Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-12-17, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

17 grudnia - Dzień bez Przekleństw, obchodzony w Polsce.

17 grudnia - Święto narodowe Bhutanu - Dzień Bhutanu, obchodzony w rocznicę wprowadzenia monarchii dziedzicznej w 1907 roku.

17 grudnia - Dzień Braci Wright, pionierów lotnictwa.
1697 - Zmarła Eleonora Maria Józefa, córka Ferdynanda III, cesarza rzymskiego, żona Michała Korybuta Wiśniowieckiego, króla Polski. Po śmierci Wiśniowieckiego we Lwowie, królowa przebywała jeszcze kilka lat w Polsce, po czym powróciła do Austrii. Urodziła się 21 maja 1653 roku.

1749 - Urodził się Domenico Cimarosa, włoski kompozytor, okresu klasycyzmu, autor oper komicznych "Włoszka w Londynie” i "Tajemne małżeństwo”. Kilka lat, na zaproszenie carycy Katarzyny II, spędził w Petersburgu. Zmarł 11 stycznia 1801 roku.

1770 - (źródła podają różnie - od 15 do 17 grudnia) Urodził się Ludwig van Beethoven, niemiecki kompozytor romantyczny, jeden z najwybitniejszych twórców muzyki, autor dziewięciu symfonii, oper, koncertów, uwertur i sonat. Spod jego ręki wyszły między innymi: symfonie F-dur, zwana "Pastoralną”, Es-dur, zwana "Eroicą”, koncerty fortepianowy, koncert skrzypcowy, utwory kameralne, w tym sonaty, między innymi: "Patetyczna”, "Appasionata” i "Księżycowa”. Zmarł 26 marca 1827 roku.

1790 - W mieście Meksyk odkryto Kamień Słońca. Kamienny dysk ma 358 centymetrów średnicy, 98 centymetrów grubości i waży 24 tony. Krótko po hiszpańskim podboju Meksyku dysk został zakopany w Zócalo - na głównym placu w Meksyku. Ponownie został odkryty podczas remontu pobliskiej Katedry Metropolitalnej i umieszczony na jej zewnętrznej ścianie, gdzie pozostał do 1885 roku. Następnie został przeniesiony do Narodowego Muzeum Antropologicznego w Meksyku i znajduje się tam do dziś. Ze względu na wspaniałe połączenie artyzmu i geometrii jest przypuszczalnie najsłynniejszym azteckim rękodziełem.

1778 - Urodził się Humphry Davy, angielski chemik i fizyk, profesor w Królewskim Instytucie Wielkiej Brytanii i członek Towarzystwa Królewskiego w Londynie. W pracy badawczej zajmował się elektrolizą roztworów wodnych, wyodrębnił potas, sód, wapń, stront, bor i magnez, skonstruował bezpieczną lampę górniczą. Zmarł 29 maja 1829 roku. 245 rocznica

1797 - Urodził się Joseph Henry, amerykański fizyk, profesor w Princeton, pionier elektrotechniki. Niezależnie od Faradaya, odkrył zjawisko indukcji elektromagnetycznej i samoindukcji, usprawnił elektromagnes i w 1831 roku zbudował jedno z pierwszych urządzeń wykorzystujących elektryczność do generowania ruchu. Zmarł 13 maja 1878 roku.

1807 - Urodził się Władysław Oleszczyński, rzeźbiarz, medalier i grafik, uważany za najwybitniejszego przedstawiciela romantyzmu w polskiej rzeźbie. Po upadku powstania listopadowego wyjechał do Francji, gdzie stał się głównym rzeźbiarzem Wielkiej Emigracji. Wykonał wiele pomników i nagrobków przedstawicieli polskiego środowiska - Maurycego Mochnackiego w Auxerre, Ludwika Michała Paca w Smyrnie, Juliana Ursyna Niemcewicza w Montmorency i Juliusza Słowackiego na paryskim Montmartre. Zmarł 11 kwietnia 1866 roku.

1830 - Zmarł Simón Bolivar, bohater walk o wyzwolenie Ameryki Południowej spod hiszpańskiego panowania. Jego adiutantem był Polak pułkownik Józef Szeliski. Ideą, której poświęcił życie było powstanie wielkiej federacji wolnych państw Ameryki Południowej. Na jego cześć dawne Górne Peru zostało nazwane Boliwią. Urodził się 24 lipca 1783 roku.

1842 - Urodził się Marius Sophus Lie, norweski matematyk, twórca teorii grup Liego, zajmował się też równaniami różniczkowymi. Autor ponad 240 prac naukowych. Zmarł 18 lutego 1899 roku.

1859 - Zmarł Jan Piwarski, malarz Warszawy, rysownik, grafik i pedagog, odegrał dużą rolę w rozwoju litografii. W jego twórczości dominowały krajobrazy i sceny rodzajowe z życia stolicy. Namalował: "Zdobycie Belwederu", "Arsenał", "Most Sobieskiego w Łazienkach". Do nauczania wprowadził system wakacyjnych studiów plenerowych. Opracował pierwszy polski podręcznik rysunku. Urodził się 20 listopada 1794 roku.

1865 - W Wiedniu odbyła się premiera VIII Symfonii "Niedokończonej” Franza Schuberta. Jest to jedno z największych arcydzieł w historii muzyki.

1881 - Urodził się Mieczysław Orłowicz, działacz turystyczny i krajoznawczy, współorganizator turystyki zespołowej w Polsce. W 1919 roku organizator pierwszego Komitetu Olimpijskiego w naszym kraju. Autor "Ilustrowanego przewodnika po Mazurach Pruskich i Warmii". Zmarł 4 października 1959 roku.

1893 - Urodził się Mieczysław Gębarowicz, historyk sztuki, kustosz Muzeum Lubomirskich, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Przez wiele lat był bibliotekarzem w lwowskich instytucjach. Autor około 100 prac naukowych, z dziedziny sztuki średniowiecznej, renesansowej, śląskiej i lwowskiej. Zmarł 2 września 1984 roku. 130 rocznica

1897 - Urodził się Władysław Broniewski, poeta, przedstawiciel liryki rewolucyjnej, żołnierz Legionów, uczestnik wojny polsko-radzieckiej 1920 roku, więzień NKWD, walczył w armii generała Andersa. Zadebiutował w 1921 roku na łamach dziennika "Robotnik”. Autor zbiorów wierszy: "Dymy nad miastem”, "Troska i pieśń”, "Krzyk ostateczny”, "Bagnet na broń”, "Mazowsze”, "Anka”, "Drzewo rozpaczające” i "Wiersze wam daję”. Tłumacz literatury niemieckiej i rosyjskiej. Zmarł 10 lutego 1962 roku.

1901 - Urodził się Maciej Nehring, malarz. Jego ulubioną technika była akwarela. Tworzył pejzaże i portrety, był także autorem grafiki użytkowej. Autor prac: "Wiosna w Poroninie", "Sopot", "Mgła nad wodą". Zmarł 17 lutego 1977 roku.

1903 - Urodził się Erskine Caldwell, amerykański pisarz, autor naturalistycznych powieści z życia Południa Stanów Zjednoczonych, autor między innymi utworów: "Poletko Pana Boga", "Ziemia tragiczna", "Palec Boży” i "Blisko domu”. Zajmował się także publicystyką społeczną i reportażem. Było ceniony, jako jeden z pięciu największych pisarzy amerykańskich. Zmarł 11 kwietnia 1987 roku. 120 rocznica

1903 - Amerykanie Orville i Wilbur Wrightowie w Karolinie Północnej dokonali pierwszego lotu na zbudowanym przez siebie dwupłatowcu. Tego dnia wykonano kilka prób. Orville Wright wzbił się w powietrze w samolocie i przeleciał około 37 metrów. W kolejnych lotach bracia osiągali lepsze wyniki, w czwartej próbie tego dnia, Wilbur Wright przeleciał 279 metrów w 59 sekund. 120 rocznica

1907 - Zmarł William Thomson, 1. Baron Kelwin, angielski fizyk i matematyk, twórca bezwzględnej skali temperatury i teorii drgań elektrycznych. Na jego cześć jednostkę podstawową temperatury w układzie SI nazwano kelwinem. Urodził się 26 czerwca 1824 roku.

1908 - Urodził się Willard Frank Libby, amerykański chemik, profesor Uniwersytetu w Berkeley. Prowadził badania nad energią atomową, wziął udział w opracowaniu sposobu rozdzielania izotopów uranu potrzebnych do uzyskania bomby atomowej. Wynalazł metodę mierzenia czasu połowicznego izotopu węgla C-14, co stało się podstawą ścisłego datowania próbek, zwłaszcza pochodzenia organicznego. Metoda ta znalazła zastosowanie w archeologii i kryminalistyce. Laureat Nagrody Nobla w 1960 roku, w dziedzinie chemii. Zmarł 8 września 1980 roku. 115 rocznica

1919 - Urodził się Jerzy Stroba, arcybiskup, metropolita poznański w latach 1978-1996. Po II wojnie światowej działał na rzecz przywracania polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich. Uczestnik prac papieskiej komisji przygotowującej nowy "Katechizm Kościoła Katolickiego". Od 1992 roku współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i Episkopatu. W latach 1992-93 członek Komisji Stolicy Apostolskiej do spraw Konkordatu. Zmarł 12 maja 1999 roku.

1921 - Zmarła Gabriela Zapolska, pisarka epoki modernizmu, aktorka, autorka powieści "Moralność pani Dulskiej". Przedstawicielka polskiego naturalizmu, wykpiwała moralną obłudę mieszczaństwa, pisała komedie satyryczne, dramaty i powieści. Urodziła się 30 marca 1857 roku.

1921 - Powstał klub sportowy Skra Warszawa. Klub założono po wojnie polsko-bolszewickiej, jako wyraz sojuszu robotniczo-studenckiego. Jego pełna nazwa brzmiała: Sportowy Klub Robotniczo-Akademicki. Pierwszymi sekcjami były: piłkarska, bokserska i najbardziej popularna wśród studentów - szermiercza.

1922 - Urodził się Ryszard Skowroński vel Ryszard Tarecki, podporucznik łączności Armii Andersa i Polskich Sił Zbrojnych, cichociemny. Posługiwał się pseudonimami „Lechita” i „Antena”. Wstąpił do Armii Andersa wiosną 1942 roku, został przydzielony do 2 kompanii 8 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej 8 Dywizji Piechoty, uczył się w szkole podchorążych. Jesienią został przeniesiony do Wielkiej Brytanii, służył w Sekcji Dyspozycyjnej Naczelnego Wodza. Po przeszkoleniu w łączności radiowej został zaprzysiężony i otrzymał misję lotu d Polski W nocy z 14 na 15 września 1943 roku jego samolot został zestrzelony nad Danią. Zmarł z14 na 15 września 1943 nad Esbjerg.

1922 - Urodził się Andrzej Wlekliński, ślusarz, ofiara zbrodni stalinizmu w Polsce. W czasie okupacji niemieckiej był kreślarzem budowlanym pracował jako ślusarz, po w wojnie uczył się w szkole inżynierskiej W 1947 roku aresztowano go za przekazanie materiałów agentowi wywiadu brytyjskiego .Według obrońców - swojemu koledze oskarżanemu o bycie agentem nie przekazał żadnych informacji poza książkami zakupionymi w księgarni. Jednak sąd skazał go na karę śmierci a wyrok wykonano 25 września 1948 roku. Jego symboliczny grób znajduje się w Warszawie, na Cmentarzu Wojskowym w Kwaterze „na Łączce”.

1928 - Zmarł Karol Pollak, elektrotechnik, wynalazca i przedsiębiorca, nazywany "polskim Edisonem". Jego liczne wynalazki to między innymi napędy elektryczne, maszyna drukarska do druku w kolorze i mikrofon. Główna jego działalność dotyczyła jednak chemicznych źródeł energii - ogniw galwanicznych i akumulatorów elektrycznych. Założył istniejącą do dziś fabrykę akumulatorów elektrycznych w Białej. Urodził się 15 listopada 1859 roku. 95 rocznica

1933 - Urodził się Mieczysław Makowski, kompozytor, pianista, teoretyk muzyki i pedagog, nauczyciel przedmiotów teoretycznych w Zespole Szkół Muzycznych w Poznaniu. Wielokrotnie nagradzany w krajowych i międzynarodowych konkursach kompozytorskich, również za twórczość dla dzieci. Zmarł 16 grudnia 2014 roku. 90 rocznica

1934 - Urodziła się Ewa Nowacka, pisarka, krytyczka, eseistka, przez wiele lat redaktorka Polskiego Radia, autorka utworów dla dzieci i młodzieży: "Jeden dzień żuczka”, "W czepku urodzony”, "Duży, żółty, brzydki pies”, "Biały koń bogów”, "Maria z tamtych lat”, "W cieniu malwy”. W 2009 roku odebrała Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Zmarła 29 marca 2011 roku.

1936 - Urodził się Jorge Mario Bergoglio, argentyński duchowny katolicki pochodzenia włoskiego, arcybiskup metropolita Buenos Aires, prymas Argentyny, jezuita, kardynał, od 2013 roku papież Franciszek. 266. papież w historii Kościoła, pierwszy z Ameryki Łacińskiej i pierwszy jezuita w historii, zasiadający na Stolicy Piotrowej. Wybrany przez konklawe 13 marca 2013 roku, przyjął imię na cześć Świętego z Asyżu. W nauczaniu nawołuje do ubóstwa i miłości, czyli powrotu do korzeni chrześcijaństwa. Dużą wagę przywiązuje również do dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego. W 2013 roku magazyn "Time" uhonorował go tytułem "Człowieka Roku

1939 - Na mocy rozporządzenia Hansa Franka utworzono Policję Polską Generalnego Gubernatorstwa, nazywaną od koloru mundurów policją granatową. Podlegała niemieckiej policji porządkowej. Pod groźbą kary śmierci powoływano do służby przedwojennych policjantów.

1941 - Niemcy utworzyli getto żydowskie w Rzeszowie. Warunki bytowe były dramatyczne. Panował tam głód i tyfus, którego śmiertelność sięgała 40 procent. Łącznie do getta rzeszowskiego trafiło około 25 tysięcy Żydów pochodzących z Rzeszowa i okolicznych miejscowości. W lipcu 1942 rozpoczęła się likwidacja getta. Pobyt w getcie przeżyło zaledwie 100-200 osób.

1942 - II wojna światowa: Deklaracja 12 państw alianckich potępiająca masową zagładę Żydów. Liczba ofiar Holokaustu jest szacowana na prawie sześć milionów, choć dokładna liczba nie jest znana. Jedną trzecią tej liczby, czyli około dwóch milionów stanowiły dzieci. Początkowo władze niemieckie rozważały wysiedlenie europejskich Żydów, projekt ten został jednak oceniony, jako niemożliwy do przeprowadzenia podczas wojny. W związku z tym, jesienią 1941 roku podjęto decyzję o tak zwanym "ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”, co oznaczało w praktyce zagładę wszystkich Żydów w Europie.

1942 - W niemieckim obozie zagłady w Dachau zginął Stanisław Kołodziej - Sługa Boży Kościoła katolickiego, prezbiter diecezji przemyskiej, męczennik. W Auschwitz i Dachau został poddany eksperymentom medycznym - celowemu zakażeniu bakterią - w wyniku czego zmarł. W celi, w której przebywał, widnieje do dziś wydrapany napis na ścianie "ks. Stanisław Kołodziej”. Urodził się 1 lutego 1907 roku.

1942 - Urodził się Andrzej Zaorski, aktor, satyryk, reżyser teatralny i filmowy, artysta kabaretowy. Występował w warszawskich teatrach - Współczesnym, Ateneum, Narodowym, Powszechnym, Na Targówku i Kwadrat, a także w kabaretach - U Lopka, Pod Egidą, Tu 60-tka i Kaczuch Show. W latach 70. występował radiowym programie "60 minut na godzinę". Andrzej Zaorski od 2006 roku występuje w powieści radiowej "W Jezioranach". Zmarł 31 października 2021 roku.

1942 - Samolot Handley Page Halifax ze 138. Dywizjonu Specjalnego RAF, lecący z Bliskiego Wschodu przez Maltę i Gibraltar do Wielkiej Brytanii, rozbił się tuż po starcie z maltańskiego lotniska Luqa. Zginęło sześciu członków polskiej załogi i 11 pasażerów.

1942 - W Przasnyszu w areszcie gestapo stracono Zenona Kiembrowskiego, komendanta powiatowego ZWZ AK oraz czworo jego twarzyszy. Razem z nim zginęli: Marian Arct „Luty”, Maria Kaczyńska, Władysław Otłowski „Woyna” i Edmund Zdanowski „Maks”.

1943 - W Poznaniu został stracony przez nazistów Michał Garczyk, żołnierz Wojska Polskiego w kampanii wrześniowej, a później uczestnik konspiracji niepodległościowej przeciwko okupantowi niemieckiemu, dowódca akcji Bollwerk, polegającej na zniszczeniu magazynów zaopatrzeniowych Wehrmachtu. Wcześniej jako dowódca Lotnego Oddziału Dywersji Bojowej "Kuba", kierował różnymi akcjami dywersji przeciwko niemieckiej infrastrukturze gospodarczej. Jako młody chłopak uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim, brał udział także w wojnie polsko-bolszewickiej. Urodził się 28 września 1900 roku. 80 rocznica

1945 - Zmarł Henryk Kuna, rzeźbiarz, profesor uniwersytetów Wileńskiego i Toruńskiego. Współzałożyciel grupy "Rytm”. W latach 30. zajmował się głównie rzeźbą portretową i monumentalną. W czasie wojny tworzył akwarele, często o tematyce martyrologicznej. Autor niezrealizowanego projektu pomnika Adama Mickiewicza w Wilnie. Urodził się 6 listopada 1879 roku.

1950 - Na zjeździe zjednoczeniowym w Warszawie z połączenia Polskiego Towarzystwa Turystycznego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego powstało Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze PTTK. Obecnie zrzesza około 68 tysięcy członków. Ma ponad 260 oddziałów. Prowadzi osiem muzeów regionalnych, 23 biblioteki, 25 regionalnych pracowni krajoznawczych i 11 Ośrodków Kultury Turystyki Górskiej.

1950 - Urodził się Carlton "Carly” Barrett, jamajski perkusista. Karierę muzyczną rozpoczął z Lee "Scratch” Perrym w zespole The Upsetters. Następnie dołączył do Boba Marleya i The Wailers. Carlton Barrett jest autorem popularnej piosenki Bob Marley & The Wailers "War” z albumu "Rastaman Vibration". Wystąpił na wszystkich studyjnych albumach The Wailers. Został postrzelony w głowę przed swoim domem na Jamajce. Zmarł w szpitalu, w wieku 36 lat, 17 kwietnia 1987 roku.

1951 - Warszawska Fabryka Motocykli rozpoczęła produkcję motocykli SHL M04. Ta maszyna, z silnikiem na licencji angielskiej, budowana była w Polsce od 1938 roku. W czasie wojny produkcja został jednak przerwana. Wznowiono ją w 1947 roku w Kielcach pod nazwą "Sokół 125", później "SHL M03". Motocykli kolejnego modelu, SHL M04, wyprodukowano około 15,5 tysięcy egzemplarzy.

1954 - Zmarła Zofia Nałkowska, pisarka, publicystka i dramatopisarka, posłanka do Krajowej Rady Narodowej oraz na Sejm Ustawodawczy, działaczka Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, członek Polskiej Akademii Literatury. Stworzyła własną odmianę prozy psychologiczno-społecznej, w której obserwację środowiskową łączyła z analizą ludzkich charakterów i refleksją moralną i społeczną. Autorka powieści: "Granica”, "Romans Teresy Hennert”, "Niedobra miłość”, "Dom nad łąkami”, dramatów: "Dom kobiet”, "Dzień jego powrotu” oraz opowiadań: "Medaliony”, "Charaktery". Urodziła się 10 listopada 1884 roku.

1955 - Rząd podjął decyzję o rozwiązaniu Powszechnej Organizacji "Służba Polsce". Jej następcą zostały powołane w 1958 roku Ochotnicze Hufce Pracy. Brygady "Służby Polsce" pracowały między innymi przy: odbudowie Warszawy, budowie ośrodków przemysłowych - na przykład Nowa Huta, osuszaniu Żuław, a także w kopalniach i kamieniołomach.

1955 - Uchwałą Prezydium Rządu powołano do życia Totalizator Sportowy - instytucję, której dochód planowano przeznaczać na budowę i remonty obiektów oraz urządzeń sportowych. Obecnie jest właścicielem loterii Lotto. Nadzór właścicielski nad Totalizatorem Sportowym sprawuje Ministerstwo Finansów. Zgodnie z ustawą o grach i zakładach wzajemnych jest monopolistą w dziedzinie gier liczbowych i loterii pieniężnych w Polsce.

1956 - W Warszawie została podpisana umowa o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonujących w Polsce, od zakończenia działań wojennych w 1945 roku. Wojska radzieckie zostały wycofane dopiero w 1993 roku.

1960 - Premiera filmu "Niewinni czarodzieje" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Scenariusz do filmu napisali: Jerzy Andrzejewski oraz Jerzy Skolimowski, a główne role zagrali: Tadeusz Łomnicki, Krystyna Stypułkowska oraz Wanda Koczewska. Martin Scorsese uznał ten film za jedno z arcydzieł polskiej kinematografii i w 2014 roku wytypował ten obraz do prezentacji w Stanach Zjednoczonych oraz Kanadzie podczas festiwalu polskich filmów.

1964 - Zmarł Victor Franz Hess, austriacki fizyk, profesor uniwersytetów w: Wiedniu, Grazu i Innsbrucku. Laureat Nagrody Nobla w 1936 roku, w dziedzinie fizyki, wspólnie z Amerykaninem Carlem Davidem Andersonem, za stwierdzenie istnienia promieniowania kosmicznego i prace nad nim. Prowadził badania właściwości elektrycznych atmosfery, odkrył, że przewodnictwo elektryczne powietrza wzrasta gwałtownie wraz z wysokością. Urodził się 24 czerwca 1883 roku.

1964 - Premiera filmu muzycznego "Grek Zorba" w reżyserii Michalisa Kakojanisa. Obraz powstał na podstawie powieści Nikosa Kazandzakisa. Film zdobył trzy Oscary - za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą, najlepsze kierownictwo artystyczne filmu czarno-białego i najlepsze zdjęcia filmu czarno-białego. Główne role zagrali: Anthony Quinn, Alan Bates i Irene Papas.

1970 - Grudzień'70 - "czarny czwartek" - najtragiczniejszy dzień robotniczego powstania na Wybrzeżu. Oddziały Milicji Obywatelskiej i Wojska Polskiego, po zablokowaniu Stoczni imienia Komuny Paryskiej w Gdyni, użyły broni palnej wobec robotników, którzy przyjechali do pracy. Tego dnia zginęło 16 osób. Łącznie w starciach z milicją podczas wydarzeń Grudnia'70 śmierć poniosły, co najmniej 44 osoby, a ponad tysiąc sto zostało rannych. Aresztowano blisko trzy tysiące robotników.

1970 - Grudzień '70: Strajki i demonstracje w Szczecinie. Po dwudniowych walkach w kilkudziesięciu przedsiębiorstwach kontynuowano strajk generalny, kierowany przez ogólnomiejski komitet strajkowy. Do starć demonstrantów z siłami porządkowymi doszło także w Elblągu i Słupsku.

1970 - Zginął Zbigniew Godlewski, robotnik, pracownik Zarządu Portu Gdynia. Jest uważany za symbol ofiar Grudnia 1970. O jego śmierci mówi "Ballada o Janku Wiśniewskim". 18-letni mężczyzna został zastrzelony przez żołnierzy w pobliżu przystanku Szybkiej Kolei Miejskiej Gdynia Stocznia, po jego przyjeździe do pracy z Elbląga. Po tym zdarzeniu protestujący przemaszerowali z jego ciałem niesionym na drzwiach ulicami Gdyni. Urodził się 3 sierpnia 1952 roku.

1973 - 32 osoby zginęły w ataku pięciu terrorystów palestyńskich na terminal lotniska Fiumicino w Rzymie i samolot amerykańskich linii lotniczych Pan Am. Terroryści uprowadzili następnie samolot niemieckich linii lotniczych Lufthansa i odlecieli do Kuwejtu, gdzie poddali się władzom. 50 rocznica

1973 - Zmarł Charles Greeley Abbot, amerykański astrofizyk i astronom, spacjalista w dziedznie fizyki słońca. Był pierwszym naukowcem, który postawił potwierdzoną poźniejszymi badaniami hipotezę, że promieniowanie Słońca może zmieniać się w czasie. Urodził się 31 maja 1872 roku. 50 rocznica

1974 - Zmarł Stanisław Latałło, operator, aktor i reżyser: "Sam sobie sterem”, "Od starożytnych fraków do maski”, "Listy naszych czytelników”, "Pozwólcie nam do woli fruwać nad ogrodem”. Zginął, jako operator filmowy kierowanej przez Andrzeja Zawadę polskiej wyprawy himalaistycznej na Lhotse w Himalajach. W 1996 jego syn Marcin Latałło nakręcił o ojcu film dokumentalny "Ślad". Urodził się 30 marca 1945 roku.

1975 - Urodziła się Milla Jovovich, amerykańska aktorka, modelka, piosenkarka i projektantka mody pochodzenia serbsko-rosyjskiego. Zagrała między innymi w filmach: "Piąty element", "Joanna d'Arc", "Resident Evil" i "Trzej muszkieterowie".

1977 - Zmarł Tadeusz Przypkowski, historyk nauki i sztuki, bibliofil, heraldyk i fotografik, twórca ekslibrisów, autor kilkutomowego wydawnictwa fotograficznego "Piękno Warszawy”. Twórca zegarów słonecznych, które znajdują się między innymi: w obserwatorium w Greenwich, na Kościele Mariackim w Krakowie, Zamku Królewskim w Warszawie, ratuszu w Sandomierzu. Urodził się 12 lipca 1905 roku.

1981 - Stan wojenny: W Warszawie pod przewodnictwem biskupa Władysława Miziołka powstał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Komitet koordynował oraz inicjował działalność duszpasterską wśród internowanych 13 grudnia, służył im i ich rodzinom pomocą materialną, prawną, medyczną oraz w zakresie pośrednictwa pracy.

1981 - Stan wojenny: ZOMO rozbiło manifestacje w Krakowie i Gdańsku, gdzie zginęła jedna osoba, a dwie zostały ranne. W Gdańsku zastrzelony został Antoni Browarczyk jedna z najmłodszych ofiar stanu wojennego. Uczestniczył w walkach ulicznych w Gdańsku. Został śmiertelnie postrzelony w głowę przez funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej.

1982 - Stan wojenny: W Warszawie odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. Przewodniczącym został Jan Dobraczyński - ściśle współpracujący z PZPR działacz PAX o poglądach nacjonalistyczno-katolickich. PRON został powołany w celu propagandowego wykazania powszechnego poparcia społeczeństwa dla władz PRL, a w szczególności dla wprowadzenia stanu wojennego.

1983 - Zmarł Jan Maria Gisges, pisarz, poeta, autor powieści: "Drzazgi”, "Osaczeni”, "Borelowski”, "Spadek”, poezji: "Pierwsza miłość”, "Idącym naprzód”, "Zielone gałęzie”, "Dzień spokojnego słońca”, wspomnień "A po człowieku dzwoni dzwon”. Urodził się 15 stycznia 1914 roku. 40 rocznica

1987 - Zmarła Marguerite Yourcenar, francuska pisarka, autorka powieści: "Pamiętniki Hadriana”, "Opowieści wschodnie”, "Łaska śmierci”, "I jak woda płynie”. Była również tłumaczką poezji greckiej. Jako pierwsza kobieta w historii została wybrana w 1980 roku do Akademii Francuskiej. Urodziła się 8 czerwca 1903 roku.

1988 - Reaktywowano Związek Sybiraków, po raz pierwszy zarejestrowany w 1928 roku. Organizacja zrzeszała osoby, które doświadczyły represji na terenie byłego ZSRR. Godność członka honorowego Związku Sybiraków otrzymał między innymi Józef Piłsudski. 35 rocznica

1989 - Zmarł Albert Coady Wedemeyer, amerykański strateg wojenny, który zajmował się opracowaniem planów udziału wojsk amerykańskich w II wojnie światowej, między innymi desantu na Sycylii i zajęcia Włoch oraz słynnego desantu w Normandii. Urodził się 9 lipca 1897 roku.

1989 - Leszek Balcerowicz przedstawił w Sejmie pakiet ustaw, mających na celu zreformowanie polskiej gospodarki. 28 grudnia Sejm je uchwalił. Miały doprowadzić do stabilizacji makroekonomicznej - przede wszystkim do redukcji inflacji - oraz umożliwić transformację z gospodarki centralnie sterowanej do rynkowej. Plan Balcerowicza był krytykowany za to, że przyczynił się do znacznego spadku stopy życiowej licznych grup ludności. Miał wpływ jednak na znaczne obniżenie inflacji i deficytu budżetowego, likwidację niedoborów rynkowych i centralnego rozdzielnictwa materiałów, uzyskanie zgody wierzycieli na redukcję zadłużenia zagranicznego oraz znaczący przyrost rezerw dewizowych.

1990 - Uchwała Rady Ministrów w sprawie postawienia inwestycji Elektrownia Jądrowa "Żarnowiec" w budowie w stan likwidacji. Z inwestycji zrezygnowano w związku ze zmianą warunków ekonomicznych w Polsce po 1989 roku, a także po długotrwałych protestach aktywistów oraz mieszkańców. Przeciwko budowie sprzeciwiało się ponad 86 procent okolicznych mieszkańców. Protesty wzmógł się szczególnie po katastrofie w Czarnobylu. W 2011 roku Żarnowiec został przez PGE wytypowany wraz z dwiema innymi miejscowościami - Gąski oraz Choczewo, na miejsce lokalizacji pierwszej polskiej elektrowni atomowej, która ma powstać w 2027 roku.

1999 - Zmarł kardynał Paolo Dezza, przełożony zakonu jezuitów, członek watykańskiej Kongregacji Sakramentów oraz Wychowania Katolickiego, teolog, którego uczniem był Karol Wojtyła. Urodził się 13 grudnia 1901 roku.

1999 - Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło 12 sierpnia Międzynarodowym Dniem Młodzieży.

2009 - Zmarła Jennifer Jones, aktorka amerykańska. Wystąpiła w ponad 20 filmach, w tym: "Pojedynek w słońcu”, "Płonący wieżowiec”, "Dzikie serca”, "Siostra Carrie”, "Czuła jest noc”. Za rolę w filmie "Pieśń o Bernadette” otrzymała w 1943 roku Oscara. Urodziła się 2 marca 1919 roku.

2009 - Zmarł Dan O’Bannon, amerykański scenarzysta i reżyser filmowy, okazjonalnie aktor. Pracował głównie przy horrorach i filmach fantastycznonaukowych. Współlaureat nagrody Golden Scroll za efekty specjalne do filmu "Ciemna gwiazda". Jest twórcą kultowego horroru "Powrotu żywych trupów" z 1985 roku, za który był nominowany do nagrody Saturna, jako "najlepszy reżyser”. Urodził się 30 września 1946 roku.

2010 - W Tunezji wybuchła tak zwana jaśminowa rewolucja. Tunezyjczycy protestowali przeciwko złej sytuacji materialnej, bezrobociu, brakowi swobód obywatelskich i długoletniej władzy prezydenta Zina Al-Abidina Ben Alego. W ich rezultacie 14 stycznia 2011 prezydent zrzekł się władzy i opuścił kraj, udając się do Arabii Saudyjskiej. Początkiem wystąpień było samospalenie się 17 grudnia 2010 w mieście Sidi Bu Zajd przez bezrobotnego Mohameda Bouaziziego z powodu zarekwirowania mu przez policję straganu, na którym nielegalnie handlował owocami.

2010 - Zmarł Don Van Vliet, kompozytor, wokalista, muzyk, poeta i malarz, najlepiej znany pod pseudonimem "Captain Beefheart". Urodził się 15 stycznia 1941 roku.

2011 - Zmarł Krzysztof Szmagier, reżyser filmowy i dokumentalista, twórca obrazów: "Przygody psa Cywila”, "Zapalniczka”, "07 zgłoś się”, "Operacja V-2”. W 2004 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 5 lipca 1935 roku.

2011 - Zmarł Andrzej Roman, dziennikarz sportowy i pisarz. Od 1957 roku do stanu wojennego związany z redakcją "Kuriera Polskiego”, w której pełnił funkcję kierownika działu sportowego. W 1989 roku współtworzył dział sportowy "Gazety Wyborczej”. Wykładał na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizował się w tenisie, lekkiej atletyce i piłce nożnej, był sprawozdawcą z trzech igrzysk olimpijskich. Autor miedzy innymi książek: "Droga do Tokio” i "Monachijskie sensacje”. Urodził się 17 maja 1927 roku.

2011 - Zmarła Cesária Evora, piosenkarka z Republiki Zielonego Przylądka, wykonująca mornę - melancholijny styl muzyczny charakterystyczny dla jej ojczyzny. Nazywana często Bosonogą Divą, ze względu na zwyczaj występowania bez obuwia. Śpiewała od 16 roku życia, sukces odniosła dopiero w latach 90., dzięki albumowi "La diva aux pieds nus”. Urodziła się 27 sierpnia 1941 roku.

2011 - Zmarł Kim Dzong Il, przywódca Korei Północnej w latach 1994-2011, następca swego ojca, założyciela Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej Kim Ir Sena. Po jego śmierci w 1994 roku, sekretarz generalny Partii Pracy Korei, przewodniczący Narodowej Komisji Obrony, a także marszałek i dowódca Koreańskiej Armii Ludowej. Urodził się 16 lutego 1941.

2014 - Waszyngton i Hawana ogłosiły ponowne nawiązanie stosunków dyplomatycznych, zerwanych w 1961 roku. Poprzedziły je, trwające 18 miesięcy, tajne rozmowy amerykańsko-kubańskie pod patronatem Watykanu, w które zaangażował się osobiście papież Franciszek. Normalizację wzajemnych stosunków ogłosili prezydenci: Kuby - Raul Castro i Stanów Zjednoczonych - Barack Obama. Obaj politycy w oddzielnych przemówieniach, wygłoszonych w tym samym momencie w Waszyngtonie i Hawanie, podziękowali Franciszkowi za mediację.

2017 - Zmarł Leszek Aleksander Moczulski, poeta, autor tekstów piosenek, współtwórca teatru STU. Publikował w "Tygodniku Powszechnym" i "Dzienniku Polskim" oraz miesięczniku "Twórczość". Wydał kilka zbiorów poezji. W latach 70. został uhonorowany nagrodą imienia Andrzeja Bursy. Jest autorem tekstów wielu popularnych piosenek artystów krakowskich: w tym: "Cała jesteś w skowronkach" zespołu Skaldowie, "Korowód" Marka Grechuty, czy "Do wód" Grzegorza Turnaua. Urodził się 18 lutego 1938 roku.

2017 - Zmarł generał Edward Rowny, amerykański strateg polskiego pochodzenia, uczestnik II wojny światowej oraz wojen w Korei i Wietnamie, doradca pięciu prezydentów USA, nazywany "ojcem amerykańskiej kawalerii powietrznej". Urodził się 3 kwietnia 1917 roku.

2018 - Zmarł Galt MacDermot, kanadyjski kompozytor i pianista. W 1960 roku zdobył nagrodę Grammy za utwór "African Waltz". Jego najbardziej znane dzieło to musical "Hair", które odniosło wielki międzynarodowy sukces. Album z muzyką ze spektaklu na Broadwayu zdobyło w 1969 nagrodę Grammy. MacDermot komponował również muzykę filmową, nagrywał albumy muzyki klasycznej, jazzowe i funkowe. Urodził się 18 grudnia 1928 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Krzysztof Bulski, szachista, w 2012 roku uhonorowany tytułem arcymistrza przez Międzynarodową Federację Szachową (FIDE). Sześciokrotnie drużynowo zdobył mistrzostwo Polski oraz 4 krotnie mistrzostwo w szachach błyskawicznych. Urodził się 12 lutego 1987 roku.

2021 - Zmarła Maria Rydlowa, historyczka literatury, edytorka. Opracowała wydania klasyków polskiej literatury: Stanisława Wyspiańskiego, Władysława Orkana, Mieczysława Jastruna i innych. Jej mąż, Jacek Rydel był wnukiem młodopolskiego poety Lucjana Rydla. Urodziła się w Bronowicach pod Krakowem, 26 lutego 1924 roku.

2022 - Zmarł Urmas Sisask, estoński kompozytor, związany także z atronomią. Zorganizował planetarium w Jänedzie, w tzw. Muzycznej Wieży Obserwacyjnej. Autor prowadził tam obserwacje astronomiczne, organizował wykłady i koncerty. Wiele jego utworów nawiązuje do astronomii, ale uznanie przyniosły mu kompozycje chóralne: pieśni, kantaty, oratoria, msze i inne utwory sakralne. Urodził się 9 września 1960 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-01-17, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 17 stycznia - Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce. » więcej 2024-01-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 stycznia - Światowy Dzień Śniegu. » więcej 2024-01-14, godz. 18:23 Kartka z kalendarza 15 stycznia - Dzień Wikipedii, obchodzony w rocznicę rozpoczęcia wielojęzycznego projektu internetowej encyklopedii w 2001 roku. » więcej 2024-01-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 stycznia - Światowy Dzień Logiki. 14 stycznia - Dzień Osób Nieśmiałych. » więcej 2024-01-13, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 13 stycznia - Dzień Obrońców Wolności, obchodzony na Litwie w rocznicę tragicznych wydarzeń w Wilnie w 1991 roku. Tego dnia od kul i pod gąsienicami czołgów… » więcej 2024-01-12, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 12 stycznia - 29 rok przed naszą erą - Nastał Pokój Rzymski - Pax Romana. Początek tego okresu wyznacza zakończenie wojen domowych u schyłku istnienia republiki… » więcej 2024-01-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 stycznia - Dzień Wegetarian. » więcej 2024-01-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 stycznia - Światowy Dzień Obniżania Kosztów Energii. » więcej 2024-01-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 stycznia - Dzień Ligi Ochrony Przyrody, obchodzony w Polsce. Data ta upamiętnia historyczny zjazd organizacyjny 9 stycznia 1928 roku. 9 stycznia - Dzień… » więcej 2024-01-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 stycznia - Kościół prawosławny - II Dzień świąt Bożego Narodzenia. 8 stycznia - Dzień Elvisa Presleya, obchodzony w dniu urodzin artysty. 8 stycznia… » więcej
910111213
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »