Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-12-09, 07:30 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

9 grudnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci i Godności Ofiar Zbrodni Ludobójstwa oraz Zapobiegania tej Zbrodni.

9 grudnia - Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania Korupcji, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 31 października 2003 roku.

9 grudnia - Międzynarodowy Dzień Medycyny Weterynaryjnej.

9 grudnia - Tanzania - Święto Niepodległości. Tanganika odzyskała niepodległość w 1961 roku, Zanzibar w 1963. Zjednoczenie Tanganiki i Zanzibaru nastąpiło w 1964. Tak powstała Tanzania.

9 grudnia - Mariany Północne - Święto Konstytucji. W 1975 roku zatwierdzono porozumienie ustanawiające stowarzyszenie z USA. Nowy rząd powstał w 1978, w życie weszła wtedy również nowa konstytucja.
1309 - Zmarł Henryk III, książę głogowski i wielkopolski. Zapewnił swoim księstwom pokój i rozwój gospodarczy, czemu sprzyjały wprowadzane przez niego reformy sądowo-administracyjne oraz monetarna. Nadał prawa miejskie między innymi Polkowicom, Zielonej Górze, Lubinowi i Kościanowi. Urodził się między 1251 a 1260 rokiem.

1410 - Zawarto polsko-krzyżacki rozejm w Nieszawie, który był podstawą do zawarcia 1 lutego 1411 roku tak zwanego I pokoju toruńskiego. Na mocy tego pokoju ziemia dobrzyńska wróciła do Polski. Zakon Krzyżacki zrezygnował ze starań o Żmudź do końca życia Jagiełły i Witolda oraz zobowiązał się do wypłacenia Polsce odszkodowania w kwocie sześciu milionów groszy czeskich.

1531 - W Meksyku miało miejsce pierwsze objawienie Matki Bożej z Guadalupe. Miała objawić się świętemu Juanowi Diego Cuauhtlatoatzinowi na wzgórzu Tepeyac. Jest to najstarsze objawienie maryjne oficjalnie uznane przez Kościół katolicki. Od 1999 Najświętsza Maryja Panna z Guadalupe czczona jest, jako Patronka obu Ameryk.

1592 - Urodził się Krzysztof Arciszewski, organizator polskich wojsk artyleryjskich, admirał i wódz Holendrów w Brazylii, generał artylerii w czasie panowania Władysława IV i Jana Kazimierza. Podczas pobytu w Ameryce spisał swoje obserwacje dotyczące plemion indiańskich, które zostały przyjęte z dużym uznaniem przez środowisko naukowe Holandii. Zmarł 7 kwietnia 1656 roku.

1608 - Urodził się John Milton, angielski poeta, pisarz, myśliciel, działacz społeczny i polityczny, autor: "Raju utraconego", "Raju odzyskanego", "Samsona Mocarza". Uznawany za najwybitniejszego, po Szekspirze, poetę nowożytnej Anglii. Marzeniem Johna Miltona było stworzenie wielkiego eposu - myślał o upamiętnieniu legendarnego króla Artura i bitew z Saksonami. Idea ta jednak nigdy nie została zrealizowana. Zmarł 8 listopada 1674 roku. 415. rocznica

1714 - Turcja wypowiedziała wojnę Wenecji. Dwa lata później przeciwko Turcji wystąpiła Austria. 21 czerwca 1718 roku w Požarevacu został zawarty traktat pokojowy. W zamian za utracony na rzecz Turcji Peloponez i Kretę, Wenecja otrzymała skrawki Dalmacji i dwa miasta w Epirze. Imperium Osmańskie utraciło na rzecz Austrii Banat i południowo-wschodni Srem z Belgradem.

1759 - Zmarł Jan Baptysta Cocchi, architekt i rajca toruński pochodzenia włoskiego. Opracował projekt przebudowy ratusza w stylu barokowym, jest też autorem wystroju sal ratuszowych. Zaprojektował między innymi pałace: Fengerów przy ulicy Mostowej, rajcy Jakuba Riessa przy ulicy Żeglarskiej i Jakuba Meissnera w południowej pierzei toruńskiego rynku. Urodził się przed 22 marca 1701 roku.

1821 - Urodził się Marcus Goldman, amerykański bankier, biznesmen i finansista pochodzenia żydowskiego. Jest założycielem Goldman Sachs. Zmarł 20 lipca 1904 roku.

1814 - Zmarł Joseph Bramah, brytyjski mechanik i wynalazca. W 1778 roku opracował konstrukcję klozetu, w której zastosował zawór trójkulowy kontrolujący przepływ wody napełniającej zbiornik i rurę w kształcie litery U. W 1784 roku wynalazł nowy system zamka do drzwi, w 1795 wraz z Henrym Maudslay'em wynalazł prasę hydrauliczną. Urodził się 13 kwietnia 1748 roku.

1824 - W bitwie pod Ayacucho 5800 żołnierzy hiszpańskich kolonii Wenezueli, Kolumbii, Argentyny, Peru i Chile pokonało wojska rojalistów liczące 9300 żołnierzy. Straty po stronie rojalistów wyniosły 1800 zabitych i 700 rannych, a po stronie patriotów 310 zabitych i 609 rannych. Ponadto dwa tysiące żołnierzy rojalistycznych wraz z wicekrólem Jose de la Serną wszystkimi generałami, 16 pułkownikami i 552 innymi oficerami znalazło się w niewoli. Bitwa ta załamała kolonialne panowanie Hiszpanów w Ameryce Łacińskiej. Ostatnie oddziały hiszpańskie opuściły Amerykę Południową w 1826 roku.

1824 - Zmarł Anne-Louis Girodet de Roussy-Trioson, francuski malarz i ilustrator. Namalował między innymi znajdujące się w zbiorach Luwru obrazy: "Sen Endymiona" i "Pogrzeb Atali". Urodził się 5 stycznia 1767 roku.

1854 - Zmarł Almeida Garrett, portugalski poeta, uważany za najwybitniejszego twórcę portugalskiego romantyzmu. Autor między innymi poematu "Folhas Caídas" ("Opadłe liście"), dramatu "O Alfageme de Santarém" ("Płatnerz z Santarém") i powieści "O Arco de Sant'Ana" ("Łuk świętej Anny"). Z jego inicjatywy powstał portugalski teatr narodowy. Urodził się 4 lutego 1799 roku.

1863 - Zmarł Ludwik Hiacynt Gąsiorowski, lekarz, historyk medycyny, nazywany "ojcem historii medycyny w Polsce", uczestnik Powstania Wielkopolskiego w 1846 roku, organizator poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, autor pracy "Zbiór wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce”. Urodził się 16 sierpnia 1807 lub 25 sierpnia 1808 roku. 160. rocznica

1868 - Urodził się Fritz Haber, niemiecki chemik. Prowadził badania w dziedzinie elektrochemii i katalizy, opracował metodę syntezy amoniaku zwaną Haber-Boscha. Podczas I wojny światowej był jednym z głównych organizatorów produkcji i zastosowania gazów bojowych przez armię niemiecką. Otrzymał w 1918 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. Zmarł 29 stycznia1934 roku. 155. rocznica

1868 - W Londynie uruchomiono pierwszą na świecie uliczną sygnalizację świetlną. Urządzenie zamontowano niedaleko Pałacu Westminsterskiego. Konstruktorem był inżynier kolejnictwa z Nottingham John Peake Knight. Był to sterowany ręcznie semafor z lampą gazową, która wysyłała zielone i czerwone sygnały. Instalacja działała przez miesiąc, do czasu wybuchu gazu. 155. rocznica

1879 - Urodził się Teodor Spiczakow, polski ichtiolog pochodzenia rosyjskiego, organizator Zakładu Ichtiologii i Rybactwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zmarł 12 lutego 1946 roku.

1894 - Urodził się Adam Królikiewicz, jeździec sportowy, major kawalerii Wojska Polskiego, pierwszy polski medalista olimpijski w konkurencji indywidualnej. Zdobył brązowy medal podczas igrzysk olimpijskich w Paryżu w 1924 roku w skokach przez przeszkody. Zmarł 4 maja 1966 roku.

1906 - Powstało Towarzystwo Kółek Rolniczych imienia Staszica, samodzielna organizacja społeczno-ekonomiczna chłopów w Królestwie Polskim. Towarzystwo powoływało rolnicze kasy oszczędnościowo-pożyczkowe, kółka chłopskie, ochotnicze straże pożarne, propagowało wiedzę rolniczą.

1906 - Urodził się Bolesław Kon, polski pianista żydowskiego pochodzenia, laureat trzeciej nagrody na II Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym imienia Fryderyka Chopina. Bolesław Kon otrzymał też nagrodę dla najlepszego Polaka w konkursie. W 1933 zwyciężył w Międzynarodowym Konkursie Muzycznym w Wiedniu. Po sukcesach konkursowych zaczął występować w wielu europejskich krajach. Koncertował też w Polsce. W jego repertuarze były utwory Siergieja Rachmaninowa i Fryderyka Chopina. 10 czerwca 1936 popełnił samobójstwo.

1907 - Urodził się Jerzy Walerian Skolimowski, wioślarz, architekt, oficer wywiadu wojskowego. Jako oficer brytyjskiej Secret Intelligence Service został zrzucony we wrześniu 1944 roku w centralnej Grecji. Zorganizował dezercję ponad 120 Polaków ze Śląska i Pomorza z niemieckich okrętów w porcie Wolos do 2. Korpusu Polskiego we Włoszech. Zmarł 12 lutego 1985 roku.

1909 - Urodził się Franciszek Pudo, pseudonim "Sokół", kapitan Armii krajowej, dowódca wyborowego oddziału "Dominiki - Kasi". Zginął 5 sierpnia 1944 roku podczas bitwy z oddziałami niemiecko-ukraińskimi, które dokonały pacyfikacji Skalbmierza, miasta w województwie świętokrzyskim.

1916 - Rozporządzenie niemieckiego gubernatora generała Hansa von Beselera o utworzeniu na okupowanych terenach zaboru rosyjskiego Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej, emitującej marki polskie. W niepodległej Polsce marka pozostawała prawnym środkiem płatniczym do 1924 roku. W wyniku reformy pieniężnej z 29 kwietnia 1924 roku została zastąpiona przez polskiego złotego. Marka polska odpowiadała 100 fenigom.

1916 - Urodził się Kirk Douglas, amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Laureat Oscara za całokształt twórczości w 1996 roku. Trzykrotnie nominowany do tej nagrody za role pierwszoplanowe w filmach: "Champion", "Piękny i zły" oraz "Pasja życia". Jeden z największych gwiazdorów "Złotej Ery Hollywood”. American Film Institute umieścił go na 17. miejscu na liście największych amerykańskich aktorów wszech czasów. Był autorem siedmiu książek - dwóch autobiografii: "Syn śmieciarza" i "Wspinając się na górę", trzech powieści oraz dwóch książek dla dzieci. W 1981 otrzymał Medal Wolności, najwyższe cywilne odznaczenie przyznawane przez prezydenta USA. Zmarł 5 lutego 2020 roku.

1916 - Zmarł Soseki Natsume, pisarz japoński okresu Meiji, twórca nowoczesnej powieści japońskiej, autor utworów obyczajowych i psychologicznych, poezji, esejów oraz krytyki literackiej. Jeden z najwybitniejszych pisarzy japońskich XX wieku. Tworzył również w języku chińskim. Głównym motywem jego dzieł jest samotność człowieka we współczesnym świecie, niemożność znalezienia pełnego zrozumienia nawet u ludzi najbliższych. Urodził się 9 lutego 1867 roku.

1918 - Urodziła się Helena Grzegorczyk, polska Sprawiedliwa wśród Narodów Świata. Podczas okupacji hitlerowskiej razem z mężem ukrywała 18 osób narodowości żydowskiej. 30 sierpnia 1965 otrzymała tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, w 2008 została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 23 marca 1985 roku. 105. rocznica

1919 - Ustąpił rząd Ignacego Jana Paderewskiego. Gabinet składał się z 18 ministrów, w większości bezpartyjnych. Ignacy Jan Paderewski oprócz funkcji premiera, objął także tekę Ministra Spraw Zewnętrznych. Następnym rządem był gabinet pod kierownictwem premiera Leopolda Skulskiego.

1919 - Zmarł Władysław Jan Kulczyński, zoolog, arachnolog, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Gimnazjum świętego Jacka w Krakowie, taternik. Urodził się 27 marca 1854 roku.

1919 - Urodził się William Nunn Lipscomb, amerykański chemik, profesor na Uniwersytecie Harvarda, laureat nagrody Nobla w 1976 roku za badania nad strukturą boranów, które wyjaśniły problem wiązań chemicznych. Zajmował się również strukturą atomową białek i działaniem enzymów. Zmarł 14 kwietnia 2011 roku.

1920 - Zmarł we Lwowie Stefan Moysa-Rosochacki, prawnik, ziemianin, poseł na Sejm Krajowy Galicji i przedstawiciel austriackiej Rady Państwa. Miał poglądy konserwatywne. Jako poseł galicyjski pracował w sejmowych komisjach gospodarczych i administracyjnych, między innymi regulacją rzek, budową dróg oraz reformą wyborcza. Opowiadał się przeciwko porozumieniem z Ukraińcami. W austriackiej Radzie Państwa Należał do Koła Polskiego wykazując zainteresowanie sprawami gospodarczymi i finansowymi. W czasie I wojny światowej związany był z działalnością wiedeńskich, a później lwowskich przedstawicielstw Naczelnego Komitetu Narodowego. Urodził się 17 kwietnia 1853 roku.

1921 - Powołano Polski Związek Łyżwiarski. Jego założycielami byli: Lwowskie Towarzystwo Łyżwiarskie i Warszawskie Towarzystwo Łyżwiarskie. W jego skład weszły ponadto: Wileńskie Towarzystwo Łyżwiarskie, Klub Sportowy Warszawianka i Związek Harcerstwa Polskiego - Komenda Męskiej Chorągwi Krakowskiej. Organizacja zrzeszała zawodników zarówno jazdy szybkiej, jak i łyżwiarzy figurowych. Była w kontakcie z Międzynarodową Unią Łyżwiarską, gdyż jej członkiem od 1898 było Warszawskie Towarzystwo Łyżwiarskie. Siedzibą Zarządu Polskiego Związku Łyżwiarskiego był Lwów.

1922 - Zgromadzenie Narodowe wybrało Gabriela Narutowicza na pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Za jego kandydaturą opowiedzieli się posłowie lewicy i reprezentanci mniejszości narodowych - niemieckiej, żydowskiej i ukraińskiej. Gabriel Narutowicz zginął w zamachu kilka dni później - 16 grudnia 1922 roku.

1924 - Urodził się Henryk Antoni Ostach, duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii, pszczelarz, prezes Polskiego Związku Pszczelarskiego, honorowy prezydent Federacji Europejskich Związków Pszczelarskich Apislawia, autor publikacji z zakresu pszczelarstwa, a także zbioru kazań rekolekcyjnych dla mężczyzn. Zmarł 1 maja 2011 roku.

1929 - Urodził się John Cassavetes, amerykański aktor i reżyser. Twórca między innymi filmów "Cienie", "Kobieta pod presją", "Premiera", "Gloria". Grał między innymi w filmach: "Parszywa dwunastka", "Dziecko Rosemary", "Zabójcy", "Jeśli dziś wtorek, to jesteśmy w Belgii". Zmarł 3 grudnia 1989 roku.

1930 - W Katowicach zainaugurował obrady Sejm Śląski III kadencji. Sejm Śląski powoływał Radę Wojewódzką i posiadał władzę legislacyjną na terenie województwa śląskiego, przy czym polityka zagraniczna i sprawy wojskowe wyjęte były spod jego kompetencji i podlegały sejmowi centralnemu w Warszawie.

1931 - Przeprowadzono drugi powszechny spis ludności w Polsce. Według spisu, populacja Polski wynosiła 32 miliony 108 tysięcy obywateli, z czego 21 milionów 835 tysięcy zadeklarowało język polski, jako język ojczysty. W spisie nie było pytania o narodowość. Wyniki ostateczne opublikowano w serii "Statystyka Polski" w 39 tomach w latach 1936-1939.

1934 - Urodziła się Irena Santor, piosenkarka, w latach 50. solistka zespołu „Mazowsze”, była też solistką kabaretów "Wagabunda”, "U Kierdziołka” i "Karuzela Warszawska”. Jest laureatką wielu wyróżnień, między innymi I nagrody Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie w 1961 roku oraz I nagrody na festiwalu piosenki w Tokio w 1971 roku. Wiele utworów wykonywanych przez Irenę Santor stało się przebojami: "Tych lat nie odda nikt”, "Powrócisz tu”, "Walc Embarras”, "Małe mieszkanko na Mariensztacie”, "Maleńki znak", "Kamienne schodki". Dokonała licznych nagrań dla Polskiego Radia, a jednym z pierwszych była piosenka "Straciłam twe serce”, kompozycja Władysława Szpilmana do słów Ludwika Starskiego. W 2021 ogłosiła zakończenie kariery

1934 - Urodziła się Judi Dench, właściwe nazwisko Judith Olivia Dench, brytyjska aktorka filmowa i teatralna, znana z roli "M" w filmach o Jamesie Bondzie. Popularność przyniosła jej rola w filmie Jamesa Ivory'ego "Pokój z widokiem". W 1999 roku zdobyła Oscara za drugoplanową rolę w "Zakochanym Szekspirze". W 1988 otrzymała tytuł Damy Imperium Brytyjskiego.

1934 - Urodził się Kazimierz Godłowski, archeolog i prehistoryk, profesor dyrektor Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W swoich badaniach zajmował się głównie problematyką epoki żelaza, szczególnie okresu wpływów rzymskich i wędrówek ludów, w tym Słowian. Zmarł 9 lipca 1995 roku.

1934 - Urodził się Morten Grunwald, właściwie Walter Morten Grunwald, duński aktor i reżyser filmowy. Jego najbardziej znaną rolą jest postać Benny’ego - złodziejaszka-nieudacznika z komediowej serii "Gang Olsena". Zmarł 14 listopada 2018 roku.

1936 - Krótko po starcie z Londynu rozbił się lecący do Amsterdamu holenderski samolot pasażerski Douglas DC-2. Zginęło 15 osób, spośród 17 znajdujących się na pokładzie, w tym były premier Szwecji Arvid Lindman i hiszpański pilot, wynalazca i konstruktor lotniczy Juan de la Cierva.

1937 - Zmarł Andrzej Strug, właściwe nazwisko Tadeusz Gałecki, pisarz i publicysta. Działał w ruchu socjalistycznym i niepodległościowym. Był współorganizatorem Związku Zawodowego Literatów Polskich i jego prezesem. Autor powieści: "Pokolenia Marka Świdy", "Dzieje jednego pocisku", "Wyspa zapomnienia". Urodził się 28 listopada1867 roku.

1937 - Zmarł Nils Gustaf Dalen, szwedzki fizyk i wynalazca, laureat Nagrody Nobla w 1912 roku w dziedzinie fizyki za opracowanie automatycznych regulatorów przeznaczonych, w połączeniu z zasobnikami gazu, do zasilania światłem latarni morskich i pław świetlnych. Urodził się 30 listopada 1869 roku.

1939 - Prezydent RP Władysław Raczkiewicz powołał we Francji Radę Narodową Rzeczypospolitej Polskiej. Jako organ konsultacyjny i opiniodawczy prezydenta i rządu RP na uchodźstwie rada funkcjonowała do 1991 roku, kiedy rozwiązała się po przeprowadzeniu w Polsce pierwszych po wojnie całkowicie wolnych wyborów do Sejmu i Senatu.

1939 - We Lwowie w nocy z 9 na 10 grudnia funkcjonariusze NKWD aresztowali i osadzili w więzieniu w Brygidkach 800 oficerów Wojska Polskiego, wśród nich generała Mariusza Zaruskiego. Adiutant generalny prezydenta RP zmarł na cholerę 8 kwietnia 1941 w więzieniu NKWD w mieście Chersoń.

1941 - W czasie II wojny światowej Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich, pod dowództwem generała Stanisława Kopańskiego, po dwudniowych walkach pod Tobrukiem w Libii zdobyła wzgórze Madauar, kluczową pozycję niemiecką oraz miejscowość Acroma, gdzie nastąpiło połączenie z oddziałami nacierającej brytyjskiej 8. Armii. W ten sposób twierdza Tobruk została odblokowana po kilkumiesięcznym oblężeniu przez niemieckie wojska.

1941 - Urodził się Józef Broda, pedagog, folklorysta, multiinstrumentalista, budowniczy instrumentów ludowych. Prowadził warsztaty muzyczne, teatralne i obrzędowe dla dzieci, zajęcia ze studentami i nauczycielami, ucząc ich wsłuchiwania się w naturę. Występował z Warszawskim Kwartetem Saksofonowym, wykonującym muzykę od Bacha po Kilara, w połączeniu z instrumentami ludowymi. Wielokrotnie prowadził i zapowiadał koncerty i przeglądy folklorystyczne i folkowe, między innymi na Festiwalu Nowa Tradycja, Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym.

1944 - Niemiecki sąd skazał na karę śmierci 56 członków antyhitlerowskiego podziemia w Kaliszu. Byli wśród nich Polacy oraz współpracujące z nimi osoby narodowości niemieckiej. Zgodnie z obowiązującym prawem niemieckim wyrok śmierci mógł zostać wykonany dopiero po upływie 100 dni. Wobec zbliżających się do Kalisza wojsk radzieckich datę egzekucji przyśpieszono i 19 stycznia 1945, na dwa dni przed zajęciem Kalisza przez Armię Czerwoną, członków antyhitlerowskiego podziemia rozstrzelano w lasach koło Skarszewa.

1944 - Zmarł Władysław Romuald Deptuła, działacz katolicki, prawnik i publicysta. Był między innymi prezesem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej Archidiecezji Warszawskiej. Publikował w czasopismach: "Ruch Katolicki", "Prąd", "Na Wyżyny" i "Pro Christo". Walczył w kampanii wrześniowej w stopniu porucznika. W sierpniu 1944 roku został aresztowany i wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Litomierzycach gdzie został zamordowany. Urodził się 5 lutego 1911 roku.

1944 - Został rozstrzelany przez Niemców Witold Dzierżykraj-Morawski herbu Nałęcz, pseudonim "Wallenrod”, pułkownik kawalerii Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie obronnej 1939 roku, jako szef sztabu Armii "Karpaty” i Armii "Małopolska”. Dostał się do niewoli niemieckiej. Działał w organizacjach podziemnych oflagów pod pseudonimem "Dzierżykraj”. Za tą działalność został aresztowany przez Niemców we wrześniu 1944 roku i osadzony w obozie koncentracyjnym Mauthausen, gdzie został zamordowany. Urodził się 27 marca 1895 roku.

1944 - Urodził się Neil Innes, angielski aktor, kompozytor i autor tekstów piosenek. W latach 70. współpracował z angielską grupą komików Monty Python. Pisał dla nich piosenki oraz wystąpił w ich filmach, między innymi w: "Monty Python i Święty Graal" oraz "Żywot Briana". Jest też scenarzystą, kompozytorem oraz narratorem w serialu animowanym "Szmacianki", który był emitowany w latach 1995-1997 w TVP. Zmarł 29 grudnia 2019 roku.

1946 - Przed Amerykańskim Trybunałem Wojskowym w Norymberdze rozpoczął się tak zwany proces lekarzy. 23 Niemców, w tym Karla Brandta lekarza przybocznego Adolfa Hitlera i Karla Gebhardta lekarza przybocznego Heinricha Himmlera i ostatniego prezesa hitlerowskiego Czerwonego Krzyża, oskarżono o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciw ludzkości oraz o przynależność do SS, jako organizacji przestępczej. W ogłoszonym 20 sierpnia 1947 roku wyroku Trybunał skazał siedmiu oskarżonych na karę śmierci przez powieszenie, dziewięciu na kary dożywotniego lub terminowego pozbawienia wolności, a siedmiu uniewinnił.

1947 - Urodził się Kazimierz Jancarz, ksiądz katolicki, działacz opozycji w PRL. Po ogłoszeniu stanu wojennego założył Duszpasterstwo Ludzi Pracy, którego celem było organizowanie pomocy represjonowanym i poszkodowanym. Zmarł 25 marca 1993 roku.

1948 - Została podpisana Konwencja ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa. Weszła w życie 12 stycznia 1951 roku. 75. rocznica

1952 - Utrzymujący się od 5 do 9 grudnia tak zwany "wielki smog londyński" przyczynił się do śmierci około 12 tysięcy osób. Większość ofiar zmarła na skutek niewydolności płuc oraz hipoksji, czyli niedoboru tlenu w tkankach.

1953 - Urodził się John Malkovich, amerykański aktor, reżyser, producent filmowy. Jeden z najbardziej popularnych aktorów swojego pokolenia. Wystąpił w wielu filmach, takich jak: "Niebezpieczne związki", "Król Olch", "Hazardziści", "Być jak John Malkovich", "Tajne przez poufne", "Beowulf". John Malkovich był dwukrotnie nominowany do Oskara, trzy razy do Złotego Globu, jest zdobywcą Emmy. 70. rocznica

1954 - Urodził się Jean-Claude Juncker, luksemburski prawnik, polityk, premier Luksemburga. W latach 2014-2019 był przewodniczącym Komisji Europejskiej.

1956 - Po pięciu latach funkcjonowania pod nazwą "Sekcja Piłki Nożnej Głównego Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu" Polski Związek Piłki Nożnej powrócił do swojej tradycyjnej, używanej od 1919 roku nazwy.

1956 - W Łodzi w czasie ogólnopolskiego zjazdu działaczy harcerskich podjęto decyzję o reaktywowaniu rozwiązanego w 1950 roku Związku Harcerstwa Polskiego. Przewodniczącym Rady Naczelnej ZHP został Aleksander Kamiński.

1959 - Urodził się Mario Cantone, amerykański aktor. Grał między innymi w filmach i serialach: "Potyczki z mafią", "Polowanie na mysz", "Seks w wielkim mieście".

1961 - Izraelski sąd skazał na śmierć Adolfa Eichmanna, niemiecko-austriackiego funkcjonariusza nazistowskiego. Był głównym koordynatorem i wykonawcą "planu ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej". Wyrok wykonano 31 maja 1962 roku. Adolf Eichmann ukrywał się od 1950 roku w Argentynie skąd porwał go specjalny oddział Mossadu i przewiózł do Izraela.

1964 - Urodził się Paul Landers, właściwie Heiko Paul Hiersche, niemiecki muzyk, gitarzysta zespołu Rammstein. Gra w zespole od początku jego powstania, czyli od 1993 roku. 1968 - Amerykański naukowiec Douglas Engelbart przedstawił demonstrację komputerową, zwaną dziś Matką Wszystkich Demo. On i jego zespół z Augmentation Research Center opracowali elementy graficznego interfejsu komputerowego: ekrany, okna i hipertekst. 55. rocznica

1970 - Powstał zespół muzyczny Bemibek, wykonujący muzykę będącą połączeniem jazzu, bluesa, rocka i bossa novy; w jego skład weszli Aleksander Bem, Ewa Bem i Andrzej Ibek. W marcu 1973 roku grupa po rozpadzie przekształciła się w Bemibem.

1971 - Zmarł Ralph Bunche, amerykański politolog i dyplomata, który w 1950 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za prace mediacyjne w Palestynie, stając się pierwszym przedstawicielem ludzi czarnej rasy uhonorowanym tym odznaczeniem. W 1963 otrzymał także Medal Wolności od prezydenta Stanów Zjednoczonych Lyndona Johnsona. Bunche był mocno zaangażowany w walkę o prawa obywatelskie w Stanach Zjednoczonych. W 1963 wziął udział w Marszu na Waszyngton, domagając się podniesienia płacy minimalnej i zniesienia segregacji rasowej. Urodził się 7 sierpnia 1904 roku.

1973 - Urodził się Wojciech Staroń, operator, reżyser i scenarzysta filmowy. Twórca nagradzanych na całym świecie filmów dokumentalnych. Członek Polskiej Akademii Filmowej i Europejskiej Akademii Filmowej. Jest autorem zdjęć do kilkudziesięciu filmów. W filmie fabularnym zadebiutował, jako drugi operator przy "Moim Nikiforze" Krzysztofa Krauzego. Kontynuował współpracę z reżyserem i jego żoną Joanną Kos-Krauze przy filmach "Plac Zbawiciela", "Papusza" i "Ptaki śpiewają w Kigali". 50. rocznica

1982 - Zmarł Paul Godwin, urodzony, jako Pinchas Goldfein, działający w Holandii skrzypek pochodzenia polskiego i żydowskiego. W latach 20. i 30. XX wieku był skrzypkiem i dyrygentem popularnej niemieckiej orkiestry tanecznej Tanz-Orchester Paul Godwin. Urodził się 28 marca 1902 roku.

1984 - Zmarł Leszek Prorok, pseudonim "Modrzew”, pisarz, eseista, dramaturg. Podczas okupacji niemieckiej działacz Związku Jaszczurczego i tajnego ONR. Należał do Armii Krajowej, walczył w Powstaniu Warszawskim. Po zakończeniu wojny dwukrotnie aresztowany przez UB. Współpracował ze szczecińskim tygodnikiem kulturalno-społecznym "Ziemia i Morze”, był dyrektorem Teatru Lalki i Aktora "Marcinek”, wykładał na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Urodził się 28 kwietnia 1919 roku.

1987 - Premiera filmu "Imperium Słońca" w reżyserii Stevena Spielberga. Przeniósł na ekran autobiograficzną powieść Jamesa Ballarda. Akcja filmu toczy się w czasie II wojny światowej. Wystąpił w nim między innymi John Malkovich. Film Spielberga był nominowany do Oscara w 6 kategoriach, jednak nie otrzymał żadnej statuetki.

1988 - Na zaproszenie prezydenta Francois Mitteranda Lech Wałęsa rozpoczął wizytę we Francji. Towarzyszyli mu Bronisław Geremek i Andrzej Wielowieyski. Była to pierwsza zagraniczna wizyta Lecha Wałęsy od 1981 roku. 35. rocznica

1988 - Zmarł Henryk Fajt, kompozytor, pedagog i nauczyciel. Twórca piosenek, między innymi: "Bajka”, "Harcerskie lato”, partyzancka "Jędrusiowa dola” oraz "Marsz lotników Dywizjonu 303”. Urodził się 19 stycznia 1912 roku. 35. rocznica

1989 - Zmarł Marian Piechal, poeta, eseista, tłumacz, kierownik literacki Teatru imienia Stefana Jaracza w Łodzi, redaktor naczelny pisma "Osnowa”, zastępca redaktora naczelnego pisma "Poezja”. Autor między innymi zbioru wierszy: "Wiek trzech epok", "Wiersze ostatnie", "Liryki". Urodził się 24 sierpnia 1905 roku.

1990 - W II turze wyborów prezydenckich Lech Wałęsa pokonał Stanisława Tymińskiego. 22 grudnia Lech Wałęsa złożył przysięgę przed Zgromadzeniem Narodowym, a następnie na Zamku Królewskim odebrał z rąk Ryszarda Kaczorowskiego przedwojenne insygnia głowy państwa.

1991 - W Rzymie odbyła się prezentacja Fiata Cinquecento. Był to pierwszy samochód osobowy Fiata, którego produkcja odbywała się wyłącznie w polskiej fabryce w Tychach. Od czerwca 1991 do września 1998 roku wyprodukowano ponad milion egzemplarzy tego modelu.

1992 - Premier John Major ogłosił w Izbie Gmin separację księżnej Diany i księcia Karola. Rozwód orzeczono w 1996 roku.

1993 - Premiera filmu "Dwa księżyce" w reżyserii Andrzeja Barańskiego, według zbioru opowiadań Marii Kuncewiczowej pod tym samym tytułem. Nostalgiczny, poetycko-malarski obraz miasteczka nad Wisłą w latach 30., złożony z 17 epizodów, w których łącznie wystąpiło 107 aktorów. Główne role zagrali: Krzysztof Kolberger, Artur Barciś, Jan Frycz i Anna Polony. 30. rocznica

1994 - Na stacji kolejowej w Bednarach koło Łowicza pociąg Intercity "Lech" najechał na tył pociągu towarowego, w wyniku czego zginęła jedna osoba, a 66 odniosło obrażenia. Sąd skazał maszynistów pociągu towarowego oraz dyżurnego ruchu na kary od dwóch do trzech lat więzienia.

1999 - Zmarł Kenny Baker, trębacz, jeden z najwybitniejszych brytyjskich muzyków jazzowych. Był między innymi liderem zespołu Baker's Dozen. Wsławił się wspólnymi występami z The Beatles, Frankiem Sinatrą, Sammy Davisem juniorem i Davisem Benettem. Urodził się 1 marca 1921 roku.

2001 - We włoskim Cogne polska biegaczka narciarska Justyna Kowalczyk zaliczyła pierwszy w swojej karierze start w zawodach Pucharu Świata. Pierwsze pucharowe punkty zdobyła 19 grudnia 2001 w Asiago po zajęciu 30. miejsca w sprincie stylem klasycznym. Po raz pierwszy na podium Pucharu Świata stanęła 7 stycznia 2006, zajmując trzecie miejsce w biegu na 10 kilometrów stylem klasycznym w Otepää. Pierwsze pucharowe zwycięstwo odniosła rok później, 27 stycznia 2007, również w Otepää w biegu na 10 kilometrów stylem klasycznym. W Pucharze Świata zwyciężyła w 50 zawodach i 104 razy stawała na podium. Zarówno w liczbie zwycięstw, jak i miejsc na podium ustępuje jedynie jednej zawodniczce, Norweżce Marit Bjorgen, zajmując drugie miejsce w klasyfikacji wszech czasów. W swojej karierze Justyna Kowalczyk zdobyła pięć medali olimpijskich, w tym dwa złote oraz osiem medali Mistrzostw Świata, w tym dwa razy wywalczyła tytuły mistrzyni świata.

2003 - Zmarła Irena Suchorzewska, pisarka i poetka, autorka utworów dziecięcych, bibliotekarka, psycholog, fotografik. Była autorką popularnego wiersza "Mam trzy lata". W dorobku miała też słuchowiska dla dzieci, pisane przy współpracy z Polskim Radiem i Ośrodkiem Telewizji Polskiej w Gdańsku. Urodziła się 2 maja 1913 roku. 10. rocznica

2006 - W rozegranym na stadionie Ruchu Chorzów meczu towarzyskim reprezentacja Śląska w piłce nożnej zremisowała 1:1 z reprezentacją Polski. Był to mecz charytatywny, z którego całkowity dochód został przeznaczony dla rodzin górników, którzy zginęli w katastrofie w kopalni "Halemba”. Selekcjonerem reprezentacji Śląska był Antoni Piechniczek. Reprezentacja Śląska to nieformalna drużyna piłkarska, w której skład wchodzą wyłącznie zawodnicy grający, na co dzień w górnośląskich klubach piłkarskich. Nie jest zrzeszona w FIFA oraz UEFA, w związku z czym nie posiada prawa do udziału w oficjalnych turniejach międzynarodowych, a także nie rozgrywa oficjalnych meczów międzypaństwowych. Barwy drużyny to żółto-niebieskie.

2008 - W Warszawie zmarł Władysław Ślesicki, reżyser oraz scenarzysta filmów dokumentalnych i fabularnych, między innymi "W pustyni i w puszczy" z 1973 roku. Zrealizował także "Śpiewy po rosie" oraz serial telewizyjny "Lato leśnych ludzi". Władysław Ślesicki był także twórcą polskiego dokumentu lat 50. i 60. Do jego najważniejszych filmów tego gatunku należą: "Gdzie diabeł mówi dobranoc", "Wśród ludzi", "Płyną tratwy", "Zanim opadną liście" i "Rodzina człowiecza". Urodził się 5 stycznia 1927 roku. 15. rocznica

2013 - Zmarła Barbara Hesse-Bukowska, znana na świecie pianistka, kojarzona głównie z muzyką Fryderyka Chopina. Laureatka Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia kompozytora. Pochodziła z rodziny o długich tradycjach muzycznych. Jej ojciec był skrzypkiem i dyrygentem, matka - pianistką i pedagogiem, dziadek - stroicielem fortepianów. Gry na tym instrumencie zaczęła się uczyć, gdy miała sześć lat. Pierwszy publiczny koncert dała, jako 15-latka. Mając 19 lat zdobyła II nagrodę na IV Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym imienia Fryderyka Chopina. Urodziła się 8 lutego 1930 roku. 10. rocznica

2018 - Zmarł William Blum, amerykański historyk, dziennikarz, pisarz. Założył i redagował lewicowe pismo "Washington Free Press”. W 1969 roku ujawnił nazwiska 200 pracowników CIA. Napisał książkę "Państwo zła. Przewodnik po mrocznym imperium" opisującą interwencje zagraniczne USA. Urodził się 6 marca 1933 roku. 5. rocznica

2018 - Zmarł Riccardo Giacconi, amerykański astrofizyk włoskiego pochodzenia. W latach 1993-1999 był dyrektorem generalnym Europejskiego Obserwatorium Południowego. W 2002 roku otrzymał nagrodę Nobla, razem z Amerykaninem Raymondem Davisem i Japończykiem Masatoshim Koshibą, za pionierskie prace w dziedzinie astrofizyki. W 1996 nadano mu doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. Urodził się 6 października 1931 roku. 5. rocznica

2019 - Zmarł Stanisław Kasprzysiak, tłumacz literatury włoskiej, eseista, prozaik i archeolog, z wykształcenia architekt. Od 1975 roku zajmował się tłumaczeniami, autor przekładów "Tryumfu śmierci" Gabierle d'Annuzio, "Narodziny filozofii" Giorgio Colliego. "Pieśni" Giacomo Leopardiego i wielu innych. Napisał wiele esejów, jest też autorem powieści "Raz na kilka lat". Laureat nagrody Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, Nagrody ZAiKS za przekłady oraz za zasługi dla kultury włoskiej odznaczony orderem Stella della Solidarieta Italiana w 2004 roku. Urodził się 12 października 1931 roku.

2020 - Zmarł Henryk Bardijewski, prozaik, satyryk, autor sztuk scenicznych i słuchowisk oraz tekstów dla kabaretów literackich. Ukończył studia z zakresu filologii polskiej i bibliotekoznawstwa na Uniwersytecie Warszawskim. W 1952 roku debiutował na łamach tygodnika "Szpilki”, jako satyryk. W latach 1957-1975 był redaktorem Polskiego Radia. W 2002 został wyróżniony przez Zespół Artystyczny Teatru Polskiego Radia nagrodą Honorowy Wielki Splendor. Urodził się 7 stycznia 1932 roku.

2020 - W wieku 64 lat zmarł w Rzymie słynny piłkarz Paolo Rossi, bohater i król strzelców mistrzostw świata 1982 roku w Hiszpanii. W latach 1982-85 grał w Juventusie Turyn, między innymi wspólnie ze Zbigniewem Bońkiem i Michelem Platinim, zdobywając Puchar Europy, Puchar Zdobywców Pucharów i Superpuchar Europy. Później w AC Milan i Veronie. Trafił na sporządzoną przez FIFA listę stu najlepszych piłkarzy XX wieku. Urodził się 23 września 1956 roku.

2021 - Zmarła Carmen Salinas, meksykańska aktorka, zaangażowana politycznie w działalność Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej. Zagrała w wielu filmach i serialach. W Polsce znana z telenowel: "Paloma", W niewoli uczuć" czy "Miłość i nienawiść". Urodziła się 5 października 1933 roku.

2022 - Zmarła Ruth Madoc, brytyjska aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa. W Polsce najlepiej znaną produkcją z jej udziałem jest filmowa wersja musicalu "Skrzypek na dachu". W Wielkiej Brytanii bardziej pamiętane są jej późniejsze role telewizyjne, zwłaszcza w serialach "Hi-de-Hi!" i "Mała Brytania". Urodziła się 16 kwietnia 1943 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-01-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 stycznia - Włochy obchodzą Dzień Flagi Narodowej. » więcej 2024-01-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 stycznia - Światowy Dzień Misyjny Dzieci, ustanowiony w 1949 roku przez papieża Piusa XII. Jego przesłaniem jest podkreślenie łączności duchowej wszystkich… » więcej 2024-01-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 05 stycznia 1173 roku - Rozbicie dzielnicowe: zmarłego księcia mazowieckiego, sandomierskiego i krakowskiego oraz księcia zwierzchniego Polski Bolesława IV… » więcej 2024-01-04, godz. 07:30 katrka z kalendarza 4 stycznia - Światowy Dzień Braille'a, ustanowiony w dniu urodzin twórcy alfabetu da osób niewidomych i niedowidzących. » więcej 2024-01-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 03.01.106 rok przed nasza erą - Urodził się Cyceron - Marcus Tullius Cycero, rzymski mąż stanu, dowódca wojskowy, mówca, filozof, erudyta. Jako polityk… » więcej 2024-01-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02.01.1326 rok - W Brodnicy książęta mazowieccy Trojden I, Siemowit II i Wacław zawarli antypolski sojusz z zakonem krzyżackim. Spowodowało to w 1327 roku… » więcej 2024-01-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 stycznia - Kościół katolicki obchodzi uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi. 1 stycznia - Dzień Domeny Publicznej, obchodzony między innymi… » więcej 2023-12-31, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 31 grudnia - Kościół katolicki obchodzi święto Rodziny z Nazaretu - Jezusa, Maryi i Józefa. Uroczystość przypomina wiernym, że w rodzinie każda osoba… » więcej 2023-12-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 grudnia 274 roku - Zmarł Feliks I, święty Kościoła katolickiego, papież od 5 stycznia 269 roku. Usankcjonował, wcześniejszy zwyczaj odprawiania mszy… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 grudnia 1170 - Zginął Tomasz Becket, święty, angielski duchowny, arcybiskup Canterbury, doradca króla Henryka II, z którym wszedł w konflikt na tle przepisów… » więcej
1011121314
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »