie straciła na aktualności. W 1663 zastosował wskaźnik do odróżnienia kwasów od zasad. Był jednym z twórców nowoczesnej chemii. Urodził się 25 stycznia 1627 roku.

1757 - W Kłodzku został powieszony, skazany za złamanie zakazu spowiadania dezerterów z pruskiego wojska, ksiądz Andreas Faulhaber. Zgodnie z wyrokiem króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego jezuitę powieszono bez udzielenia sakramentów i zakazano pogrzebania zwłok. Zwłoki księdza Faulhabera, nie ulegając rozkładowi, wisiały na szubienicy do czasu wkroczenia do miasta wojsk austriackich dwa lata i siedem miesięcy później. Od XVIII wieku kilka razy podejmowano próby beatyfikacji księdza Faulhabera, jednak były one przerywane, między innymi w 1939 wybuchem II wojny światowej.

1832 - Urodził się Stanisław Brzóska, ksiądz, w czasie Powstania Styczniowego naczelny kapelan wojsk powstańczych na Podlasiu, dowódca ostatniego oddziału powstańczego, aresztowany i stracony przez władze carskie 23 maja 1865 roku. W 2008 prezydent Lech Kaczyński podpisał postanowienie o przyznaniu kapłanowi pośmiertnie Orderu Orła Białego.

1850 - W Krakowie otwarto most Podgórski. Nieistniejąca już przeprawa drewniana na betonowych podporach łączyła krakowski Kazimierz z miastem Podgórze. Został rozebrany w 1925 roku i do czasu wybudowania mostu Józefa Piłsudskiego zastąpiony kładką drewnianą, za przejście, po której pobierano opłaty.

1850 - Urodził się John Milne, angielski geolog i inżynier górnictwa, uważany za jednego z twórców sejsmologii. Skonstruował między innymi pierwsze nowoczesne sejsmografy. Zmarł 31 lipca 1913 roku.

1853 - USA kupiły od Meksyku południową część Arizony i Nowego Meksyku. Za 76 tysięcy 770 kilometrów kwadratowych terenu na południe od rzeki Gila River i na zachód od Rio Grande Stany Zjednoczone zapłaciły Meksykowi 10 milionów dolarów, obecnie jest to około 230 milionów dolarów. 170 rocznica

1855 - Z Konstantynopola do Marsylii wypłynął francuski statek z trumną ze zwłokami zmarłego 26 listopada Adama Mickiewicza. Do Marsylii przybył 7 stycznia następnego roku. Następnie ciało zostało przewiezione do Paryża i pochowane na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency, a w 1890 roku przeniesione na Wawel, co dało sposobność do manifestacji patriotycznej.

1865 - Urodził się Rudyard Kipling, brytyjski pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1907 roku, autor słynnej powieści "Księga dżungli". Był uważany za wielkiego "innowatora w sztuce opowiadań". Zdobył światową popularność wierszami o brytyjskich żołnierzach służących w koloniach oraz przygodowymi opowieściami zaliczanymi do klasyki literatury młodzieżowej. Został wyróżniony literacką Nagrodą Nobla "w uznaniu przenikliwości, oryginalnej wyobraźni, śmiałych pomysłów i wybitnego talentu narracyjnego". Zmarł 18 stycznia 1936 roku.

1867 - Urodziła się Wanda Siemaszkowa, aktorka i reżyser teatralny, dyrektor teatrów, między innymi w Warszawie i Lwowie, uważana za wybitną odtwórczynię ról w dramatach Stanisława Wyspiańskiego i Henryka Ibsena. Zmarła 6 sierpnia 1947 roku.

1877 - Zmarł Aleksander Wielopolski, hrabia, polityk konserwatywny, dyrektor Komisji Wyznań i Oświecenia Publicznego w rządzie Królestwa Polskiego, autor "branki”, która w 1863 roku przyspieszyła wybuch powstania styczniowego, twórca reform gospodarczych i społecznych w Królestwie. Urodził się 13 marca 1803 roku.

1881 - Urodził się Wiktor Thommée, generał Wojska Polskiego. W kampanii wrześniowej 1939 roku dowodził Grupą Operacyjną "Piotrków" oraz Armią "Łódź". Od 13 września przez ponad dwa tygodnie kierował obroną Twierdzy Modlin. Zmarł 13 listopada 1962 roku.

1882 - Zmarł Wojciech Jastrzębowski, przyrodnik, profesor fizyki, zoologii, mineralogii i ogrodnictwa w Instytucie Agronomicznym. Autor wielu prac, w tym - "Historia naturalna" i "Klucz do układu przyrodzonego roślin". Urodził się 15 lub 19 kwietnia 1799 roku.

1885 - W bitwie pod Gennis w Sudanie brytyjscy żołnierze po raz ostatni walczyli w czerwonych uniformach. Nawet po ostatecznym przyjęciu mundurów khaki w 1902 roku, większość brytyjskich regimentów piechoty i kawalerii nadał wkładała czerwone kurtki z okazji defilad i, jako mundury wyjściowe po służbie, co trwało aż do wybuchu I wojny światowej w 1914 roku, kiedy to czerwień została oficjalnie wycofana i zakazana.

1888 - Urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, polityk i działacz gospodarczy II Rzeczypospolitej, twórca czteroletniego planu inwestycyjnego, przewidującego rozbudowę infrastruktury, zwiększenie potencjału obronnego kraju i przygotowanie fundamentów dla przyszłej rozbudowy przemysłu, łącznie z aktywizacją Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Budowniczy portu w Gdyni. Współtwórca polskiego przemysłu chemicznego - w znacznym stopniu przyczynił się do rozwoju zakładów azotowych w Chorzowie i Tarnowie. Zmarł 22 sierpnia 1974 roku. 135 rocznica

1900 - W Teatrze Wielkim w Warszawie odbyła się polska premiera baletu Piotra Czajkowskiego "Jezioro łabędzie".

1901 - Urodził się Bronisław Dardziński, aktor teatralny i telewizyjny, lektor i aktor radiowy, dyrektor Teatru Polskiego Radia, reżyser słuchowisk i audycji literackich, między innymi powieści radiowej "W Jezioranach". W okresie międzywojennym i po wojnie zagrał w kilkunastu filmach, w tym: "Sygnały", "Dziewczyna szuka miłości", "Głos ma prokurator", "Faraon". Był obsadzany głównie w rolach drugoplanowych. Zmarł 13 maja 1971 roku.

1903 - Ponad 600 osób zginęło w pożarze Iroquois Theatre w Chicago. Kiedy doszło do wybuchu ognia w kulisach, właściciel próbował uspokoić widzów i zarządził opuszczenie azbestowej kurtyny. Nie opadła całkowicie i sama zaczęła płonąć, co wywołało panikę. Obsługa uciekła nie otwierając awaryjnych drzwi. Spośród 30 otwarte były tylko trzy. 120 rocznica

1905 - Urodził się Hiroshi Inagaki, japoński reżyser filmowy. Jeden z najważniejszych twórców kina japońskiego, specjalizował się w realizacji pełnych rozmachu filmów historycznych i tak zwanego kina samurajskiego. Był jednym z czterech japońskich reżyserów, których filmy nagrodzono Oscarem dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Wyróżnionym filmem był "Samuraj" z 1954 roku z Toshiro Mifune w roli głównej. Kolejnym światowym sukcesem Inagakiego był film "Ryksiarz" z 1958, nagrodzony Złotym Lwem na 19. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji. W latach 70. Inagaki przestał kręcić filmy, gdyż japońska wytwórnia Toho uznała, że jest już za stary, a produkcja jego filmów jest zbyt kosztowna. Inagaki popadł w depresję i alkoholizm. Zmarł w osamotnieniu 21 maja 1980 roku.

1905 - W Wiedniu odbyła się prapremiera operetki "Wesoła wdówka" Ferenca Lehára. Libretto zostało napisane przez Victora Léona i Leo Steina. W dniu premiery widownia świeciła pustymi krzesłami, a publiczność nie była skora do braw. Także kolejne spektakle nie cieszyły się wysoką frekwencją. Dopiero od 30 przedstawienia frekwencja zaczęła rosnąć, publiczność reagowała coraz bardziej entuzjastycznie, a brawa były coraz gorętsze. Orkiestry w kawiarniach i na promenadach zaczęły grać melodie z "Wesołej wdówki". Nad kasą teatru coraz częściej pojawiała się karteczka z napisem "Wyprzedane”. Operetka, z krótkimi przerwami, utrzymywała się na afiszu do maja 1907 roku, przez blisko 2,5 roku, osiągając w sumie ponad 400 przedstawień.

1907 - Jerzy Maślanka dokonał pierwszego zimowego wejścia na Świnicę w Tatrach Wysokich. Szczyt liczy 2302 metrów nad poziom morza.

1910 - Urodził się Paul Bowles, amerykański poeta, pisarz, tłumacz i kompozytor. Autor biografii, esejów, szkiców z podróży, poezji i opowiadań. Komponował muzykę do filmów, baletów, oper i sztuk teatralnych. Pracował z takimi reżyserami, jak Orson Welles, Elia Kazan i John Huston. Autor powieści: "Pod osłoną nieba”, "No więc dobrze" i opowiadań "Przyjaciel świata”. Zmarł 18 listopada 1999 roku.

1916 - Zmarł, zamordowany przez grupę monarchistów z kręgów dworskich, Grigorij Rasputin, rosyjski chłop, rzekomy mnich, faworyt rodziny cara rosyjskiego Mikołaja II. Z racji skutecznej pomocy, jakiej udzielał carewiczowi Aleksemu choremu na hemofilię, okrzyknięty uzdrowicielem. Grigorij Rasputin urodził się najprawdopodobniej 22 stycznia 1869 roku.

1917 - Zmarł William Heerlein Lindley, angielski inżynier i projektant. Na przełomie XIX i XX wieku, wraz z ojcem Williamem Lindley'em oraz samodzielnie, tworzył systemy wodno-kanalizacyjne w wielkich miastach Europy. Nadzorował prace przy budowie sieci kanalizacyjnej w Warszawie. Opracował projekty systemów wodno-kanalizacyjnych dla Łodzi i Radomia. Stworzył też między innymi w całości podziemny system oczyszczania ścieków w Pradze. Urodził się 30 stycznia 1853 roku.

1918 - Przybyłe z Lublina oddziały wojska pod dowództwem majora Leopolda Lisa-Kuli krwawo stłumiły trzydniową rewoltę komunistyczną w Zamościu. Rozpoczęła się ona 28 grudnia. Żądających uwłaszczenia chłopów poparła PPS, żydowski BUND oraz żołnierze z miejscowych koszar. 105 rocznica

1919 - Łotwa zawarła z Polską układ o pomocy wojskowej. Został rozszerzony 16 stycznia 1920 roku. Porozumienia te były podstawą do wspólnych polsko-łotewskich działań militarnych przeciwko bolszewikom w ramach tak zwanej operacji "Zima”. Wojska polsko-łotewskie w liczbie 20 tysięcy żołnierzy, w tym 12 tysięcy polskich, dowodzone przez generała Edwarda Śmigłego-Rydza opanowały cały teren Inflant Polskich, wygrywając bitwę pod Dyneburgiem i zmuszając Rosję Radziecką do zawieszenia broni. W traktacie pokojowym, podpisanym w Rydze 11 sierpnia 1920, Rosja Radziecka uznała niepodległość Łotwy.

1921 - Urodziła się Teresa Prekerowa, z domu Dobrska, historyk, autorka monografii "Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945" oraz pracy "Zarys dziejów Żydów w Polsce w latach 1939-1945". W czasie wojny była zaangażowana w pomoc Żydom, za co została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata. Zmarła 19 maja 1998 roku.

1922 - Eligiusz Niewiadomski, zabójca prezydenta RP Gabriela Narutowicza, został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. 16 grudnia w czasie otwarcia wystawy w warszawskiej Zachęcie Niewiadomski oddał w kierunku prezydenta RP Gabriela Narutowicza trzy strzały z rewolweru. W pierwszym dniu procesu, Niewiadomski został skazany przez sąd na karę śmierci, której sam dla siebie zażądał. Został rozstrzelany przez pluton egzekucyjny 31 stycznia 1923.

1922 - Na pierwszym zjeździe Rad Związku Republik Radzieckich wszystkie narodowe republiki połączyły się w jedno państwo - Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Spośród 18 republik związkowych wchodzących w różnych okresach w skład ZSRR jedynie Białoruska SRR i Ukraińska SRR posiadały, obok samego ZSRR, podmiotowość międzynarodową i były założycielami Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także członkami większości organizacji wyspecjalizowanych ONZ. ZSRR przestał istnieć w grudniu 1991 roku.

1923 - Zmarł Édouard Jean-Marie Stephan - astronom francuski, odkrywca 418 obiektów kosmicznych, w tym mgławic, galaktyk i planetoid, prekursor w dziedzinie kątowych pomiarów gwiazd. Odkrył między innymi planetoidy Julia i Aegina oraz grupę galaktyk Kwintet Stephana. Jego imię nosi kometa okresowa 38P/Stephan-Oterma, której odkrywcą był Jérôme Eugene Coggia. Urodził się 31 sierpnia 1937 roku. 100 rocznica

1924 - Prezydent Polski Stanisław Wojciechowski wydał rozporządzenie z mocą ustawy o organizacji i administracji lasów państwowych. Było jednym z najważniejszych aktów prawnych nadających kształt i powołujących przedsiębiorstwo Polskie Lasy Państwowe.

1924 - Amerykański astronom Edwin Hubble opublikował informacje o odkryciu innych niż nasza galaktyk. Jako pierwszy udowodnił, że "mgławice spiralne” są odległymi galaktykami znajdującymi się poza Drogą Mleczną.

1925 - Urodził się Ian MacNaughton, brytyjski producent telewizyjny i reżyser, najbardziej znany ze swej pracy z grupą Monty Python. Był zarówno reżyserem, jak i producentem serialu "Latający cyrk Monty Pythona". Ian MacNaughton wyreżyserował także pierwszy pełnometrażowy film grupy "A teraz coś z zupełnie innej beczki" oraz ich niemieckie programy specjalne "Monty Python’s Fliegender Zirkus". W 1999 roku wystąpił w roli Szkota w skeczu wykonanym z okazji 30-lecia Monty Pythona. Zmarł 10 grudnia 2002.

1928 - Urodził się Bo Diddley, właściwie Elias Bates McDaniel, amerykański wokalista, skrzypek i gitarzysta, kompozytor i autor tekstów, mistrz murzyńskiego rhythm and bluesa. Zdefiniował rolę sekcji rytmicznej, jest autorem większości schematów rytmicznych używanych w rocku do dziś. Zmarł 2 czerwca 2008 roku. 95 rocznica

1930 - Urodziła się Tu Youyou, chińska badaczka, specjalistka w zakresie chemii farmaceutycznej, profesor Akademii Chińskiej Medycyny Tradycyjnej. Jej najbardziej znanymi osiągnięciami są artemizyna i dihydroartemizyna, dwa leki przeciwko malarii, zakaźnej chorobie pasożytniczej, na którą co roku umiera kilkaset tysięcy osób na całym świecie. Za swoje odkrycia w 2015 roku została wyróżniona Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny.

1938 - Zmarł Aleksander Kakowski, arcybiskup metropolita warszawski, członek Rady Regencyjnej i ostatni prymas Królestwa Polskiego. Urodził się 5 lutego 1862 roku. 85 rocznica

1939 - Zmarł Franciszek Barcz, działacz narodowy na Powiślu, Warmii i Mazurach, współorganizator Związku Polaków w Prusach Wschodnich. W listopadzie 1939 został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Stutthofie i tam zamordowany. Urodził się 12 lutego 1892 roku.

1942 - U wybrzeży Trynidadu, po storpedowaniu przez niemieckiego U-Boota U-214, zatonął polski statek SS "Paderewski". Był to czwarty rejs drobnicowca z Wielkiej Brytanii do Ameryki Południowej. Niemiecki okręt trafił najpierw torpedą w maszynownię, a później ostrzelał z działa statek, co wywołało pożar. Zginęło trzech polskich marynarzy, pozostałych 38 zeszło do łodzi ratunkowych. Po kilku godzinach wziął ich na pokład statek rybacki.

1942 - Powstanie zamojskie: zwycięstwo połączonych sił I Kompanii Kadrowej Batalionów Chłopskich i partyzantów radzieckich nad niemieckim oddziałem do zadań specjalnych w bitwie pod Wojdą. Starcie to zapoczątkowało kolejne akcje partyzanckie prowadzone w obronie ludności Zamojszczyzny.

1942 - W Paramount Theatre w Nowym Jorku odbył się pierwszy solowy występ Franka Sinatry po odejściu z zespołu Tommy’ego Dorseya. Jego muzyka jest uznawana za ponadczasową, zaś on sam za najwybitniejszego amerykańskiego piosenkarza XX wieku. Szacowany nakład ze sprzedaży wszystkich jego wydawnictw na całym świecie wynosi ponad 150 milionów egzemplarzy, co czyni go jednym z artystów z największą liczbą sprzedanych albumów muzycznych w dziejach. Artysta urodził się 12 grudnia 1915 w Hoboken, a zmarł 14 maja 1998 w Los Angeles.

1942 - Urodził się Władimir Bukowski, rosyjski obrońca praw człowieka, pisarz, publicysta, więzień polityczny oraz polityk polskiego pochodzenia. Jeden z najaktywniejszych i najbardziej znanych na świecie uczestników ruchu dysydenckiego w ZSRR. W sumie spędził 12 lat w więzieniach i na obowiązkowych leczeniach psychiatrycznych. Był zagranicznym honorowym członkiem Solidarności Walczącej, zaprzysiężonym przez Kornela Morawieckiego. Zmarł 27 października 2019 roku.

1944 - Zmarł Romain Rolland, francuski pisarz i muzykolog, ojciec "powieści rzeki". Za monumentalną dziesięciotomową powieść "Jan Krzysztof" otrzymał literacką Nagrodę Nobla w 1915 roku. Jest autorem też powieści: "Colas Breugnon", "Gra miłości i śmierci" oraz biografii: "Beethoven”, "Mahatma Gandhi”, "Żywot Michała Anioła”. Urodził się 29 stycznia 1866 roku.

1944 - Zmarł Władysław Zawistowski, krytyk teatralny, teatrolog, w latach 1924-1926 redaktor naczelny "Sceny Polskiej". Był jednym z założycieli Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej, organizacji państwowej finansującej większość warszawskich teatrów. Wywieziony przez Niemców w czasie Powstania Warszawskiego zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym Neuengamme. Urodził się 21 czerwca 1897 roku.

1945 - Ukraińscy nacjonaliści z UPA zamordowali 17 Polaków oraz spalili 152 domy w Nowosielcach, w powiecie sanockim. Sygnałem do napadu na wieś było wysadzenie pobliskiej stacji kolejowej. Tablica upamiętniająca to wydarzenie wraz z nazwiskami osób pomordowanych znajduje się w nowosielskim kościele.

1947 - W Łodzi powstało Studio Małych Form Filmowych "Semafor". Pierwszy lalkowy film animowany, który opuścił Studio to "Za króla Krakusa" w reżyserii Zenona Wasilewskiego.

1947 - Urodził się Jeff Lynne, angielski gitarzysta, wokalista i producent muzyczny, założyciel zespołu Electric Light Orchestra, z którym w latach 1971-1986 odnosił sukcesy na całym świecie. Producent nagrań Paula McCartneya. Z Pettym, Orbisonem, Harrisonem oraz Bobem Dylanem współtworzył supergrupę Traveling Wilburys, z którą w latach 1988-1990 wydał dwie, cieszące się ogromną popularnością płyty.

1947 - Zmarł Han van Meegeren, holenderski malarz, który zyskał rozgłos jako fałszerz obrazów. W doskonały sposób podrabiał dzieła holenderskich mistrzów XVII wieku, zwłaszcza Jana Vermeera. Dzieła holenderskich mistrzów XVII wieku w sposób tak doskonały, że wybitni znawcy uznali je za oryginały. Urodził się 10 października 1889 roku.

1956 - Zmarła Maria Kotarba, kurierka polskiego ruchu oporu. Po aresztowaniu przez Niemców w 1943 została umieszczona w obozie zgłady w Auschwitz. Uznana za Sprawiedliwą Wśród Narodów Świata przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Jad Waszem w Jerozolimie, 18 września 2005 roku, za ryzykowanie życia na rzecz ratowania żydowskich więźniów w dwóch niemieckich obozach koncentracyjnych. Urodziła się 4 września 1907 roku.

1956 - Urodził się Jacek Wszoła, lekkoatleta, który specjalizował się w skoku wzwyż. Dwukrotny medalista igrzysk olimpijskich - w 1976 roku w Montrealu zdobył złoty medal, a w 1980 w Moskwie - srebrny. Po zdobyciu olimpijskiego złota był nazywany "cudownym dzieckiem Montrealu".

1963 - Karol Wojtyła został mianowany na arcybiskupa - metropolitę krakowskiego. Jeszcze w listopadzie władze PRL nie zgadzały się na kandydaturę Karola Wojtyły na urząd biskupa ordynariusza krakowskiego. 19 grudnia 1963 roku premier PRL Józef Cyrankiewicz w liście do prymasa Stefana Wyszyńskiego nie zgłosił zastrzeżeń, co do kandydatury Karola Wojtyły. Ingres odbył się w katedrze wawelskiej 8 marca 1964. 60 rocznica

1968 - Zmarł Trygve Lie, norweski polityk, w latach 1946-1952 - pierwszy Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych. Urodził się 16 lipca 1896 roku. 55 rocznica

1970 - Urodził się Marcin Koszałka, operator i reżyser filmowy, doktor habilitowany sztuk filmowych, absolwent i wykładowca Szkoły Filmowej imienia Krzysztofa Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego, członek Polskiej Akademii Filmowej i Europejskiej Akademii Filmowej. Jako reżyser filmu fabularnego Koszałka zadebiutował thrillerem "Czerwony pająk" w 2015 roku. Marcin Koszałka jest też jednym z najważniejszych współczesnych polskich autorów zdjęć filmowych.

1971 - Zmarł Zbigniew Burzyński, pilot i konstruktor balonów. Dwukrotnie zdobył Puchar Gordona Bennetta. Ustanowił rekord wysokości lotu balonem, osiągając blisko 11 tysięcy metrów. Wieloletni przewodniczący Komisji Balonowej w Warszawie, członek Międzynarodowej Komisji Balonowej w Paryżu. Urodził się 31 marca 1902 roku.

1975 - Urodził się Eldrick "Tiger” Woods, amerykański gracz w golfa. Jako 29-latek stał się posiadaczem dziewięciu najważniejszych zawodowych tytułów mistrzowskich. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli tej dyscypliny.

1977 - Królowa Elżbieta II przekazała premierowi Kanady swoje uprawnienia w tym państwie, między innymi wypowiadanie wojny, podpisywanie traktatów i mianowanie ambasadorów. Od tej pory jej obowiązki w Kanadzie miały charakter wyłącznie reprezentacyjny. Kanada jest monarchią konstytucyjną, z królem brytyjskim, jako głową państwa, członkiem Brytyjskiej Wspólnoty Narodów.

1978 - Franciszek Macharski został mianowany na arcybiskupa metropolitę krakowskiego. Mianował go swoim następcą na urzędzie arcybiskupa metropolity krakowskiego papież Jan Paweł II. Ingres do katedry na Wawelu odbył 28 stycznia 1979 roku. Od 2005 jest arcybiskupem seniorem archidiecezji krakowskiej. Franciszek Macharski urodził się 20 maja 1927 roku. 45 rocznica

1980 - Opuszczono banderę na parowcu SS "Sołdek", pierwszym polskim statku wybudowanym po wojnie. Od zwodowania w kwietniu 1948 roku "Sołdek” odbył 1478 rejsów morskich, przewiózł ponad 3,5 miliona ton towarów, zawijając do ponad 60 portów. Statek użyty został w filmie "Persona non grata”, w roli okrętu japońskiego, wiozącego w 1941 żydowskich uchodźców z Litwy i Polski przez Władywostok do Japonii.

1981 - W czasie stanu wojennego sąd skazał Andrzeja Słowika i Jerzego Kropiwnickiego na 4,5 roku pozbawienia wolności i cztery lata pozbawienia praw publicznych za zorganizowanie i przeprowadzenie akcji protestacyjnej w siedzibie Zarządu Regionu, a także wzywanie do powołania komitetów strajkowych i rozpoczęcia strajku powszechnego. W marcu 1982 roku Sąd Najwyższy zwiększył karę pozbawienia wolności do sześciu lat.

1985 - Na zdjęciach dostarczonych przez Voyagera 2 został odkryty Puk, jeden z księżyców Uranu. Siódma w kolejności od Słońca jest trzecią pod względem wielkości i czwartą pod względem masy planetą Układu Słonecznego. Uran ma 27 znanych księżyców.

1986 - Zmarł Jerzy Kwiatkowski, filolog, poeta, uczestnik Powstania Warszawskiego. Autor prac: "Klucze do wyobraźni", "U podstaw liryki Leopolda Staffa", "Świat poetycki Juliana Przybosia". Urodził się 3 czerwca 1927 roku.

1986 - W zderzeniu pociągu osobowego relacji Warszawa Gdańska - Nasielsk z pociągiem towarowym pod Modlinem zginęło sześć osób, a 10 zostało rannych. Przyczyną katastrofy było skierowanie na niewłaściwy tor pociągu towarowego.

1987 - Papież Jan Paweł II wydał encyklikę "Sollicitudo rei socialis". Dotyczyła ona między innymi przemian politycznych lat 80. XX wieku. Papież zwracał uwagę na procesy dekolonizacji, nędzę, konflikty, niedostateczne tempo rozwoju. Wskazywał na nierównowagę w rozwoju i zamożności poszczególnych społeczeństw - istnienie "trzeciego" i "czwartego świata".

1993 - W Jerozolimie podpisano porozumienie między Watykanem a Izraelem. Stolica Apostolska uznała de iure państwo Izrael. 30 rocznica

1995 - Zmarła Maria Kann, pisarka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży. Zadebiutowała w 1932 roku na łamach prasy harcerskiej. W czasie okupacji niemieckiej działaczka podziemia kulturalnego. Autorka powieści: "Pilot gotów”, "Góra Czterech Wiatrów”, "Owcze ścieżki”, "Baśń o srebrnorogim jeleniu”, "Błękitna planeta”. Autorka publikacji dokumentalnej "Na oczach świata" o walkach w getcie warszawskim z 1943, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata. Urodziła się 11 maja 1916 roku.

1998 - Zmarł Keisuke Kinoshita, japoński reżyser filmowy i telewizyjny. Miał w dorobku blisko 50 filmów, między innymi, "Carmen wraca do domu", "Dwadzieścia cztery źrenice”, "Człowiek zwany Dora-heita”, "Wieczna miłość”. Urodził się 5 grudnia 1912 roku. 25 rocznica

1999 - Zmarła w wieku 119 lat Sarah Knauss, amerykańska superstulatka. Od kwietnia 1998 przysługiwał jej tytuł najstarszej żyjącej osoby na świecie. Należy do niej rekord długości życia w Stanach Zjednoczonych. Urodziła się 24 września 1880 roku. Obecnie najstarszą osobą żyjącą jest Francuzka Lucile Randon, która urodziła się 11 lutego 1904 roku.

2000 - Zmarł Stanisław Broniewski, pseudonim "Orsza", naczelnik Szarych Szeregów, pułkownik Wojska Polskiego, działacz ruchu oporu, dowódca Akcji pod Arsenałem w 1943 roku. Był przewodniczącym Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, prezesem Rady Naczelnej Stowarzyszenia Szarych Szeregów. Odznaczony Orderem Orła Białego i Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Urodził się 29 grudnia 1915 roku.

2004 - Zmarł Angeles Artie Shaw, amerykański klarnecista jazzowy, lider swingujących big-bandów. Jego słynne nagranie tematu Cole'a Portera "Begin the Beguine" z 1938 roku zostało uznane za kanon gatunku. W połowie lat 50. XX wieku zakończył karierę muzyczną. W 2004 roku otrzymał honorową nagrodę Grammy za całokształt działalności artystycznej. Urodził się 23 maja 1910 roku.

2006 - Wykonano wyrok na byłym dyktatorze Iraku Saddamie Husajnie. Został skazany na powieszenie, za zbrodnie przeciwko ludzkości. Wyrok zapadł w pierwszym z toczących się przeciwko niemu procesów za zamordowanie 148 szyitów z wioski Dudżail w odwecie za zamach na jego życie w 1982 roku. Od sierpnia 2006 był też sądzony wraz sześcioma innymi osobami w drugim procesie, za ludobójstwo na Kurdach w latach 1987-88. Husajn rządził Irakiem przez 24 lata. Został obalony w 2003 roku, wskutek interwencji zbrojnej pod dowództwem Stanów Zjednoczonych. Urodził się 28 kwietnia 1937.

2006 - Baskijska organizacja terrorystyczna ETA przeprowadziła zamach na lotnisku w Madrycie. Zginęły dwie osoby, a około 50 zostało rannych.

2012 - Zmarła Rita Levi-Montalcini, włoska lekarka embriolog i neurolog, profesor Washington Uniwersity w Saint Louis, członek Papieskiej Akademii Nauk. Prowadziła badania dotyczące wzrostu komórek nerwowych. Za odkrycia o istotnym znaczeniu dla zrozumienia mechanizmów regulujących wzrost komórek i narządów zwierząt i ludzi otrzymała w 1986 roku, wspólnie ze Stanleyem Cohenem, Nagrodę Nobla. Urodziła się 22 kwietnia 1909.

2012 - Zmarł Mike Hopkins, nowozelandzki montażysta dźwięku. Laureat dwóch nagród Oscara, za najlepszy montaż dźwięku do filmów "Władca Pierścieni: Dwie wieże" w 2002 oraz "King Kong" w 2005. Urodził się 12 sierpnia 1959 roku.

2013 - 16 osób zginęło, a 27 zostało rannych w wyniku samobójczego zamachu bombowego na trolejbus w rosyjskim Wołgogradzie. Dzień wcześniej również w wyniku samobójczego ataku w mieście zginęło 18 osób, a około 50 zostało rannych. 10 rocznica

2014 - Zmarł Marian Jurczyk, polityk, samorządowiec, związkowiec, działacz opozycji antykomunistycznej. Był senatorem IV kadencji. W latach 1998- 2000 oraz 2002-2006 pełnił funkcję prezydenta Szczecina. Urodził się 16 października 1935 roku.

2014 - Rozebrano Pomnik Wdzięczności i Braterstwa Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego w Ciechocinku. Powstał w 1951 roku i miał kształt trójgraniastej iglicy z betonu wspartej na trójkątnym cokole ozdobionym przez trzy płaskorzeźby mające obrazować sojusz robotniczo-chłopski oraz braterstwo broni zilustrowane poprzez ukazanie postaci żołnierzy polskich i radzieckich trzymających się za ręce. Uchwałę o rozbiórce pomnika podjęła ciechocińska Rada Miejska.

2016 - Zmarł Longin Komołowski, polityk, minister pracy, poseł na Sejm RP, wicepremier, prezes Stowarzyszenia "Wspólnota Polska”. W sierpniu 1980 roku uczestniczył w strajku w Stoczni Szczecińskiej zakończonym zawarciem porozumienia z delegacją rządową. W stanie wojennym współorganizował podziemne struktury "Solidarności” w Szczecinie, organizował druk i kolportaż wydawnictw drugiego obiegu oraz ich przerzut do Szwecji. Urodził się 5 stycznia 1948 roku.

2017 - Zmarł Bill Lishman, kanadyjski wynalazca, artysta i pasjonat motolotniarstwa. Światową sławę uzyskał po tym jak w 1993 roku przy wykorzystaniu motolotni poprowadził stado gęsi kanadyjskich z Ontario do północnej Wirginii. Źródłem utrzymania Lishmana była sztuka. Tworzył głównie duże, stalowe rzeźby ludzi, zwierząt i materii nieożywionej. Projektował także meble. W 1971 stworzył wierną replikę lądownika, w którym załoga Apollo 11 wylądowała na księżycu. Urodził się w 1939 roku.

2018 - Zmarła Judith Rich Harris, amerykańska psycholog, autorka książki "Geny czy wychowanie", w której postawiła tezę, że za pewne cechy, takie jak skłonność do agresji, mogą odpowiadać geny, a nie modelowanie przez rodziców. Ponadto autorka przekonywała, że na osobowość człowieka mniejszy wpływ ma środowisko rodzinne niż rówieśnicze. W 2006 roku wydała kolejną książkę "Każdy inny. O naturze ludzi i niepowtarzalności człowieka" Jej prace wywołały kontrowersje wśród autorytetów w dziedzinie psychologii rozwojowej i społecznej, ale zostały docenione za oryginalność. Urodziła się 10 lutego 1938 roku. 5 rocznica

2019 - Zmarła Elizabeth McDonald Sellars, brytyjska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna. Debiutowała na teatralnej scenie w "Braciach Karamazow". W 1949 po raz pierwszy pojawiła się w filmie. W ciągu kariery wystąpiła w kilkunastu filmach brytyjskich, między innymi w horrorach wytwórni Hammer. Na przełomie lat 50. i 60. zagrała kilka znaczących ról w filmach hollywoodzkich, między innymi: "Desirée", "Bosonoga Contessa" i "55 dni w Pekinie". Urodziła się 6 maja 1921 roku.

2020 - Zmarł ksiądz Roman Dzwonkowski, pallotyn, profesor nauk społecznych, socjolog. Specjalizował się w historii Kościoła katolickiego w ZSRR oraz socjologii grup etnicznych. Był między innymi wykładowcą KUL, a także seminarium duchownego w Gródku Podolskim na Ukrainie. Urodził się 30 listopada 1930 roku.

2021 - Zmarł Jan Mayzel, aktor. W 1957 zadebiutował w filmie Leonarda Buczkowskiego "Deszczowy lipiec". Swojego głosu użyczał panu Biedronce w serialu animowanym "Pszczółka Maja". Rozpoznawalność zyskał dzięki roli Walentego w "Karierze Nikodema Dyzmy" i amatora kupna samochodu w "Zmiennikach". Brał udział w realizacjach Teatru Polskiego Radia w reżyserii Bronisława Dardzińskiego i Izabelli Cywińskiej. Urodził się 5 stycznia 1930 roku.

2022 - Zmarła Wiesława Orlewicz, śpiewaczka, pieśniarka, należała do zespołu Sava's Bar Trio, autorka słów i wykonawczyni słynnej piosenki "Laleczka", do muzyki Bronisława Kapera. Uczestniczka koncertów w cyklu "Spotkamy się za rok". W 2011 roku wydała album zawierający nagrania z lat 1959-1971. Urodziła się w 1934 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-04-20, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 20 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Wolnej Prasy, ogłoszony w 1991 roku z inicjatywy organizacji Reporterzy bez Granic. 20 kwietnia - Dzień Języka Chińskiego… » więcej 2024-04-19, godz. 02:11 Kartka z kalendarza 19 kwietnia - Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu i Powstania w Getcie Warszawskim. 19 kwietnia - Eswatini, czyli „kraj ludu Suazi” - państwo w południowej… » więcej 2024-04-18, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 18 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków, ustanowiony przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych i wpisany przez UNESCO… » więcej 2024-04-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 kwietnia - Światowy Dzień Chorych na Hemofilię, ustanowiony w 1989 roku przez Światową Federację Hemofilii. » więcej 2024-04-16, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 16 kwietnia - Święto Wojsk Inżynieryjnych - Dzień Sapera, obchodzony przez Wojsko Polskie, dla upamiętnienia sforsowania Odry i Nysy Łużyckiej przez wojska… » więcej 2024-04-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Kombatanta. 15 kwietnia - Światowy Dzień Trzeźwości. 15 kwietnia - Światowy Dzień Sztuki. » więcej 2024-04-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 kwietnia - Święto Chrztu Polski, święto państwowe, ustanowione przez Sejm 22 lutego 2019 roku. Prawdopodobnie 14 kwietnia 966 roku, w Wielką Sobotę… » więcej 2024-04-13, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 13 kwietnia - Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, ustanowiony przez Sejm 14 listopada 2007 roku. Jest obchodzony w rocznicę opublikowania przez Niemcy… » więcej 2024-04-12, godz. 00:16 Kartka z kalendarza 12 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Załogowych Lotów Kosmicznych, upamiętniający pierwszy lot człowieka w kosmos. Został zainicjowany przez Zgromadzenie… » więcej 2024-04-11, godz. 09:38 Kartka z kalendarza 11 kwietnia - Światowy Dzień Chorych na Chorobę Parkinsona, obchodzony od 1997 roku. Został ustanowiony przez Europejskie Stowarzyszenie Choroby Parkinsona… » więcej
1920212223
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »