Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-12-07, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

7 grudnia - Międzynarodowy Dzień Lotnictwa Cywilnego, ustanowiony w 1996 przez Zgromadzenie Ogólne ONZ

7 grudnia - Armenia - Dzień Pamięci Trzęsienia Ziemi, ustanowiony dla upamiętnienia ponad 25 tysięcy ofiar kataklizmu z 1988 roku.
1254 - Zmarł papież Innocenty IV, właściwie Sinibaldo Fieschi. W 1243 roku wydał decyzję, na mocy której w kraju podbijanym przez Krzyżaków powstały cztery diecezje: chełmińska, pomezańska, warmińska i sambijska. We wrześniu 1253 roku kanonizował Stanisława ze Szczepanowa, biskupa krakowskiego. Urodził się około 1195 roku.

1279 - Zmarł Bolesław Wstydliwy, książę krakowski i sandomierski, ostatni przedstawiciel małopolskiej linii Piastów. Na zaproszenie Bolesława i jego żony Kingi około 1258 roku przybyli do Krakowa franciszkanie. Za jego panowania odkryto też w Bochni sól kamienną. Urodził się 21 czerwca 1226 roku.

1381 - Nidzica otrzymała prawa miejskie i herb z rąk wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Winricha von Kniprode. Jako miejscowość położona nieopodal granicy z Mazowszem posiadała dwa niezależne, ale powiązane ze sobą systemy obronne. W 1389 roku w mieście odbył się zjazd przedstawicieli Zakonu Krzyżackiego, Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Księstwa Mazowieckiego. Nidzica liczy obecnie prawie 14 tysięcy mieszkańców.

1431 - Urodził się Wład III Palownik zwany też Drakulą, hospodar wołoski w latach 1448, 1456-1462 oraz 1476 z dynastii Basarabów. Stanowił inspirację dla postaci książkowego i filmowego Drakuli. Legat papieski Nicola di Modrussa, który miał okazję poznać Drakulę osobiście, pozostawiając światu jedyny zachowany opis Włada, wysłał papieżowi raport, w którym donosił, iż Drakula do 1462 roku zabił 40 tysięcy swych politycznych oponentów. Wład III Palownik zmarł w grudniu 1476 roku. Legenda Drakuli odżyła, gdy stał się w 1897 roku pierwowzorem bohatera książki Brama Stokera "Drakula”, transylwańskiego hrabiego-wampira o imieniu Dracula. Postać ta stała się symbolem kultury popularnej i została wykorzystana między innymi w licznych filmach.

1550 - W katedrze wawelskiej odbyła się koronacja Barbary Radziwiłłówny, drugiej żony króla Zygmunta Augusta. Barbara Radziwiłłówna była królową pół roku, do swojej śmierci 8 maja 1551 roku.

1655 - Chorągiew pułkownika Gabriela Wojniłłowicza odbiła Krosno po tym jak pokonała szwedzkie wojska i sprzymierzone z nimi oddziały pułkownika Aleksandra Prackiego. Prackiego, po wyroku sądu za zdradę Rzeczypospolitej i łupiestwo, rozstrzelano na krośnieńskim Rynku.

1655 - Zmarł Krzysztof Opaliński, polityk, poeta, jeden z przywódców opozycji wobec króla Jana Kazimierza. Dowodząc obroną Wielkopolski, skapitulował przed Szwedami pod Ujściem. Autor wydanych anonimowo "Satyr” piętnujących rozliczne wady Rzeczypospolitej. Urodził się 21 stycznia 1609 roku.

1724 - Na toruńskim rynku wykonano wyrok śmierci na burmistrzu Janie Gotfrydzie Roesnerze oraz dziewięciu protestanckich mieszczanach oskarżonych o wywołanie tak zwanego "tumultu toruńskiego" pięć miesięcy wcześniej. 16 lipca 1724 roku doszło do zamieszek w Toruniu między katolikami i protestantami po tym jak uczniowie ewangelickiego gimnazjum nie zdjęli czapek i nie przyklęknęli przed Najświętszym Sakramentem podczas procesji wokół kościoła świętego Jakuba.

1786 - Urodziła się Maria z Łączyńskich Walewska, późniejsza hrabina d’Ornano, metresa cesarza Napoleona Bonaparte. 4 maja 1810 roku urodziła syna Napoleona - Aleksandra Floriana Józefa. Cesarz nadał Aleksandrowi tytuł hrabiego oraz przynoszące zysk posiadłości ziemskie, co uniezależniło finansowo na przyszłość Aleksandra i jego matkę. Maria Walewska zmarła 11 grudnia 1817 roku.

1787 - Delaware jako pierwszy stan ratyfikował amerykańską konstytucję. Dokument ten obowiązujący - z poprawkami - do czasów obecnych, jest uznawany przez historyków za pierwszą nowoczesną ustawę zasadniczą na świecie.

1835 - Uruchomiono pierwsze połączenie kolejowe w Niemczech. Linię na trasie Norymberga-Fürth w Bawarii obsługiwał parowóz "Adler" zaprojektowany i zbudowany przez Anglików George'a i Roberta Stephensonów.

1859 - Urodził się Pierre Eugene Ménétrier, francuski lekarz, patolog. Jako pierwszy opisał w 1888 roku rzadką chorobę żołądka, znaną dziś jako choroba Ménétriera. Zmarł 22 sierpnia 1935 roku.

1874 - Zmarł Parys Filippi, polski rzeźbiarz, pochodzenia włoskiego. Jest autorem między innymi posągu Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia na fasadzie kościoła Bernardynów w Krakowie, pomników: Stanisława Skarbka w foyer Teatru Miejskiego we Lwowie, generała Józefa Dwernickiego w lwowskim kościele Karmelitów oraz pomnika nagrobnego Artura Grottgera na cmentarzu łyczakowskim. Urodził się w 1836 roku.

1881 - Urodził się Marian Falski, autor najpopularniejszego polskiego elementarza XX wieku "Nauka czytania i pisania", wydanego po raz pierwszy w 1910 roku. Działał w warszawskim PPS. Za spiskowanie przeciwko caratowi został osadzony w cytadeli, a następnie wydalony z granic Rosji. W latach 1919-1939 pracował w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Krytykował utrudniony dostęp młodzieży biednej do szkolnictwa średniego i wyższego. Był ekspertem Ligi Narodów do spraw reorganizacji oświaty w Chinach w 1931. Podczas niemieckiej okupacji pracował w Warszawie nad dydaktyką początkowego nauczania i planami odbudowy i przebudowy szkolnictwa po wojnie. Po wojnie pracował między innymi w Polskiej Akademii Nauk. W 1964 podpisał wraz z Antonim Słonimskim "List 34" przeciwko cenzurze i ograniczeniu dostępu do kultury. Zmarł 8 października 1974 roku.

1889 - Urodził się Gabriel Honoriusz Marcel, francuski filozof, myśliciel religijny, wykładowca, dramaturg, krytyk literacki. Współtwórca i jeden z głównych przedstawicieli egzystencjalizmu chrześcijańskiego. Zmarł 8 października 1973 roku.

1894 - Zmarł Ferdynand de Lesseps, francuski dyplomata i przemysłowiec. W latach 1859-1869 kierował budową Kanału Sueskiego. W 1879 roku zainicjował budowę Kanału Panamskiego. Urodził się 19 listopada 1805 roku.

1896 - Urodził się Wiktor Dega, chirurg-ortopeda, autor oryginalnych metod operacyjnych. W 1960 roku, jako jednemu ze światowych pionierów rehabilitacji udało mu się w Poznaniu utworzyć pierwszą na świecie Katedrę Medycyny Rehabilitacyjnej. Jego sukcesy sprawiły, że w 1969 roku Ministerstwo Zdrowia włączyło rehabilitację w ramy organizacji opieki medycznej. W następnym roku Europejskie Biuro WHO uznało jego program kompleksowej rehabilitacji obecnej na każdym etapie leczenia za modelowy. Na dorobek naukowy profesora Degi składa się ponad 250 prac. Zmarł 16 lutego 1995 roku.

1899 - Zmarł Antoni Kątski, kompozytor i pianista. W 1883 roku osiadł w Stanach Zjednoczonych, skąd w wieku 80. lat rozpoczął wielką podróż koncertową dookoła świata. Urodził się 27 października 1817 roku.

1904 - Urodził się Clarence Nash, amerykański aktor głosowy, znany najbardziej, jako oryginalny głos Kaczora Donalda, w filmach krótkometrażowych Walta Disneya. Oprócz głosu Donalda, Nash podłożył głosy Hyzia, Dyzia i Zyzia, oraz Kota Figaro. Zmarł 20 lutego 1985 roku.

1905 - Austriacki lekarz okulista Eduard Zirm przeprowadził w czeskim Ołomuńcu pierwszą udaną operację przeszczepienia rogówki. 45-letniemu pacjentowi Aloisowi Glogarowi, który miał oczy poparzone gaszonym wapnem, przeszczepiono rogówki 11-letniego chłopca Karla Brauera.

1906 - Zwodowano niemiecki pancernik "Schleswig-Holstein”. Brał udział w I wojnie światowej, po czym był jednym z okrętów, które zezwolono Niemcom zatrzymać po wojnie. W 1936 roku został przebudowany na okręt szkolny. Podczas II wojny światowej, od rana 1 września 1939 roku wziął udział w ostrzeliwaniu Westerplatte, stając się jednym z najbardziej znanych symboli ataku na Polskę. Zatopiony podczas nalotu na Gdynię w 1944 roku przez lotnictwo brytyjskie, po wojnie był podniesiony i używany przez ZSRR, jako okręt-cel.

1906 - Urodziła się Aleksandra Agnieszka Dobrowolska, działaczka społeczna, kustosz, organizatorka muzeów. Autorka słów "Marsza Lotników. W okresie wojny przebywała na emigracji w Anglii, współpracowała z BBC. Po wojnie zamieszkała w Kielcach, pracowała jako kustosz Muzeum Świętokrzyskiego, realizując jednocześnie swoje pasje lotnicze w Aeroklubie Kieleckim. Zmarła 12 stycznia 1989 roku.

1909 - Belgijski przemysłowiec i wynalazca Leo Hendrik Baekeland opatentował pierwsze tworzywo sztuczne - bakelit. Z bakelitu produkowano między innymi obudowy aparatów radiowych i telefonicznych.

1909 - Urodził się Marian Mazur, specjalista w zakresie elektrotermii, automatyk, cybernetyk, naukoznawca, doktor habilitowany nauk technicznych, twórca jakościowej teorii informacji oraz cybernetycznej teorii układów samodzielnych, współtwórca i najważniejszy przedstawiciel polskiej szkoły cybernetyki. Stworzył pierwszą wersję teorii systemów autonomicznych, nazywanej teorią układów samodzielnych. Zmarł 21 stycznia 1983 roku.

1919 - Urodził się Stanisław Wyganowski, ekonomista, urbanista, działacz samorządowy, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku, żołnierz Armii Krajowej. W latach 1990-1994 był prezydentem Warszawy. Zmarł 13 października 2017 roku.

1920 - Urodził się Józef Żyliński, pseudonim "Ziuna”, koszykarz i trener koszykówki. Zdobywał tytuły mistrza Polski, jako zawodnik i trener. Przez kilkadziesiąt lat był związany, jako zawodnik, trener i działacz z ŁKS Łódź. W latach 1947-1953 wystąpił 39 razy w reprezentacji Polski, zdobywając 126 punktów. Wystąpił na mistrzostwach Europy w 1947 roku, gdzie zdobył dla swojej drużyny 37 punktów, zajmując z nią szóste miejsce. Jako trener pracował od 1951 do 2004 roku, gdy skończył 85 lat. Zmarł 19 sierpnia 2014 roku.

1923 - Zmarł Frederick Treves, brytyjski chirurg, rozsławiony dzięki opisaniu przypadku Josepha Merricka, "Człowieka-Słonia" zmagajacego się z rzadką chorobą gennetyczną. Medyk zaprzyjaźnił się z nim i udzielał mu pomocy aż do śmierci Merricka w wieku 27 lat. Zasłynął także z wykonania operacji wyrostka robaczkowego u czekającego na koronację króla Edwarda VII. Urodził się 15 lutego 1853 roku. 100 rocznica

1922 - Urodził się Zenon Świderski, regionalista i działacz społeczny. W czasie II wojny światowej należał do Szarych Szeregów i Armii Krajowej, uczestniczył w konspiracji niepodległościowej. W 1939 był powołany do 60. Pułku Piechoty Wielkopolskiej w Ostrowie Wielkopolskim. Po klęsce wrześniowej zajmował się między innymi kolportowaniem wiadomości konspiracyjnych, działał na terenie Kobylina oraz na ziemi krotoszyńskiej. Po wojnie był księgowym, działaczem społecznym na terenie rodzimego Kobylina. Zmarł 13 marca 2017 roku.

1924 - Zmarł Mikołaj Tołwiński, architekt, profesor Politechniki Warszawskiej. Zaprojektował w Warszawie między innymi zakład naukowy żeński Stefanii Tołwińskiej przy ulicy świętej Barbary 4 oraz zespół gmachów Szkoły Tramwajowej, obecnie III Liceum Ogólnokształcącego imienia generała Sowińskiego przy ulicy Rogalińskiej 2. Urodził się w 1857 roku.

1925 - Liga Narodów przyznała Polsce prawo do utrzymania straży wojskowej na Westerplatte, na terytorium Wolnego Miasta Gdańska. Na Westerplatte działała Wojskowa Składnica Tranzytowa, której obrona we wrześniu 1939 roku stała się symbolicznym początkiem II wojny światowej oraz polskiego oporu przeciw agresji III Rzeszy.

1930 - W Katowicach przy ulicy Bankowej otwarto pierwszy w Polsce Sztuczny Tor Łyżwiarski o nazwie "Torkat". Lodowisko wybudowano w cztery miesiące za 1,5 miliona ówczesnych złotych. Trybuny mogły pomieścić około pięciu tysięcy widzów. W 1956 roku lodowisko nazwano "Torkatem".

1934 - Urodził się Jan Wornar, łużycki pisarz. Autor między innymi powieści "Dypornak ma ptačka", "Rozpuće", oraz opowiastek i humoresek "Wajchtar trubi". Był autorem sztuk teatralnych związanych z tematyką łużycką i konfliktami łużycko-niemieckimi. Zmarł 20 maja 1999 roku.

1936 - Premiera filmu Józefa Lejtesa "Barbara Radziwiłłówna". Dramat historyczny z czasów Polski i Litwy XVI wieku opowiada historię romansu Radziwiłłówny i z królem Zygmuntem Augustem. Był to pierwszy polski film wyemitowany przez telewizję. Pokaz odbył się podczas próbnej, eksperymentalnej transmisji telewizyjnej 26 sierpnia 1939 roku w Warszawie. W roli tytułowej wystąpiła Jadwiga Smosarska, największa gwiazda polskiego kina w okresie dwudziestolecia międzywojennego oraz Witold Zacharewicz, jako Zygmunt August i Leokadia Pancewiczowa w roli królowej Bony.

1939 - Niemcy rozpoczęli mordowanie około 1200 pacjentów szpitala psychiatrycznego w Dziekance, obecnie dzielnicy Gniezna. Chorzy byli zabijani do 12 stycznia 1940 roku w specjalnej komorze gazowej umieszczonej w samochodzie.

1939 - W Nowym Mieście Lubawskim w odwecie za podpalenie budynków gospodarczych w Gryźlinach Niemcy rozstrzelali 15 polskich zakładników. Ten sam pretekst posłużył Niemcom do zamordowania w egzekucji publicznej dziesięciu mieszkańców Lubawy.

1939 - Zmarł Jan Skrzypiński, inżynier, konstruktor broni strzeleckiej. Był dyrektorem Państwowej Fabryki Karabinów w Warszawie. Wraz z konstruktorem Piotrem Wilniewczycem opracował w 1931 roku pistolet samopowtarzalny kaliber 9 mm Vis, który był produkowany seryjnie od 1936 roku pod oznaczeniem pistolet VIS wz. 35. Urodził się 12 lutego 1891 roku.

1939 - Urodził się Lech Śliwonik, teatrolog, profesor Akademii Teatralnej imienia Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie i były rektor tej uczelni. Prezes zarządu głównego Towarzystwa Kultury Teatralnej, redaktor naczelny czasopisma "Scena”. Jest badaczem i znawcą polskiego teatru studenckiego, teatru alternatywnego, polityki kulturalnej.

1940 - Urodził się Alfred Gauda, muzealnik i etnograf, który swoją pracę badawczą i popularyzatorską skoncentrował na sztuce ludowej Lubelszczyzny i kulturze wsi, grafik, twórca i kolekcjoner ekslibrisów. Przez około 30 lat wykonał około 360 ekslibrisów w technikach linorytu, drzeworytu, cynkotypii i technikach własnych. Zmarł 24 listopada 2004 roku.

1941 - Atak japońskiego lotnictwa na bazę marynarki Stanów Zjednoczonych w Pearl Harbor na Hawajach rozpoczął wojnę na Pacyfiku. W wyniku ataku zginęło 2335 amerykańskich żołnierzy i marynarzy oraz 68 cywilów. Przeprowadzając atak bez wcześniejszego wypowiedzenia wojny, japońska marynarka wojenna osiągnęła taktyczne zaskoczenie zadając duży cios amerykańskim zasobom militarnym na Pacyfiku. W dwugodzinnym nalocie zatopionych lub ciężko uszkodzonych zostało pięć pancerników, na lotniskach zaś na wyspie O‘ahu zniszczonych lub ciężko uszkodzonych zostało 328 amerykańskich samolotów. Mimo zadania amerykańskiej flocie ciężkich strat, japońskie dowództwo nie osiągnęło swoich głównych celów ataku, którymi było przede wszystkim zniszczenie amerykańskich lotniskowców oraz uniemożliwienie Stanom Zjednoczonym przeciwdziałania japońskiej ofensywie.

1941 - W Gorzycach pod Sandomierzem urodził się Janusz Bukowski, aktor teatralny i filmowy, reżyser. Znany również z dubbingu. Współpracował z Teatrem Telewizji i Polskim Radiem. Odtwórca wielu ról teatralnych, między innymi Chochoł w "Weselu" Wyspiańskiego, Radost w 'Ślubach panieńskich' Fredry, Sganarelle w "Don Juanie" Moliera. Miał na koncie również liczne role filmowe i telewizyjne, zazwyczaj drugoplanowe. Wystąpił w komediach "C.K. Dezerterzy" i "Konsulu", dramacie "Symetria" oraz serialach: "Pogranicze w ogniu", "W labiryncie" i "Janosik". Jako reżyser przygotował między innymi przedstawienie Teatru Telewizji "Pan Damazy". Zmarł 22 września 2005 roku w Pradze.

1941 - Feldmarszałek Wilhelm Keitel podpisał specjalny dekret Adolfa Hitlera, nakazujący aresztowania i umieszczania w niemieckich obozach koncentracyjnych członków opozycji antyhitlerowskiej, działających w okupowanych krajach Europy Zachodniej.

1942 - We wsi Świesielice koło Lipska Niemcy zamordowali 14 Polaków, w tym kobiety i dzieci. Pretekstem do przeprowadzenia masakry była współpraca mieszkańców wsi z ruchem oporu.

1942 - Brytyjskie siły specjalne przeprowadziły w okupowanej Francji, w okolicach Boreaux operację "Frankton", w wyniku której komandosi posługujący się kajakami zniszczyli lub uszkodzili 20 statków wojennych III Rzeszy. W ocenie premiera Winstona Churchilla ta akcja skróciła wojnę co najmniej o 6 miesięcy. Z 13 osobowego zespołu komandosów ocalało 7 osób.

1944 - Oddział Armii Krajowej pod dowództwem porucznika Jana Borysewicza odbił z rąk sowieckich miasto Ejszyszki, obecnie na Litwie. Z rozbitego aresztu NKWD uwolniono 34 więźniów, zniszczono dokumentację NKWD i miejscowej placówki prosowieckiego Związku Patriotów Polskich. W akcji zginęło dwóch żołnierzy AK.

1944 - W Chicago podpisana została Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym. Konwencja jest jednocześnie statutem Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego.

1946 - 119 osób zginęło w pożarze hotelu Winecoff w Atlancie, w amerykańskim stanie Georgia. Pożar wybuchł prawdopodobnie od niedopałka papierosa. Hotel Winecoff był reklamowany, jako 'absolutnie ognioodporny”. Podczas gdy hotelowa konstrukcja stalowa była rzeczywiście chroniona przed skutkami pożaru, wykończenia wnętrz hotelu były łatwopalne.

1947 - Zmarł Nicholas Murray Butler, amerykański filozof, publicysta i dyplomata, rektor Uniwersytetu Columbia w latach 1901-1945, działacz ruchów pokojowych. W 1931 roku został wyróżniony, wraz z Jane Addams, Pokojową Nagrodę Nobla za udział w propagowaniu paktu Brianda-Kellogga, międzynarodowego traktatu o wyrzeczeniu się wojny, jako instrumentu polityki narodowej. Urodził się 2 kwietnia 1862 roku.

1949 - Zmarł Józef Kożdoń, polityk śląski, założyciel i przywódca Śląskiej Partii Ludowej oraz współzałożyciel i sekretarz generalny Związku Ślązaków na Śląsku Cieszyńskim, zwolennik autonomii i niepodległości Śląska, ideolog narodu śląskiego. Działacz społeczny i samorządowy, poseł Śląskiego Sejmu Krajowego w Opawie w latach 1909-1918, ekspert delegacji czechosłowackiej na konferencji wersalskiej w roku 1919, burmistrz Czeskiego Cieszyna w latach 1923-1938. Urodził się 8 września 1873 roku.

1949 - Urodził się Tom Waits, amerykański wokalista, kompozytor, instrumentalista, poeta, dramaturg i aktor. Zagrał między innymi w filmach: "Poza prawem" Jima Jarmuscha oraz "Dwóch Jake’ów" Jacka Nicholsona. Skomponował między innymi muzykę do filmów "Ten od serca" Francisa Forda Coppoli oraz "Morze miłości" Harolda Beckera. Choć twórczość Toma Waitsa zaliczana jest do rocka, to w jego muzyce krzyżują się wpływy jazzu, bluesa, folku, rock and rolla i tradycyjnego popu. Wiosną 2000 roku Tom Waits wystąpił w Polsce, w Sali Kongresowej.

1950 - Zmarł Wojciech Weiss, malarz i fotografik. Ukończył Szkołę Sztuk Pięknych w Krakowie, później pobierał nauki w Paryżu, Rzymie i Florencji. Od 1907 był profesorem i rektorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Malował pejzaże, portrety i akty. Wiele prac poświęcił swoim rodzinnym stronom, uwiecznił okolice Strzyżowic, Płaszowa i Kalwarii Zebrzydowskiej. W jego malarstwie dostrzegano wpływy Muncha i Malczewskiego. Zajmował się także fotografowaniem, które stało się jego pasją. Zachowało się wiele jego fotografii z początków XX w. Urodził się 4 maja 1875.

1953 - Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie zakończył się proces oficerów Armii Krajowej. Głównym oskarżonym był pułkownik Jan Mazurkiewicz "Radosław", którego skazano na dożywocie, wobec pozostałych orzeczono kary długoletniego więzienia. Pułkownikowi Mazurkiewiczowi zarzucono zwalczanie lewicowej konspiracji, wznowienie działalności dywersyjnej i współpracę z obcymi wywiadami. 70 rocznica

1954 - Rozwiązano Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. W 1945 roku, gdy powstało to ministerstwo Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej określił, że jeden funkcjonariusz resortu bezpieczeństwa miał przypadać na 200 obywateli. MBP podlegało 265 tysięcy funkcjonariuszy różnych służb.

1956 - Urodził się Mark Rolston, amerykański aktor filmowy, telewizyjny i głosowy, najbardziej znany z roli Bogsa Diamonda w filmie "Skazani na Shawshank". Jego znakiem rozpoznawczym jest chropawy, niski głos. Często gra role czarnych charakterów. Zagrał też między innymi w filmach: "Obcy - decydujące starcie", "Robocop 2" i "Zabójcza broń 2".

1959 - Zmarł Artur Górski, pseudonim "Quasimodo”, pisarz, krytyk literacki. Nadał nazwę epoce literackiej poprzez tytuł cyklu artykułów "Młoda Polska”, które opublikował w krakowskim piśmie "Życie" w roku 1898. Urodził się 2 lipca 1870 roku.

1959 - Zmarł Bernard Goldstein, polski polityk żydowskiego pochodzenia, jeden z liderów organizacji Bund. Po zajęciu Polski przez Niemców w 1939 roku trafił do getta, gdzie organizował pomoc potrzebującym. Po ucieczce z getta brał udział w walce konspiracyjnej na terenie Warszawy. W 1945 roku wyemigrował do USA. W książce "Five Years in the Warsaw Ghetto" opisał życie panujące w getcie oraz heroiczną walkę żydowskich żołnierzy. Urodził się 1 stycznia 1889 roku.

1965 - Papież Paweł VI i patriarcha Konstantynopola Atenagoras I wzajemnie znieśli ekskomuniki nałożone w XI wieku. Wywołały one wielką schizmę, czyli rozłam w chrześcijaństwie na Kościół wschodni i zachodni.

1965 - Watykan powołał Świętą Kongregację Nauki Wiary w miejsce Kongregacji świętego Oficjum. Kongregacji wyznaczono zadanie dbałości o prawowierne głoszenie i obronę wiary katolickiej w całym Kościele.

1967 - W Szczecinie doszło do katastrofy tramwajowej, w której zginęło 15 osób, a około 150 zostało rannych, z czego 42 ciężko. Był to najtragiczniejszy wypadek tramwajowy w Polsce. Do wypadku tramwaju linii 6, składającego się z trzech wagonów, doszło z powodu awarii hamulców. Rozpędzony pojazd, którym jechało około 500 osób, wypadł z szyn na jednym z zakrętów.

1967 - Zmarł podpułkownik ksiądz Giedymin Pilecki, kapelan Okręgu Nowogródzkiego Armii Krajowej, posługujący się pseudonimami "Długosz" i "Kazimierz". Kanonik kapituły kolegiackiej w Dobrym Mieście, wieloletni proboszcz w Elblągu. Urodził się 14 lutego 1903 roku.

1968 - Zmarł Józef Celmajster (po wojnie Niemirski) - lekarz pochodzenia żydowskiego. Po wybuchu II wojny światowej był lekarzem szpitala polowego nr 205. Po utworzeniu getta należał do Żydowskiego Związku Wojskowego, był twórcą służby sanitarnej Zwiazku. Uczestniczył w powstaniu w gettcie w kwietniu i maju 1943 roku, opatrywał między innymi uczestników bitwy na placu Muranowskim. Urodził się 27 grudnia 1901 roku. 55 rocznica

1969 - Zmarła Maria Kasterska, pisarka, autorka między innymi "Legend i Baśni Podlasia", powieści "Miłość Prababki" i zbiorów wierszy "Na zamku milczenia". Pisała też artykuły do francuskich pism: "Le Figaro", "La Croix" i "La Reve" oraz polskich: "Świat", "Kurier Warszawski", "Tygodnik Ilustrowany". Urodziła się 2 lutego 1894 roku.

1970 - W Paryżu zmarł Konstanty Brandel, malarz i grafik. Był absolwentem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, kształcił się pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego, Józefa Unierzyskiego i Józefa Mehoffera. Pobierał nauki także we Włoszech i Francji, gdzie zamieszkał na stałe. Swoje prace podpisywał "Konstanty Brandel z Warszawy”. Był twórcą wielu cyklów obrazów i grafik, między nnymi: "Katedra", "Pogrzeb własny", "Mnich", "Śmierć Apollina", "Witraże", "Zjazd syren na Wiśle". Największe zbiory jego prac znajdują się w Bibliotece Polskiej w Paryżu i w Archiwum Emigracji w Toruniu. Urodził się 10 kwietnia 1880 roku.

1970 - Kanclerz Willy Brandt i premier Józef Cyrankiewicz podpisali układ o podstawach normalizacji stosunków między PRL a RFN. RFN uznała w sposób jednoznaczny zachodnią granicę Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej oraz zobowiązała się do niekwestionowania istniejącego wtedy stanu prawnego.

1972 - Rozpoczęła się ostatnia załogowa misja księżycowa Apollo 17. W czasie tego lotu, właśnie 7 grudnia, zostało wykonane słynne zdjęcie Ziemi, znane, jako "Blue Marble". Fotografia ta jest jedną, z niewielu, które pokazują w pełni oświetloną Ziemię, gdyż w momencie wykonywania zdjęcia Słońce znajdowało się za Apollo 17.

1977 - Siedem osób zginęło, a 56 zostało rannych w katastrofie kolejowej w Kraskach koło Łęczycy. Według nieoficjalnych danych, ofiar było dużo więcej, co ówczesne władze zataiły. Według świadków tamtych wydarzeń zginęło wówczas około 50 osób. Przyczyną katastrofy było najechanie pociągu relacji Katowice-Gdynia Główna na pociąg stojący na rozjeździe.

1979 - Zmarła Cecilia Payne-Gaposchkin, anglo-amerykańska astronomka, pierwsza kobieta, która została profesorem Uniwersytetu Harvarda. Urodziła się 10 maja 1900 roku.

1980 - Zmarł Bogdan Brzeziński, pisarz, satyryk, autor monologów, które Hanka Bielicka przez 25 lat wygłaszała, jako "Dziunia Pietrusińska" w audycji "Podwieczorek przy mikrofonie" w radiowej Jedynce. Urodził się 1 sierpnia 1911 roku.

1983 - Osiem osób zginęło w wybuchu gazu w bloku mieszkalnym na osiedlu Retkinia w Łodzi. Eksplozja spowodowała całkowite zawalenie się dwóch klatek schodowych z sześciu istniejących. Przyczyną katastrofy było uszkodzenie przyłącza instalacji gazowej przez koparkę. 40 rocznica

1984 - Urodził się Robert Kubica, kierowca rajdowy. Jest pierwszym i jedynym w historii Polakiem startującym w Formule 1 oraz pierwszym i jedynym Polakiem, który stanął na najwyższym stopniu podium wyścigów o Grand Prix Formuły 1.

1985 - Zmarł Robert Graves, brytyjski pisarz, profesor uniwersytetu w Oksfordzie, badacz mitologii, autor ponad 120 książek, w tym powieści historycznych: "Ja, Klaudiusz”, "Klaudiusz i Messalina”, "Belizariusz”, "Mity greckie” oraz "Mity hebrajskie”. Urodził się 24 lipca 1895 roku.

1987 - Linie lotnicze Air Canada,jako pierwszy na świecie przewoźnik zabroniły palenia tytoniu na pokładzie swoich samolotów. W 1958 roku linie, jako pierwsze zainstalowały prototyp "czarnej skrzynki”, czyli urządzenia rejestrującego parametry lotu.

1988 - W trzęsieniu ziemi w Armenii zginęło około 25 tysięcy osób, 15 tysięcy osób zostało rannych, a domy straciło ponad pół miliona ludzi. Do wstrząsów, o sile 6,8 stopnia w skali Richtera, doszło w czasie, gdy większość mieszkańców zniszczonych miast znajdowała się w zakładach pracy lub w szkołach. Łączne straty materialne oszacowano na ponad 16 miliardów dolarów. 35 rocznica

1989 - Sejm kontraktowy przyjął ustawę o amnestii. Na jej mocy skazanym na karę śmierci, którzy nie zostali straceni, zamieniono wyroki na kary 25 lat pozbawienia wolności. Wówczas była to najwyższa, przewidziana prawem, kara pozbawienia wolności.

1992 - Opublikowano tekst nowego katechizmu Kościoła katolickiego. Dokument zawiera wykładnię wszystkich zasad wiary, składa się z czterech części poprzedzonych konstytucją apostolską "Fidei depositum", którą napisał papież Jan Paweł II.

1995 - Amerykańska sonda Galileo dotarła do Jowisza. Sonda stała się pierwszym sztucznym satelitą Jowisza oraz wprowadziła w jego atmosferę próbnik z aparaturą pomiarową. Galileo zakończyła swoją misję 21 września 2003 roku.

1996 - W Warszawie zmarł Ryszard Szymczak, piłkarz, mistrz olimpijski z Monachium z 1972 roku. Wystąpił w dwóch spotkaniach, w tym finałowym z Węgrami. Po igrzyskach PZPN wydał medal okolicznościowy między innymi z podpisami: Kazimierza Górskiego, Kazimierza Deyny, Ryszarda Szymczaka, Lesława Ćmikiewicza oraz Roberta Gadochy. Urodził się 14 grudnia 1944 roku.

1998 - Zmarł Andrzej Waksmudzki, chemik, specjalizujący się w chemii fizycznej, twórca polskiej szkoły chromatografii i pionier techniki światłowodowej. Autor onad 300 prac naukowych, 21 patentów i kilkunastu książek. W 1979 roku jako jeden z pierwszych w świecie uruchomił światłowodową linię telekomunikacyjną. W jego pracowni wytworzono kabel światłowodowy o długości 2,5 km, łączący dwie centrale telefoniczne w Lublinie. W okresie II wojny światowej brał udział w konspiracji niepodległościowej. Aresztowany w 1942 roku trafił do Auschwitz-Birkenau, a następnie Gross -Rosen i innych obozów. Pracował między innymi w kamieniołomach. Urodził się 3 października 1910 roku. 25 rocznica

1999 - Otwarto jedyną stację kolejową w księstwie Monako. Położona pod ziemią Gare de Monaco-Monte-Carlo znajduje się w tunelu o długości 466 metrów, 22 metrów szerokości i 13 metrów wysokości.

2007 - W Poznaniu otwarto most Biskupa Jordana, nazwany tak na cześć pierwszego biskupa diecezji poznańskiej i Polski. Stalowy most pieszo-rowerowy o długości 72 metrów powstał w miejscu istniejącej od wczesnego średniowiecza przeprawy.

2011 - Zmarł Harry Morgan, amerykański aktor. Występował w roli pułkownika Shermana Pottera w serialu "M*A*S*H". W 1980 roku otrzymał za tę rolę nagrodę Emmy w kategorii "Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu komediowym". Ponadto w latach 1975-83 był nieprzerwanie, co roku nominowany do tej nagrody. Zagrał także w filmach: "W samo południe", "Rewolwerowiec" i "Jak zdobywano Dziki Zachód". Urodził się 10 kwietnia 1915 roku.

2013 - W wieku 113 lat zmarł kapitan Józef Kowalski, najdłużej żyjący weteran wojny polsko-bolszewickiej. Brał udział w jej najważniejszych bitwach: warszawskiej i pod Komarowem. Urodził się 2 lutego 1900 roku. 10 rocznica

2013 - Zmarł Ryszard Damrosz, muzyk, kompozytor, aranżer, dyrygent. Podczas II wojny był żołnierzem Armii Krajowej, walczył na Wileńszczyźnie, zatrzymany w 1944 roku przez NKWD trafił do specjalnie utworzonego obozu jenieckiego. Po powrocie do Polski został pracownikiem Redakcji Muzycznej Polskiego Radia w Warszawie. Po rezygnacji z pracy w radiu, od 1953, kierował zespołem muzycznym Błękitny Jazz, który oprócz własnych występów, nagrań radiowych i płytowych akompaniował też wielu polskim piosenkarzom. Urodził się 4 sierpnia 1921 roku. 10 rocznica

2016 - Prezydent Andrzej Duda nadał pośmiertnie Janowi Karskiemu stopień generała brygady. Jan Karski był kurierem i emisariuszem Polskiego Państwa Podziemnego. Przekazał na Zachód informacje o Holokauście.

2016 - Zmarł Greg Lake, brytyjski basista, gitarzysta, wokalista rockowy, kompozytor i producent znany z występów w progresywnych grupach King Crimson i Emerson, Lake and Palmer. Urodził się 10 listopada 1947 roku.

2016 - Zmarł Gabriel Jan Mincewicz, litewski polityk i muzykolog, działacz polskiej mniejszości narodowej na Litwie. Kierownik Zespołu Pieśni i Tańca Wileńszczyzna. Poseł na tamtejszy Sejm w latach 1992-2004. Odznaczony krzyżami Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski a także medalem Pro Patria i innymi polskimi odznaczeniami państwowymi. Urodził się 25 marca 1938 roku.

2020 - Zmarła Katarzyna Łaniewska, aktorka teatralna i filmowa. Zagrała między innymi w filmach: "Nikodem Dyzma", "Przerwany lot" i "Godzina W". Pod koniec lat 70. XX wieku związała się z opozycją antykomunistyczną. W 1980 współtworzyła struktury NSZZ '"Solidarność” w Teatrze Ateneum. Uczestniczyła w organizowaniu koncertów patriotycznych i kolportażu podziemnych wydawnictw. Współpracowała z księdzem Jerzym Popiełuszką. W 2007 roku odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za "wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za zaangażowanie w walkę o wolność słowa i wolne media, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej". Urodziła się 20 czerwca 1933 roku.

2020 - Zmarł amerykański lotnik Chuck Yeager, który jako pierwszy człowiek pokonał barierę dźwięku. Lecąc samolotem Bell-1, osiągnął prędkość około 1066 kilometrów na godzinę. Jako pierwszy pilot amerykański stał się asem w jeden dzień, zestrzeliwując pięć wrogich maszyn w ciągu jednej misji. Urodził się 13 lutego 1923 roku.

2022 - Zmarł Jan Nowicki , aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, przez ponad 40 lat związany ze Starym Teatrem imienia Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Był też wykładowcą krakowskiej Szkoły Teatralnej, a także poetą, pisarzem i felietonistą. Zagrał niemal 200 ról filmowych i telewizyjnych. Widzowie pamiętają go z takich filmów jak: "Pan Wołodyjowski", "Anatomia miłości", "Sanatorium pod Klepsydrą", "Wielki Szu" czy "Sztos". W rolach telewizyjnych pojawił się w kilku popularnych serialach, między innymi w "Apetycie na miłość", "Egzaminie z życia" i "Magdzie M.". W teatrze zasłynął rolą Stawrogina w "Biesach" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Urodził się 5 listopada 1939 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-01-17, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 17 stycznia - Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce. » więcej 2024-01-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 stycznia - Światowy Dzień Śniegu. » więcej 2024-01-14, godz. 18:23 Kartka z kalendarza 15 stycznia - Dzień Wikipedii, obchodzony w rocznicę rozpoczęcia wielojęzycznego projektu internetowej encyklopedii w 2001 roku. » więcej 2024-01-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 stycznia - Światowy Dzień Logiki. 14 stycznia - Dzień Osób Nieśmiałych. » więcej 2024-01-13, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 13 stycznia - Dzień Obrońców Wolności, obchodzony na Litwie w rocznicę tragicznych wydarzeń w Wilnie w 1991 roku. Tego dnia od kul i pod gąsienicami czołgów… » więcej 2024-01-12, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 12 stycznia - 29 rok przed naszą erą - Nastał Pokój Rzymski - Pax Romana. Początek tego okresu wyznacza zakończenie wojen domowych u schyłku istnienia republiki… » więcej 2024-01-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 stycznia - Dzień Wegetarian. » więcej 2024-01-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 stycznia - Światowy Dzień Obniżania Kosztów Energii. » więcej 2024-01-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 stycznia - Dzień Ligi Ochrony Przyrody, obchodzony w Polsce. Data ta upamiętnia historyczny zjazd organizacyjny 9 stycznia 1928 roku. 9 stycznia - Dzień… » więcej 2024-01-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 stycznia - Kościół prawosławny - II Dzień świąt Bożego Narodzenia. 8 stycznia - Dzień Elvisa Presleya, obchodzony w dniu urodzin artysty. 8 stycznia… » więcej
2829303132
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »