Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-12-20, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

20 grudnia - Międzynarodowy Dzień Ludzkiej Solidarności, ustanowiony przez ONZ.

20 grudnia - Dzień Ryby, obchodzony w Polsce.
1192 - Wracający z trzeciej wyprawy krzyżowej król Anglii Ryszard I Lwie Serce został wzięty pod Wiedniem do niewoli przez księcia Austrii Leopolda V Babenberga, a następnie przekazany cesarzowi Niemiec Henrykowi VI Hohenstaufowi. Uwolniono go w 1194 roku po zapłaceniu okupu.

1261 - Po zniesieniu przez papieża Urbana IV klątwy z księcia wrocławskiego Bolesława II Rogatki ukorzył się on pod katedrą wrocławską wraz z setką rycerzy przed biskupem Tomaszem I i wręczył mu przywilej gwarantujący pełny immunitet dla posiadłości biskupich, a także obiecał przez sześć lat płacić, co roku po grzywnie złota na budowę nowej katedry. Konflikt księcia z biskupem sięgnął apogeum w 1257 roku, kiedy książę porwał hierarchę i przez pół roku więził go na zamku Wleń, a następnie w Legnicy. Bezpośrednią przyczyną porwania było rzucenie przez biskupa na księcia klątwy kościelnej oraz obłożenie diecezji wrocławskiej interdyktem.

1590 - Zmarł Ambroise Paré, francuski lekarz, prekursor nowoczesnej chirurgii i wynalazca. Opracował narzędzia do zaciskania naczyń, co obniżyło śmiertelność podczas amputacji oraz metodę operowania przepukliny. Do ortopedii wprowadził leczenie za pomocą wyciągu. Autor kilkudziesięciu prac naukowych, uznany za jednego z ojców współczesnej chirurgii. Urodził się około 1510 roku.

1655 - Potop szwedzki: Podczas oblężenia Jasnej Góry obrońcy pod wodzą Stefana Zamojskiego dokonali brawurowego wypadu z twierdzy, podczas którego zagwoździli dwa szwedzkie działa i zabili kopiących tunel olkuskich górników.

1783 - Zmarł Antonio Soler, hiszpański kompozytor, organista i kierownik chóru w klasztorze El Escorial koło Madrytu. Uczył muzyki w hiszpańskiej rodzinie królewskiej. Autor sonat klawesynowych i organowych, koncertów na organy oraz utworów religijnych. Uczeń Domenico Scarlattiego. Urodził się 3 grudnia 1729 roku. 240 rocznica

1786 - W New London w stanie Connecticut wykonano egzekucję na 12-letniej zabójczyni Hannah Ocuish, najmłodszej kobiecie skazanej na karę śmierci w amerykańskiej historii. Była Indianką z plemienia Pekotów. Została skazana na śmierć za zabicie 6,5 letniej dziewczynki.

1825 - Zmarł Tymoteusz Gorzeński, arcybiskup metropolia gnieźnieński i poznański. Prymas Polski od 1821 do 1825 roku. Urodził się 20 marca 1743 roku.

1834 - Zmarł Maurycy Mochnacki, krytyk literacki i teoretyk polskiego romantyzmu, autor prac: "O sonetach Adama Mickiewicza”, "O literaturze polskiej wieku XIX”. Działacz polityczny i patriota, członek sprzysiężenia Piotra Wysockiego, uczestnik nocy listopadowej, przywódca Towarzystwa Patriotycznego, autor rozprawy "Powstanie narodu polskiego”. Został odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Urodził się 13 września 1803 roku.

1841 - Urodził się Ferdinand Buisson, francuski pedagog i działacz polityczny, współzałożyciel Ligi Praw Człowieka, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. W 1898 był jednym z założycieli Ligi Praw Człowieka, powołanej początkowo do obrony Alfreda Dreyfusa. Był przewodniczącym tej organizacji w latach 1914-1926. W liście otwartym opublikowanym 23 maja 1919 krytykował traktat wersalski, ale w innych publikacjach i przemówieniach podkreślał znaczenie Ligi Narodów, jako narzędzia działającego na rzecz pokoju światowego. W 1927 otrzymał, wraz z Niemcem Ludwigiem Quidde, pokojową Nagrodę Nobla. Zmarł 16 lutego 1932 roku.

1860 - Karolina Południowa, jako pierwszy ze stanów amerykańskiego Południa, dokonała secesji. Za jej przykładem poszły kolejne stany, co doprowadziło do wybuchu wojny secesyjnej. Powodem secesji był wybór republikanina Abrahama Lincolna na prezydenta Stanów Zjednoczonych.

1868 - Urodził się Harvey Firestone, amerykański przedsiębiorca, jeden z pionierów produkcji opon samochodowych, założyciel fabryki Firestone, należącej dziś do ścisłej czołówki światowej branży oponiarskiej. W młodości pracował dla sprzedawcy wozów, ale dość szybko doszedł do wniosku, że gumowe opony są wygodniejsze do jazdy od drewnianych kół ze stalowym obiciem. Zmarł 7 lutego 1938 roku. 155 rocznica

1876 - Urodził się Walter Sydney Adams, amerykański astrofizyk, współtwórca metody paralaks spektroskopowych, wykrył dwutlenek węgla w atmosferze Wenus. Prowadził badania Słońca przy użyciu technik spektroskopowych, co doprowadziło do odkrycia, że plamy słoneczne mają niższą temperaturę i wyższe pole magnetyczne, niż szacowano. Zmarł 11 maja 1956 roku.

1879 - Thomas Edison, amerykański wynalazca, zademonstrował w laboratorium Menlo Park, na prywatnym pokazie, nowe urządzenie elektryczne - wynalezioną przez siebie żarówkę. Wynalazek opatentował w tym samym roku.

1879 - Urodziła się Irena Kosmowska, działaczka społeczna i oświatowa, członek władz PSL "Wyzwolenie" i Stronnictwa Ludowego, parlamentarzystka II RP. Po wybuchu II wojny światowej zaangażowana w podziemną działalność ruchu ludowego. W lipcu 1942 roku aresztowana przez gestapo; więziona na Pawiaku, a następnie w Berlinie. Zmarła 21 sierpniu 1945 roku od ran, jakie odniosła kilka miesięcy wcześniej podczas bombardowania miasta.

1885 - Koniec "procesu proletariatczyków”, działaczy pierwszej polskiej partii socjalistycznej "Proletariat”. Był to największy z procesów w Warszawie. Objął 29 oskarżonych, spośród których czterech skazano na karę śmierci i stracono na stokach Cytadeli warszawskiej. Wobec pozostałych oskarżonych orzeczono wyroki zesłania, ciężkich robót lub ciężkiego więzienia. Ludwik Waryński, założyciel partii, został skazany na 16 lat katorgi.

1885 - Urodził się Adam Chętnik, etnograf, muzealnik, działacz społeczny i polityczny. Miłośnik i badacz kultury kurpiowskiej, autor książek poświęconych Kurpiom Puszczy Zielonej, założyciel Skansenu Kurpiowskiego w Nowogrodzie. Jego dorobek naukowy liczy ponad 100 prac. Był posłem na Sejm I kadencji w II RP, należał do Polskiej Akademii Umiejętności. Tworzył również poezję, był muzykiem amatorem grającym na wielu instrumentach, twórcą i reżyserem zespołu pieśni i tańca oraz lutnikiem. Zmarł 29 maja 1967 roku.

1889 - Zmarła Konstancja Gładkowska, śpiewaczka, młodzieńcza muza i pierwsza miłość Fryderyka Chopina. Kształciła się w warszawskim konserwatorium. W 1829 roku podczas koncertu solistek uczelni poznała Fryderyka Chopina, dla którego stała się natchnieniem. Gdy jesienią 1830 roku Chopin wyjechał z kraju, śpiewała na jego pożegnalnej uroczystości. Korespondencja między zakochanymi urwała się po roku. Urodziła się 2 czerwca 1810 roku.

1890 - Urodził się Jaroslav Heyrovsky, czeski chemik, profesor Uniwersytetu Karola w Pradze. Domeną jego naukowej działalności była polarografia, którą - będąc jej twórcą - w roku 1922 wprowadził do stosowania, jako jedną z metod chemii analitycznej. Laureat nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1959 roku. Zmarł 27 marca 1967 roku.

1893 - Urodził się Mikołaj Bołtuć, generał brygady Wojska Polskiego. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W czasie kampanii polskiej 1939 roku dowodził Grupą Operacyjną "Wschód" w składzie Armii "Pomorze". Zginął 22 września 1939 roku w bitwie pod Łomiankami Górnymi, prowadząc atak na bagnety. 130 rocznica

1894 - Urodził się Kazimierz Dobrowolski, socjolog i etnolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, twórca podstaw metody integralnej w badaniach socjologicznych. Autor licznych prac naukowych, w tym: "Studiów nad życiem społecznym i kulturą”, "Najstarszego osadnictwa Podhala” i "Teorii procesów żywiołowych w zarysie”. Zmarł 26 marca 1987 roku.

1896 - Urodził się Adam Bunsch, malarz, autor sztuk scenicznych związany ze środowiskiem artystycznym Krakowa. Zajmował się drzeworytem, witrażami i polichromią. Jest też autorem wielu witraży w kościołach całej Polski. Zaprojektował odznakę rozpoznawczą 1. Dywizji Pancernej Stanisława Maczka. Walczył w wojnie polsko-ukraińskiej, biorąc udział w odsieczy Lwowa oraz w wojnie polsko-bolszewickiej. Dwukrotnie został odznaczony Krzyżem Walecznych. Zmarł 15 maja 1969 roku.

1899 - Urodził się Finn Ronne, amerykański podróżnik polarny pochodzenia norweskiego. Zajmował się badaniem Antarktyki, był uczestnikiem wyprawy Roalda Amundsena na Biegun Południowy. W latach 1947-1948, nadzorował budowę amerykańskiej stacji polarnej Ellsworth. Był jednym z polarników, którzy odbyli największą liczbę podróży po Antarktyce. Uczestniczył w dziewięciu wyprawach, podczas których przejechał na nartach lub saniach około 5 800 kilometrów, sporządził mapy terenów o powierzchni ponad 10 tysięcy kilometrów kwadratowych i odkrył obszary wokół Morza Wedella. Zmarł 12 stycznia 1980 roku.

1899 - Urodziła się Teresa Grodzińska, sanitariuszka, która odznaczyła się bohaterską postawą i zginęła zamordowana 1 września 1920 roku podczas wojny polsko-bolszewickiej. Pośmiertnie została odznaczona Orderem Virtuti Militari. Okoliczności jej tragicznej śmierci z rąk bolszewików, zostały przedstawione w filmie fabularnym "Wrota Europy", który powstały w 1999 roku na motywach reportażu Melchiora Wańkowicza "Szpital w Cichniczach".

1906 - W armii amerykańskiej wprowadzono regulaminowe nieśmiertelniki. Jest to kawałek blachy z perforacją ułatwiającą jej przełamanie na dwie części, którą żołnierz nosi na łańcuszku na szyi. Na blasze wytłoczone są numery identyfikujące żołnierza. Amerykańskie nieśmiertelniki zawierają: nazwisko, imię, numer ubezpieczenia, grupa krwi i wyznanie. Pierwsze metalowe nieśmiertelniki prawdopodobnie zaczęto stosować w armii antycznego Rzymu, nazywając je "signaculum". W czasach nowożytnych używano ich w niektórych oddziałach podczas amerykańskiej wojny secesyjnej w 1865 roku. W sposób zinstytucjonalizowany wprowadzono je w armii amerykańskiej, a na szeroką skalę pojawiły się w czasie I wojny światowej.

1911 - Zmarł William McGregor, działacz piłkarski epoki wiktoriańskiej, uważany za założyciela pierwszych na świecie ligowych rozgrywek piłkarskich The Football League. Był działaczem w klubie Aston Villa. Podczas jego prezydentury drużyna stała się jedną z czołowych w Anglii. W 1888 roku zorganizował spotkanie z przedstawicielami najsilniejszych klubów w kraju, gdzie zaproponował utworzenie rozgrywek ligowych, w których każdy zespół miał gwarancję regularnych występów. McGregor był prezesem i prezydentem The Football League oraz przewodniczącym The Football Association. Urodził się 13 kwietnia 1846 roku.

1916 - Urodziła się Maria Kraińska z Krainki, pierwsza amazonka startująca w Polsce w zawodach hippicznych i Wszechstronnych Konkursach Konia Wierzchowego. W latach 1937-1939 startowała 150 razy zdobywając liczne nagrody, w tym w konkursach międzynarodowych, na hipodromie w Łazienkach. W 1939 roku otrzymała Małą Złotą Odznakę Jeździecką. Była pierwszą amazonką startującą po wojnie. W 2000 roku została odznaczona w Sopocie Honorową Odznaką Jeździecką. Zmarła 22 grudnia 2002 roku.

1917 - Rada Komisarzy Ludowych powołała w Piotrogrodzie Nadzwyczajną Komisję do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem - Czeka. Na jej czele stanął Feliks Dzierżyński. Dokładna liczba ofiar Czeki i "czerwonego terroru" jest trudna do oszacowania. Aresztowano w tym czasie około 400 tysięcy osób. Według danych samej Czeki w latach 1918-1921 rozstrzelano 50 tysięcy ludzi. Jednak według ostatnich ustaleń historyków przyjmuje się, że liczba ofiar śmiertelnych mogła wynosić około 250 tysięcy.

1919 - W Warszawie rozpoczął się dwudniowy zjazd delegatów z 31 klubów, w czasie, którego utworzono Polski Związek Piłki Nożnej, jeden z najstarszych związków sportowych w Polsce. Przyjęto statut autorstwa Józefa Lustgartena, Jana Polakiewicza i Jana Weyssenhoffa. Prezesem został działacz Cracovii Edward Cetnarowski. Pierwszą siedzibą PZPN był Kraków.

1920 - Urodził się Czesław Mankiewicz, generał dywizji Wojska Polskiego, w latach 1962- 1967 dowódca Wojsk Obrony Powietrznej Kraju. W wieku młodzieńczym należał do młodzieżowych organizacji socjalistycznych PPS i OMS Spartakus. Podczas okupacji był związany z organizacjami: ZWW, ZWM i PPR. W 1943 został aresztowany przez gestapo, więziony w Auschwitz i na Majdanku. Po wojnie skierowany do pracy, jako oficer oświatowo-wychowawczy, później trafił do lotnictwa, gdzie zajmował wysokie stanowiska. Odwołany w 1967 z powodu czystek antysemickich w Wojsku Polskim i w marcu 1968 przeniesiony w stan spoczynku. Zmarł 6 stycznia 1990.

1922 - Stanisław Wojciechowski, kandydat lewicy, został wybrany na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Ustąpił ze stanowiska po przewrocie majowym w 1926 roku. Zakończył wówczas aktywną działalność polityczną, skupiając się na pracy naukowej. Był profesorem SGGW i prowadził Spółdzielczy Instytut Naukowy. Urodził sie 15 marca 1869 roku, a zmarł 9 kwietnia 1953 roku.

1923 - Urodził się Wiesław Chrzanowski, adwokat, profesor nauk prawnych, polityk, żołnierz Powstania Warszawskiego, współzałożyciel Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, poseł i marszałek Sejmu, senator, minister sprawiedliwości i prokurator generalny w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego. Odznaczony orderem Orła Białego. Zmarł 29 kwietnia 2012 roku. 100 rocznica

1927 - Urodził się Longin Jan Okoń, poeta, pisarz i społecznik, przez wiele lat związany zawodowo ze szkolnictwem, autor zbiorów poezji: "Łzy serca”, "Cienie czasu", "Łowienie świtu", "Mroki ziemi", utworów dla młodzieży: "Niezwykłe dzieje pięknej Anny", "Śladami Tecumseha", "Przełęcz Grozy" i "Czerwonoskóry generał”. Był działaczem Międzynarodowego Ruchu Obrony Praw Indian i Polskiego Stowarzyszenia Przyjaciół Indian. Zmarł 3 kwietnia 2020 roku.

1933 - Zmarł Stanisław Ptaszycki, historyk, archiwista i wydawca, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, naczelny dyrektor Archiwów Państwowych w Warszawie w latach 1926-1932. Autor pracy "Encyklopedia nauk pomocniczych historii i literatury polskiej”. Urodził się 12 kwietnia 1853 roku. 90 rocznica

1934 - Urodził się Adam Czerniawski, poeta, prozaik, tłumacz na język angielski, rzecznik kultury polskiej na świecie. Autor zbiorów poezji: "Polowanie na jednorożca”, "Wiek złoty”, "Topografia wnętrza”, antologii wierszy poetów londyńskich "Ryby na piasku”. Laureat nagrody Fundacji imienia Kościelskich. Od 1947 roku mieszka w Wielkiej Brytanii. Działacz Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.

1937 - Urodził się Bohdan Mazurek, kompozytor, pedagog. Autor i wykonawca muzyki elektronicznej, związany też ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia. Skomponował muzykę do filmów fabularnych: "Trzeba zabić tę miłość”, "Okno zabite deskami”, "Pan Kleks w kosmosie”, Bariery” i do blisko 100 filmów krótkometrażowych, dokumentalnych, animowanych, a także do programów telewizyjnych i radiowych. Zmarł 18 maja 2014 roku.

1938 - Uruchomiono kolej linowo-terenową na Gubałówkę. Została zbudowana na zlecenie Ligi Popierania Turystyki, jako druga w Polsce po kolei linowo-terenowej "Góra Parkowa” w Krynicy-Zdroju. Budowę rozpoczęto w lipcu, a przejazdy uruchomiono po zaledwie 168 dniach. Ostatnią całkowitą modernizację zakończono 15 grudnia 2001. Teraz jest to kolej z dwoma wagonami, na jednym torze, mijające pośrodku trasy. Nowoczesne wagony z przeszklonym dachem umożliwiają oglądanie panoramy Tatr. 85 rocznica

1939 - Urodził się Szabolcs Esztényi, kompozytor, pianista, improwizator i pedagog, pochodzenia węgierskiego. Od 1969 roku mieszka w Polsce. Jako pedagog improwizacji fortepianowej prowadził zajęcia w Akademii Muzycznej w Warszawie i Łodzi. Autor licznych kompozycji na fortepian. Występował z wybitnymi polskimi solistami, między innymi Jerzym Artyszem, Andrzejem Hiolskim, Jadwigą Rappé oraz Kwartetem Wilanowskim. Dokonał wielu prawykonań dzieł polskich kompozytorów.

1940 - Urodził się Janusz Karol Orbitowski, malarz, profesor zwyczajny Akademii Sztuk Pięknych imienia Jana Matejki w Krakowie. Związany z uczelnią, jako dydaktyk od lat 70. Od 1993 kierował Katedrą Rysunku ASP. W swojej twórczości zajmował się abstrakcją geometryczną, miał kilkanaście wystaw indywidualnych, uczestniczył też w ponad 100 zbiorowych. Zmarł 3 października 2017 roku.

1942 - Urodził się Antoni Fałat, malarz, rysownik, grafik, założyciel i rektor Europejskiej Akademii Sztuk. Autor obrazu "Kooniec wieku, koniec Europy, założyciel grupy artystycznej AUT. Ma na koncie wiele wystaw krajowych i zagranicznych. Jego prace znajdują się w zbiorach między innymi Muzeum Narodowego w Warszawie, Krakowie i Gdańsku. W 1997 roku otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania.

1948 - Urodziła się Uchida Mitsuko, pianistka japońska. W 1970 roku otrzymała II nagrodę na VIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym imienia Fryderyka Chopina w Warszawie. W jej repertuarze znajdują się dzieła Chopina, Mozarta, Beethovena, Schuberta i Débussy’ego. Nagrała kilkadziesiąt płyt dla firm fonograficznych. W 2011 jej płyta z koncertami Mozarta otrzymała Nagrodę Grammy. 75 rocznica

1951 - W elektrowni w Idaho Falls reaktor jądrowy EBR-1, jako pierwszy w świecie dostarczył energii elektrycznej, zapalając cztery żarówki po 200 wat każda.

1953 - Zmarł Bronisław Sabat, lekarz rentgenolog, jeden z pionierów polskiej radiologii. W 1911 roku zastosował kimografię, jako metodę robienia zdjęć rentgenowskich. Od 1921 roku przez pięć lat był kierownikiem Szpitala Ujazdowskiego. Od 1926 przez 20 lat kierował ubezpieczalnią w Warszawie. Rok później opracował metodę wykonywania zdjęć wkładanych do ciała pacjenta. Urodził się 5 maja 1871 roku. 70 rocznica

1963 - Zmarł Gustaw Morcinek, pisarz, autor powieści z życia ludu śląskiego. Więzień niemieckich obozów Sachsenhausen i Dachau. Do jego najbardziej znanych utworów należy: "Wyrąbany chodnik" i "Pokład Joanny". Pisał także utwory dla dzieci, na przykład opowiadanie "Łysek z pokładu Idy". Był wydawcą zbioru baśni śląskich "Przedziwne śląskie powiarki”. Urodził się 25 sierpnia 1891 roku. 60 rocznica

1963 - We Frankfurcie nad Menem rozpoczął się tak zwany drugi proces oświęcimski, w którym na ławie oskarżonych zasiedli członkowie załogi niemieckiego KL Auschwitz. Wśród nich sadystyczny zastępca szefa obozowego gestapo Wilhelm Boger i jeden z najokrutniejszych esesmanów Oswald Kaduk. Proces zakończył się w sierpniu 1965 roku. Sąd wymierzył między innymi sześć wyroków dożywotniego więzienia. 60 rocznica

1966 - W Hagen zakończył się proces załogi niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. Na ławie oskarżonych zasiadło 12 członków niemieckiej załogi. Główny oskarżony, Kurt Bolender, popełnił samobójstwo przed ogłoszeniem wyroku, a spośród pozostałych tylko sześciu zostało skazanych, przy czym wyrok dożywotniego więzienia usłyszał jedynie Karl Frenzel. Z kolei podczas procesu byłego komendanta obozu w Treblince, Franza Stangla, który odbył się w Düsseldorfie w 1970 roku, poruszono także kwestie zbrodni, których oskarżony dopuścił się, jako komendant Sobiboru. Ostatnim członkiem załogi Sobiboru, który zasiadł na ławie oskarżonych, był Iwan Demianiuk. W 2011 roku monachijski sąd pierwszej instancji wymierzył mu karę pięciu lat więzienia. Demianiuk zmarł przed uprawomocnieniem się wyroku.

1966 - Zmarł Albert Göring, niemiecki inżynier i przedsiębiorca, młodszy brat Hermanna Göringa i zadeklarowany antynazista, pomagający ofiarom nazistowskich prześladowań. Przed dojściem do władzy nazistów zajmował się produkcją filmów. W 1933 roku wyemigrował z Niemiec do Austrii. W czasie II wojny światowej pracował w zakładach Skody, gdzie także zajmował się pomocą aresztowanym, doprowadzając do ich zwalniania. Według ustaleń badacza życia Göringa - Williama Burke’a można udokumentować 92 przypadki osób uratowanych przez niego. Z inicjatywy Burke’a w instytucie Jad Waszem ma rozpocząć się procedura, zmierzająca do ustalenia, czy możliwe jest nadanie tytułu "Sprawiedliwego wśród Narodów Świata”. Urodził sie 9 marca 1895 roku.

1968 - Zmarł John Steinbeck, pisarz amerykański, autor powieści z życia farmerów i robotników rolnych w Kalifornii, laureat literackiej nagrody Nobla z 1962 roku. Największą popularność przyniosły mu: "Myszy i ludzie" i "Na wschód od Edenu". Podczas II wojny światowej był korespondentem wojennym. Swoje przeżycia opisał w zbiorze reportaży "Była raz wojna". W 1940 roku za książkę "Grona gniewu” otrzymał Nagrodę Pulitzera. Urodził się 27 lutego 1902 roku. 55 rocznica

1968 - Płyta Czesława Niemena "Dziwny jest ten świat", jako pierwsze polskie wydawnictwo muzyczne otrzymało status "złotej płyty" za sprzedaż 160 tysięcy egzemplarzy. 55 rocznica

1970 - Edward Gierek został I sekretarzem KC PZPR. Zastąpił Władysława Gomułkę, usuniętego po krwawym stłumieniu wystąpień robotniczych na Wybrzeżu. Okres jego rządów nazwany "dekadą gierkowską", charakteryzował się początkowo dynamicznym rozwojem gospodarczym Polski, kosztem ogromnych kredytów na Zachodzie, by później przerodzić się w kryzys, który w efekcie doprowadził do upadku jego ekipy. Edward Gierek został zmuszony do dymisji po protestach społecznych w sierpniu 1980 roku. Zmarł 29 lipca 2001 roku, a urodził się 6 stycznia 1913.

1971 - Powołanie organizacji Lekarze bez Granic z siedzibą w Genewie. Założyli ją francuscy medycy pomagający w Afryce ofiarom konfliktu zbrojnego, klęski głodu w Biafrze nad Zatoką Gwinejską oraz poszkodowanym przez cyklon Bhola, który spowodował śmierć setek tysięcy osób na obszarze obecnego Bangladeszu. Organizacja działa w ponad 80 krajach całego świata, w szczególności w państwach Trzeciego Świata oraz w krajach ogarniętych wojną. Otrzymała wiele wyróżnień za swoje działania, w tym Pokojową Nagrodę Nobla w 1999 roku.

1972 - Zmarł Guenter Eich, niemiecki poeta. W Polsce ukazał się wybór jego poezji "Topografia piękniejszego świata”. Urodził się 1 lutego 1907 roku.

1972 - Wojna wietnamska: polski drobnicowiec MS "Józef Conrad" został uszkodzony podczas amerykańskiego bombardowania portu Hajfong w Wietnamie Północnym. Zginęło czterech marynarzy, a trzech zostało rannych. W chwili nalotu na pokładzie znajdowało się 28 osób.

1982 - Zmarł Artur Rubinstein, światowej sławy pianista. W 80-letniej karierze wystąpił ponad sześć tysięcy razy. Znany był, jako wirtuoz i odtwórca muzyki Chopina, Brahmsa, Schuberta, Schumana, Dworzaka i Szymanowskiego. Występował z wieloma uznanymi orkiestrami i dyrygentami, między innymi z Pablem Casalsem, Jacques’em Thibaudem i Romanem Totenbergiem. Od 1906 roku przebywał za granicą w USA i Francji. Autor wspomnień "Moje młode lata”. Urodził się 28 stycznia 1887 roku.

1987 - U wybrzeży Kuby rozbił się na skale polski jacht "Dar Przemyśla", na pokładzie, którego Henryk Jaskuła, jako pierwszy Polak opłynął samotnie Ziemię bez zawijania do portów. 7-osobowa załoga nie ucierpiała. Rozbicie jachtu było jednak dla kapitana Henryka Jaskuły wielką tragedią.

1988 - W Warszawie rozpoczęła się pierwsza część obrad X Plenum KC PZPR. W wyniku ostrego konfliktu wewnątrz aparatu władzy z Biura Politycznego odeszło sześciu członków przeciwnych porozumieniom z opozycją, którzy zostali zastąpieni przez ludzi mających zaufanie Wojciecha Jaruzelskiego. 35 rocznica

1990 - Rada Bezpieczeństwa ONZ, przy poparciu Stanów Zjednoczonych, przyjęła rezolucję potępiającą Izrael za prześladowanie Palestyńczyków i uznającą Strefę Gazy i Zachodni Brzeg Jordanu za terytoria palestyńskie.

1991 - W Johannesburgu doszło do spotkania rządu RPA i delegatów 19 ugrupowań politycznych. Prezydent Frederick de Klerk zaproponował utworzenie wspólnej izby parlamentarnej dla wszystkich ras. Podpisano też deklarację w sprawie działań na rzecz rządów demokratycznych.

1991 - Polska została przyłączona do Internetu. Tego samego dnia Stany Zjednoczone zniosły ograniczenia w łączności z naszym krajem. Placówki naukowe Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Fizyki Jądrowej i Obserwatorium Astronomiczne oraz pojedyncze komputery w Krakowie, Toruniu i Katowicach zostały, jako pierwsze podłączone do światowej sieci.

1993 - Henryk Apostel został selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej. Jego zadaniem był awans do EURO 1996. Mimo cennych remisów z Francją i Rumunią oraz wysokiego zwycięstwa nad Słowacją, zespół zajął w tabeli dopiero czwarte miejsce. Po remisie z Azerbejdżanem, 15 listopada 1995 roku, Henryk Apostel podał się do dymisji. Prowadził reprezentację w 19 spotkaniach, w których zanotował siedem zwycięstw, siedem remisów i pięć porażek. 30 rocznica

1996 - Zmarł Carl Sagan, amerykański astrofizyk, profesor astronomii na Uniwersytecie Cornell. Wspierał projekt SETI - poszukiwanie pozaziemskiej inteligencji. Był twórcą międzygwiezdnego przesłania "Voyagera", to jest - pozdrowienia w 60 ludzkich językach i w języku wielorybów, etiudy dźwiękowej, 116 zakodowanych obrazów życia na Ziemi i 90 minut muzyki skomponowanej przez różne kultury świata. Światowy rozgłos uzyskał, jako autor książek popularnonaukowych oraz współautor i prowadzący serial telewizyjny "Cosmos". Na podstawie jego powieści "Kontakt" w 1997 powstał film o tym samym tytule z Jodie Foster w roli głównej. W 1977 otrzymał Nagrodę Pulitzera za książkę "Rajskie smoki". Urodził się 9 listopada 1934 roku.

1997 - Zmarł Richard Glazar (urodzony jako Richard Goldschmid), czeski Żyd, inżynier, w okresie okupacji niemieckiej więzień obozu zagłady w Treblince. Napisał wspomnienia obozowe, był świadkiem w procesach zbrodniarzy nazistowskich. Urodził się 29 listopada 1920 roku.

1998 - Zmarł Alan Hodgkin, angielski biochemik, laureat Nagrody Nobla w 1963 roku w dziedzinie medycyny, za odkrycie mechanizmów jonowych pobudzania i hamowania na zewnątrz i wewnątrz błony komórkowej neuronów. Urodził się 5 lutego 1914 roku. 25 rocznica

1999 - Zmarł Hank Snow, amerykański gitarzysta, legenda muzyki country. W trwającej ponad pół wieku karierze artystycznej nagrał ponad 80 albumów i dwa tysiące piosenek. Popularność przyniosły mu takie piosenki, jak "I'm Movin' On", "I've Been Everywhere" czy "Rhumba Boogie". Urodził się 9 maja 1914 roku.

1999 - Makau, przez 400 lat portugalska kolonia, przeszła pod zwierzchnictwo Chin, jako specjalny region administracyjny. Wspólna deklaracja chińsko-portugalska oraz ustawa zasadnicza Makau stanowią, że jednostka administracyjna może funkcjonować z dużą autonomią, do co najmniej 2049 roku, a więc do upłynięcia 50-letniego okresu od momentu przekazania. Makau zalicza się do najbogatszych regionów na świecie.

2001 - Zmarł Jerzy Rosołowski, dziennikarz, lektor, spiker radiowy i telewizyjny. Był lektorem wielu wydań Polskiej Kroniki Filmowej. Od 1954 roku nieprzerwanie związany z Polskim Radiem. Miał wyrazisty i skupiający uwagę widzów i słuchaczy głos. Posiadał szczególną umiejętność czytania tekstu bez uprzedniego zapoznania się z nim oraz zdolność poprawiania błędów podczas czytania. Urodził się 10 listopada 1930 roku.

2008 - Zmarł Robert Mulligan, amerykański reżyser, twórca filmów: "Serce Clary”, "Lato roku 1942”, "Za rok o tej samej porze”. Największą sławę przyniósł mu film "Zabić drozda”, za który otrzymał nominację do Oscara za reżyserię w 1963 roku. Urodził się 23 sierpnia 1925 roku. 15 rocznica

2011 - Zmarł Leopold Unger, dziennikarz, publicysta i komentator spraw międzynarodowych. Po II wojnie światowej pracował, jako dziennikarz w "Życiu Warszawy”, a później w belgijskim dzienniku "Le Soir”. W 1969 w wyniku antysemickiej nagonki, będącej efektem wydarzeń marcowych, wyemigrował do Belgii. Był współpracownikiem paryskiej "Kultury", Radia Wolna Europa, sekcji polskiej BBC, a także "International Herald Tribune”. Urodził się 12 sierpnia 1922 roku.

2012 - Z linii montażowej fabryki w Tychach zjechał ostatni Fiat Panda drugiej generacji, którego produkcję przeniesiono do Włoch. Od maja 2003 roku wyprodukowano w Polsce łącznie dwa miliony 168 tysięcy 491 egzemplarzy tego pojazdu.

2016 - Zmarł Zbigniew Józef Paliwoda pseudonim "Jur", działacz powojennego podziemia antykomunistycznego, żołnierz VI kompanii Zgrupowania Partyzanckiego "Błyskawica” dowodzonego przez Józefa Kurasia pseudonim "Ogień". Uczestniczył między innymi w brawurowej akcji rozbicia więzienia świętego Michała w Krakowie i uwolnieniu 64 więźniów. Laureat nagrody "Świadek Historii”, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 4 października 1929 roku.

2017 - Zmarł Maciej Józef Miatkowski, działacz opozycji antykomunistycznej w okresie PRL, uczestnik wydarzeń Grudnia '70. Od 1979 roku był działaczem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Współorganizował protesty robotnicze w czasie wydarzeń sierpnia '80. Był też kolporterem i wydawcą prasy podziemnej. W czasie stanu wojennego działał w Tajnej Komisji Zakładowej w Stoczni Gdańskiej, za co spędził w więzieniu kilka miesięcy - od grudnia 1983 do marca 1984 roku. Urodził się 10 kwietnia 1941 roku.

2018 - W wypadku w kopalni węgla kamiennego w czeskiej Stonawie zginęło 12 polskich górników. Przyczyną katastrofy był wybuch metanu 800 metrów pod ziemią. Była to druga najtragiczniejsza katastrofa górnicza w Czechach od 1990 roku. Prezydent Andrzej Duda ogłosił 23 grudnia dniem żałoby narodowej. 5 rocznica

2019 - Zmarł Stefan Garwatowski, malarz, autor scen historycznych, bitewnych i portretów wojskowych. Przedstawiał dawne dzieje Polski, między innymi "Grunwald 1941" ale też obrazy z okresu II wojny światowej, portretował dowódców i żołnierzy. Wiele jego prac znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego. Urodził się 7 października 1931 roku.

2020 - Zmarł Stanisław Poburka, siatkarz i trener siatkówki, między innymi szkoleniowiec żeńskiej reprezentacji Polski, z którą zdobył brązowe medale mistrzostw świata w 1962 i igrzysk olimpijskich w 1964 oraz wicemistrzostwo Europy w 1963. W drugiej połowie lat 60. prowadził żeńską reprezentację Meksyku. Urodził się19 kwietnia 1930 roku.

2021- Zmarł Mieczysław Machnicki, poeta, prozaik i redaktor. Autor tomów poezji: "Magiczny łańcuch" oraz "Jest tylko gradobicie i deszcz perseidów", "Żeby rzecz zwaną rzeką uznać za skończoną", "Usta moje słyszą i mój widzi język" i innych. Kierował działem poezji w miesięczniku literackim „Nowy Wyraz” i tygodniku pracy twórczej „Radar”. W 2017 roku otrzymał Nagrodę im. Juliusza Słowackiego za całokształt twórczości. Urodził się 11 lipca 1943 roku.

2022 - Zmarła Kira Gałczyńska, dziennikarka i pisarka, córka literatów Konstantego Ildefonsa i Natalii Gałczyńskich. Była redaktorką w „Nowej Kulturze”, „Kurierze Polskim”, pracowała także w Telewizji Polskiej oraz "Trybunie Ludu”. Zajmowała się też upamiętnieniem i wydawaniem twórczości ojca, założyła Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Praniu. Urodziła się 26 kwietnia 1936 roku. 1 rocznica.

Zobacz także

2024-01-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 stycznia - Przypada 71. Światowy Dzień Trędowatych, obchodzony w ostatnią niedziele stycznia. Jego celem jest zwrócenie uwagi na problemy osób dotkniętych… » więcej 2024-01-26, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 26 stycznia - Dzień Transplantacji, obchodzony w rocznicę pierwszej w Polsce udanej transplantacji nerki. 26 stycznia - Dzień Islamu w Kościele katolickim… » więcej 2024-01-25, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 25 stycznia - Dzień Kryptologii, ustanowiony w 2007 przez Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu, obchodzony w Polsce… » więcej 2024-01-24, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 24 stycznia - Dzień Wiedzy o Zespole Möbiusa, rzadkim zespole wad wrodzonych, opisanym po raz pierwszy przez niemieckiego neurologa Paula Juliusa Möbiusa. 24… » więcej 2024-01-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 stycznia - Dzień bez Opakowań Foliowych. 23 stycznia - Dzień Pisma Ręcznego. » więcej 2024-01-22, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 22 stycznia - Dzień Jedności Ukrainy. » więcej 2024-01-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 stycznia - Światowy Dzień Śniegu. 21 stycznia - Międzynarodowy Dzień Przytulania. » więcej 2024-01-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 stycznia - Międzynarodowy Dzień Akceptacji. 20 stycznia - Azerbejdżan - Dzień Męczenników. 20 stycznia - Dzień Wiedzy o Pingwinach. » więcej 2024-01-19, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 19 stycznia - Wierni Kościoła wschodniego obchodzą Święto Jordanu, nazywane też Chrztem Pańskim. Jest ono jednym z dwunastu wielkich świąt prawosławnych… » więcej 2024-01-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 stycznia - Rozpoczyna się Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan. 18 stycznia - Międzynarodowy Dzień Kubusia Puchatka, ustanowiony na pamiątkę urodzin… » więcej
89101112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »