Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-12-08, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

8 grudnia - Polska - Dzień Kupca.

8 grudnia - Buddyzm - Dzień Oświecenia Buddy, najważniejsze buddyjskie święto w roku.
899 - Zmarł Arnulf z Karyntii, król wschodniofrankijski z dynastii Karolingów, król Włoch i cesarz niemiecki. W 891 roku pokonał wikingów w bitwie pod Lowanium na terenie dzisiejszej Belgii. Urodził się w 850 roku.

1429 - Zmarł Janusz I Starszy, książę warszawski. W swojej polityce Janusz stał wiernie na stanowisku ścisłej współpracy z Polską i jej kolejnymi władcami - Ludwikiem Andegaweńskim, Jadwigą i Władysławem Jagiełłą. W 1406 roku przeniósł swoją główną siedzibę z Czerska do Warszawy. Na prawie niemieckim lokował 24 miasta między innymi Czersk, Ciechanów, Nową Warszawę, Drohiczyn, Grójec i Ostrołękę. Urodził się około 1346 roku.

1474 - W Muchoborze Wielkim, obecnie to część Wrocławia, królowie: Węgier - Maciej Korwin, Polski - Kazimierz IV Jagiellończyk i Czech - Władysław II Jagiellończyk podpisali rozejm. Układ zawarto po tym jak sprzymierzone oddziały Jagiellonów liczące w sumie ponad 80 tysięcy żołnierzy bezskutecznie usiłowali zająć Wrocław broniony przez 6-tysięczne wojska Korwina. W wyniku ugody Władysław zachował Czechy, a Korwin zyskał Śląsk i tytuł króla Czech.

1506 - Zygmunt I Stary został wybrany na Sejmie w Piotrkowie na króla Polski. Na tronie polskim zasiadł po śmierci swego brata Aleksandra Jagiellończyka. Przybył z Wilna do Krakowa 20 stycznia 1507 i został koronowany cztery dni później w katedrze na Wawelu przez prymasa Polski arcybiskupa Andrzeja Boryszewskiego. Zygmunt I Stary był wybitnym mecenasem sztuki. Jego zasługą jest bardzo wczesne wprowadzenie sztuki renesansowej do Polski, która wyprzedziła w tym względzie inne kraje europejskie.

1609 - W Mediolanie otwarto Bibliotekę Ambrozjańską. Założona przez kardynała Fryderyka Boromeusza była drugą w Europie biblioteką publiczną po Bodleian Library w Oksfordzie. Pośród najcenniejszych rękopisów, przechowywanych w tej bibliotece jest między innymi Kanon Muratoriego, czyli najwcześniejszy katalog ksiąg Nowego Testamentu oraz Kodeks Atlantycki Leonarda da Vinci.

1660 - W Cockpit Theater w Londynie odbyło się pierwsze przedstawienie tragedii Williama Szekspira "Otello", w którym w rolę Desdemony, graną do tej pory przez młodych chłopców, wcieliła się aktorka - prawdopodobnie Anne Marshall lub Margaret Hughes. Jednocześnie był to też prawdopodobnie pierwszy raz, kiedy kobieta w ogóle zagrała jakąkolwiek szekspirowską bohaterkę.

1699 - Urodziła się Maria Józefa Habsburżanka, ostatnia królowa Polski, żona króla polskiego i elektora saskiego Augusta III Sasa, siostra cesarzowej Marii Amalii Habsburg. Zmarła 17 listopada 1757 roku.

1806 - Urodził się Jan Tomasz Seweryn Jasiński, aktor, reżyser i dyrektor teatralny, pisarz, tłumacz, pedagog. W warszawskim Teatrze Rozmaitości, grając głównie amantów, zdobył dużą popularność. W ciągu 24 lat zagrał około 600 ról i pojawił się na scenie ponad pięć i pół tysiąca razy. Jasiński był również uzdolnionym adaptatorem i tłumaczem dramatów i komedii - przetłumaczył lub zaadaptował około 230 sztuk pióra głównie autorów francuskich. Tworzył też samodzielnie. Jako kierownik artystyczny teatru w Krakowie, wylansował Helenę Modrzejewską, rozpoczynając światową karierę tej wielkiej aktorki. Zmarł 14 stycznia 1879 roku.

1824 - Zmarł Joseph François Louis Deschamps, francuski lekarz. Był naczelnym chirurgiem w paryskim szpitalu Charité. W 1793 roku opisał w swojej pracy proces podwiązywania naczyń podczas operacji. Wprowadził narzędzie zwane igłą Deschampsa, która jest używana do dziś. Urodził się 14 marca 1740 roku.

1840 - Urodził się Zenon Suszycki-Turczynowicz, inżynier górnictwa, uczestnik walk niepodległościowych, powstaniec styczniowy. Jako młody chłopak pracował w Skarbowo-Techniczym Urzędzie w powiecie borysowskim w guberni mińskiej. Mając 23 lata poszedł do powstania styczniowego. Został ranny w bitwie pod Władykami w guberni wilejskiej, później przedostał się za granicę. Skończył w Paryżu Wyższą Szkołę Górniczą - Ecole des Mines, w której uzyskał tytuł inżyniera górnictwa. Po powrocie na tereny polskie, zorganizował pierwszą szkołę zawodową, w której uczył wydobycia wiertniczego. Z uzyskanego na wydobyciu ropy majątku ufundował Zakład Naukowo -Gospodarczy w Boguchwale. Zmarł 11 maja 1912 roku.

1844 - Urodził się Charles-Émile Reynaud, francuski nauczyciel i wynalazca, prekursor techniki filmowej i filmu animowanego. W 1877 skonstruował praksinoskop, urządzenie do pokazów kinematograficznych. W grudniu 1888 roku opatentował w Paryżu Teatr Optyczny, urządzenie do wyświetlania pierwszych filmów rysunkowych, własnoręcznie malowanych na taśmach papierowych. W październiku 1892 roku w Musee Grevin Reynaud pokazał animowany film "Pauvre Pierrot". Zmarł 9 stycznia 1918 roku.

1854 - Papież Pius IX ogłosił dogmat o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny Matki Bożej. Choć Biblia nie mówi wprost o niepokalanym poczęciu Marii, Kościół katolicki poprzez ogłoszenie dogmatu stwierdził, że zachowanie Marii od grzechu jest logiczną konsekwencją biblijnego objawienia.

1861 - Urodził się Georges Mélies, francuski iluzjonista, reżyser i producent filmowy, pionier kina, karykaturzysta. Nazywany "magiem kina” i "czarodziejem ekranu”. Wynalazca licznych trików filmowych, wykorzystywanych w kinie przez wiele następnych lat. Autor ponad 500 filmów. Jego największym sukcesem był nakręcony w 1902 film "Podróż na księżyc". Zmarł 21 stycznia 1938 roku.

1863 - Około 2,5 tysiąca osób, głównie kobiet i dzieci, zginęło w pożarze kościoła jezuitów w stolicy Chile Santiago. Podczas mszy w dniu święta Niepokalanego Poczęcia NMP od lampy gazowej oświetlającej ołtarz zajęły się wiszące w pobliżu zasłony. 160 rocznica

1864 - Papież Pius IX ogłosił encyklikę "Quanta cura" potępiającą rozdział Kościoła od państwa, zasadę wolności sumienia, polityczny liberalizm, indywidualizm oraz towarzystwa biblijne. Idea rozdzielenia Kościoła od państwa została później przez Kościół, nie bez wewnętrznych kontrowersji, przyjęta.

1864 - Zmarł George Boole, angielski matematyk, filozof i logik. Jego głównym osiągnięciem było wprowadzenie do matematyki i logiki pojęcia algebry Boole'a. Urodził się 2 listopada 1815 roku. 1864 - Urodziła się Camille Claudel, francuska rzeźbiarka. Około 1884 roku zaczęła rzeźbić w pracowni Rodina, gdzie była asystentką. Mówiło się nawet, że to François-Auguste-René Rodin wzoruje się na pracach Claudel. Od 1903 roku wystawiała swoje prace w Salonie Artystów Francuskich. Zmarła 19 października 1943 roku.

1884 - Założono Poznański Chór Katedralny. Chór jest przede wszystkim zespołem liturgicznym i śpiewa w czasie głównych nabożeństw katedralnych. Propaguje także najwybitniejsze dzieła polskiej i światowej literatury chóralnej podczas licznych koncertów w Polsce i zagranicą.

1889 - Urodził się Jan Szczepan Otrębski, polonista i językoznawca, autor ponad 300 prac naukowych z zakresu slawistyki i bałtystyki, w tym języka staropruskiego. Od 1930 roku profesor na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, od 1945 roku na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zmarł 26 kwietnia 1971 roku.

1891 - Urodził się Alexander Wienerberger, austriacki inżynier chemik, który przez 19 lat pracował w przedsiębiorstwach chemicznych ZSRR. Będąc w Charkowie, wykonał serie fotografii, przedstawiających Hołodomor z lat 1932-1933, które są fotograficznym świadectwem i dowodem masowego głodu mieszkańców Ukrainy w tym czasie. Jego fotografie przedstawiają głodnych ludzi w sklepach spożywczych, głodujące dzieci, ciała osób zmarłych z głodu, leżące na ulicach Charkowa, masowe groby ofiar głodu. Zdjęcia Wienerbergera po raz pierwszy stały się dostępne publicznie w 1935 roku dzięki publikacji w książce "Czy Rosja musi głodować?” Zmarł 5 stycznia 1955 roku.

1894 - Zmarł Jan Krzeptowski, znany powszechnie jako Sabała, honorowy przewodnik tatrzański, muzykant, myśliwy, gawędziarz i pieśniarz. Rodowe nazwisko Krzeptowski jest nazwiskiem przybranym, wcześniej zarówno Jan, jak i jego bracia nosili nazwisko Gąsienica. Urodził się 26 stycznia 1809 roku.

1894 - Urodził się Jerzy Drobnik, poeta, związany z obozem narodowym, uczestnik polskiego ruchu oporu we Francji w czasie II wojny światowej. Jest autorem zbiorów poezji: "Okna", "Wiersze”, aforyzmów "Myśli przydrożne", a także szkiców i wspomnień. Po II wojnie pozostał na emigracji w Belgii. Zmarł 11 czerwca 1974 roku.

1909 - Urodził się Marian Konarski, malarz, rzeźbiarz, poeta, teoretyk sztuki. W roku 1928 zadebiutował, jako poeta w krakowskim "Ilustrowanym Kurierze Codziennym” i wydał drukiem poemat "Naprzeciw radości”. W czasie II wojny światowej działał w ZWZ i AK. Po wojnie zorganizował ognisko malarskie dla dzieci w Domu Kultury w Chrzanowie oraz Grupę Plastyczną "Zdrój” w Krzeszowicach. Zmarł 30 października 1998 roku.

1918 - Katolicki Uniwersytet Lubelski rozpoczął działalność dydaktyczną. Odbyła się pierwsza inauguracja roku akademickiego Początkowo uniwersytet mieścił się w gmachu seminarium duchownego, następnie otrzymał siedzibę w dawnych zabudowaniach dominikańskich przy ulicy Racławickiej w Lublinie. 105 rocznica

1919 - Rada Ambasadorów Ententy wydała deklarację w sprawie tymczasowej granicy wschodniej Polski, zalecając jej przebieg wzdłuż linii Bugu i dalej na północ z ziemią białostocką po stronie polskiej. Następnie linia demarkacyjna została opisana w nocie z dnia 11 lipca 1920 roku, wystosowanej przez brytyjskiego Ministra Spraw Zagranicznych lorda George'a Curzona do Ludowego Komisarza Spraw Zagranicznych RFSRR Gieorgija Cziczerina. Nazwano ją linią Curzona, choć w rzeczywistości projektodawcą tego rozwiązania był urzędnik brytyjskiego Foreign Office pochodzący z polskiej rodziny o żydowskich korzeniach, Lewis Namier.

1919 - W Poznaniu powstał Polski Związek Towarzystw Wioślarskich. Został powołany przez przedstawicieli 13 towarzystw wioślarskich z całej Polski. Od 1948 roku związek ma siedzibę w Warszawie.

1919 - Urodził się Kazimierz Żygulski, socjolog kultury, profesor Polskiej Akademii Nauk, działacz polityczny, minister kultury i sztuki w latach 1982-1986. W czasie wojny członek Delegatury Rządu, aresztowany w 1944 roku przez NKWD, zesłany do łagru w republice Komi. Wrócił do kraju w 1955 roku. Jest autorem licznych prac z teorii i socjologii kultury: "Święto i kultura”, "Wartości i wzory kultury”, "Wspólnota śmiechu”. Zmarł 23 lutego 2012 roku.

1920 - Prezydent Francji Alexandre Millerand odsłonił pomnik "Okop bagnetów" pod Verdun. Miejsce upamiętnia żołnierzy I wojny światowej poległych w bitwie pod Verdun, w czerwcu 1916 roku. Francuzi bronili się przed atakiem Niemców w wąwozie Dame, ale większość z nich pod ostrzałem poległa, tylko nielicznym udało się uciec. Gdy po kilkudniowej bitwie wkroczyli Niemcy zastali poległych Francuzów, których pochowali, wystawiając z ziemi czubki karabinów i bagnetów, aby oznaczyć miejsce pochówku. Po pewnym czasie pojawiła sie legenda, że żołnierze zostali zasypani żywcem, gdy pod ostrzałem niemieckim oberwała się ściana wąwozu. Jednak badania nie potwierdziły takiej wersji zdarzeń. Zbiorowy grób po wojnie ekshumowano. Znajdowało się w nim 21 zmarłych, niektórych żołnierzy udało się zidentyfikować. Pochowano ich na cmentarzu Fleury. Siedmiu bezimiennych ponownie pochowano w mogile bagnetów, stawiając drewniane krzyże. Pomnik jest betonową konstrukcją wokół miejsca pochówku.

1920 - Urodził się Marian Rejniewicz, prawnik i polityk, adwokat, senator II kadencji. Pochodził z rodziny nauczycielskiej, w okresie II wojny światowej należał do Armii Krajowej był uczestnikiem akcji "Burza” - wziął udział w wyzwalaniu miast na Lubelszczyźnie spod okupacji niemieckiej w 1944. Studiował prawo na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach 1953-1956 więziony za przynależność do AK. Po zwolnieniu pracował, jako adwokat, w latach 80. bronił osób oskarżanych za działalność polityczną. Wstąpił do Konfederacji Polski Niepodległej, sprawował mandat senatora KPN w latach 1991-1993. Zmarł 22 grudnia 1995 roku.

1922 - Urodzil się Lucian Freud, brytyjski malarz pochodzenia żydowskiego, wnuk Zygmunta Freuda, psychiatry, twórcy psychoanalizy. Lucan Freud jest autorem serii słynnych aktów Benefits Supervisor Sleeping, do których muzą artysty była londyńska urzędniczka Sue Tilley. Zmarł 20 lipca 2011 roku.

1927 - Urodził się Artur Rynkiewicz, inżynier, działacz polityczny, społeczny i emigracyjny. Od 1989 do 1990 minister spraw emigracji w ostatnim Rządzie RP na uchodźstwie. W latach 1974-1990 Prezes Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii. W latach 1967-2015 członek zarządu Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego w Londynie, od 1999 do 2000. Zmarł 15 września 2019 roku.

1929 - Rozegrano pierwsze piłkarskie derby Rzymu, w których AS Roma pokonała S.S. Lazio 1:0. Derby Rzymu są uważane za jedne z najważniejszych we Włoszech obok derbów Mediolanu (Inter Mediolan-AC Milan) i derbów Turynu (Juventus F.C.-Torino Calcio). Od 1953 roku rozgrywane są na stadionie olimpijskimi

1929 - Urodził się Sylwester Szyszko, reżyser i scenarzysta filmowy. Wyreżyserował między innymi filmy: "Milioner", "Zerwane cumy", "Czwartki ubogich", "Koniec sezonu na lody". Zmarł 18 października 2015 roku.

1933 - W Gdyni otwarto Dworzec Morski, znajdujący się przy Nabrzeżu Francuskim i skwerze Witolda Gombrowicza, na obszarze gdyńskiego portu morskiego. W jego bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się kapitanat portu oraz Pomnik Ludziom Morza. Współcześnie, przy przylegającym do Dworca Nabrzeżu Francuskim, cumują wielkie statki wycieczkowe odwiedzające Gdynię. 90 rocznica

1934 - Zmarł Emil Haecker, właściwie Samuel Haecker, pseudonim Tomasz Pokrzywa, publicysta i dziennikarz, historyk socjalizmu oraz działacz polityczny pochodzenia austriackiego i żydowskiego. Redaktor naczelny krakowskiego pisma socjalistycznego "Naprzód” w latach 1895-1934. Okrzyknięty mianem architekta pierwszego polskiego dziennika socjalistycznego. Autor "Historii socjalizmu w Galicji i na Śląsku Cieszyńskim 1846-1882". Walczył w Legionach Polskich. Po odzyskaniu niepodległości dwukrotny poseł na Sejm II RP. Przyjaciel Józefa Piłsudskiego oraz Romana Dmowskiego, którzy zostali ojcami chrzestnymi obydwu córek Haeckera. Urodził się 15 sierpnia 1875 roku.

1937 - W Krynicy-Zdroju została uruchomiona pierwsza w kraju kolej linowo-terenowa. Trasa kolei na Górę Parkową ma 642 metry długości, przy różnicy poziomów prawie 149 metrów. 1939 - Otwarto Kanał Gliwicki. Kanał o długości ponad 40 kilometrów i maksymalnej głębokości 3,5 metra łączy Odrę w Kędzierzynie-Koźlu z Portem Gliwice. Różnica poziomów wody na początku i końcu kanału wynosi ponad 43 metry. Pokonanie różnic poziomu wody przez jednostki pływające reguluje sześć śluz wodnych.

1939 - Urodził się James Galway, irlandzki flecista, nazywany "człowiekiem ze złotym fletem". Jest jednym z pierwszych flecistów, którzy zrobili karierę, jako soliści. W krótkim czasie zyskał sławę światową. Specjaliści wskazując na źródła sukcesu Galwaya wymieniają zarówno wielki talent, jak i pracowitość, wykorzystywanie wszelkich środków technicznych, instynkt interpretacyjny. Ma w dorobku nagrania płytowe koncertów Mozarta, utworów Bacha, Vivaldiego, Beethovena i Prokofjewa.

1941 - Niemcy utworzyli obóz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Pierwszego dnia zamordowali za pomocą spalin samochodowych około 700 Żydów, przywiezionych dzień wcześniej z pobliskiego Koła. Obóz działał do kwietnia 1943 roku. Niemcy zabili w nim około 250 tysięcy osób. Po wojnie udało się ustalić personalia 70 członków załogi SS z Kulmhof. 14 zostało osądzonych i w większości skazanych na niewielkie kary w zawieszeniu. Zastępca komendanta obozu Walter Piller w 1949 został skazany przez sąd w Łodzi na karę śmierci, wyrok wykonano.

1941 - USA i Wielka Brytania wypowiedzieli wojnę Japonii. Dzień wcześniej Japończycy przeprowadzili atak na amerykańskie bazy floty i lotnictwa w Pearl Harbor na Hawajach. II wojna światowa w Azji Wschodniej, Południowo-Wschodniej i na obszarach Pacyfiku trwała do 2 września 1945 roku, kiedy Japonia podpisała akt bezwarunkowej kapitulacji. Odrębny akt kapitulacji sił japońskich w Chinach podpisany został 9 września 1945 roku.

1943 - W Grabówce koło Białegostoku Niemcy rozstrzelali ponad 250 osób w odwecie za akcje zbrojnego podziemia przeciwko okupantom. W latach 1941-1944 Niemcy zamordowali w Grabówce 16 tysięcy Polaków, Białorusinów, Żydów i jeńców sowieckich. 80 rocznica

1943 - Urodził się Jim Morrison, poeta i piosenkarz rockowy znany najlepiej, jako wiodący wokalista i twórca tekstów grupy The Doors. Zmarł 3 lipca 1971 roku. 80 rocznica

1947 - urodzil się Tadeusz Chudy - filozof, etyk i pedagog. Autor wielu prac naukowych i popularyzujących wiedzę o filozofii, w tym: "W łupinie orzecha, czyli filozofia bez przesady","Śniadanie u Sokratesa czyli trzy, cztery rzeczy naważniejsze", "Skosem w prawo między polityką a metafizyką", a także "Filozofia kłamstwa. Kłamstwo jako fenomen zła w świecie osób i społeczeństw" Urodził się 15 maraca 2007 roku.

1949 - Po zwycięstwie komunistów pod przewodnictwem Mao Zedonga 1,5 miliona chińskich nacjonalistów z Czang Kaj-szekiem ewakuowało się na Tajwan. Oficjalnie tajwański rząd uznaje, że jest jedyną legalną władzą państwa chińskiego. Tajwan ma ponad 23 miliony obywateli.

1949 - Urodziła się Nancy Jane Meyers, amerykańska reżyserka, scenarzystka i producentka filmowa. Jest reżyserem i autorką scenariuszy między innymi filmów: "Nie wierzcie bliźniaczkom", "Holiday", "Lepiej późno niż później", "Praktykant'.

1953 - Urodził się Władysław Kozakiewicz, lekkoatleta: tyczkarz i wieloboista, a także polityk. Zdobył złoty medal olimpijski w skoku o tyczce, w Moskwie w 1980 roku. Po oddaniu zwycięskiego skoku wykonał gest, który przeszedł do historii jako "Gest Kozakiewicza", powszechnie odbierany jako obraźliwy, a polegający na podniesieniu zgiętej w łokciu ręki z zaciśniętą pięścią i przytrzymaniu w zgięciu łokciowym drugą ręką. Była to reakcja sportowca na gwizdy radzieckiej publiczności. Gest Kozakiewicza odebrano szerzej, jak symbol krytyki ustroju sowieckiego i sprzeciw wobec podległości Związkowi Radzieckiemu, toteż lekkoatleta spotkał się z szykanami ze strony wladz, ale też z podziwem ze strony widzów. 70 rocznica

1954 - Zmarł Stanisław Zdyb, taternik, wieloletni członek Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, fotograf, jeden z pierwszych producentów nart w Zakopanem. W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich. Urodził się 20 września 1884 roku.

1956 - W Łodzi rozpoczął się krajowy zjazd działaczy harcerskich, podczas którego reaktywowano Związek Harcerstwa Polskiego. Przyjęto również uchwałę w pełni przywracającą tradycyjne harcerskie symbole i formy zewnętrzne: hymn, krzyż harcerski i lilijkę, mundur, sztandary, proporce, salut i pozdrowienie harcerskie. Zjazd trwał do 10 grudnia.

1956 - Zakończyły się XVI Letnie Igrzyska Olimpijskie w australijskim Melbourne. Ze względu na zawirowania polityczne wiele państw zrezygnowało z wysłania swoich reprezentacji: Hiszpania, Holandia, Szwajcaria, jako sprzeciw wobec inwazji Związku Radzieckiego na Węgry, natomiast Egipt, Irak i Libia ze względu na kryzys sueski, a Chińska Republika Ludowa w proteście przeciwko uczestnictwu w igrzyskach reprezentacji Tajwanu. Klasyfikację medalową zwyciężył ZSRR przed USA i Australią. Polska zajęła 17 miejsce z dziewięcioma medalami, w tym jednym złotym, Elżbiety Krzesińskiej w skoku w dal.

1959 - Urodził się Jim Yong Kim, koreańsko-amerykański lekarz, antropolog, od 2012 roku prezes Banku Światowego. Wcześniej pracownik organizacji zajmujących się programami ochrony zdrowia w krajach ubogich oraz doradca dyrektora generalnego Światowej Organizacji Zdrowia. Wraz z rodzicami w wieku pięciu lat wyjechał z Korei Południowej do USA.

1962 - Zmarła Zofia Mostowska, lekarka, która jako jedna z pierwszych kobiet skończyła medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przed wojną Kierownik Zakładów Profesora O. Bujwida dla wyrobu surowic i szczepionek leczniczych w Krakowie. Podczas okupacji niemieckiej, w 1939 roku zorganizowała wojskowy szpital polowy w Zwierzyńcu pod Zamościem, w którym leczono partyzantów. Po wojnie pracowała jako lekarka SANEPIDu. Urodziła się 17 czerwca 1890 roku.

1964 - Urodziła się Teri Lynn Hatcher, amerykańska aktorka. Wystąpiła w serialach telewizyjnych: "Gotowe na wszystko", "Statek miłości", "MacGyver", "Nowe przygody Supermana" oraz w filmach "Jutro nie umiera nigdy", "Dwa dni z życia doliny".

1965 - Zakończyły się obrady Soboru Watykańskiego II, który zapoczątkował reformę Kościoła katolickiego przez otwarcie go na dialog z innymi wyznaniami i reformę liturgii. Dokumenty soborowe po raz pierwszy w historii Kościoła spisane zostały bez użycia formuły "anathema sit" - "niech będzie wyklęty”.

1966 - Premiera filmu "Wielka włóczęga" w reżyserii Gérarda Oury. W filmie wystąpili między innymi Louis de Funes i Bourvil. "Wielka włóczęga" to jeden z największych sukcesów francuskiego kina - w samej Francji film zobaczyło ponad 17 milionów widzów. Była to rekordowa liczba publiczności we Francji, aż do wyświetlania "Titanica" w 1998. Obraz jest trzecim filmem francuskim w historii pod względem liczby widzów po "Jeszcze dalej niż Północ" z 2008 oraz "Nietykalni" z 2011.

1966 - Urodziła się Sinéad O’Connor, irlandzka wokalistka, kompozytorka i autorka tekstów piosenek. Debiutowała w latach 80. z zespołem In Tua Nua, natomiast karierę solową rozpoczęła w 1986. Jej największy hit to "Nothing Compares 2 U” z 1990 roku.

1976 - W Warszawie zmarł Kazimierz Lisiecki, pedagog, działacz społeczny, współtwórca Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy i Państwowego Zespołu Ognisk Wychowawczych. Urodził się 9 lutego 1902 roku.

1977- Mieczysław Piotrowski pisarz, autor powieści oraz scenariuszy filmowych i książek dla dzieci. Wykonywał takze rysunki satyryczne i ilustracje książek dla dzieci. Był wykładowcą i rektorem Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi. Autor powieści "Ogrodnicy", "Złoty robak" i innych. Urodził się 6 maja 1910 roku.

1978 - Zmarła Golda Meir, sygnatariuszka Deklaracji niepodległości Izraela, premier tego kraju, minister pracy i spraw zagranicznych. Była czwartym premierem Izraela, sprawując urząd od 17 marca 1969 do 11 kwietnia 1974. Stała na czele czternastego, piętnastego oraz szesnastego rządu Izraela. Była jedyną kobietą sprawującą funkcję szefowej rządu Izraela, nazywano ją - ze względu na konsekwencję i nieustęliwość - "Żelazną Damą". Urodziła się 3 maja 1898 roku. 45 rocznica

1979 - Zmarł Henryk Paszkiewicz, publicysta i historyk mediewista, znawca dziejów Europy Wschodniej, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Autor między innymi prac: "Początki Rusi”, ”Wzrost potęgi Moskwy”, "O genezie i wartości Krewa”, "Polska a Moskwa w ciągu dziejów”, "Polska niepodległa i druga wojna światowa 1918-1945”. Po wojnie pozostał na emigracji w Londynie. Urodził się 10 marca1897 roku.

1980 - W szpitalu zmarł John Lennon, muzyk The Beatles. Muzyk został zastrzelony na nowojorskiej ulicy przez fana-szaleńca. Popularność zdobył, grając w legendarnym zespole The Beatles. Był współzałożycielem kapeli i wraz z Paulem McCartneyem stanowił o jej obliczu i repertuarze. Do historii przeszły takie ich utwory, jak "Yesterday", "Yellow Submarine" czy "Let It Be". Po rozpadzie kapeli w 1970 roku kontynuował karierę muzyczną. Tytułowy utwór z jego solowej płyty "Imagine” uznawany jest za niepisany hymn pacyfistów i śpiewany był na wielu demonstracjach antywojennych. W 2002 roku w plebiscycie BBC na stu najważniejszych Brytyjczyków wszech czasów John Lennon uplasował się w pierwszej dziesiątce. Urodził się 9 października 1940 roku.

1981 - Papież Jan Paweł II powołał w Krakowie Papieską Akademię Teologiczną, obecnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II. Uczelnia wywodzi się z Wydziału Teologicznego, który został erygowany na podstawie bulli Eximiae devotionis affectus papieża Bonifacego z 1397 roku i jest wymieniony w akcie fundacyjnym Akademii Krakowskiej z 1400. Uniwersytet prowadzi obecnie działalność naukowo-dydaktyczną na pięciu wydziałach w Krakowie i jednym w Tarnowie, a kształci się w nim ponad 2,5 tysiąca studentów.

1984 - Zmarł Władimir Nikołajewicz Czełomiej, radziecki inżynier pochodzenia ukraińskiego, konstruktor maszyn, rakiet balistycznych i kosmicznych. Był jedną z czołowych postaci radzieckiego programu kosmicznego, jest konstruktorem rakiet Proton. Urodził się 30 czerwca 1914 roku.

1986 - W sowieckim więzieniu zmarł Anatolij Marczenko, rosyjski pisarz, dysydent, pośmiertnie laureat, wraz z Nelsonem Mandelą, pierwszej Nagrody Sacharowa w 1988 roku. Więzień reedukacyjnych obozów pracy, który woj wspomnienia spisał w książce "Moje świadectwo". Początkowo krążyła ona w nielegalnych odbitkach, a później doczekała się wydań w Europie Zachodniej, uświadamiając tamtejszym społeczeństwom fakt ciągłego istnienia obozów koncentracyjnych w ZSRR. W 1968 wystosował serię listów protestacyjnych przeciwko istnieniu systemu obozów oraz list solidarnościowy do uczestników Praskiej Wiosny. W 1976 był współzałożycielem moskiewskiego Komitetu Helsińskiego. We wrześniu 1980 podpisał oświadczenie solidarności z polskimi robotnikami popierające powstanie NSZZ "Solidarność”. Urodził się 23 stycznia 1938 roku.

1988 - Zmarł Andrzej Kowerski, agent brytyjskiej tajnej służby Kierownictwa Operacji Specjalnych (SOE) posługujący się pseudonnimem Andrew Kennedy, żołnierz Wojska Polskiego w kampanii wrześniowej 1939 roku, współpracownik Krystyny Skarbek, agentki SOE i SIS(Secret Inteligence Service). Działali razem między innymi na Węgrzech, gdzie zajmowali się organizowaniem ucieczek Polaków internowanych w węgierskich obozach, do dalszej służby w polskich siłach zbrojnych na Zachodzie a także zbierali informacje wywiadowcze. Andrzej Kowerski urodził się 8 maja 1912 roku. 35 rocznica

1989 - Zmarł Szymon Datner, polski historyk żydowskiego pochodzenia. Przed II wojną światową pracował, jako nauczyciel w Gimnazjum Hebrajskim w Białymstoku. Po wojnie był zatrudniony w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie i był ekspertem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Zajmował się głównie badaniem Holokaustu. Urodził się 2 lutego 1902 roku.

1989 - Zmarł Max Grundig, niemiecki przemysłowiec. W 1945 roku w Norymberdze założył koncern radio-telewizyjny swego imienia. W 1951 wyprodukowano pierwsze telewizory, a w 1960 roku pierwsze radiomagnetofony. Obecnie marka Grundig jest pod kontrolą tureckiej Koç Group, właściciela marki Beko. Urodził się 7 maja 1908 roku.

1989 - Zmarł Hans Hartung, niemiecko-francuski malarz i grafik, przedstawiciel abstrakcjonizmu ekspresyjnego. Jego prace nie posiadają tytułów, jedynie literę "T” - skrót od toile - płótno, z podanym rokiem i kolejnym numerem. Urodził się 21 września 1904 roku.

1991 - Prezydent Federacji Rosyjskiej Borys Jelcyn zawarł z prezydentami Ukrainy - Leonidem Krawczukiem i Białorusi - Stanisławem Szuszkiewiczem układ białowieski, na mocy którego ZSRS, jako podmiot prawa międzynarodowego przestał istnieć. Na jego miejsce już suwerenne kraje - Rosja, Ukraina i Białoruś - powołały Wspólnotę Niepodległych Państw. Podpisanie układu białowieskiego i utworzenie WNP uznawane jest za ostateczny upadek imperium sowieckiego.

1992 - W Polsce weszła w życie tak zwana Mała Konstytucja, która określała uprawnienia poszczególnych władz i wprowadziła między innymi zasadę kontrasygnaty premiera lub właściwego ministra pod decyzjami podejmowanymi przez prezydenta. Mała Konstytucja obowiązywała do 16 października 1997 roku, czyli do wejścia w życie obecnej Konstytucji.

1993 - Zmarł Mieczysław Wilczewski kolarz szosowy. Zwycieżył w wyścigu Tour de Pologne w 1953 roku, był także przez 7 dni liderem Wyścigu Pokoju w 1954 roku. Urodził się 30 października 1932 roku. 30 rocznica

1994 - Zmarł Antonio Carlos Jobim, brazylijski muzyk, kompozytor, aranżer, wokalista, jeden z twórców stylu bossa nova. Był współtwórcą muzyki do brazylijskiego filmu "Czarny Orfeusz”. Urodził się 25 stycznia 1927 roku.

1994 - Stany Zjednoczone ratyfikowały układ o GATT. Tym samym zakończył się proces ratyfikacyjny układu handlowego powołującego Światową Organizację Handlu - WTO.

1996 - Zmarł Rolf Blomberg, szwedzki badacz przyrody, podróżnik, pisarz, fotograf i producent filmów dokumentalnych. W 1934 roku odbył pierwszą podróż do Ameryki Południowej i odwiedził Ekwador i Wyspy Galapagos. Podczas II wojny światowej pracował, jako korespondent wojenny w Indonezji. Wstąpił do ruchu oporu i pomagał więźniom japońskich obozów internowania. Po wojnie Rolf Blomberg wrócił do Ekwadoru, gdzie odwiedził plemię Huaorani. Odbył sześć wypraw do dżungli amazońskiej w celu odnalezienia słynnego Skarbu Llanganatis. W 1950 roku odkrył największy na świecie gatunek żaby, nazwany na cześć odkrywcy Ropuchą Blomberga. Rolf Blomberg napisał około 20 książek i setki artykułów, które zostały opublikowane w czasopismach takich, jak "Life", "Sea granic" i "National Geographic Magazine". Urodził się 11 listopada 1912 roku.

1999 - Prezydenci Rosji i Białorusi Borys Jelcyn i Aleksandr Łukaszenka podpisali układ o utworzeniu Związku Białorusi i Rosji - ZBiR. W 2004 roku między państwami związkowymi doszło do jawnego konfliktu. Sankcje gazowe nałożone przez Rosję na Białoruś doprowadziły do ochłodzenia stosunków, ale strony ZBiR nadal regularnie się spotykają.

1999 - Zmarł Péter Kuczka, węgierski pisarz, poeta i krytyk fantastyki oraz redaktor czasopism i antologii fantastycznych. Poezja Kuczki została po raz pierwszy wydana w roku 1949, ale po roku 1956 zakazano mu publikacji wierszy ze względu na poglądy polityczne. Był redaktorem serii wydawniczej "Kozmosz Fantasztikus Könyvek" - "Kosmiczne książki fantastyczne". Był założycielem i redaktorem "Galaktiki", trzeciego pod względem wielkości czasopisma fantastycznego na świecie. Urodził się 1 marca 1923 roku.

2001 - Otwarto w Krakowie most Kotlarski, łączący przez Wisłę Grzegórzki z Zabłociem. Ma długość ponad 166 metrów i jest najdłuższym w Polsce mostem łukowym, niemającym filarów na rzece. Most oprócz dwóch dwupasmowych jezdni samochodowych posiada także pomiędzy nimi oddzielny pas, przez który przebiega trasa Krakowskiego Szybkiego Tramwaju.

2004 - Lider ukraińskiej opozycji Wiktor Juszczenko ogłosił na kijowskim placu Niezależności zwycięstwo trwającej od 22 listopada "pomarańczowej rewolucji”. Parlament Ukrainy prawie jednogłośnie zmienił ordynację wyborczą i znowelizowały konstytucję. Zmiany w ustawie zasadniczej odebrały część uprawnień prezydentowi, a przekazały je premierowi i parlamentowi.

2007 - Zmarł ksiądz Wacław Karłowicz, kapelan Powstania Warszawskiego, organizator nieformalnego związku pod nazwą "Księża-byli duszpasterze Polski Walczącej", inicjator budowy pierwszego w Polsce pomnika katyńskiego na Powązkach w 1981 roku. Urodził się 15 września 1907 roku. 2009 - 127 osób zginęło, a 448 zostało rannych w serii zamachów bombowych w stolicy Iraku Bagdadzie. Zamachy przygotowała al-Kaida.

2014 - Zmarł Jan Laskowski, operator filmowy i reżyser filmów animowanych. Pracował przy filmach: "Ostatni dzień lata”, "Do widzenia, do jutra”, "Bariera”, "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz”. Urodził się 10 lutego 1928 roku.

2014 - Zmarł Kazimierz Janusz, działacz opozycji w PRL. Będąc studentem Politechniki Warszawskiej, wstąpił w 1949 roku do tajnej organizacji niepodległościowej. Po aresztowaniu został skazany na 15 lat więzienia. W 1977 roku był jednym z założycieli Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Urodził się 27 listopada 1925 roku.

2016 - Zmarł John Glenn, lotnik, astronauta, pierwszy Amerykanin, który dokonał lotu orbitalnego. John Glenn był w przestrzeni okołoziemskiej dwukrotnie. W 1998 roku - 36 lat po tym, jak odbył swój pierwszy lot orbitalny - przez dziewięć dni był w przestrzeni kosmicznej na pokładzie wahadłowca Discovery. John Glenn miał wówczas 77 lat. Urodził się 18 lipca 1921 roku.

2018 - Zmarła Ludmiła Michajłowna Aleksiejewa, rosyjska działaczka polityczna i dysydentka, obrończyni praw człowieka. Członkini stowarzyszenia Moskiewska Grupa Helsińska. Otwarcie krytykowała rządy prezydenta Władimira Putina i sprzeciwiała się wywołanymi przez rosyjskie władze konfliktom zbrojnym w Gruzji i na Ukrainie. Urodziła się 20 lipca 1927 roku. 5 rocznica

2018 - Zmarła Jolanta Szczypińska, pielęgniarka, polityk, poseł na Sejm RP. W latach 1990-1993 należała do Porozumienia Centrum, później do Prawa i Sprawiedliwości. Urodziła 24 czerwca 1957 roku. 5 rocznica

2019 - Zmarł Henryk Troszczyński, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, porucznik rezerwy Wojska Polskiego. W 1942 roku, gdy trwała II wojna światowa, został przez Niemców wysłany, jako przymusowy robotnik, do pracy w okolice Katynia. Tam dowiedział się, o mogiłach polskich oficerów. W wyniku przekazanych przez niego informacji rozpoczęło się niemieckie śledztwo w tej sprawie. Po powrocie do Warszawy wziął udział w Powstaniu Warszawskim, należał do Zgrupowania "Waligóry", w Armii Krajowej. Po wojnie służył w ludowym Wojsku Polskim, był telegrafistą. Urodził się 28 lipca 1923 roku.

2020 - Zmarł Harold Budd, amerykański muzyk reprezentujący styl awangardowy i ambient oraz poeta. Wraz z zespołem U2 nagrał piosenkę "Cedars of Lebanon”, która znalazła się później na albumie U2 "No Line on the Horizon". Współpracował też z zespołem Cocteau Twins. Zmarł na COVID-19. Urodził się 24 maja 1936 roku.

2021 - Zmarł Antoni Gucwiński, popularyzator wiedzy o zwierzętach, wieloletni dyrektor wrocławskiego ZOO, doktor nauk weterynaryjnych. Przez wiele lat z żoną prowadził w telewizji program "Z kamerą wśród zwierząt", przybliżający wiedzę o życiu i zwyczajach mieszkańców wrocławskiego ogrodu zoologicznego. Był także autorem scenariuszy filmów przyrodniczych. Urodził się 24 sierpnia 1932 roku

2021 - Zmarł Sylwester Chęciński, scenarzysta i reżyser filmowy, twórca kultowej trylogii, na którą złożyły się komedie: "Sami swoi", "Nie ma mocnych" i "Kochaj albo rzuć". Jest także autorem głośnych filmów "Wielki Szu", "Rozmowy kontrolowane" oraz serialu "Droga". Uprawiał wiele gatunków filmowych i choć sam podkreślał, że najbliższy jest mu film psychologiczny, to realizował się twórczo także w komedii czy produkcjach sensacyjno-szpiegowskich i kryminalnych. W 2014 roku na Festiwalu Filmowym w Gdyni Sylwester Chęciński otrzymał Nagrodę Specjalną "Platynowe Lwy" za całokształt twórczości, w 2017 - Polską Nagrodę Filmową "Orzeł" za osiągnięcia życia. Urodził się 21 maja 1930 roku.

2022 - Zmarła Aldona Gustas - niemiecka pisarka, poetka, malarka i graficzka pochodzenia litewskiego. Była współtwórczynią artystycznej grupy Berliner Malerpoeten, zrzeszajacej kilkunastu artystów łączących twórczość literacką z uzdolnieniami plastycznymi. Autorka zbiorów: "Nachtstraßen" z 1962 roku, "Asyl im Geschlecht" z 1990 roku, "Zeit zeitigt" z 2017 roku i innych. Urodziła się 2 marca 1932. 1 rocznica

Zobacz także

2024-01-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 stycznia - Włochy obchodzą Dzień Flagi Narodowej. » więcej 2024-01-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 stycznia - Światowy Dzień Misyjny Dzieci, ustanowiony w 1949 roku przez papieża Piusa XII. Jego przesłaniem jest podkreślenie łączności duchowej wszystkich… » więcej 2024-01-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 05 stycznia 1173 roku - Rozbicie dzielnicowe: zmarłego księcia mazowieckiego, sandomierskiego i krakowskiego oraz księcia zwierzchniego Polski Bolesława IV… » więcej 2024-01-04, godz. 07:30 katrka z kalendarza 4 stycznia - Światowy Dzień Braille'a, ustanowiony w dniu urodzin twórcy alfabetu da osób niewidomych i niedowidzących. » więcej 2024-01-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 03.01.106 rok przed nasza erą - Urodził się Cyceron - Marcus Tullius Cycero, rzymski mąż stanu, dowódca wojskowy, mówca, filozof, erudyta. Jako polityk… » więcej 2024-01-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02.01.1326 rok - W Brodnicy książęta mazowieccy Trojden I, Siemowit II i Wacław zawarli antypolski sojusz z zakonem krzyżackim. Spowodowało to w 1327 roku… » więcej 2024-01-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 stycznia - Kościół katolicki obchodzi uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi. 1 stycznia - Dzień Domeny Publicznej, obchodzony między innymi… » więcej 2023-12-31, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 31 grudnia - Kościół katolicki obchodzi święto Rodziny z Nazaretu - Jezusa, Maryi i Józefa. Uroczystość przypomina wiernym, że w rodzinie każda osoba… » więcej 2023-12-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 grudnia 274 roku - Zmarł Feliks I, święty Kościoła katolickiego, papież od 5 stycznia 269 roku. Usankcjonował, wcześniejszy zwyczaj odprawiania mszy… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 grudnia 1170 - Zginął Tomasz Becket, święty, angielski duchowny, arcybiskup Canterbury, doradca króla Henryka II, z którym wszedł w konflikt na tle przepisów… » więcej
1011121314
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »