Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-12-22, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

22 grudnia 1216 - W Rzymie papież Honoriusz III wydał bullę zatwierdzającą zakon dominikanów. Katolicki zakon męski został założony przez świętego Dominika Guzmána "szczególnie dla kaznodziejstwa i zbawiania dusz”. Według księgi "Vitae fratrum", opracowanej przez Gerarda de Frachet, a opisującej życie pierwszego pokolenia Dominikanów, spisanej jeszcze za ich życia, zakon został "założony przede wszystkim dla zwalczania herezji i schizmy”. Stąd papież Grzegorz IX powierzył mu Urząd Inkwizycji. Zakon dał Kościołowi czterech papieży, 68 kardynałów, 13 patriarchów, 242 arcybiskupów i 1201 biskupów oraz 54 świętych i 246 błogosławionych.
1788 - Zmarł Percivall Pott, angielski chirurg ortopeda, opisał szereg jednostek chorobowych, między innymi gruźlicę kręgosłupa, zwaną chorobą Potta. Przyczynił się do rozwoju nauki o epidemiologii. Urodził się 6 stycznia 1714 roku. 235 rocznica

1823 - Urodził się Jean Henri Fabre, francuski humanista, przyrodnik, zajmujący się zwłaszcza entomologią, pisarz i poeta, nauczyciel szkolny i pedagog, uznawany za twórcę etologii oraz prekursora ekologii. Autor podręczników szkolnych i książek przyrodniczych w tym dziesięciotomowego dzieła „Studia nad instynktem i zwyczajami owadów”. Zmarł 11 października 1915 roku. 200 rocznica

1808 - W Wiedniu odbyło się prawykonanie "V symfonii" Ludwiga van Beethovena pod dyrekcją kompozytora. Jest to jeden z najsłynniejszych i najczęściej wykonywanych utworów muzyki poważnej. Powstawała bardzo długo, w latach 1804-1808. Symfonia, a przede wszystkim otwierający ją motyw, jest powszechnie znana i często występuje w kulturze popularnej, bywa między innymi wykorzystywana, jako dźwięk dzwonka w telefonach komórkowych czy podkład muzyczny w reklamach. Podczas II wojny światowej Brytyjczycy i Amerykanie uczynili jeden z motywów utworu symbolem zwycięstwa. 215 rocznica

1811 - W Warszawie urodził się Zenon Świętosławski, działacz polityczny, żołnierz Powstania Listopadowego, współtwórca Gromad Ludu Polskiego. Zmarł 6 grudnia 1875 roku.

1840 - Adam Mickiewicz rozpoczął wykłady w College de France w Paryżu. Objął katedrę języków słowiańskich, gdzie wygłosił tak zwane prelekcje paryskie dotyczące między innymi literatury słowiańskiej. Mówił też o historii filozofii, języka, religii czy historii politycznej. Na jego wykłady uczęszczało wielu znanych twórców, działaczy i myślicieli, w tym George Sand.

1849 - Stojący przed plutonem egzekucyjnym Fiodor Dostojewski i inni członkowie Koła Pietraszewskiego zostali w ostatniej chwili ułaskawieni przez cara Mikołaja I Romanowa. Koło było dyskusyjną grupą literacką młodych intelektualistów rosyjskich, którzy domagali się reform w kraju. Car obawiając się rewolucji uznał Koło za organizację rewolucyjną, zlikwidował je i nakazał uwięzić jego członków. Komisja sądu wojskowego skazała intelektualistów na karę śmierci, w ostatniej chwili jednak wyrok nadzwyczajnie złagodzono.

1853 - Urodził się Edward Reszke, śpiewak operowy. Występował na wielkich europejskich scenach, w: Paryżu, Turynie, Mediolanie, Londynie, a także w Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Zasłynął, jako wykonawca partii wagnerowskich oraz, jako Mefisto w "Fauście" Gounoda. W 1907 osiadł w Londynie, gdzie założył szkołę śpiewu, którą następnie przeniósł do Warszawy. Zmarł 25 maja 1917 roku. 170 rocznica

1856 - Urodził się Frank Billings Kellogg, amerykański polityk, dyplomata, sekretarz stanu. Jest twórcą paktu paryskiego, w którym określa się agresję wojenną, jako sprzeczną z prawem międzynarodowym. Właśnie za to osiągnięcie został laureatem pokojowej nagrody Nobla za rok 1929. W latach 1930-1935 zasiadał w Stałym Trybunale Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze. Zmarł 21 grudnia 1937 roku.

1857 - Lampy gazowe oświetliły po raz pierwszy Rynek Główny w Krakowie. Wkrótce zapłonęły także na głównych ulicach Kazimierza, Stradomia, Starego Miasta i na ulicy Lubicz. W 1864 roku gaz zaczęto dostarczać także na drugą stronę Wisły - do Podgórza. Wcześniej ulice miasta oświetlały lampy na olej rzepakowy i naftowe.

1858 - Urodził się Giacomo Puccini, włoski kompozytor, o światowej sławie, autor licznych oper, jak "Cyganeria", "Toska" i "Madame Butterfly", które do dziś należą do głównych pozycji repertuaru niemal wszystkich scen operowych świata. Jego twórczość łączy w sobie tradycje muzyki włoskiej i zdobycze opery niemieckiej. Zmarł 29 listopada 1924 roku. 165 rocznica

1861 - Urodził się Zenon Przesmycki, pseudonim "Miriam", krytyk literacki, poeta, tłumacz, redaktor "Chimery", propagator symbolizmu, odkrywca, wydawca i komentator dzieł Cypriana Kamila Norwida. W dwudziestoleciu międzywojennym był ministrem kultury i sztuki w rządach Ignacego Jana Paderewskiego oraz Leopolda Skulskiego, a także prezesem Polskiego Towarzystwa Ochrony Prawa Autorskiego. Zmarł 17 października 1944 roku.

1864 - Urodził się Bohdan Dyakowski, biolog i popularyzator wiedzy biologicznej, autor prac: "Tatry”, "Nasz las i jego mieszkańcy”, ”Z naszej przyrody”, "Z puszczy Białowieskiej”. Był jednym z założycieli Ligi Ochrony Przyrody. Zmarł 9 grudnia 1940 roku.

1867 - Zmarł Théodore Rousseau, francuski malarz i grafik, wybitny pejzażysta. Jego twórczość ukształtowała się pod wpływem holenderskich pejzażystów XVII wieku. Malował nastrojowe, romantyczne krajobrazy. Jego styl jest uznawany za zapowiedź impresjonizmu. Autor prac: "Dęby w Apremont", "Aleja kasztanowa", "Dolina w górach Owernii”. Urodził się 15 kwietnia 1812 roku.

1867 - Urodził się Joseph Maria Olbrich, austriacki architekt, w 1897 roku - współzałożyciel stowarzyszenia Secesja Wiedeńska, dla którego zaprojektował siedzibę, będącą jednym z symboli nowego nurtu w sztuce. Autor budynków na pierwszą wystawę kolonii artystycznej Darmstädter Künstlerkolonie, zorganizowaną w 1901 w Darmstadt. Zmarł 8 sierpnia 1908 roku.

1872 - Urodził się Zdzisław Krygowski, matematyk, profesor Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Poznańskiego, inicjator badań kryptologicznych nad Enigmą. Opublikował około 30 prac o funkcjach eliptycznych i hipereliptycznych i ich całkach, w czasopismach polskich i francuskich. Zmarł 10 sierpnia 1955 roku.

1880 - Zmarła George Eliot, angielska pisarka, należąca do czołowych twórców epoki wiktoriańskiej, opisująca angielską prowincję, problemy emancypacji kobiet. Autorka powieści: "Adam Bede”, "Młyn nad Flossą”, "Daniel Deronda”. Urodziła się 22 listopada 1819 roku.

1882 - W domu przyjaciela Thomasa Alvy Edisona w Nowym Jorku zapłonęły pierwsze elektryczne lampki na choince. Pomysł przyjął się dopiero po kilku latach, ponieważ cena lampek była za wysoka. Na masową skalę są produkowane od 1890 roku. Początkowo zdobyły popularność jedynie w Stanach Zjednoczonych.

1887 - Urodził się Srinivasa Aiyangar Ramanujan, hinduski matematyk, samouk. Jego spuścizna matematyczna to około czterech tysięcy wzorów. Jego funkcje modularne, a zwłaszcza tak zwana funkcja Ramanujana, są wykorzystywane w teorii superstrun, a niektórych z jego liczbowych zależności, będących najczęściej zaczątkiem nowych teorii, nikt dotąd nie jest w stanie udowodnić. Zmarł 26 kwietnia 1920 roku.


1903 - Urodził się Zbigniew Grabowski, pisarz, krytyk literacki, tłumacz, publicysta. Drukował w: "Bluszczu”, "Gazecie Literackiej”, "Myśli Narodowej”, "Kurierze Porannym”. Wydał: "Gawędy o Wielkiej Brytanii”, "Walter Pater. Życie, dzieła, styl”, "Przyszłość Polski”. Był też jednym ze współautorów dzieła zbiorowego "Straty kultury polskiej 1939-1944", zawierającego szkice wspomnieniowo-biograficzne o polskich twórcach zmarłych w czasie wojny. Po wojnie pozostał na emigracji. W PRL informacje na temat Zbigniewa Grabowskiego podlegały cenzurze. Jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób z całkowitym zakazem publikacji. Zmarł 6 marca 1974 roku. 120 rocznica

1903 - Urodził się Hadan Keffer Hartline, amerykański lekarz, fizjolog i biochemik. W 1967 roku otrzymał Nagrodę Nobla za odkrycie podstawowych procesów chemicznych i fizjologicznych, zachodzących w oku i mózgu podczas procesu patrzenia. Zmarł 17 marca 1983 roku. 135 rocznica

1905 - Urodził się Kenneth Rexroth, amerykański poeta, tłumacz, krytyk literacki i malarz. W latach 50. był związany z ugrupowaniem beatników, działającym przeciwko tradycyjnej obyczajowości mieszczańskiej. W zbiorze wierszy "In Defense of the Earth" dążył do podważenia instytucji społecznych i unormowanego trybu życia. Tworzył również sztuki teatralne oraz prace krytyczne. Zmarł 6 czerwca 1982 roku.

1906 - W Łodzi rozpoczął się tak zwany lokaut łódzki. Po proteście robotniczym przeciwko zwolnieniu z pracy 98 pracowników, Ignacy Poznański zamknął swoją fabrykę, a sześciu najważniejszych łódzkich przemysłowców poszło za jego przykładem. Przez ponad trzy miesiące bez pracy pozostawało ponad 25 tysięcy robotników.

1907 - Urodziła się Peggy Ashcroft, brytyjska aktorka teatralna i filmowa. W teatrze grała role dramatyczne, głównie szekspirowskie. Wystąpiła w filmach: "Dylemat serca”, "Ta przeklęta nadzieja”, "Historia zakonnicy”. Za rolę w obrazie "Podróż do Indii” została wyróżniona Oscarem w 1985 roku. Zmarła 14 czerwca 1991 roku.

1908 - Urodził się Max Bill, szwajcarski rzeźbiarz, architekt i projektant. Tworzył głównie ażurowe konstrukcje z metalowych prętów, oparte o matematyczne wyliczenia. Jednym z jego bardziej znanych projektów jest "Stołek Ulmera” z 1954 roku - krzesło, które może być także używane, jako element szafki lub stół. Zmarł 9 grudnia 1994 roku. 115 rocznica

1912 - W Zabrzu otwarto pierwsze kino na Górnym Śląsku - "Kino Lichtspielhaus". Po 1945 roku nosiło nazwę "Wolność", obecnie - "Roma". Obecnie jest to najstarsze kino na Śląsku.

1913 - Urodził się Józef Rzepka, żołnierz Armii Krajowej, podczas II wojny światowej partyzant w rejonie Rzeszowa, jeden z dowódców oddziałów podziemia antykomunistycznego i niepodległościowego. Jesienią 1945 ujawnił się i podjął, przerwane przed wojną, studia prawnicze. Działał w tworzących się strukturach Zrzeszenia „WiN”. Organizował siatki wywiadu, przygotowywał raporty o życiu politycznym i nastrojach społecznych w kraju. Został aresztowany w 1950 roku i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 roku w więzieniu na Mokotowie. We wrześniu 1992 wyrok skazujący Józefa Rzepkę unieważniono. Postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z czerwca 2007 "za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej” Jan Rzepka został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. 110 rocznica

1917 - I wojna światowa: Początek rokowań pokojowych w Brześciu Litewskim między Rosją Sowiecką a Niemcami, Austro-Węgrami, Turcją i Bułgarią. Rozmowy zakończyły się 3 marca 1918 roku, podpisaniem traktatu brzeskiego, który oznaczał wycofanie się Rosji z I wojny światowej. Dokument wyznaczał nowe granice państwa - pozbawiał je Królestwa Polskiego, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii, na Zakaukaziu traciło Kars, Batumi i Ardahan na rzecz Turcji. Rosja musiała też zdemobilizować swoją armię. Zakończenie w listopadzie 1918 roku I wojny światowej, w której Niemcy i Austro-Węgry uznały się za pokonane, przekreśliło ustalenia traktatu brzeskiego.

1917 - Zmarła Franciszka Ksawera Cabrini, tercjarka franciszkańska, zakonnica, pierwsza obywatelka amerykańska kanonizowana przez Kościół w 1946 roku. W 1880 roku założyła zakon Sióstr Świętego Serca, który miał szerzyć oświatę wśród dzieci z biednych domów. Od 1889 w USA opiekowała się imigrantami. Ona i jej siostry założyły wiele instytucji pomocowych, takich jak domy dziecka, szkoły i darmowe szpitale dla biednych. W procesie kanonizacyjnym ujawniono cztery cudowne uzdrowienia chorych. W 1950 roku papież Pius XII ogłosił ją patronką emigrantów. Urodziła się 15 lipca 1950 roku.

1920 - W Königs Wusterhausen w Brandenburgii rozpoczęła nadawanie pierwsza niemiecka stacja radiowa.

1920 - Urodził się Dawid Fajnhauz, polski historyk żydowskiego pochodzenia, absolwent i pracownik Uniwersytetu Wileńskiego. W 1959 został aresztowany i oskarżony o polski nacjonalizm następnie repatriowany do Polski. W latach 1960-1969 był pracownikiem Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. W 1969 został zmuszony opuścić Polskę. Na emigracji współpracował z pismem "Teki Historyczne". Autor publikacji "Ruch konspiracyjny na Litwie i Białorusi: 1846-1848" z 1965 roku; Lithuanians in the USA. Aspects of Etnic Identity" z 1991 roku oraz "1863 Litwa i Białoruś" z 1999 roku. Zmarł 12 lipca 2004 w Chicago.

1922 - Urodził się Andrzej Tymowski, socjolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Był pracownikiem Ośrodka Badań nad Tradycją Antyczną w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej UW, a także dyrektorem Programów Międzynarodowych. Kapral podchorąży Armii Krajowej, walczył w batalionie "Parasol" podczas Powstania Warszawskiego. W sierpniu 1980 roku był w grupie ekspertów, którzy wsparli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy na Pomorzu. Zmarł 15 października 2002 roku.

1923 - Zmarł Georg Johann von Luger - austriacki konstruktor broni, autor patentu słynnego pistoletu P08 Prabellum, nazywanego także Luger od nazwiska konstruktora. Od 1908 do 1942 roku ta broń była podstawowym wyposażeniem armii niemieckiej, a po wybuchu II wojny światowej chętnie posługiwali się nią także Polacy, żołnierze AK i uczestnicy konspiracji niepodległościowej - zdobywając ją od wroga. Georg Luger urodził się 6 marca 1849 roku. 100 rocznica

1924 - W Ziębicach (wówczas Münsterbergu) na Dolnym Śląsku został aresztowany seryjny morderca i kanibal Karl Denke. Tego samego dnia popełnił samobójstwo w policyjnym areszcie. Denke zwabiał do swojego domu włóczęgów, żebraków i prostytutki, aby później ich zabić i przerobić na peklowane mięso, którym handlował na targu we Wrocławiu. Szacuje się, że zamordował ponad 40 osób.

1936 - Zmarł Nikołaj Ostrowski, radziecki pisarz, działacz ruchu robotniczego. Dwie powieści: "Jak hartowała się stal" i "Zrodzeni z burzy" podyktował swojej opiekunce, ponieważ z powodu obrażeń odniesionych w 1920 roku podczas bitwy pod Lwowem stracił wzrok. Pisarz był bardzo popularny w okresie komunizmu. Urodził się 29 września 1904 roku.

1939 - Prezydent Warszawy Stefan Starzyński został rozstrzelany przez gestapo. Jest to prawdopodobna data śmierci, IPN ustalił, bowiem, że do zamordowania prezydenta Warszawy doszło między 21 a 23 grudnia. Nie jest znane też miejsce egzekucji. Miało do niej dojść w Warszawie lub jej okolicy. Symboliczny grób Stefana Starzyńskiego znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim.

1939 - Na dworcu kolejowym w Genthin w zderzeniu dwóch pociągów zginęło 196 osób. Tego samego dnia na linii Bodenseegürtelbahn, między Markdorf a Kluftern, pociąg towarowy zderzył się z pasażerskim, w wyniku, czego zginęło 101 osób. Był to najtragiczniejszy dzień w historii niemieckich kolei.

1940 - Bitwa o Anglię: prawie 700 osób zginęło, a ponad 2300 zostały ranne, podczas dwóch nocnych nalotów Luftwaffe na Manchester.

1942 - Atak grupy "Iskra" Żydowskiej Organizacji Bojowej na niemiecką kawiarnię "Cyganeria" w Krakowie. Do lokalu wrzucono granaty. Zginęło 11 Niemców, a 13 zostało rannych. Równocześnie inna grupa bojowców obrzuciła granatami kawiarnię "Bisanz", jednak nie wyrządziły one żadnej szkody. Podczas tej samej akcji na miejscu przysięgi Tadeusza Kościuszki złożono wieniec z napisem "Na coś przysięgał, my wykonamy", a na mostach rozwieszono polskie flagi.

1943 - Urodził się Paul Wolfowitz, amerykański polityk, wiceminister obrony USA. Był jednym z głównych architektów wojny w Iraku. Jest gorącym zwolennikiem proizraelskiego nastawienia polityki USA. Od 1 czerwca 2005 prezes Banku Światowego. 17 maja 2007 podał się do dymisji po tym jak komisja etyki banku uznała, że Wolfowitz postąpił nieetycznie przyznając awans i podwyżkę swojej przyjaciółce. 80 rocznica

1944 - 82 Polaków zostało zamordowanych przez oddział UPA w Toustobabach na Wołyniu. Do mordu doszło na terenach zajętych przez Armię Radziecką. W zbrodni uczestniczyła także część ukraińskiej ludności wsi. Atak UPA na Toustobaby był częścią większej akcji - w tym samym czasie zaatakowano pobliskie wsie Zawadówka i Korżowa, gdzie zabito ponad 60 Polaków.

1947 - W Krakowie przed Najwyższym Trybunałem Narodowym zakończył się tak zwany pierwszy proces oświęcimski. Trwał od 24 listopada. Na ławie oskarżonych zasiadło 40 członków załogi niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. 23 z nich skazano na karę śmierci (w przypadku dwóch osób karę zamieniono na dożywotnie więzienie), a wobec 16 orzeczono karę pozbawienia wolności. Jednego z oskarżonych uniewinniono. Łączną liczbę ofiar obozu ocenia się nawet na półtora miliona osób.

1952 - W Stanach Zjednoczonych opublikowano raport komisji Izby Reprezentantów dotyczący zbrodni katyńskiej. Uznawał on winę Związku Sowieckiego i wzywał społeczność międzynarodową do powołania międzynarodowego trybunału dla osądzenia tej zbrodni. Wiosną 1940 roku funkcjonariusze NKWD zamordowali ponad 21 tysięcy obywateli Polski, w tym ponad 10 tysięcy oficerów wojska i policji. Decyzję w tej sprawie wydały najwyższe władze ZSRR.

1958 - Zmarł Jan Radtke, pierwszy polski wójt Gdyni. Pochodził w chłopskiej rodziny kaszubskiej. W 1919 roku, zanim Gdynia stała się miastem polskim, objął funkcję sołtysa i wprowadził urzędowy język polski,a także wywiesił polska flagę. Następnie powierzono mu funkcję wójta administrującego całym obwodem gminnym obejmującym Chylonię i wieś Gdynię. Był pierwszym Polakiem po 147 latach administracji pruskiej nad tym obszarem. Pełnił tę funkcję do 1926 roku. Urodził się 10 lutego 1872 roku. 65 rocznica

1961 - Urodził się Dariusz Dusza, muzyk rockowy, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów. W 1981 został liderem i współzałożycielem zespołu Śmierć Kliniczna. Grupa ta, łącząca punk rocka z reggae i punk jazzem, nagrała dwa single, występowała na największych polskich festiwalach rockowych. W 1984 Dusza opuścił Śmierć Kliniczną i założył Absurd. W tym samym roku Dusza i kilku muzyków wzięło udział w występach zespołu stworzonego przez Ireneusza Dudka - Shakin Dudi. Dusza był gitarzystą i autorem wszystkich tekstów zespołu. Pisał też teksty dla zespołu Dżem. W 2016 wydał autobiograficzną powieść "Jestem ziarnkiem piasku".

1961 - Urodził się Piotr Łojek, muzyk; gitarzysta, gitarzysta basowy i klawiszowiec, współzałożyciel grupy Elektryczne Gitary.

1962 - Zmarł Zygmunt Dadlez, chirurg, lekarz pulmonolog, twórca i dyrektor przeciwgruźliczego sanatorium dla dzieci w Istebnej. Swe prace naukowe przedstawiał na zjazdach ogólnolekarskich i gruźliczych w Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Istebnej. Był autorem wielu artykułów naukowych, w tym dotyczących leczenia gruźlicy. Urodził się 26 stycznia 1887 roku.

1964 - W Warszawie przed oddziałem Narodowego Banku Polskiego przy ulicy Jasnej nieustaleni do dziś sprawcy napadli na kasjerkę Centralnego Domu Towarowego. Bandyci zastrzelili jednego z konwojentów, drugiego ciężko ranili i zrabowali ponad milion 300 tysięcy złotych.

1965 - Podpisano umowę licencyjną z Fiatem na produkcję modelu 125p w Polsce. Samochód, nazywany popularnie "dużym fiatem" był produkowany w latach 1967-1991. Auto zostało wprowadzone, jako następca dla przestarzałej "Warszawy". Łącznie powstało prawie 1,5 miliona egzemplarzy fiata 125p, z czego ponad połowa trafiła na eksport.

1967 - Zmarł Jan Śpiewak, poeta, tłumacz literatury radzieckiej i bułgarskiej, krytyk literacki, redaktor miesięcznika "Współczesność”. Autor zbiorów poezji: "Wiersze stepowe”, "Karuzela" i "Źrenice piasku, a także antologii, szkiców literackich, esejów, wspomnień o innych poetach. Od 1968 roku w Świdwinie organizowany jest Ogólnopolski Konkurs Poetycki imienia Jana Śpiewaka i Anny Kamieńskiej. Urodził się 18 lipca 1908 roku.

1970 - W Duesseldorfie sąd skazał na karę dożywotniego więzienia Franza Stangla, byłego komendanta niemieckiego obozu zagłady w Treblince. Proces był możliwy, bo Niemca udało się zatrzymać w Brazylii. Franz Stangl zmarł w więzieniu 28 czerwca 1971 roku. Do czasu likwidacji, w listopadzie 1943 roku, w Treblince zamordowano około 900 tysięcy Żydów.

1970 - W Szczecinie strajkujący podpisali porozumienie z władzami wojewódzkimi, co oznaczało zakończenie wydarzeń grudniowych. Bezpośrednią przyczyną strajków i demonstracji była wprowadzona 12 grudnia podwyżka cen żywności. Podczas protestów wojsko i milicja zabiły ponad 40 osób, a ponad 1100 osób zostało rannych. Zatrzymano kilka tysięcy protestujących.

1978 - Zmarł Franciszek Chyb - polityk PSL „Wyzwolenie” i Stronnictwa Chłopskiego w okresie międzywojennym. Jako poseł PSL wszedł w skład Sejmu II i III kadencji Od 1933 należał do BBWR, a od 1937 do OZN. Gdy wybuchła II wojna światowa wstąpił do Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. W 1942 roku został aresztowany przez Niemców i trafił do obozów: Auschwitz, Stuttgartu, Mitelbau-Dora i Sachsenhausen. Po wojnie wrócił do rodzinnego Radomia. Urodził się 20 stycznia 1895 roku. 45 rocznica

1978 - Urodził się Emmanuel Olisadebe, polski piłkarz pochodzenia nigeryjskiego. Pierwszy czarnoskóry zawodnik w historii naszej kadry narodowej. Grał w reprezentacji w latach 2000-2004 na pozycji napastnika. W 25 oficjalnych spotkaniach strzelił 11 goli. W eliminacjach do mistrzostw świata 2002 był najskuteczniejszym strzelcem Polaków - zdobył dziewięć goli - i był głównym autorem awansu do turnieju finałowego w Korei, pierwszego po 16-letniej przerwie. Podczas mistrzostw zagrał we wszystkich trzech spotkaniach. Zdobył jedną bramkę, w ostatnim spotkaniu grupowym, wygranym 3:1 ze Stanami Zjednoczonymi. Ostatni raz w kadrze zagrał 28 kwietnia 2004. Obecnie mieszka w Nigerii. 45 rocznica

1980 - W związku z tak zwaną aferą na Okęciu, Ryszard Kulesza został odwołany ze stanowiska selekcjonera piłkarskiej reprezentacji Polski. Afera związana była z incydentem na lotnisku, kiedy szkoleniowiec postanowił zostawić w kraju nietrzeźwego bramkarza reprezentacji Józefa Młynarczyka. W obronie piłkarza stanęło kilku jego kolegów. Ostatecznie PZPN zdymisjonował trenera i zdyskwalifikował Zbigniewa Bońka, Stanisława Terleckiego, Józefa Młynarczyka, Władysława Żmudę i Włodzimierza Smolarka.

1982 - Zmarł Maksymilian Grzywocz, bokser walczący w klubach śląskich, w wadze koguciej. Reprezentant Polski w zawodach międzynarodowych. Ma na swoim koncie liczne zwycięstwa. Stoczył 478 walk, z czego 449 wygrał, 11 zremisował i 18 przegrał. Urodził się 3 maja 1922 roku.

1985 - 18 górników zginęło, a 10 zostało rannych w wyniku wybuchu metanu w kopalni węgla kamiennego "Wałbrzych”. Eksplozja wywołała potężną falę uderzeniową. Temperatura wzrosła do około 2600 stopni Celsjusza, zaś ciśnienie do około 10 atmosfer. Za winnych katastrofy uznano kierownictwo kopalni, któremu zarzucono rażące zaniedbania.

1988 - Zmarła Aniela Steinsbergowa, prawnik, obrońca w procesach politycznych, przed II wojną broniła komunistów i robotników, po wojnie żołnierzy AK i aresztowanych w marcu 1968 roku studentów. Zapłaciła za to utratą prawa wykonywania zawodu. Współzałożycielka Komitetu Obrony Robotników. Autorka wspomnień "Widziane z ławy obrończej”. Podczas II wojny światowej działała w Radzie Pomocy Żydom Żegota. W 1980 roku sygnowała - wraz z Ludwikiem Cohnem, Edwardem Lipińskim i Zbigniewem Romaszewskim - "Raport Madrycki o przestrzeganiu praw człowieka i obywatela w Polsce”. W grudniu 1980 roku należała do inicjatorów powołania Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania. Urodziła się 27 czerwca 1896 roku. 35 rocznica

1988 - Zmarł Leon Gomolicki, poeta, prozaik, krytyk i historyk literatury oraz grafik. Jako historyk literatury zajmował się głównie polską i rosyjską literaturą romantyczną. Autor powieści: "Ucieczka”, "Kiermasz”, "Komiks psychologiczny”, "Erotyk”, zbioru poezji "Czas spopielały”. Jego proza ma często symboliczno-metaforyczny charakter poprzez odwołania do kultury antycznej, biblijnej, dalekowschodniej i słowiańskiej. W jego twórczości literackiej można spotkać także wątki autobiograficzne. Urodził się 27 sierpnia 1903 roku. 35 rocznica

1989 - Rewolucja w Rumunii: obalony rumuński dyktator Nicolae Ceausescu wraz z żoną uciekł helikopterem z Pałacu Prezydenckiego w Bukareszcie. Władzę w kraju przejął Front Ocalenia Narodowego z Ionem Iliescu na czele. Tego samego dnia Ceausescu zostali aresztowani, a 25 grudnia osądzeni i skazani na karę śmierci. Wyrok wykonano po kilku godzinach.

1989 - W Berlinie została ponownie otwarta Brama Brandenburska, jeden z najbardziej charakterystycznych punktów miasta. W uroczystościach uczestniczyło ponad 100 tysięcy osób. Wcześniej, przez 28 lat istnienia muru berlińskiego, brama znajdowała się na środku obszaru granicznego i nie można jej było przekraczać ani od strony wschodniej, ani od zachodniej.

1989 - Zmarł Samuel Beckett, dramatopisarz irlandzki, jeden z twórców teatru absurdu. Jego powieści pozbawione tradycyjnej narracji, utrzymane są w klimacie skrajnego pesymizmu i podkreślają bezsens ludzkiej egzystencji. Autor książek: "Molloy" i "Malone umiera", a także sztuk teatralnych: "Czekając na Godota" i "Ostatnia taśma Krappa". Pisał też nowele, szkice, słuchowiska radiowe, scenariusze do filmów. W 1969 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Urodził się 13 kwietnia lub 13 maja 1906 roku.

1990 - Lech Wałęsa został zaprzysiężony na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Insygnia władzy prezydenckiej II RP oraz oryginał Konstytucji z 1935 roku przekazał mu prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski. Był to symboliczny początek III RP i ostateczne zerwanie z ustrojem komunistycznym. Lech Wałęsa objął najwyższy urząd w państwie po wygranej w pierwszych demokratycznych wyborach prezydenckich po ponad 50 latach.

1995 - Koniec prezydentury Lecha Wałęsy, który przegrał wybory Aleksandrem Kwaśniewskim. Urząd sprawował przez jedną kadencję, od 1990 roku.

1997 - Zmarł Wincenty Wawro - koszykarz i trener, reprezentant Polski w koszykówce, występujący na pozycji skrzydłowego, trener reprezentacji Polski seniorek. Jako zawodnik reprezentował Wisłę Kraków, zdobywając liczne medale z zespołem na przełomie lat 50/60-tych. Urodził się 13 maja 1931 roku.

2000 - Leszek Balcerowicz został prezesem Narodowego Banku Polskiego. Funkcję tę objął 10 stycznia 2001 i pełnił do 2007 roku.

2001 - Zmarł Grzegorz Ciechowski, kompozytor, muzyk, aranżer, poeta, lider zespołu Republika, później występował solowo, jako Obywatel G.C i Grzegorz z Ciechowa. Autor piosenek: "Biała flaga”, "Śmierć w bikini”, "Telefony” czy "Nie pytaj o Polskę”. Autor muzyki do filmów "Wiedźmin” i "Stan strachu”. Pisał również teksty innym wykonawcom między innymi zespołowi Lady Pank oraz Justynie Steczkowskiej. Corocznie, podczas koncertu pamięci Grzegorza Ciechowskiego w Klubie Studenckim "Od Nowa" na toruńskich Bielanach, przyznawana jest specjalna nagroda jego imienia dla młodych, utalentowanych muzyków. Urodził się 29 sierpnia 1957 roku.

2002 - Zmarł Joe Strummer, właściwie John Graham Mellor, angielski gitarzysta, wokalista i autor tekstów, założyciel zespołów: The 101’ers, The Clash i The Mascaleros. W latach 90. prowadził własne programy w stacji radiowej BBC i telewizyjnej MTV 2. Urodził się 21 sierpnia 1952 roku.

2005 - Koniec prezydentury Aleksandra Kwaśniewskiego. Urząd sprawował przez dwie kadencje.

2007 - Zmarł Julien Gracq, właściwe nazwisko Louis Poirier, jeden z największych francuskich pisarzy. Autor powieści fantastycznych i surrealistycznych: "Zamek Argol", "Brzegi Syrtów", "Bliskie wody". Urodził się 27 lipca 1910 roku.

2009 - Serbia złożyła wniosek o przyjęcie do Unii Europejskiej. Dokumenty trafi do Sztokholmu, stolicy Szwecji, która wówczas sprawowała przewodnictwo w UE. Był to kolejny krok na drodze do integracji kraju, który w 2008 roku podpisał umowę o stowarzyszeniu i współpracy z UE. W 2012 roku Serbia otrzymała status państwa kandydującego do członkostwa w unii. Negocjacje rozpoczęły się w 2014 roku.

2010 - Zmarła Janina Błaszczak, oficer Wojska Polskiego, ekonomistka. Uczestniczka walk na froncie wschodnim i Powstania Warszawskiego, dama orderów Virtuti Militari i Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Dowodzona przez nią kompania moździerzy była największym pierwszoliniowym oddziałem Wojska Polskiego, jakim dowodziła kobieta w czasie II wojny światowej. Urodziła się 5 października 1924 roku.

2010 - Były dyktator Argentyny Jorge Rafael Videla został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności za zbrodnie przeciwko ludzkości. Sąd uznał go winnym śmierci 31 więźniów politycznych w czasie rządów junty w latach 70. i 80. Videla zmarł 17 maja 2013 w więzieniu w Buenos Aires z przyczyn naturalnych.

2011 - Zmarł Piotr Figiel, pianista i kompozytor. Autor muzyki do filmów: "Con Amore”, "Przepraszam, czy tu biją”, "Piłkarski poker”, a także: przebojów muzycznych: "Powrócisz tu”, "Jaka jesteś, Mario”, "To był świat w zupełnie starym stylu”. Współpracował z Orkiestrą Polskiego Radia oraz z wieloma gwiazdami polskiej estrady. Urodził się 13 kwietnia 1940 roku.

2014 - Zmarł Joe Cocker, brytyjski piosenkarz rockowy i popowy, kompozytor i autor tekstów. Jego największe przeboje to między innymi: “Sweet Little Woman”, “You Can Leave Your Hat On” czy “You Are So Beautiful”. Znalazł się na liście czasopisma "Rolling Stone” wśród 100 najlepszych wokalistów. Zajął 97. miejsce. Za zasługi dla muzyki został odznaczony w 2007 roku Orderem Imperium Brytyjskiego. Kilkakrotnie koncertował w Polsce. Urodził się 20 maja 1944 roku.

2017 - Zginął Jacek Oniszczuk, duchowny katolicki, jezuita, teolog, biblista. Podczas wspinaczki na zboczu masywu Gran Sasso d’Italia przy szczycie Pizzo Cefalone przysypała go lawina. W ostatnich latach swojego życia prowadził wykłady na Wydziale Teologii Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie z teologii Nowego Testamentu i kierował Departamentem Teologii Biblijnej. Urodził się 6 lipca 1966 roku.

2018 - Zmarł Bogdan Bojarski, matematyk, profesor nauk matematyczno-fizycznych specjalizujący się w dziedzinie równań różniczkowych i analizy matematycznej. Był członkiem Polskiej Akademii Nauk, laureatem nagrody imienia Stefana Banacha. Odznaczony krzyżem kawalerskim oraz krzyżem komandorskim z gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 13 czerwca 1931 roku. 5 rocznica

2019 - Zmarł Edward Pałłasz muzykolog, kompozytor, autor muzyki filmowej, działacz środowiska artystycznego. W latach 1995-1998 był dyrektorem Programu Drugiego Polskiego Radia. Pełnił funkcję wiceprezesa Związku Kompozytorów Polskich w latach 1981-1983, zasiadał także w Komisji Repertuarowej Festiwalu "Warszawska Jesień” należał do Rady Kultury przy Prezydencie RP oraz wicedyrektora naczelnego i artystycznego Warszawskiej Opery Kameralnej. W 2005 roku został laureatem Honorowego Wielkiego Splendora, nagrody Teatru Polskiego Radia. Autor muzyki do filmów: "Kszebscze Kolade", "Zmyślone", "Przygoda Noworoczna" i wielu innych programów oraz spektakli telewizyjnych. Urodził się 30 sierpnia 1936 roku.

2020 - Zmarł Wojciech Borowik, prawnik i polityk, opozycjonista w PRL, poseł na Sejm II kadencji, prezes Stowarzyszenia Wolnego Słowa. W okresie PRL działał w opozycji demokratycznej, współpracował z Komitetem Obrony Robotników. Wstąpił do '"Solidarności” i Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany na ponad pół roku, po zwolnieniu współpracował z prasą niezależną. W 1989 pełnił funkcję zastępcy dyrektora biura Komitetu Obywatelskiego. W 2008 został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2015 otrzymał Krzyż Wolności i Solidarności. Zmarł na COVID-19 w wieku 64 lat. Urodził się 24 czerwca 1956 roku.

2020 - Zmarł Roman Berger, muzyk, pianista, kompozytor, filozof muzyki i muzykolog. Od 1952 roku żył na Słowacji. W 2006 został odznaczony Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2011 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 9 sierpnia 1930 roku.

2021 - Zmarł Thomas Kinsella, irlandzki poeta i autor przekładów poezji irlandzkiej na język angielski. Jego twórczość była zaangażowana społecznie, wydał m. in. zbiory Nigtwalker z1968 roku i Fifteen Dead z 1979 roku. Urodził się 4 maja 1928 roku.

2022 - Zmarł Ronan Vibert - brytyjski aktor telewizyjny i filmowy. Zagrał między innymi w produkcjach: "W cieniu wampira", "Tristan i Izolda", "Ratując pana Banksa", grał także w filmach historycznych, wystąpił jako Andrzej Bogucki w "Pianiście" Romana Polańskiego czy Giovanni Sforza w serialu"Rodzina Borgiów". 1 rocznica

Zobacz także

2024-01-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 stycznia - Przypada 71. Światowy Dzień Trędowatych, obchodzony w ostatnią niedziele stycznia. Jego celem jest zwrócenie uwagi na problemy osób dotkniętych… » więcej 2024-01-26, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 26 stycznia - Dzień Transplantacji, obchodzony w rocznicę pierwszej w Polsce udanej transplantacji nerki. 26 stycznia - Dzień Islamu w Kościele katolickim… » więcej 2024-01-25, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 25 stycznia - Dzień Kryptologii, ustanowiony w 2007 przez Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu, obchodzony w Polsce… » więcej 2024-01-24, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 24 stycznia - Dzień Wiedzy o Zespole Möbiusa, rzadkim zespole wad wrodzonych, opisanym po raz pierwszy przez niemieckiego neurologa Paula Juliusa Möbiusa. 24… » więcej 2024-01-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 stycznia - Dzień bez Opakowań Foliowych. 23 stycznia - Dzień Pisma Ręcznego. » więcej 2024-01-22, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 22 stycznia - Dzień Jedności Ukrainy. » więcej 2024-01-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 stycznia - Światowy Dzień Śniegu. 21 stycznia - Międzynarodowy Dzień Przytulania. » więcej 2024-01-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 stycznia - Międzynarodowy Dzień Akceptacji. 20 stycznia - Azerbejdżan - Dzień Męczenników. 20 stycznia - Dzień Wiedzy o Pingwinach. » więcej 2024-01-19, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 19 stycznia - Wierni Kościoła wschodniego obchodzą Święto Jordanu, nazywane też Chrztem Pańskim. Jest ono jednym z dwunastu wielkich świąt prawosławnych… » więcej 2024-01-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 stycznia - Rozpoczyna się Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan. 18 stycznia - Międzynarodowy Dzień Kubusia Puchatka, ustanowiony na pamiątkę urodzin… » więcej
89101112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »