801 - Rekonkwista: po rocznym oblężeniu król Akwitanii oraz przyszły król Franków i Święty Cesarz Rzymski Ludwik I Pobożny wyzwolił Barcelonę spod panowania muzułmańskiego. Barcelona została zajęta przez Maurów w 712 roku. Przez blisko 100 lat znajdowała się pod ich panowaniem, a kiedy wyzwolił ją Ludwik I Pobożny została stolicą Marchii Hiszpańskiej.
1233 - Toruń i Chełmno otrzymały prawa miejskie. Prawo lokacyjne wystawili: mistrz Zakonu Krzyżackiego Hermann von Salza oraz jego namiestnik w Prusach Herman von Balk. Regulacja ta dotyczyła nie tylko samych miast, ale spraw handlowych, celnych i stanowych na całej Ziemi Chełmińskiej. Dokument lokacyjny, podobnie jak inne miasta założone później przez Krzyżaków, był oparty na prawie magdeburskim. Pierwszy przywilej lokacyjny został spalony w pożarze, po raz drugi został wystawiony, jako Przywilej Chełmiński, w 1251 roku. 790. rocznica
1612 - 234 lata przed oficjalnym odkryciem Galileusz po raz pierwszy zaobserwował będącego w koniunkcji z Jowiszem Neptuna, uznając go jednak za gwiazdę. Z tego powodu nie jest uważany za oficjalnego odkrywcę Neptuna. Oficjalnie planeta została odkryta 23 września 1846 roku jednocześnie przez Francuza Urbaina Le Verrier i Anglika Johna Coucha Adamsa.
1688 - Na Hali Śrubitej w Beskidzie Żywieckim został schwytany hetman zbójnicki Marcin Portasz. Zbójnik i jego banda napadali i rabowali przede wszystkim dwory i folwarki szlacheckie pomiędzy Suchą Beskidzką, Makowem Podhalańskim a Żywcem. Miejscowe władze nie spieszyły się z pojmaniem rzezimieszków do czasu, gdy porwano i zamordowano, mimo wpłacenia okupu, jednego z tamtejszych urzędników. Marcin Portasz uciekł z zasadzki, ale wydała go matka jego dziewczyny. Został skazany na karę śmierci i tortury. Wyrok wykonano na początku 1689 roku. 335. rocznica
1720 - W Królewcu ukazało się ostatnie, 126., wydanie polskojęzycznego tygodnika "Poczta Królewiecka”. Był pismem typowo informacyjnym. Zamieszczał informacje o najważniejszych wydarzeniach politycznych, handlowych, przyrodniczych i innych z całego świata, a szczególnie z Polski i Niemiec. Redaktorem "Poczty Królewieckiej" był torunianin Jerzy Byszel, a współredaktorem Jerzy Rekuć, który był jednocześnie jej cenzorem. Tygodnik miał swoich korespondentów w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Gdańsku. Rozchodziła się głównie w Prusach. Nieznany jest nakład "Poczty Królewieckiej". Szacuje się, że wynosił około 300 egzemplarzy. Gazeta upadła z powodu kłopotów finansowych wydawcy.
1832 - Z inicjatywy przebywających na emigracji Joachima Lelewela i Józefa Zaliwskiego powstał komitet "Zemsta Ludu". Jego celem było przygotowanie i wywołanie kolejnego powstania na ziemiach polskich. W 1933 roku organizowały się grupy spiskowców, ale zamiary powstańcze zostały udaremnione. Sam Józef Zaliwski został aresztowany i osadzony w więzieniu.
1856 - Urodził się Thomas Woodrow Wilson, prezydent USA w latach 1913-1921. W orędziu do Kongresu z 8 stycznia 1918 roku przedstawił program pokojowy, znany, jako 14 punktów Wilsona. Jeden z nich dotyczył powstania niepodległej Polski. Za jego prezydentury zostały nawiązane stosunki dyplomatyczne Stanów Zjednoczonych z II Rzeczpospolitą. W 1919 Wilson został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla "za powołanie Ligi Narodów”. Zmarł 3 lutego 1924 roku.
1862 - Urodził się Maurycy Pius Rudzki, astronom, geofizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i dyrektor Obserwatorium Astronomicznego tej uczelni. Autor ponad 150 prac z geodezji, geologii i matematyki. Rozwinął teorię kul gazowych. Zmarł 20 lipca 1916 roku.
1863 - Zmarła Maryla Wereszczakówna, szlachcianka litewska, ukochana i muza Adama Mickiewicza. Ku jej czci w 1821 napisał "Świteziankę". Dla Maryli Wereszczakówny stworzył także utwór "Do M***". Jej postacią inspirował się poeta także we fragmentach "Ballad i Romansów" oraz "Dziadów". Urodziła się 24 grudnia 1799 roku. 160. rocznica
1865 - W Zawichoście urodził się Szymon Askenazy, historyk, dyplomata, profesor Uniwersytetu Lwowskiego. W swoich poglądach politycznych zbliżony do obozu legionowo-piłsudczykowskiego. Szymon Askenazy nigdy nie zapisał się do żadnej partii politycznej. Twórca lwowskiej szkoły historycznej nazywanej też szkołą Askenazego. Zmarł 22 czerwca 1935 roku.
1872 - Urodził się Pio Baroja y Nessi, jeden z największych współczesnych pisarzy hiszpańskich, pozostający pod wpływem Nietzschego i Schopenhauera. Napisał około 100 książek, między innymi 22-tomowy cykl "Pamiętniki człowieka czynu 1913-1935", którego bohater bierze udział we wszystkich wojnach Hiszpanii w XIX wieku, a także powieści: "Przygody Sylwestra Paradoksa" i "Jarmark głupców". Zmarł 30 października 1956 roku.
1877 - Urodził się Władysław Spasowski, filozof, pedagog i działacz oświatowy. Autor książek "Zasady samokształcenia" i "Wyzwolenie człowieka w świetle filozofii, socjologii pracy i wychowania ludzkości", które ówcześnie uchodziły za czołowe pozycje polskiej myśli marksistowskiej. Po wybuchu II wojny światowej starał się, wraz z synem, bezskutecznie o wyjazd do ZSRR. Zagrożony aresztowaniem przez gestapo popełnił samobójstwo 1 stycznia 1941 roku.
1880 - Urodził się Tytus Czyżewski, malarz, poeta, krytyk sztuki. Był współzałożycielem grupy "Formiści” oraz autorem sztuk "Osioł i słońce w metamorfozie”, "Wąż” i "Orfeusz i Eurydyka”. Zajmował się także sztukami plastycznymi: tworzył kompozycje polichromowe oraz portrety, malował martwe natury. Zmarł 5 maja 1945 roku.
1886 - Amerykanka Josephine Cochrane otrzymała patent na zmywarkę do naczyń. Pierwsza maszyna została zainstalowana w jej domu. Konstrukcja urządzeń była niemal identyczna ze współcześnie używanymi zmywarkami. Początkowo były napędzane ręcznie, a kolejne modele wyposażono w silnik parowy. Pierwsze egzemplarze zmywarki firma Cochrane produkowała na potrzeby znajomych i przyjaciół. Reklamowała także swój wynalazek w lokalnej prasie, dzięki czemu zainteresowały się nim restauracje i hotele.
1888 - Urodził się Friedrich Wilhelm Murnau, niemiecki reżyser filmowy. Jego technika filmowania była przełomowa jak na owe czasy. Wprowadził opcje kamery ruchomej, rezygnując przy tym z kamery statycznej oraz rozpowszechnił wykorzystanie zoomu. Jego najsłynniejszym filmem jest "Nosferatu - symfonia grozy", z 1922, z Maxem Schreckiem w roli głównej. Zginął w wypadku samochodowym 11 marca 1931 roku. 135. rocznica
1894 - Zmarł Henryk Rodakowski, malarz romantyczny, portrecista, twórca obrazów "Posłowie u Sobieskiego” i "Obrona Częstochowy”. Jako portrecista zdobył sławę europejską. Dwa jego dzieła: "Portret generała H. Dembińskiego” i "Portret matki” zostały nagrodzone złotymi medalami na międzynarodowych wystawach. Były to pierwsze tego typu wyróżnienia dla polskiego artysty. Urodził się 9 lipca 1823 roku.
1895 - W Paryżu, w Salonie Indien mieszczącym się w piwnicy Grand Cafe, odbył się pierwszy publiczny pokaz filmowy braci Augusta i Louisa Lumiere. Uczestniczyło w nim 35 osób. Przedstawiono 10 krótkich filmów, wśród nich obraz przedstawiający wyjście robotników z fabryki i pierwszy film fabularny "Polewacz poranny". Tam też, przy Bulwarze Kapucynów, powstało pierwsze stałe kino wyposażone w zbudowany przez braci kinematograf.
1895 - Niemiecki fizyk Wilhelm Röntgen opublikował pierwszy artykuł o odkryciu promieniowania rentgenowskiego. Za to odkrycie w 1901 roku został uhonorowany pierwszą Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki. Innymi tematami jego prac były krystalografia i fizyka płynów. W większości krajów promienie Roentgena nazywane są promieniami X lub promieniowaniem X, jednak w Polsce i Niemczech używa się terminu promieniowanie rentgenowskie.
1899 - Urodził się Eugeniusz Bodo, jeden z najwybitniejszych artystów polskiego kina przedwojennego, aktor, piosenkarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Znany z filmów: "Czy Lucyna to dziewczyna?", "Paweł i Gaweł" oraz jako wykonawca piosenek: "Ach, śpij kochanie", "Umówiłem się z nią na dziewiątą", "Już taki jestem zimny drań". Po II wojnie jego losy były nieznane. Dopiero w 1989 roku za pośrednictwem Czerwonego Krzyża rodzina odnalazła archiwalne zdjęcia i dokumenty poświadczające, że Eugeniusz Bodo zmarł w Kołtasie, radzieckim łagrze 7 października 1943 roku.
1904 - We Lwowie odbyła się prapremiera widowiska jasełkowego "Betlejem polskie" Lucjana Rydla. Było to przedstawienie o charakterze artystycznym, ale także patriotycznym. Drukiem "Betlejem polskie" ukazało się w 1906 roku. Ilustrował je Włodzimierz Tetmajer.
1907 - Urodził się Erich Mielke, polityk komunistyczny, szef NRD-owskiej służby bezpieczeństwa Stasi w latach 1957-1989. Pod jego rządami aparat bezpieczeństwa stale się rozrastał, stopniowo obejmując kontrolą wszystkie dziedziny życia społecznego. Inwigilacji poddany został cały naród, nie wyłączając członków rządzącej partii, a nawet osób zajmujących kierownicze funkcje w państwie. W tym celu utworzono specjalne tajne archiwum, któremu nadano kryptonim "Czerwony goździk”. Zmarł 21 maja 2000 roku.
1907 - Urodził się Roman Palester, kompozytor, autor utworów orkiestrowych, muzyki kameralnej, fortepianowej i wokalno-instrumentalnej. Autor muzyki do filmów. W latach 30. XX wieku jego utwory były nagradzane w konkursach międzynarodowych. Wojnę spędził w Warszawie, był więziony na Pawiaku. Po zakończeniu działań zbrojnych wyjechał do Krakowa, gdzie jego twórczość i praca była doceniona, zdobywał nagrody za uzdolnionych kompozytorów, był też uznanym pedagogiem. Kiedy na zjeździe kompozytorów i krytyków muzycznych zapadła decyzja o podporzadkowaniu twórczości wymogom realizmu socjalistycznego - wyjechał za granicę. W Polsce prezentowania jego kompozycji zakazano, usunięto też jego nazwisko z wszelkich publikacji. Zmarł 25 sierpnia 1989 roku w Paryżu.
1908 - Na Sycylii ponad 100 tysięcy osób zginęło w wyniku trzęsienia ziemi i wywołanego nim tsunami z falami dochodzącymi do 13 metrów. Kompletnie zniszczone zostały miasta: Mesyna, Reggio di Calabria i Palmi. Katastrofa miała miejsce w bardzo gęsto zaludnionym regionie, gdzie wiele budynków nie miało solidnych fundamentów. Wielka liczba ofiar wynikała również z faktu, że do zdarzenia doszło bardzo wcześnie rano, kiedy ludzie jeszcze spali. 115. rocznica
1912 - Urodził się Zygmunt Turkiewicz, malarz, grafik i rysownik tworzący w Wielkiej Brytanii. Podczas wojny obronnej 1939 roku dostał się niewoli radzieckiej, zwolniony w czasie amnestii wstąpił w szeregi Armii Andersa. Od 1943 służył w szeregach 2. Korpusu Polski, z którym walczył pod Monte Cassino. Po zakończeniu walk pozostał we Włoszech, a następnie przeniósł się do Londynu. Tworzył graffiti, gwasze, freski i kolaże. Wiele jego dzieł posiada cechy płaskorzeźb, a inne są ornamentowanymi gwaszami. Zygmunt Turkiewicz stworzył na własne potrzeby oryginalną technikę malarską, która uczyniła z niego indywidualność wśród polskich twórców działających na emigracji. Był stałym współpracownikiem paryskiej "Kultury”, dla której pisał felietony dotyczące malarstwa. Zginął w wypadku samochodowym 26 stycznia 1973 roku w Londynie.
1916 - Urodził się Gerard Labuda, historyk, mediewista, rektor Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w latach 1962-65, Specjalizował się w dziedzinie historii słowiańszczyzny zachodniej, w tym historii Pomorza i Kaszub. Był wiceprezesem PAN oraz prezesem Polskiej Akademii Umiejętności. Łącznie opublikował ponad dwa tysiące prac, w tym ponad 30 książek i kilkaset rozpraw i artykułów. Zmarł 1 października 2010 roku.
1918 - Powstańcy wielkopolscy zdobyli poznańską Cytadelę, wyzwolili Gniezno, Szamotuły i Wrześnię. Powstanie Wielkopolskie, które zaczęło się dzień wcześniej, 27 grudnia, trwało pół roku i zakończyło się zwycięstwem Polaków. 28 czerwca 1919 odbyła się oficjalna ceremonia podpisania traktatu wersalskiego, który uznał Wielkopolskę za terytorium Polski. Przyznano Polsce także miasta, których powstańcom nie udało się zdobyć: Leszno, Kępno, Rawicz i Zbąszyń. 105. rocznica
1922 - Urodził się Stan Lee, amerykański autor komiksów, pisarz, scenarzysta i producent filmowy. Współtworzył wiele postaci z komiksowego uniwersum Marvela, między innymi: Spider-Mana, Iron Mana, Hulka, Doktora Strange, Fantastyczną Czwórkę, Thora oraz X-Menów. Dzięki niemu Marvel Comics z niewielkiego lokalnego wydawcy zmieniła się w jednego z największych wydawców komiksowych na świecie. Zmarł 12 listopada 2018 roku.
1922 - Urodził się Józef Stanisław Ostoja-Kotkowski, malarz, rzeźbiarz, scenograf, fotografik, wykorzystujący w swej twórczości najnowsze zdobycze techniki. Autor płaskorzeźb, rzeźb, fresków i konstrukcji świetlnych w gmachach użyteczności publicznej w Melbourne, Adelajdzie, Perth i Canberze, pomników Tadeusza Kościuszki w Cooma i Ofiar Katynia w Adelajdzie. Twórca urządzeń wytwarzających muzykę w zetknięciu z ludzkim ciałem, zwanych "thereminami". W 2008 roku archiwum prac Józefa Ostoi-Kotkowskiego na University of Melbourne zostało wpisane do projektu UNESCO Memory of the World register for Australia. Zmarł 2 kwietnia 1994 roku w Australii.
1925 - Sejm przyjął ustawę o reformie rolnej, której ideą było zaspokojenie potrzeb małorolnych i bezrolnych chłopów, pod naciskiem ruchów ludowych coraz powszechniejszych w Polsce i Europie. Reforma zakładała parcelację ziemi należącej do państwa oraz zmniejszenie, za odszkodowaniem, majątków ziemskich liczących powyżej 150 hektarów lub 400 hektarów na kresach Wschodnich.
1925 - Zmarł Siergiej Jesienin, rosyjski poeta, którego twórczość inspirowana była folklorem ludowym i sztuką sakralną, przedstawiciel imażynizmu, autor poematów: "Przemienienie”, "Spowiedź chuligana”, zbiorów poezji: "Moja gwiazdo płoń”, "Moskwa karczemna”. Wielu poetów poświęciło pamięci Siergieja Jesienina swoje wiersze. Władysław Broniewski napisał utwór "Nocny gość”. Siergiej Jesienin urodził się 3 października 1895 roku.
1925 - Urodziła się Zuzanna Stromenger, biolog, specjalistka w zakresie zoologii, hydrologii i etologii, publicystka i tłumaczka, autorka kilkunastu książek i licznych tłumaczeń. Opublikowała blisko 300 artykułów o charakterze naukowym, popularyzatorskim, dydaktycznym i poradniczym. Napisała między innymi popularną książkę "Koty" o fizjologii i zachowaniach tych czworonogów. W trakcie II wojny światowej walczyła w Powstaniu Warszawskim, jako łączniczka AK. Zmarła 31 marca 2011 roku.
1927 - W Grabocinie w powiecie będzińskim urodził się Edward Babiuch, działacz komunistyczny, w latach 1970-1980 członek Biura Politycznego i sekretarz Komitetu Centralnego PZPR, premier PRL w 1980 roku. Jako bliski współpracownik Edwarda Gierka zmuszony do odejścia ze stanowisk państwowych i partyjnych. W październiku 1980 odwołany z KC, a w lipcu 1981 wykluczony z partii. W stanie wojennym wraz z innymi przywódcami z poprzedniej ekipy internowany. Zmarł 1 lutego 2021 roku w Warszawie.
1928 - W Krynicy założono Krynickie Towarzystwo Hokejowe. Zostało powołane przez lokalnych miłośników hokeja na lodzie. W 1931 roku na lodowiskach KTH odbyły się jednocześnie Mistrzostwa Świata i Europy. Polscy hokeiści zdobyli tytuł wicemistrzów Europy i zajęli czwarte miejsce w mistrzostwach świata. 95. rocznica
1930 - Urodził się Jerzy Krasuski, historyk, specjalizujący się w dziejach XIX i XX wieku, zwłaszcza historią Niemiec i stosunków polsko-niemieckich, uczeń profesora Kazimierza Piwarskiego. Wykładał na Uniwersytetach w Buffalo i Bonn. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 14 sierpnia 2009 roku.
1936 - We wsi Susiec koło Tomaszowa Lubelskiego, w katastrofie lecącego z Lwowa do Warszawy, należącego do PLL LOT, samolotu Lockheed L-10 Electra, zginęły trzy osoby, a trzy kolejne zostały ranne. Na pokładzie było 12 osób. Samolot wpadł w burzę śnieżną i w obszar oblodzenia. Rozbił się podczas próby awaryjnego lądowania.
1937 - Zmarł Maurice Ravel, jeden z najbardziej oryginalnych kompozytorów francuskich. W jego utworach słychać inspiracje muzyką hiszpańską i orientalną. Był autorem oper, baletów, koncertów fortepianowych i utworów orkiestrowych, między innymi słynnego "Bolero" i "Rapsodii hiszpańskiej" oraz "Szeherezady". Napisał 118 dzieł. Urodził się 7 marca 1875 roku.
1939 - W niemieckim obozie zagłady Sachsenhausen zmarł Stanisław Estreicher, historyk prawa, bibliograf, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w latach 1919-1921 jego rektor. Specjalizował się w historii prawa niemieckiego i polskiego, analizował też doktryny polityczne i prawne. Został aresztowany podczas Sonderaktion Krakau, był więziony w Krakowie oraz Wrocławiu a następnie w niemieckim obozie koncentracyjnym, gdzie zmarł. Stanisław Estreicher urodził się 26 listopada 1869 roku.
1940 - Urodził się Peter Göring, żołnierz wojsk granicznych NRD, raniony śmiertelnie 23 maja 1962 roku w wyniku strzelaniny z policjantami Berlina Zachodniego podczas udaremnienia próby ucieczki nieletniego z Berlina Wschodniego. W związku z okolicznościami śmierci Peter Göring zaliczany jest przez historyków niemieckich do ofiar śmiertelnych Muru Berlińskiego.
1942 - Na uchodźstwie w Bukareszcie zmarł profesor Wacław Makowski, prawnik, minister sprawiedliwości w kilku rządach II RP, poseł na Sejm z listy BBWR, marszałek Sejmu i wicemarszałek Senatu. 2 września 1939 roku przewodniczył ostatnim obradom Sejmu II RP. Był autorem wielu prac naukowych z zakresu prawa karnego i państwowego, współautorem kodeksu karnego z 1932 oraz konstytucji kwietniowej z 1935. Urodził się 2 listopada 1880 roku.
1942 - Urodził się Orest Lenczyk, trener piłkarski. Był selekcjonerem ponad 20 klubów, w tym kilkukrotnie Wisły Kraków, z którą zdobył mistrzostwo Polski w 1978 roku oraz Śląska Wrocław, z którym wygrał rozgrywki krajowe w 2012. Przez około 15 lat współpracował z Polskim Związkiem Piłki Nożnej. Od 2014 roku przebywa na trenerskiej emeryturze.
1944 - W nocy z 28 na 29 grudnia oddział UPA zamordował ponad 100 mieszkańcach wsi Łozowa koło Tarnopola. Upowcom towarzyszyły grupy rabusiów, które kradły mienie Polaków. Bandyci zamordowali także kilku Ukraińców. Rzeź przerwał nad ranem oddział wojska radzieckiego, który ostrzelał napastników. Zamordowanych pochowano 31 grudnia 1944 w zbiorowej mogile.
1945 - Urodził się George Zebrowski, amerykański pisarz science fiction, wydawca, krytyk literacki pochodzenia polskiego, laureat nagrody Campbella, autor cyklu powieści Uniwersum Star Treka. Jako krytyk wypowiada się często na temat literatury fantastycznej krajów Europy Środkowo-Wschodniej, recenzował między innymi twórczość Stanisława Lema. W 1996 roku Zebrowski i jego żona opublikowali artykuły "Barszcz" ("Polish Beet Soup") i "Uszka" ("Polish Dumplings") w książce kucharskiej Anne McCaffrey.
1946 - Polska została członkiem UNICEF - Funduszu Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom. Organizacja została utworzona przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych 11 grudnia 1946, by zapewnić żywność i opiekę zdrowotną dla dzieci i matek w krajach, które zostały zniszczone przez II wojnę światową. Polski lekarz Ludwik Rajchman jest uważany za założyciela UNICEF i był jego pierwszym prezesem od 1946 do 1950 roku.
1948 - Nad Trójkątem Bermudzkim zaginął bez śladu amerykański samolot pasażerski Douglas DC-3 z 32 osobami na pokładzie. Leciał z San Juan na Portoryko do Miami. Zaginął około 50 mil od lotniska. Trójkątem Bermudzkim nazwany jest obszar Atlantyku, w rejonie Bermudów. Przez fascynatów zjawisk paranormalnych uznawany jest za miejsce wielu niewyjaśnionych zaginięć statków, jachtów i samolotów. 75. rocznica
1948 - W warszawskim więzieniu mokotowskim został stracony Feliks Stroiński, skazany w tak zwanej sprawie kwatermistrzowskiej. W latach 1945-1947 pracował w Departamencie Kwaterunkowo-Budowlanym MON. Aresztowany w lutym 1948 i oskarżony wraz z Jerzym Brońskim, Stefanem Długołęckim i Janem Czeredysem o "zbrodnię sabotażu” i stworzenie monopolu prywatnych firm obsługujących dostawy dla wojska. Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie skazał oskarżonych, 3 listopada 1948, na karę śmierci. W 1996 roku Izba Wojskowa Sądu Najwyższego uchyliła orzeczenie, a Feliks Stroiński został uniewinniony. Dokładne miejsce jego pochówku jest nieznane. Grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Kwaterze "na Łączce". Feliks Stroiński urodził się 20 listopada 1899 roku. 75. rocznica
1951 - W wypadku kolejowym w Dębicy zginęło 11 osób, a 11 kolejnych zostało rannych. Na przesiadających się w pośpiechu podróżnych najechał pociąg towarowy, który na skutek błędu dyżurnego ruchu został wpuszczony na tor pomiędzy stojącymi składami pasażerskimi.
1954 - Zmarł Wincenty Lutosławski, filozof, działacz społeczny i narodowy, prekursor ruchów abstynenckich. W 1902 roku założył Eleuterię - organizację, której celem była pomoc w wyzwalaniu się od nałogów. W tym samym roku powołał organizację Eleusis, która miała przyczynić się do odrodzenia narodowego - między innymi poprzez pogłębione praktyki religijne i poczwórną wstrzemięźliwość: od alkoholu, hazardu, tytoniu i rozpusty. Urodził się 6 czerwca 1863 roku.
1954 - Urodził się Denzel Washington, amerykański aktor, producent, reżyser filmowy, uznawany za jednego z najpopularniejszych czarnoskórych aktorów amerykańskich. Zagrał w filmach: "Filadelfia”, "Malcolm X”, "Raport Pelikana”, "Stan oblężenia”, "Karmazynowy przypływ”, "Lot”, "Kandydat”. Za role w filmach "Chwała” i "Dzień próby” otrzymał nagrody Oscara.
1955 - Urodził się Liu Xiaobo, chiński pisarz i literaturoznawca, dysydent, profesor Beijing Normal University, za działalność na rzecz demokracji w Chinach wielokrotnie więziony. W 1989 roku brał udział w protestach na placu Tian’anmen, za co spędził dwa lata w areszcie. W 2009 roku za "uprawiania działalności wywrotowej i podżegania do obalenia ustroju państwowego” skazany na 11 lat więzienia. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2010 roku. Zmarł 13 lipca 2017 roku.
1956 - Urodził się Nigel Kennedy, skrzypek posługujący się punkowym wizerunkiem scenicznym, znany między innymi z brawurowego wykonania "Czterech pór roku” Antonio Vivaldiego. Często koncertuje w Krakowie, skąd pochodzi jego żona, kibicuje też tamtejszemu klubowi piłkarskiemu Cracovia. W 2014 został odznaczony Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".
1961 - Premiera filmu "Historia żółtej ciżemki" w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego. Główną rolę zagrał 11-letni Marek Kondrat. Był to jego aktorski debiut. Akcja filmu toczy się w drugiej połowie XV wieku w Krakowie. Bohaterem jest młody chłopiec, Wawrzek. W filmie występują także: Gustaw Holoubek, Beata Tyszkiewicz i Bogumił Kobiela.
1962 - Zmarł Kazimierz Świtalski, żołnierz Legionów Polskich, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, premier, marszałek Sejmu w latach 1930-1935, senator. Był uznawany za jednego z najzdolniejszych polityków w gronie zaufanych marszałka Piłsudskiego. Podczas II wojny światowej przebywał w niemieckiej niewoli, po wojnie od 1948 do 1956 roku więziony przez władze PRL za "faszyzację Polski". Urodził się 4 marca 1886 roku.
1963 - Podczas wiecu w Płocku Władysław Gomułka przedstawił wstępny projekt zamrożenia zbrojeń jądrowych i termojądrowych. Memorandum rządowe w tej sprawie wysłano w lutym 1964 roku do rządów USA, Kanady, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, RFN, ZSRR, Czechosłowacji i NRD. Blok wschodni poparł tę propozycję, jednak państwa NATO nie zgodziły się na jej akceptację. 60. rocznica
1966 - Urodził się Piotr Beczała, śpiewak, tenor liryczny, solista operowy o międzynarodowej sławie. W ciągu swojej kariery występował między innymi w: Metropolitan Opera, Covent Garden Theatre, San Francisco Opera, w operze w Hamburgu, wiedeńskiej i berlińskiej Staatsoper, Frankfurcie nad Menem, Monachium i w mediolańskiej La Scali. Kreował takie partie jak: Don Ottavia w "Don Giovannim" Wolfganga Amadeusa Mozarta, Księcia Mantui w "Rigoletcie" i Alfreda w "Traviacie" Giuseppe Verdiego. Dyskografia śpiewaka obejmuje dziesiątki albumów między innymi z dziełami Stanisława Moniuszki i Mieczysława Karłowicza.
1967 - W USA zmarł Józef Obrębski, etnolog, socjolog, uczeń Bronisława Malinowskiego. Był slawistą, prowadził między innymi badanie etnosocjologiczne w Macedonii i Bułgarii, później także na Polesiu. Podczas II wojny światowej dawał schronienie ukrywającym się Żydom. Pracował dla rządu na uchodźstwie, wykładał socjologię na tajnych seminariach Wolnej Wszechnicy Polskiej. Po wojnie pracował w Nowym Jorku, w Departamencie Powierniczym ONZ, zajmującym się krajami wyzwalającymi się z zależności kolonialnej. Urodził się 18 lutego 1905 roku.
1968 - Izraelscy komandosi, w odwecie za ostrzelanie dwa dni wcześniej samolotu linii lotniczych El Al na lotnisku w Atenach, wysadzili 13 samolotów pasażerskich na międzynarodowym lotnisku w Bejrucie. Arabscy terroryści podczas zamachu z 26 grudnia zabili jedną osobę, a dwie ranili. 55. rocznica
1969 - Urodził się Linus Torvalds, fiński programista. Jest twórcą jądra systemu operacyjnego Linux, który rozwija od 1991 roku, uwzględniając zmieniające się potrzeby użytkowników. Zwolennik ruchu Otwartego Oprogramowania, w opozycji do systemów zamkniętych, oferowanych przez korporacje teleinformatyczne. W 2000 otrzymał od Steve’a Jobsa propozycję pracy w Apple Inc, ale odmówił. W 2006 roku magazyn "Time" nazwał Linusa jednym z rewolucyjnych bohaterów minionych 60 lat.
1969 - Została odkryta Kometa Bennetta. Wcześniej była obserwowana w 363 roku naszej ery. Jej pojawienie wiązano wówczas z gromami, piorunami i trzęsieniami ziemi, miała również przepowiedzieć śmierć w bitwie z Persami rzymskiego cesarza Juliana Apostaty oraz spowodować spalenie biblioteki antiocheńskiej. Najbliżej Ziemi obiekt ten znalazł się 26 marca 1970 roku.
1972 - W Warszawie zmarł Zdzisław Stroński, historyk, polityk, działacz Związku Naprawy Rzeczpospolitej i Obozu Zjednoczenia Narodowego, trzykrotny poseł na Sejm II RP. Urodził się 24 października 1894 roku.
1972 - Kim Ir Sen objął nowo utworzone stanowisko prezydenta Korei Północnej.
1973 - W Paryżu wydano powieść "Archipelag GUŁag" Aleksandra Sołżenicyna. Trzytomowe dzieło rosyjskiego pisarza jest świadectwem zbrodniczej działalności systemu komunistycznego w ZSRR. Autor, wykorzystując swoje doświadczenia, pokazał rozwój więziennictwa radzieckiego, którego celem pierwotnym miała być "eliminacja wrogich klas społecznych”. W Związku Radzieckim książka wyszła oficjalnie dopiero w 1989 roku, wcześniej była dostępna w tak zwanym trzecim obiegu. Na Zachodzie wywołała duże poruszenie i osłabiła komunistyczne wpływy. 50. rocznica
1976 - Urodziła się Anna Kańtoch, pisarka nurtu fantasy, publikująca również pod pseudonimem Anneke. Pięciokrotnie była laureatką Nagrody imienia Janusza A. Zajdla. Otrzymała też nagrodę Europejskiego Stowarzyszenia Science Fiction dla najbardziej obiecującego młodego twórcy. W 2021 roku otrzymała Nagrodę Wielkiego Kalibru za powieść "Wiosna zaginionych".
1977 - Oddano do użytku Centralną Magistralę Kolejową, łączącą Zawiercie z Grodziskiem Mazowieckim.
1978 - Zmarł Władysław Nehrebecki, reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, autor komiksów i twórca filmów animowanych. Był projektodawcą, inicjatorem i głównym konsultant serialu "Bolek i Lolek", a także współautorem postaci głównych bohaterów. Zrealizował pierwszy polski pełnometrażowy film animowany "Wielka podróż Bolka i Lolka", jako scenarzysta, reżyser i scenograf. Był także pomysłodawcą i autorem wielu serii dla dzieci takich jak "Przygody Błękitnego Rycerzyka", "Profesor Filutek" czy "Porwanie Baltazara Gąbki". Był też jednym ze współzałożycieli Studia Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej. Urodził się 14 czerwca 1923 roku. 45. rocznica
1981 - Zakończył się najdłuższy w powojennym górnictwie strajk, podjęty przez załogę kopalni węgla "Piast" w Bieruniu po wprowadzeniu stanu wojennego. Do końca protestu 650 metrów pod ziemią wytrwało ponad tysiąc górników, którzy spędzili na dole dwa tygodnie. Choć były pogłoski o możliwej pacyfikacji strajku - nie doszło do siłowej interwencji. Po negocjacjach górnicy otrzymali gwarancje bezpieczeństwa i 28 grudnia zdecydowali się zakończyć protest i wyjechać na powierzchnię. Zatrzymano jednak 18 osób, które stanęły przed sądem za kierowanie strajkiem, ale w procesie zostały uniewinnione. Niemal wszystkich uczestników protestu zwolniono dyscyplinarnie z pracy.
1981 - Ambasador PRL w Japonii Zdzisław Rurarz wystąpił o azyl polityczny, w wyniku czego sąd wojskowy PRL skazał go zaocznie na karę śmierci.
1984 - Zmarł Sam Peckinpah, amerykański reżyser filmowy. Zasłynął, jako twórca oryginalnych, nasyconych brutalnością i przemocą filmów, między innymi: "Dajcie mi głowę Alfredo Garcii" czy "Patt Garret i Billy Kid". Urodził się 21 lutego 1925 roku.
1989 - Sejm przyjął dziesięć ustaw z tak zwanego planu Balcerowicza, dotyczących reform gospodarczo-ustrojowych. Miały one umożliwić transformację gospodarki sterowanej centralnie w rynkową. Na skutek planu nastąpiło obniżenie inflacji i deficytu budżetowego, przy jednoczesnym zwiększeniu się bezrobocia i pogorszeniu sytuacji materialnej biedniejszej części społeczeństwa.
1993 - Zmarł Ludwik Perski, reżyser filmowy, głównie dokumentów o tematyce kulturalnej w tym varsavianistycznych: "Opowieść zamkowa", "Za bramą wielkiej ciszy", "Warszawa", "Uśmiech ogrodu", "Plac Zamkowy nr 4". W latach 1945-1950 był redaktorem naczelnym Polskiej Kroniki Filmowej. Urodził się 21 października 1912 roku. 30. rocznica
2001 - Zmarł Arne Larsson, Szwed, pierwszy człowiek ze wszczepionym rozrusznikiem serca. Operację przeprowadzono 8 października 1958 roku. W ciągu 43 lat wszczepiono mu 21 rozruszników. Szwed przeżył lekarza, który przeprowadzał mu pierwszą operację oraz wynalazcę sztucznego rozrusznika serca. Urodził się 26 maja 1915 roku. 2004 - Zmarła Susan Sontag, amerykańska pisarka, eseistka, krytyczka społeczna i aktywistka praw człowieka. Jest zaliczana do grona twórców i teoretyków postmodernizmu. Autorka 17 powieści przetłumaczonych na ponad 30 języków. Urodziła się 16 stycznia 1933 roku.
2005 - Prezydent RP Lech Kaczyński powołał nową Radę Bezpieczeństwa Narodowego. Jest to organ doradczy Prezydenta, umiejscowiony w Konstytucji, który zajmuje się sprawami bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. Członków Rady powołuje prezydent. Obecnie w jej skład wchodzą: premier i niektórzy członkowie rządu, marszałkowie Sejmu i Senatu, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz szefowie partii politycznych.
2006 - Rozformowano istniejącą od 1965 roku 9. Flotyllę Obrony Wybrzeża w Helu. W jej skład wchodziły: zespoły okrętów trałowych i zwalczania okrętów podwodnych oraz lądowe jednostki przeciwlotnicze, przeciwchemiczne i inżynieryjne.
2007 - Zmarł śmiercią samobójczą Andrzej Siewierski, wokalista, gitarzysta, autor tekstów, producent muzyczny, współzałożyciel i lider grupy Azyl P. Skomponował muzykę i teksty do wielu słynnych piosenek, w tym "Mała Maggie”, "Oh Lila” i "Chyba umieram”. Urodził się 19 lipca 1964 roku.
2011 - W Pjongjangu odbyły się uroczystości pogrzebowe Kim Dzong Ila. Umiłowany Przywódca Korei Północnej zmarł 17 grudnia. Kim Dzong Il objął władze w 1994 roku, po śmierci ojca, Kim Ir Sena. Kiedy za panowania Kim Dzong Ila doszło w Korei Północnej do klęski głodu, przywódca zwrócił się o pomoc do ONZ i otrzymał wsparcie. Kim Dzong Il zgodził się na ograniczenie zbrojeń atomowych za pomoc żywnościową. Podczas swoich rządów zredukował kult własnej osoby pozostawiając kult Kim Ir Sena. Kim Dzong Il urodził się 16 lutego 1942 roku.
2012 - Zmarł Jon Finch, brytyjski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, który stał się znany ze swoich ról szekspirowskich, a także, jako Makbet w filmie Romana Polańskiego "Tragedia Makbeta" i jako Richard Blaney w Alfreda Hitchcocka "Szał". Otrzymał ofertę zagrania postaci Jamesa Bonda w "Żyj i pozwól umrzeć", ale odrzucił tę rolę, którą ostatecznie zagrał Roger Moore. Urodził się 2 marca 1941 roku.
2012 - Zmarła Jyoti Singh Pandey, indyjska kobieta zgwałcona i pobita brutalnie przez sześciu mężczyzn w Nowym Delhi. Studentka medycyny została zaatakowana w delhijskim autobusie kilkanaście dni wcześniej, kiedy wracała z kolegą z kina. Mężczyzna został pobity do nieprzytomności. Kierowca autobusu nie zareagował na gwałt, który trwał przez godzinę. Kobieta z ciężkimi obrażeniami trafiła do szpitala, gdzie zmarła. Na ulicach Nowego Delhi, wbrew zakazowi władz, odbyły się masowe protesty przeciwko przemocy mężczyzn wobec kobiet, a także niedostatecznej ochronie kobiet przed przestępczością. Jyoti Singh Pandey urodziła się w 1989 roku.
2014 - 162 osoby, wszyscy na pokładzie, zginęły w katastrofie na Morzu Jawajskim lecącego z Surabai do Singapuru Airbusa A320-216 należącego do linii Indonesia AirAsia. Śledztwo wykazało, że przyczyną tragicznego wypadku była usterka systemu kontroli steru. Analiza czarnych skrzynek wykazała, że piloci mieli problemy z systemem sterowania podczas lotu. Próbowali reagować na tę awarię, jednak ster kierunku zablokował się i samolot spadł do Morza Jawajskiego.
2015 - Zmarł Lemmy Kilmister, angielski wokalista, autor tekstów i basista rockowych formacji Hawkwind, Motörhead oraz The Head Cat. W 2009 roku został sklasyfikowany na 22. miejscu listy 50 najlepszych heavymetalowych frontmanów wszech czasów według wytwórni muzycznej Roadrunner Records. Urodził się 24 grudnia 1945 roku.
2016 - Zmarła Debbie Reynolds, amerykańska aktorka, piosenkarka, scenarzystka i tancerka. Zagrała między innymi w filmach "Deszczowa piosenka" i "Bodyguard”. W 2015 roku została uhonorowana nagrodą za działalność humanitarną. Urodziła się 1 kwietnia 1932 roku.
2016 - Zmarł Jan Szymborski, duchowny katolicki, prałat, od 1999 roku egzorcysta archidiecezji warszawskiej. W latach 1996-2003 na mocy indultu kardynała Józefa Glempa był pierwszym stołecznym duszpasterzem wiernych preferujących mszę w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego. Święcenia kapłańskie przyjął 17 grudnia 1950 w Warszawie z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego. Urodził się 13 sierpnia 1922 roku.
2016 - Pięć osób zginęło, a 52 zostały ranne w wyniku uderzenia pociągu towarowego w autobus stojący na przejeździe kolejowym w dzielnicy Dżabal al-Dżallud w Tunisie. W wyniku uderzenia pociągu autokar został przesunięty na odległość 100 metrów. Według Ministra Transportu Tunezji przyczyną katastrofy mogła być kradzież miedzianych elementów drągów rogatkowych.
2016 - Zmarł Tadeusz Olechnowicz, kapitan żeglugi wielkiej i żeglarz, ostatni komendant "Daru Pomorza", współtwórca i pierwszy komendant "Daru Młodzieży", w międzynarodowym świecie żeglarskim zwany "Big Ted". Był związany z Akademią Morską w Gdyni, przemianowaną w 2018 roku na Uniwersytet Morski. Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski - Polonia Restituta. Urodził się 20 sierpnia 1936 roku.
2017 - Zmarł Stanisław Terlecki, piłkarz grający na pozycji napastnika i pomocnika. W reprezentacji Polski wystąpił 29 razy, zdobywając siedem goli. Uważany za osobę bezkompromisową zarówno na boisku, jak i poza nim, co utrudniło mu karierę, a w latach 80. XX wieku ostatecznie ją złamało. Nigdy nie zagrał w Mistrzostwach Świata. Przed Mundialem w Argentynie został kontuzjowany, a dwa lata później został odsunięty od kadry po słynnej aferze na Okęciu, w której wstawił się za Józefem Młynarczykiem. Do reprezentacji już nie nigdy wrócił. Urodził się 13 listopada 1955 roku.
2017 - Zmarł Piotr Maria Boroń, działacz niepodległościowy, związkowy i społeczny. Propagator historii I i II wojny światowej. Wicedyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie w latach 2001-2008. Od lat 70. współpracownik działającego w konspiracji Oddziału Krakowskiego Związku Legionistów Polskich, działacz kierownictwa Akcji na Rzecz Niepodległości, Komitetu Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego w Krakowie, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela i Instytutu Katyńskiego. Internowany w stanie wojennym. Po uwolnieniu działał w tajnych strukturach opozycji. Współzałożyciel Towarzystwa imienia Józefa Piłsudskiego i jego wieloletni prezes. Urodził się 6 sierpnia 1955 roku.
2018 - Zmarł Amos Oz, jeden z najwybitniejszych współczesnych pisarzy izraelskich, laureat Literackiej Nagrody Izraela, wielokrotnie wymieniany jako kandydat do Nagrody Nobla. Do najbardziej znanych jego powieści należą: "Przygoda w Jerozolimie" i "Opowieści o miłości i mroku", a także - "Mój Anioł", "Czarna skrzynka", "Poznać kobietę", "Sceny z życia wiejskiego". Jego pozycję w świecie literatury ugruntowały książki "Dotknij wiatru, dotknij wody", "Rymy życia i śmierci" oraz "Wśród swoich". Amos Oz zajmował się także działalnością na rzecz pokoju między Izraelczykami a Palestyńczykami, a w 1977 roku założył ruch Szalom Achszaw - Pokój Teraz. Urodził się 4 maja 1939 roku. 5. rocznica
2020 - Zmarł Fu Cong, chiński pianista, laureat III nagrody V Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina w Warszawie w 1955 roku. Podczas konkursu w prasie polskiej wymieniany był, jako Fu Tsung. Współpracował z Yehudim Menuhinem i Danielem Barenboimem. W jego repertuarze znajdowały się utwory Fryderyka Chopina, Wolfganga Amadeusa Mozarta, Franza Schuberta, Johanna Sebastiana Bacha i Ludwiga van Beethovena. Nagrał kilkadziesiąt płyt dla różnych wytwórni muzycznych. Zasiadał w jury wielu konkursów muzycznych, między innymi Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina. Urodził się 10 marca 1934 roku.
2020 - Zmarł Włodzimierz Zatorski, benedyktyn, w latach 2005-2009 przeor Klasztoru Benedyktynów w Tyńcu, twórca i wieloletni dyrektor Wydawnictwa Benedyktynów TYNIEC, publicysta, autor książek o tematyce religijnej, więzień polityczny w latach 1975-1976, został zatrzymany przez czechosłowacką milicję podczas próby przeniesienia przez granicę polskich wydawnictw emigracyjnych: dzieł generała Władysława Andersa, Witolda Gombrowicza, Czesława Miłosza i Aleksandra Sołżenicyna. W 2012 roku uhonorowany Krzyżem Wolności i Solidarności. Urodził się 27 czerwca 1953 roku.
2020 - W Tsentsen-Uul w Mongolii zanotowano najwyższe ciśnienie atmosferyczne w historii pomiarów na świecie - 1094,3 hektoPaskali.
2022 - Zmarł Arata Isozaki, japoński architekt i urbanista, laureat Nagrody Pritzkera w 2019 roku. Jury określiło go, jako "wszechstronnego, wpływowego i prawdziwie międzynarodowego architekta”. Nagroda jest znana na całym świecie, jako wyraz najwyższego uznania za osiągnięcia w dziedzinie architektury. Zaprojektował między innymi: Narodowe Muzeum Sztuki w Osace i Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej w Krakowie. Urodził się 23 lipca 1931 roku. 1. rocznica
