1261 - Wrocławskie Nowe Miasto otrzymało akt lokacyjny. Było położone na wschód od murów Wrocławia. Łączyła je z miastem Brama Nowa. Prawdopodobnie miało własny ratusz. Mieścił się po zachodniej stronie dzisiejszego placu Polskiego. Zostało włączone administracyjnie do Wrocławia w 1327 roku.
1485 - Urodziła się Katarzyna Aragońska, królowa Anglii, żona Henryka VIII, z którą - wbrew papieżowi - w 1533 roku król unieważnił małżeństwo, by następnie poślubić Annę Boleyn. Zmarła 7 stycznia 1536 roku.
1577 - Król Stefan Batory potwierdził przywileje Gdańska. Miasto we wrześniu 1576 roku odmówiło wpuszczenia monarchy. To był powód wybuchu wojny Rzeczypospolitej z Gdańskiem. Wojska Stefana Batorego pobiły Gdańszczan pod Lubiszewem w kwietniu 1577 roku. Król zaniechał dalszego konfliktu, po tym jak pojawiło się zagrożenie ze strony Rosji. W zamian za zniesienie tak zwanych statutów Karnkowskiego, Gdańsk uznał nowego władcę. 16 grudnia król uroczyście wjechał do miasta i przyjął przysięgę wierności od rady miejskiej.
1631 - Erupcja włoskiego wulkanu Wezuwiusza. Zginęło cztery tysiące osób. Wezuwiusz jest jednym z pięciu najniebezpieczniejszych wulkanów świata. Jego najbardziej znana erupcja miała miejsce za cesarstwa rzymskiego. 24 sierpnia 79 roku wydobywające się z krateru pył i popioły zniszczyły Pompeje, Herkulanum i Stabie.
1672 - W opactwie Nevers we Francji zmarł były król polski Jan II Kazimierz Waza, panujący w latach 1648-1668. Jego 20-letnie rządy to pasmo wojen: powstanie Chmielnickiego, 13-letnie zmagania z Moskwą i potop szwedzki. Na polu bitew wykazywał się odwagą. Jako jedyny polski władca dobrowolnie zrzekł się korony, przerywając ciągłość dynastyczną. Był ostatnim członkiem rodu Wazów. Urodził się 22 marca 1609 roku.
1687 - Zmarł sir William Petty, ekonomista i naczelny lekarz armii angielskiej w Irlandii. Twórca statystyki. Jako pierwszy obliczył dochód narodowy Anglii i Walii. Autor książek "Coś nie coś o pieniądzu" wydanej w 1682 roku, oraz "Arytmetyki politycznej" wydanej w 1676. Urodził się 26 maja 1623 roku.
1716 - Urodził się Louis-Jules Mancini-Mazarini, francuski arystokrata, dyplomata, pisarz. Brał udział w kampaniach wojennych we Włoszech i Czechach. Był ambasadorem w Rzymie, Berlinie i Londynie, gdzie negocjował pokój paryski. Zmarł 25 lutego 1798 roku.
1740 - Wojska króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego wkroczyły na Śląsk. Był to początek wojen śląskich pomiędzy Austrią i Prusami, zakończonych przyłączeniem Śląska do Prus.
1758 - Zmarł Andrzej Załuski, biskup krakowski, kanclerz wielki koronny, jeden z prekursorów oświecenia w Polsce. Fundator, wraz z bratem, Biblioteki Załuskich w Warszawie, udostępnionej dla publiczności w 1747 roku. Urodził się 2 grudnia 1695 roku. 265 rocznica
1761 - Wojna siedmioletnia: po pięciu miesiącach oblężenia przez Rosjan skapitulowała twierdza Kołobrzeg. Wojna toczyła się w latach 1756-1763. Wzięła w niej udział większość ówczesnych mocarstw. Stanowiła przełomową fazę w konflikcie brytyjsko-francuskim. Typowe dla tej wojny były oblężenia miast. Szacuje się, że w czasie walk mogło zginąć od 900 tysięcy do blisko 1,5 miliona osób.
1769 - Urodził się Antoni Amilkar Kosiński, generał. Uczestnik insurekcji kościuszkowskiej i wojen napoleońskich, współtwórca Legionów Polskich we Włoszech. Zmarł 10 marca 1823 roku.
1770 - (Źródła podają różnie - od 15 do 17 grudnia.) Urodził się Ludwig van Beethoven, niemiecki kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce, ostatni z tak zwanych trzech klasyków wiedeńskich, obok Josepha Haydna i Wolfganga Amadeusza Mozarta. Jest uznawany za jednego z największych twórców muzycznych wszech czasów. Urodzony w Bonn, na terenie dzisiejszych Niemiec, już w młodości przeniósł się do Wiednia, gdzie szybko uzyskał reputację pianisty wirtuoza a następnie wybitnego kompozytora. Około 25 roku życia zaczął tracić słuch. Nie zrezygnował jednak z pracy twórczej nawet, gdy całkowicie ogłuchł. Światową popularność Beethoven zawdzięcza przede wszystkim swym dziewięciu symfoniom, choć równie przełomowe było znaczenie jego sonat i wariacji fortepianowych oraz muzyki kameralnej, przede wszystkim kwartetów smyczkowych. Zmarł 26 marca 1827 roku.
1773 - Protest Amerykanów przeciw brytyjskim podatkom, znany jako "herbatka bostońska" - Boston Tea Party. W 1773 roku znacznie spadły ceny herbaty na światowych rynkach, bo było jej zbyt dużo. Kompania Wschodnioindyjska, która miała duże zapasy produktu, dostała od brytyjskiego rządu prawo sprzedawania herbaty w amerykańskich koloniach z pominięciem ceł i podatków. Amerykańscy importerzy byli tym oburzeni. Statki Kompanii nie były wpuszczane do amerykańskich portów z wyjątkiem Bostonu. Tam tranzytu pilnował gubernator Nowej Anglii. 16 grudnia 1773 roku grupa mężczyzn pod osłoną nocy zniszczyła ładunek herbaty na trzech statkach, zacumowanych w porcie w Bostonie. Brytyjczycy w odwecie zamknęli port. 250 rocznica
1775 - Urodziła się Jane Austen, angielska pisarka, autorka powieści: "Duma i uprzedzenie”, "Rozważna i romantyczna”, "Opactwo Northanger" i "Mansfield Park". Uznana za prekursorkę nowoczesnej powieści realistycznej. Wiele jej książek zostało zekranizowanych. Zmarła 18 lipca 1817 roku.
1776 - Urodził się Johann Wilhelm Ritter, niemiecki fizyk, który odkrył istnienie ultrafioletowego zakresu promieniowania elektromagnetycznego i poszerzył w ten sposób wiedzę o promieniowaniu elektromagnetycznym poza zakres światła widzialnego. Zmarł 23 stycznia 1810 roku.
1792 - W Livorno urodził się Antonio Corazzi, włoski architekt, wybitny przedstawiciel późnego klasycyzmu. Zaprojektował i zrealizował w Warszawie między innymi Pałac Staszica, Pałac Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu oraz budynek Teatru Wielkiego. Zmarł 27 kwietnia 1877 roku we Florencji.
1795 - Papież Pius VI wydał brewe potępiające insurekcję kościuszkowską, nazywając ją przedsięwzięciem bezbożnym. Po trzecim rozbiorze Polski skierował do biskupa Ignacego Krasickiego 16 grudnia 1795 brewe, nakazując mu wpajać w naród polski obowiązek wierności, posłuszeństwa i miłości panom i królom.
1838 - Bitwa nad Krwawą Rzeką, pomiędzy oddziałem burskim a armią Zulusów. Wygrali Burowie - potomkowie holenderskich, niemieckich i francuskich osadników. Starcie stało się jednym z najważniejszych mitów założycielskich afrykanerskiego nacjonalizmu, ponieważ biali osadnicy wyznania kalwińskiego uznali ze w bitwie pomogła im Opatrzność i jest wolą Boga, aby na tym obszarze zasiedlili swoją Ziemię Obiecaną. Przed długi czas 16 grudnia był świętem upamiętniającym zwycięstwo białych. Obecnie tego dnia w RPA jest obchodzone święto narodowe - Dzień Pojednania. 185 rocznica
1857 - Urodził się Edward Emerson Barnard, amerykański astronom. Wykonał pierwszą fotografię Drogi Mlecznej, odkrył kilkanaście komet oraz mgławic. Zmarł 6 lutego 1923 roku.
1857 - Ponad 11 tysięcy osób zginęło w trzęsieniu ziemi z epicentrum w regionie Basilicata w południowych Włoszech. Miejscowości Padula, Polla, Grumento Nova i Montemurro zostały prawie całkowicie zniszczone.
1859 - Zmarł Wilhelm Grimm, niemiecki filolog, zbieracz i badacz folkloru. Wraz z bratem Jakubem wydał zbiór bajek tłumaczonych na wiele języków pod tytułem "Baśnie dla dzieci i młodzieży”, wśród których najpopularniejsze to: "Kopciuszek”, "Czerwony Kapturek”, "Tomcio Paluszek” i "Królewna Śnieżka”. W Polsce zostały wydane po raz pierwszy w 1895 roku. Najwybitniejszym dziełem naukowym braci był "Słownik niemiecki", którego publikację rozpoczęli w 1852. Dzieło to kontynuowały następne pokolenia uczonych - jego ostatni tom ukazał się w 1961 roku. Urodził się 24 lutego 1786 roku.
1861 - Zmarł Karol Lipiński, skrzypek, kompozytor, autor koncertów skrzypcowych, wariacji oraz pieśni. W 1829 roku, podczas uroczystości koronacyjnych Mikołaja I na króla Polski, koncertował obok Niccolo Paganiniego. Urodził się 30 października 1790 roku.
1871 - Zmarł Wojciech Grzymała, działacz polityczny w Królestwie Polskim i na emigracji. Był adiutantem generała Józefa Zajączka i księcia Józefa Poniatowskiego. Członek tajnego Towarzystwa Patriotycznego. W czasie powstania listopadowego agent Banku Polskiego do spraw zakupu broni za granicą. Po upadku powstania pozostał na emigracji. Był współzałożycielem Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Urodził się 23 kwietnia 1793 roku.
1883 - Urodził się Max Linder, francuski aktor i reżyser, jeden z pionierów kina, święcący swoje największe triumfy przed I wojną światową. Wiele filmów, w których grał, również reżyserował: "Trzej muszkieterowie”, "Max przybywa do Ameryki”, "Król cyrku”. Zmarł 31 października 1925 roku. 140 rocznica
1886 - Urodził się Wojsław Mole, słoweński historyk sztuki, poeta i krytyk, profesor uniwersytetów - w Lublanie i Jagiellońskiego. Jego zainteresowania naukowe koncentrowały się przede wszystkim na sztuce starożytnej, starochrześcijańskiej i bizantyńskiej, a także na teorii i krytyce artystycznej. Zainicjował badania nad sztuką pobizantyńską w Polsce. Zmarł 5 grudnia 1973 roku.
1887 - Urodził się Kazimierz Szpotański, inżynier i przemysłowiec. W 1918 roku założył w Warszawie pierwszą w wolnej Polsce fabrykę aparatów elektrycznych. Zaczął od produkowania włączników do światła. Mówił, że produkcja w jego fabryce musi odpowiadać systemowi IEEN - jakości, ekonomii, estetyce i nowoczesności. Przed II wojną światową fabryka zatrudniała 1200 pracowników. Zmarł 10 lipca 1966 roku.
1898 - Zmarł Paweł Trietiakow, rosyjski kolekcjoner i mecenas sztuki. W 1856 roku założył w Moskwie muzeum sztuk plastycznych, które w 1893 udostępnił publiczności, jako Moskiewską Galerię Pawła i Siergieja Trietiakowów, obecnie znaną w świecie, jako Galeria Trietiakowska. Urodził się 27 grudnia 1832 roku. 125 rocznica
1899 - Założono włoski klub piłkarski A.C. Milan. To jeden z najbardziej utytułowanych zespołów w historii piłki nożnej. 18 razy zdobywał tytuł mistrza Włoch. Klub został utworzony przez sześciu brytyjskich imigrantów. Początkowo istniały w nim dwie sekcje: piłki nożnej i krykieta. Po sześciu latach ta druga została zlikwidowana, a Milan stał się klubem czysto piłkarskim. Piłkarze mają przydomek "czerwono-czarni", a to w związku z barwami strojów. Grają na stadionie San Siro mieszczącym ponad 80 tysięcy kibiców. W barwach Milanu grały takiej sławy jak: Włosi - Paolo Maldini i Franco Baresi, Holendrzy - Ruud Gullit i Marco van Basten, Brazylijczycy Kaká i Ronaldo, czy Ukrainiec Andriej Szewczenko.
1901 - Urodziła się Margaret Mead, amerykańska antropolog i teoretyk kultury, prowadziła badania wśród mieszkańców Oceanii. Autorka autobiografii "Blackberry Winter” i pracy "Dojrzewanie na Samoa", w której opisała idylliczne życie preindustrialnej społeczności. Zmarła 15 listopada 1978 roku.
1907 - Na rozkaz prezydenta Theodore’a Roosevelta 16 amerykańskich pancerników wyruszyło w rejs dookoła świata. To miała być demonstracja rosnącej potęgi militarnej USA i jej zdolności do działań na oceanach. Rejs zakończył się 22 lutego 1909 roku.
1909 - Urodził się Jan Sawicki, taternik, jeden z czołowych polskich wspinaczy dwudziestolecia międzywojennego. Na początku II wojny światowej przez Tatry dostał się na Węgry, a dalej do Francji, gdzie walczył w Wojsku Polskim. Po internowaniu w Szwajcarii przez Francję i Hiszpanię uciekł do Anglii. W latach 1943-1945, jako marynarz we flocie handlowej uczestniczył w konwojach atlantyckich i inwazji na Normandię. Po zakończeniu wojny pozostał w Anglii i pracował, jako malarz pokojowy. Do Polski przyjeżdżał od 1974 roku, aby wspinać się w Tatrach. Jan Sawicki był autorem licznych opisów dróg taternickich w "Taterniku". Zmarł 28 kwietnia 1997 roku.
1910 - We francuskim Issy-les-Moulineaux swój pierwszy i jedyny lot odbył pierwszy na świecie samolot z silnikiem odrzutowym Coandă 1910. W czasie zakończonego wypadkiem lotu jego konstruktor i pilot Rumun Henri Coandă po raz pierwszy zaobserwował efekt aerodynamiczny, nazwany później efektem Coandy.
1912 - We Lwowie urodził się Tadeusz Zagajewski, inżynier elektryk, pionier polskiej radiotechniki i telekomunikacji. Zmarł 28 września 2010 roku w Gliwicach. Jego syn - Adam Zagajewski był wybitnym polskim poetą.
1916 - Urodził się Edward Dziewoński, aktor i reżyser, współtwórca kabaretu Dudek. Aktor telewizyjnego Kabaretu Starszych Panów. Występował głównie w repertuarze komediowym, w filmach, teatrze, na estradzie. Od 1974 do 1982 roku był kierownikiem artystycznym i reżyserem Teatru Kwadrat. Zagrał w obrazach: "Żona dla Australijczyka", "Eroica", "Zezowate szczęście", "Dolina Issy", "Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza". Zmarł 17 sierpnia 2002 roku.
1917 - W brazylijskiej Kurytybie powołano polonijny Polski Komitet Centralny, pod prezesurą Kazimierza Warchałowskiego. Organizacja była oficjalnym przedstawicielstwem Komitetu Narodowego Polskiego z siedzibą w Paryżu. Zajmowała się między innymi staraniami na rzecz uznania niepodległości Polski przez rząd Brazylii.
1920 - Urodziła się Maria Okońska, polonistka, psycholog, absolwentka tajnych kompletów Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Ziem Zachodnich. Uczestniczka Powstania Warszawskiego pseudonim "Emmanuela”. Założycielka Instytutu Prymasa Wyszyńskiego. Od 1942 roku współpracownica Stefana Wyszyńskiego. W 1948 aresztowana przez UB za działalność duszpasterską i organizowanie obozów wakacyjnych dla dziewcząt z całej Polski. Wypuszczona po czterech miesiącach, po interwencji ówczesnego biskupa lubelskiego Stefana Wyszyńskiego. Odwiedzała uwięzionego Prymasa Polski w Komańczy - ostatnim miejscu jego odosobnienia. Jedyny świadek składania przez kardynała Wyszyńskiego Jasnogórskich Ślubów Narodu. Dama Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 6 maja 2013 roku.
1921 - Zmarł Charles Camille Saint-Saëns, francuski kompozytor, wirtuoz fortepianu, organista i dyrygent, także własnych utworów. Autor 13 oper, w tym najbardziej znanej - "Samson i Dalila". Był "cudownym dzieckiem” - w wieku dwóch lat zaczął czytać, pisać i pobierać lekcje muzyki. Pierwszy koncert dał mając pięć lat. W wieku 16 lat, napisał swoją pierwszą symfonię. Urodził się 9 października 1835 roku.
1922 - Zamordowano Gabriela Narutowicza, pierwszego prezydenta odrodzonej Polski. Został zastrzelony w galerii "Zachęta" przez działacza skrajnej prawicy malarza Eligiusza Niewiadomskiego. Urząd prezydenta sprawował zaledwie pięć dni. Urodził się 29 marca 1865 roku.
1922 - Powołano rząd generała Władysława Sikorskiego. Pełnił on równocześnie obowiązki ministra spraw wewnętrznych. Podstawowym zadaniem nowego premiera okazała się konieczność uspokojenia napiętej sytuacji społecznej po zabójstwie Gabriela Narutowicza. Już 17 grudnia rząd wprowadził w Polsce stan wyjątkowy. Aresztowano najbardziej aktywnych działaczy nacjonalistycznych. Gabinet Władysława Sikorskiego nie miał bezwarunkowego poparcia żadnej z liczących się wówczas sił politycznych. Rząd pod kierownictwem generała doprowadził między innymi do uznania polskich granic wschodnich przez państwa zachodnie. Gabinet został zdymisjonowany 26 maja 1923 roku.
1924 - Urodził się Jerzy Skarżyński, malarz, scenograf i pedagog na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Autor ilustracji książkowych i scenografii teatralnych, między innymi do: "Procesu” Franza Kafki, "Hamleta” Williama Szekspira, a także scenografii do filmów: "Rękopis znaleziony w Saragossie”, "Sanatorium pod Klepsydrą”, "Historia żółtej ciżemki” i "Lalka”. Zmarł 7 stycznia 2004 roku.
1926 - Urodziła się Stefania Paszkowska. Podczas Powstania Warszawskiego była łączniczką i sanitariuszką. Została odznaczona Krzyżem Walecznych. W latach 50. XX wieku była pilotem rajdowym Władysława Paszkowskiego, a w latach 1960-1966 menadżerem na wyścigach samochodowych. Zmarła 16 października 2007 roku.
1927 - Urodził się Andrzej Wielowieyski, ekonomista, prawnik i publicysta, działacz katolicki i opozycjonista, żołnierz AK. Uczestniczył w obradach plenarnych Okrągłego Stołu po stronie opozycji. Należał do Prymasowskiej Rady Społecznej. Związany z Klubem Inteligencji Katolickiej. Po 1989 roku - przez wiele lat poseł i senator. Kawaler Orderu Orła Białego.
1930 - Urodził się Jerzy Markuszewski, reżyser teatralny, twórca i główny animator Studenckiego Teatru Satyryków, scenarzysta, aktor, działacz opozycji demokratycznej, współpracownik KOR i KSS "KOR”, internowany w stanie wojennym, później współpracownik podziemnej "Solidarności”. W latach 60. był dyrektorem Teatru Polskiego Radia. Zajmował się także reżyserią słuchowisk i programów radiowych, między innymi Ilustrowanego Tygodnika Rozrywkowego, w którym pojawiał się też, jako wykonawca. Zmarł 16 października 2007 roku.
1933 - Zmarł Kajetan Bojarski, śpiewak - tenor i prawnik zajmujący stanowisko sędziego, działacz ruchu śpiewaczego. Był też współzałożycielem chóru męskiego Echo-Macierz we Lwowie, działał też w innych chórach. Był związany także z Poznaniem, gdzie mieszkał od 1919 roku. Zasiadał w tamtejszym Sądzie Apelacyjnym. Należał do chóru Echo, zarządzał nim przez wiele lat. W 1933 odszedł na emeryturę. Urodził się 11 lipca 1873 roku. 90 rocznica
1938 - Urodził się Zbigniew Religa, kardiochirurg i polityk, senator i minister zdrowia. Profesor i rektor Śląskiej Akademii Medycznej, dyrektor Instytutu Kardiologii w Warszawie. W 1986 roku przeprowadził w Polsce pierwszą udaną transplantację serca. Jest autorem i współautorem ponad 160 prac naukowych, w tym: "Zarys kardiochirurgii”, "Przeszczep serca” i "Kardiochirurgia dziecięca”. Zmarł 8 marca 2009 roku. 85 rocznica
1938 - Urodziła się Liv Ullmann, norweska aktorka i reżyserka. Zagrała w kilkudziesięciu filmach, w tym w dziesięciu Ingmara Bergmana: "Jesienna sonata”, "Persona”, "Godzina wilka”, "Szepty i krzyki”, "Jajo węża”, "Twarzą w twarz”, "Sceny z życia małżeńskiego" i "Hańba". W 2021 Liv Ullman otrzymała honorowego Oscara za całokształt twórczości, który został wręczony podczas ceremonii Governors Awards w Los Angeles. 85 rocznica
1941 - Niemcy utworzyli getto żydowskie w Brześciu nad Bugiem, obecnie na Białorusi, dla około 18 tysięcy osób. Działało do 1942 roku. W październiku 1942 Niemcy zlikwidowali getto, a jego mieszkańców wymordowali.
1943 - We wsi Wygoda pod Radomskiem (obecnie województwo łódzkie) Niemcy rozstrzelali 20 żołnierzy Armii Ludowej i Armii Krajowej za sabotaż w hucie „Raków”. 80 rocznica
1944 - Niemiecki pocisk rakietowy V2 uderzył w budynek kina w belgijskiej Antwerpii, w wyniku czego zginęło 567 osób. Do kapitulacji Niemcy odpalili łącznie 5,5 tysiąca pocisków, które miały zmienić losy wojny. Ostatni 27 marca 1945. Ataki rakiet V2 spowodowały śmierć ponad 7 250 żołnierzy i cywilów, ale nie pomogły Niemcom w wygraniu wojny.
1945 - Zmarł Giovanni Agnelli, włoski inżynier i przemysłowiec, jeden z założycieli koncernu FIAT. Kierował nim od 1920 roku do końca życia. Był też prezesem klubu piłkarskiego Juventusu Turyn w latach 1947-1954. W 1991 roku został wybrany senatorem dożywotnim Włoch. Urodził się 13 sierpnia 1866 roku.
1946 - W Paryżu powstał dom mody Christiana Diora. Mieścił się przy Avenue Montaigne 30. W lutym 1947 projektant zorganizował w nim pokaz swojej pierwszej kolekcji. Po śmierci Diora w 1957 roku dyrektorem artystycznym domu mody został Yves Saint Laurent. Obecnie funkcję tę pełni włoska kreatorka mody Maria Grazia Chiur.
1946 - Urodził się Benny Andersson, szwedzki kompozytor i aranżer, współtwórca popularnej w latach 70. grupy ABBA oraz współautor tekstów wszystkich utworów zespołu. Największe przeboje grupy to: "Waterloo", "SOS", "Mamma Mia", "Fernando". Od 2001 prowadzi zespół Benny Anderssons Orkester.
1947 - Urodziła się Anna Nehrebecka, aktorka teatralna i filmowa, związana z Teatrem Polskim w Warszawie, twórczyni programów poetycko-recytatorskich w radiu i telewizji. Zagrała w filmach: "Noce i dnie”, "Ziemia obiecana”, "Doktor Judym”, "Kopernik”, "Panna z mokrą głową”, "Komediantka” i "Dom wariatów”.
1947 - W laboratorium firmy Bell Telephone Laboratiries skonstruowany został pierwszy działający tranzystor. Tak zwane tranzystory ostrzowe znalazły zastosowanie w aparatach słuchowych.
1948 - Ukazał się pierwszy numer "Trybuny Ludu”, organu prasowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Gazeta osiągała średni nakład półtora miliona egzemplarzy. W czasie ostatniego zjazdu partii, 28 stycznia 1990 roku, gazeta po raz ostatni ukazała się pod tym tytułem. 75 rocznica
1951 - Zmarł Jan Czarnocki, geolog. Zajmował się badaniem złóż kopalin użytecznych, po II wojnie światowej organizował służbę geologiczną i badania geologiczne w Polsce. Od 1947 roku był dyrektorem Państwowego Instytutu Geologicznego. Urodził się 24 maja 1889 roku.
1952 - Na podstawie wyroku Najwyższego Sądu Wojskowego straceni zostali: komandor porucznik Zbigniew Przybyszewski i komandor Stanisław Mieszkowski, oskarżeni o "próbę obalenia władzy ludowej". Cztery dni wcześniej rozstrzelany został skazany w tym samym procesie komandor Jerzy Staniewcz. Wszyscy trzej w okresie międzywojennym służyli w Marynarce Wojennej, a w kampanii polskiej 1939 roku walczyli na Helu.
1956 - W krakowskiej "Piwnicy pod Baranami" odbyła się premiera pierwszego piwnicznego kabaretu, zatytułowanego "Polska Stajnia Narodowa".
1958 - Zmarł Roman Hubczeńko aktor teatralny i filmowy, związany z Dolnym Śląskiem, występował w Teatrze Ziemi Opolskiej . Początkowo grywał jako amator, zaczął jednak na stałe gościć na deskach Teatru Popularnego we Wrocławiu, grał także w Teatrze Nowym W Legnicy. Wystąpił w filmach: Eroica, Ósmy dzień tygodnia, Dwoje z wielkiej rzeki i Baza ludzi umarłych. Urodził się 23 marca 1878 roku. 65 rocznica
1962 - John Paul Scott i Darl Parker podjęli ostatnią przed zamknięciem więzienia próbę ucieczki z wyspy Alcatraz koło San Francisco. Po wygięciu krat w oknie kuchennej sutereny wydostali się na zewnątrz i wskoczyli do wody. Obu wkrótce znaleziono na skałach w stanie głębokiej hipotermii. Oficjalnie przez 29 lat działalności więzienia odnotowano 14 prób ucieczki z udziałem 34 więźniów, w tym dwóch, którzy próbowali uciec dwa razy. Sześciu uciekinierów zastrzelono, dwóch utonęło, pięciu nie odnaleziono, pozostałych złapano. Dwóch wydostało się z wyspy, ale zostało pojmanych, jeden w 1945, drugi w 1962 roku. Więzienie zamknięto w 1963 roku.
1965 - Zmarł William Somerset Maugham, angielski pisarz i dramaturg. Autor nowel, komedii satyryczno-obyczajowych, powieści, między innymi: "Księżyc i miedziak”, "W niewoli uczuć", "Ostrze brzytwy" i "Malowany welon”. Podczas I wojny światowej służył w brytyjskim wywiadzie. Był między innymi wysłany z misją do Rosji, aby powstrzymać rewolucję, która mogła spowodować wycofanie się Rosji z wojny. Urodził się 25 stycznia 1874 roku.
1966 - Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, gwarantujące wszystkim ludziom swobody cywilne, polityczne, ekonomiczne, społeczne i kulturalne.
1970 - Grudzień'70: Strajk rozszerzył się na kolejne zakłady na Wybrzeżu. Stocznia Gdańska została otoczona przez wojsko. Ludzie, którzy próbowali się do niej zbliżyć, byli brutalnie bici. W Szczecinie telewizja poinformowała o wydarzeniach w Gdańsku. Nazwała je "chuligaństwem".
1970 - Premiera filmu "Love Story" w reżyserii Arthura Hillera. Scenariusz napisał Erich Segal - autor bestsellerowego opowiadania "Love Story". W rolach głównych wystąpili Ali MacGraw i Ryan O’Neal. W filmie zadebiutował Tommy Lee Jones. Obraz zdobył Oscara za najlepsza muzykę filmową.
1971 - Proklamowanie niepodległości Bangladeszu. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe - Dzień Zwycięstwa.
1972 - W Gdańsku oddano do użytku Halę Olivia. Była pierwszą na Pomorzu halą z lodowiskiem. Pod koniec 2016 roku zakończył się jej ostatni remont. Odnowiono elewacje, wymieniono okna, zmodernizowano wentylacje. Hala zyskała nowe, kolorowe oświetlenie.
1973 - Zmarł Tadeusz Dajewskki, lekkoatleta, biegacz długodystansowy, mistrz Polski z 1923 roku na 10 tys. metrów. Był też sędzią bokserskim w zawodach międynarodowych. Urodził się 6 października 1904 roku. 50 rocznica
1977 - Zmarł Julian Wołoszynowski, pisarz, tłumacz, krytyk i aktor teatralny. Autor powieści "Było tak”. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Urodził się 4 kwietnia 1898 roku.
1980 - W Gdańsku został odsłonięty Pomnik Poległych Stoczniowców. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, zbudowany ze stali i brązu, stoi na Placu Solidarności, w pobliżu miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Przypomina wydarzenia z grudnia 1970 roku, kiedy na ulice miast wyszli robotnicy w obronie swoich praw. Podczas tłumienia strajków przez komunistyczne władze zginęły 44 osoby, a ponad tysiąc zostało rannych. W "czarny czwartek", 17 grudnia, w Gdyni wojsko i milicja otworzyły ogień do ludzi, którzy przyjechali do pracy. W starciach z uzbrojonymi oddziałami wzięło udział około pięciu tysięcy osób. Zginęło 18 robotników.
1980 - Zmarł Stanisław Tatar, generał, zastępca szefa sztabu Komendy Głównej AK, współtwórca operacji "Burza". W kwietniu 1944 przerzucony drogą lotniczą do Londynu, mianowany zastępcą szefa Sztabu Naczelnego Wodza do spraw krajowych. Po wojnie służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, równocześnie sprawował zarząd nad funduszem rządu RP na uchodźstwie. Zainicjował i doprowadził do przekazania rządowi w Warszawie części złota wywiezionego z Polski w 1939 roku. W październiku 1949 powrócił do kraju, gdzie został aresztowany i skazany na dożywotnie więzienie. W kwietniu 1956 zwolniony i zrehabilitowany. Urodził się 3 października 1896 roku.
1981 - W kopalni "Wujek" w Katowicach doszło do masakry strajkujących górników, którzy protestowali przeciwko ogłoszeniu stanu wojennego. Podczas pacyfikacji kopalni w wyniku strzałów funkcjonariuszy ZOMO, zginęło dziewięciu górników, a ponad 20 zostało rannych.
1984 - Zakończył się strajk w Zespole Szkół Zawodowych we Włoszczowie. Spór między kilkuset uczniami a dyrekcją placówki wybuchł we wrześniu. Dotyczył usuniętych ze szkoły krzyży. Konflikt przerodził się w strajk okupacyjny, który trwał prawie dwa tygodnie. Wobec około 250 uczniów ZSZ we Włoszczowie zastosowano po zakończeniu strajku represje, część z nich została usunięta ze szkoły.
1989 - Antyrządowa manifestacja ludności pochodzenia węgierskiego w Timisoarze zapoczątkowała rewolucję w Rumunii, zakończoną obaleniem komunistycznego reżimu Nicolae Ceauşescu i przejęciem władzy przez Front Ocalenia Narodowego. Rumunia była jedynym krajem bloku wschodniego, który podczas Jesieni Ludów krwawo obalił komunistyczną dyktaturę. Podczas starć zginęły 1104 osoby.
1989 - Zmarła Silvana Mangano, włoska modelka i aktorka filmowa, najbardziej znana z filmów okresu włoskiego neorealizmu, z początku lat 50. XX wieku: "Gorzki ryż”, "Anna”, "Złoto Neapolu”, "Wielka wojna ”, "Śmierć w Wenecji”, "Oczy czarne” i "Król Edyp”. Grała w filmach najwybitniejszych reżyserów włoskiego kina. W 1946 roku wygrała konkurs Miss Rzymu. Urodziła się 21 kwietnia 1930 roku.
1989 - Zmarł profesor Tadeusz Łepkowski, historyk, badacz dziejów Ameryki Łacińskiej i historii Polski XVIII-XIX wieku. Od 1968 roku związany był z opozycją demokratyczną, W 1980 wstąpił do NSZZ "Solidarność”. Zainicjował powstanie i redagował czasopismo "Myśl Niezależna". W 1986 roku był sygnatariuszem apelu 77 intelektualistów o uwolnienie więźniów sumienia. Urodził się 21 stycznia 1937 roku.
1991 - W Brukseli, po roku negocjacji, podpisano układ europejski, umowę międzynarodową ustanawiającą stowarzyszenie pomiędzy Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi. Wszedł w życie 1 lutego 1994 roku, lecz jego trzecia część, odnosząca się do handlu, obowiązywała już od 1 marca 1992. Umowa regulowała współpracę ekonomiczną oraz ustanawiała dialog polityczny między Polską a Wspólnotami Europejskimi.
1991 - Kazachstan, jako ostatnia z republik ZSRR, proklamował niepodległość. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe. W 1997 roku stolica kraju została przeniesiona z położonego na południu miasta Ałmaty do znajdującej się bliżej geograficznego centrum kraju i dalej od granicy z Chinami Akmoły, przemianowanej później na Astanę.
1992 - Zmarł Wacław Kubacki, historyk literatury, krytyk, pisarz. Autor sztuk scenicznych, między innymi: "Krzyk jarzębiny”, "Rzymska wiosna”, a także powieści: "Sen nocy letniej”, "Temat z wariacjami”, "Smutna Wenecja”. Redaktor naczelny miesięcznika "Literatura na Świecie”. Urodził się 7 września 1907 roku.
1995 - Zmarła Mariele Ventre, włoska pianistka i pedagog, założycielka i dyrygent dziecięcego chóru Piccolo Coro dell'Antoniano. W 1987 roku otrzymała Order Uśmiechu. Urodziła się 16 lipca 1939 roku.
1997 - W Suwałkach odnotowano rekordowo wysokie ciśnienie atmosferyczne. Wyniosło 1054 hPa. Najniższe - 965,2 hPa zanotowano 26 lutego 1989 w Szczecinie i Łodzi. Najwyższe ciśnienie na świecie zarejestrowano 19 grudnia roku 2001 w miejscowości Tosontsengel w Mongolii - wyniosło wtedy 1086 hPa. Natomiast najniższe znormalizowane ciśnienie atmosferyczne, wynoszące 870 hPa, spowodowane przejściem tajfunu "Tip", odnotowano 12 października roku 1979 na Północnym Pacyfiku.
1997 - W Brukseli ministrowie spraw zagranicznych państw NATO podpisali Protokoły Akcesyjne dla Polski, Czech i Węgier. W 1998 protokoły te stanowiły przedmiot ratyfikacji w 16 krajach Sojuszu.
1998 - Rozpoczęła się militarna operacja reagowania kryzysowego "Pustynny Lis", przeprowadzona w Iraku, przez siły powietrzne i morskie Stanów Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii. Jej celem było osłabienie zdolności do produkcji broni masowego rażenia przez to państwo oraz zmniejszenie zagrożenia dla krajów sąsiednich. Operacja trwała do 19 grudnia 1998 roku. 25 rocznica
2000 - Zmarł Witold Henryk Paryski, krajoznawca, taternik, ratownik tatrzański. Autor artykułów i opracowań dotyczących tematyki górskiej, w tym słynnego przewodnika "Wysokie Tatry” oraz współautor "Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej”, monumentalnej monografii Tatr i Podtatrza, ukazującej wielokulturowy i wielonarodowy obraz tego regionu. Urodził się 10 września 1909 roku.
2000 - Bronisław Geremek zastąpił Leszka Balcerowicza na stanowisku szefa Unii Wolności. W głosowaniu na lidera partii Geremek pokonał Donalda Tuska stosunkiem głosów 336 do 261. W styczniu 2001 z partii odeszła część członków, między innymi Donald Tusk, wokół którego skupiona była ta grupa i około 10 posłów, wywodzących się z dawnego KLD, którzy współtworzyli następnie Platformę Obywatelską.
2005 - Odchodzący prezydent Aleksander Kwaśniewski zastosował prawo łaski wobec byłego wiceministra spraw wewnętrznych Zbigniewa Sobotki, skazanego za udział w tak zwanej aferze starachowickiej. Sobotka został skazany na 4,5 roku więzienia za przekazanie tajnych informacji o planowanej akcji policji politykom powiązanym z działaczami samorządowymi ze Starachowic, podejrzewanymi o współpracę ze zorganizowaną przestępczością.
2006 - Zmarł Ryszard Liskowacki, poeta, pisarz, autor sztuk scenicznych, redaktor telewizji szczecińskiej oraz miesięczników "Spojrzenie” i "Ziemia i Morze”. Napisał powieści: "Granice pamięci”, "Po tamtej stronie życia”, "Koniec próby”, "Historia dłuższa niż wojna”, a także cykle: "Związek Sprawiedliwych”, "My z Marymontu". Urodził się 12 lipca 1932 roku.
2009 - Zmarł Jegor Gajdar, rosyjski ekonomista i polityk, premier i minister finansów Federacji Rosyjskiej w latach 1991-1992. Propagator i twórca reform wolnorynkowych w Rosji, w latach 90. Autor ponad 100 publikacji naukowych, z dziedziny ekonomii, w tym: "Zgon imperium - nauka dla współczesnej Rosji”, "Państwo i ewolucja” oraz "Władza i własność”. Urodził się 19 marca 1956 roku.
2011 - Katastrofa elektrowni jądrowej Fukushima I: japoński rząd i właściciel elektrowni przedsiębiorstwo TEPCO ogłosiły, że temperatura w reaktorach spadła do poziomu, poniżej którego można je uznać za wyłączone. Katastrofa nastąpiła na skutek trzęsienia ziemi i tsunami. Do środowiska dostały się substancje promieniotwórcze.
2012 - Zmarł Andrzej Dłużniewski, malarz, rysownik, twórca instalacji artystycznych, pisarz, profesor warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Artysta posługiwał się własną koncepcją sztuki, w której kluczowym elementem było pojęcie użyteczności rozumianej "w sensie prowokacji intelektualnej, pewnego impulsu". Po śmierci artysty jego niezrealizowane projekty obrazów nadal wykonują żona i syn. Urodził się 3 sierpnia 1939 roku.
2014 - Zmarł Mieczysław Makowski, kompozytor, pianista, teoretyk muzyki i pedagog. Wielokrotnie nagradzany na krajowych i międzynarodowych konkursach kompozytorskich, również za prace dla dzieci. W twórczości Makowskiego wyróżnić można cechy neoklasycyzmu, a także fascynację prądami awangardowymi. Zaznacza się w niej też inspiracja folklorem różnych narodów. Urodził się 17 grudnia 1933 roku.
2016 - Zmarł Michał Bristiger, muzykolog, krytyk muzyczny, publicysta, popularyzator muzyki, lekarz, nauczyciel akademickiego Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Był honorowym członkiem Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk, Związku Kompozytorów Polskich oraz Institute of Advanced Musical Studies w Londynie. Ponadto członkiem założycielem Towarzystwa imienia Witolda Lutosławskiego. Współtworzył magazyn "Atelier" w Programie II Polskiego Radia. Urodził się 1 sierpnia 1921 roku.
2017 - Zmarł ksiądz Wilhelm Gaj-Piotrowski, historyk, etnograf i regionalista. Specjalizował się w dziedzinie kultury "regionu dolnosańskiego”. Był fundatorem i założycielem Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, wspierał także tamtejsze Muzeum Jana Pawła II. Urodził się 3 czerwca 1924 roku.
2018 - Zmarł Bartosz Niedzielski, działacz społeczny i dziennikarz pracujący w Parlamencie Europejskim, który zginął podczas ataku terrorystycznego w Strasburgu. Został postrzelony w trakcie próby udaremnienia działania zamachowcowi. Komisja Europejska uczciła pamięć zmarłego minutą ciszy. Urodził się w 1983 roku. 5 rocznica
2018 - Salome Zurabiszwili, jako pierwsza kobieta objęła urząd prezydenta Gruzji. 5 rocznica
2020 - Zmarł w Sea Cliff w USA Mieczysław Madejski, inżynier, działacz polonijny, uczestnik Powstania Warszawskiego, prezes nowojorskiego oddziału Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Po wybuchu wojny, jako 16 letni chłopak zajmował się wspieraniem obrony Warszawy. W czasie okupacji prowadził akcje sabotażowe. Od 1940 roku należał do Związku Walki Zbrojnej. Po wybuchu Powstania Warszawskiego dowodził plutonem "Topolski", który brał udział w uwalnianiu około 350. Żydów z obozu koncentracyjnego "Gęsiówka". W czasie walk powstańczych był trzykrotnie ranny. Po wojnie został aresztowany przez UBP, ale po trzech miesiącach został zwolniony. W 1969 na stałe wyemigrował do USA. Urodził się 26 czerwca 1923 roku.
2021 - Zmarł Tadeusz Chachaj, dyrygent, kompozytor i aranżer. Koncertował niemal we wszystkich polskich filharmoniach, a także prawie we wszystkich krajach Europy. Dyrygował między innymi zespołami: I Musici di Torino, Camerata Versailles w Paryżu, Wileńską Orkiestrą Kameralną S. Sondeckisa, Filharmonią Wileńską, Narodową Filharmonią w Hawanie, Akademicką Filharmonią w Mińsku. Na inauguracyjnym koncercie festiwalu "Jazz Jamboree” w 1978 roku w Warszawie dyrygował prawykonaniem kompozycji na zespół jazzowy i orkiestrę symfoniczną. Zajmował się aranżacją muzyczną - zwłaszcza muzyki popularnej, a także kompozycją. Interesował się elementami jazzowymi w muzyce symfonicznej. Urodził się 3 marca 1929 roku.
2022 - Zmarł Bogdan Łysak, wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli w okresie zmian ustrojowych w Polsce, w 1991 był pełniącym funkcję prezesa. W okresie PRL był posłem na Sejm PRL VII i VIII kadencji, następnie wiceministrem w resocie administracji i gospodarki przestrzennej. Urodzil się 12 kwietnia 1936 roku. 1 rocznica
