Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-12-02, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

2 grudnia - Międzynarodowy Dzień Upamiętniający Zniesienie Niewolnictwa, obchodzony w rocznicę uchwalenia Konwencji ONZ w sprawie zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji w 1949 roku.

2 grudnia - Światowy Dzień Walki z Uciskiem.

2 grudnia - Święto narodowe Laosu, obchodzone w rocznicę proklamowania republiki w 1975 roku.

2 grudnia - Święto narodowe Zjednoczonych Emiratów Arabskich, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1971 roku.
1422 - Zmarł Mikołaj Trąba, arcybiskup gnieźnieński, pierwszy prymas Polski. W 1387 roku dokonał chrztu Litwy. Doradzał królowi Władysławowi Jagielle w czasie wojny z Krzyżakami. W 1415 roku przewodniczył polskiej delegacji na sobór w Konstancji. Urodził się około 1358 roku.

1547 - Zmarł Hernán Cortés, hiszpański konkwistador, znany przede wszystkim, jako zdobywca imperium Azteków. Był wicekrólem zdobytych ziem, nazwanych Nową Hiszpanią. Jego listy-relacje z lat 1520-1526, adresowane do króla hiszpańskiego, są jednym z najcenniejszych zabytków piśmiennictwa okresu odkryć i podbojów w Ameryce. Urodził się około 1485 roku.

1594 - Zmarł Gerardus Mercator, niderlandzki matematyk, geograf, uznawany za twórcę nowoczesnej kartografii. Autor pierwszych nowoczesnych map powierzchni Ziemi. W 1585 roku zaczął wydawać zbiór map w formie księgi, dla której użył terminu "atlas", całość tego wydawnictwa ukazała się w 1595 roku. Urodził się 5 marca 1512 roku.

1652 - Urodziła się Karolina Piastówna, księżniczka legnicko-brzeska, ostatnia z dynastii Piastów. Zmarła 24 grudnia 1707 roku.

1695 - Urodził się Andrzej Stanisław Załuski, kanclerz wielki koronny w latach 1735-1746, mecenas sztuki, współfundator Biblioteki Załuskich w Warszawie. Był jedną z najwybitniejszych postaci swej epoki. Opracował program reform skarbowo-wojskowych, sądowych, społeczno-gospodarczych. W dziedzinie oświaty tępił zabobony, starał się podnieść akademię krakowską, przez kontakty z kulturą Zachodu, współzałożyciel słynnej biblioteki. Wzorowy duszpasterz, doskonały prawodawca i gospodarz, pierwszy dał impuls w kierunku uprzemysłowienia kraju. Zmarł 16 grudnia 1758 roku.

1736 - Urodził się Richard Montgomery, amerykański generał. Podczas wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych walczył głównie w Kanadzie, zdobył między innymi Montreal. Zginął 31 grudnia 1775 roku podczas bitwy o Quebec, toczonej w zamieci śnieżnej.

1762 - Urodził się Franciszek Ksawery Dmochowski, działacz polityczny, publicysta, poeta, tłumacz. Był współpracownikiem Kuźnicy Kołłątajowskiej, działaczem stronnictwa jakobinów w powstaniu kościuszkowskim z 1794 roku. Autor prac: "O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja 1793", "Pamiętnik Warszawski". Wydawca zbiorowych edycji dzieł Ignacego Krasickiego i Franciszka Karpińskiego. Tłumaczył literaturę starożytną Grecji i Rzymu. Zmarł 20 czerwca 1808 roku.

1789 - Podczas obrad Sejmu Czteroletniego w Warszawie odbyła się "czarna procesja", nazwana tak od koloru ubiorów jej uczestników. Przedstawiciele 141 miast koronnych, pod przewodnictwem prezydenta Warszawy Jana Dekerta, wystąpili do króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z petycją o przywrócenie i rozszerzenie przywilejów miejskich. Postulaty zostały częściowo uwzględnione przez Sejm Czteroletni i włączone do Konstytucji 3 Maja.

1805 - Bitwa pod Austerlitz znana, jako "Bitwa Trzech Cesarzy". Jedna z najważniejszych batalii wojen napoleońskich. Z jednej strony wojska Napoleońskie, naprzeciwko nich - sprzymierzone przeciwko Francuzom siły Austrii i Rosji. Bitwa została wygrana przez Napoleona i otworzyła mu drogę do budowania potęgi cesarstwa w Europie.

1814 - Zmarł Donatien de Sade, markiz, francuski pisarz, skandalista. Od jego nazwiska pochodzi nazwa jednego z zaburzeń seksualnych - sadyzmu, które polega na czerpaniu satysfakcji z zadawania bólu i upokarzania drugiej osoby. Jego powieści zawierają psychologiczną analizę przeżyć erotycznych o patologicznym charakterze: "Zbrodnie miłości”, "Niedole cnoty”, "Sto dwadzieścia dni Sodomy”. Urodził się 2 czerwca 1740 roku.

1844 - Zmarł generał Eustachy Sanguszko, ziemianin, poseł na Sejm Czteroletni, pamiętnikarz i poeta. Brał udział w wojnie z Rosją w 1792 roku, odznaczony za bitwę pod Zieleńcami jednym z pierwszych krzyży Virtuti Militari. Był także uczestnikiem powstania kościuszkowskiego i wyprawy na Moskwę w 1812 roku. Urodził się 26 października 1768 roku.

1847 - W Berlinie zapadły wyroki w największym procesie dotyczącym polskiego ruchu narodowego. W tak zwanym procesie moabickim władze pruskie oskarżyły o zbrodnię stanu 254 osoby. Ośmiu oskarżonych, wśród nich generała Ludwika Mierosławskiego, skazano na karę śmierci, 23 na dożywocie, a kilkudziesięciu na długoletnie więzienie. Wybuch rewolucji w marcu 1848 roku uniemożliwił wykonanie wyroków i doprowadził do uwolnienia skazanych.

1859 - Zginął John Brown, jeden z głównych przedstawicieli abolicjonizmu amerykańskiego. W 1859 roku na czele uzbrojonego oddziału usiłował wywołać powstanie niewolników na południu Stanów Zjednoczonych. Został schwytany i skazany na śmierć. Egzekucja Johna Browna zaogniła konflikt północnych i południowych stanów USA, w sprawie niewolnictwa. Cyprian Kamil Norwid poświęcił mu wiersz "Do obywatela Johna Browna”. Urodził się 9 maja 1800 roku.

1859 - Urodził się Georges Seurat, francuski malarz, przedstawiciel neoimpresjonizmu. Twórca pointylizmu, metody malowania polegającej na nakładaniu obok siebie drobnych plamek o czystych, nasyconych barwach, które zlewając się, dają optyczny efekt nieuchwytności światła. Jego obraz "Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte" był jednym z najważniejszych dzieł malarstwa XIX wieku. Zmarł 29 marca 1891 roku.

1861 - Urodził się Franciszek Stefczyk, działacz spółdzielczości, ekonomista, nauczyciel. W 1890 roku założył pierwszą na ziemiach polskich wiejską spółdzielnię oszczędnościowo-pożyczkową. Wkrótce ta forma oszczędności zyskała dużą popularność. Tak zwane "kasy Stefczyka" ograniczyły znaczenie lichwy w życiu wsi galicyjskiej. Autor prac o spółdzielczości. Zmarł 30 czerwca 1924 roku.

1872 - Zmarł Wincenty Pol, poeta, geograf, etnograf, uczestnik powstania listopadowego, członek Akademii Umiejętności, profesor pierwszej w Polsce katedry geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim, autor zbiorów poezji narodowo-patriotycznych: "Pieśni Janusza", "Śpiew z mogiły", a także poematów: "Mohort" i "Wit Stwosz". Urodził się 20 kwietnia 1807 roku.

1882 - Urodził się Bronisław Matyjewicz-Maciejewicz, jeden z pierwszych polskich pilotów. W 1910 roku znalazł się w grupie oficerów, stypendystów armii rosyjskiej, delegowanych do Francji do szkoły pilotażu. 1 lipca 1910 roku otrzymał dyplom pilota - lotnika. Na jego żądanie w dokumencie wpisano narodowość polską. Bronisław Matyjewicz-Maciejewicz zginął w wypadku lotniczym 1 maja 1911 roku w Sewastopolu.

1887 - Urodził się Henryk Baron, działacz socjalistyczny, członek Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej, uczestnik około dziesięciu akcji bojowych na terenie Warszawy, przeciwko carskim urzędnikom. Aresztowany na podstawie obciążających oskarżeń jednego ze swych towarzyszy, przyznał się do uczestnictwa w atakach. Został stracony przez Rosjan na stokach Cytadeli Warszawskiej, 9 maja 1907 roku.

1900 - Mieczysława Ćwiklińska zadebiutowała na scenie teatralnej. Aktorka obdarzona pięknym głosem zagrała kilkadziesiąt ról filmowych i teatralnych. W jej dorobku są między innymi filmy "Jego ekscelencja subiekt", "Trędowata", "Kłamstwo Krystyny" oraz role w sztukach "Wesoła wdówka", "Mimi", "Szalona dziewczyna”. Ostatnią słynną rolę zagrała w spektaklu "Drzewa umierają stojąc" w Teatrze Rozmaitości. Występowała na scenie filmowej i teatralnej przez 70 lat, do 1971 roku. Zmarła rok późnej, 28 lipca 1972 roku, w wieku 92 lat. Urodziła się 1 stycznia 1879 roku.

1907 - Ukazało się pierwsze wydanie "Dziennika Bydgoskiego”. Gazeta wydawana w zaborze pruskim w języku polskim, spotykała się z szykanami władz, ale ambicją redaktorów było wspieranie polskości. Pismo miało 2, 5 tysiąca prenumeratorów i liczyło kilka stron, później sukcesywnie zwiększano nakład i objętość. Gazeta organizowała akcje społeczne i charytatywne, a redakcja potajemnie wspierała inicjatorów i uczestników zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Była wydawana do września 1939 roku.

1908 - Urodziła się Helena Bechlerowa, pisarka, autorka utworów dla dzieci: "O kotku, który szukał czarnego mleka”, "Dom pod kasztanami”, "Zima z białym niedźwiedziem”. Była także autorką słuchowisk radiowych i tłumaczką literatury rosyjskiej. Debiutowała w 1948 roku na łamach "Świerszczyka”. Była redaktorem czasopism dla dzieci, a następnie redaktorem książek dla najmłodszych w wydawnictwie "Nasza Księgarnia”. Zmarła 18 września 1995 roku. 115 rocznica

1908 - Urodził się Sylwester Czosnowski, kompozytor, dyrygent, pedagog, uczeń Nadii Boulanger. Profesor Konserwatorium Lwowskiego, dyrektor teatru Komedia Muzyczna w Szczecinie. Komponował poematy symfoniczne, utwory kameralne. Jest autorem muzyki do "Baletu żołnierskiego”, sceny baletowej "Dożynki”, a także muzyki ilustracyjnej do licznych przedstawień teatralnych oraz filmów dokumentalnych, między innymi: "Powstanie styczniowe” i "Zbójnicki”. Zmarł 4 stycznia 1970 roku. 115 rocznica

1909 - Urodziła się Marion Gräfin Dönhoff, niemiecka dziennikarka, współwydawca tygodnika "Die Zeit”, działaczka na rzecz pojednania Niemiec z krajami Europy Wschodniej. W 1988 roku założyła fundację wspierającą porozumienie między Niemcami i sąsiednimi krajami, poprzez przyznawanie stypendiów i dotacji, a także Nagrody imienia Marion Gräfin Dönhoff. Autorka ponad 20 książek. Zmarła 11 marca 2002 roku.

1916 - W Wiedniu odbyła się premiera operetki "Róża Stambułu" Leo Falla. Było to przedstawienie w trzech akta, do którego libretto napisali Julius Brammer i Alfred Grünwald. Operetka przyniosła twórcy ogromny sukces. Utwór utrzymał się na deskach teatru w Wiedniu przez 480 wieczorów, ustępując powodzeniem tylko "Wesołej wdówce".

1918 - Zmarł Edmond Rostand, francuski pisarz i poeta, popularny dramaturg, francuskiego neoromantyzmu, członek Akademii Francuskiej. Autor wodewilów, komedii i melodramatów, z których najbardziej znane to: "Cyrano de Bergerac”, "Orlątko” i "Księżniczka zza morza”. Urodził się 1 kwietnia 1868 roku. 105 rocznica

1920 - Klęską Ormian zakończyła się wojna armeńsko-turecka. Konflikt trwał od 24 września. Porażka Armenii przesądziła o utracie przez nią 12 historycznych prowincji na rzecz Turcji i podporządkowania reszty kraju Rosji Sowieckiej w formie marionetkowej Armeńskiej SRR.

1923 - Urodziła się Maria Callas, grecka śpiewaczka operowa, sopran, o międzynarodowej sławie. Była primadonną mediolańskiej La Scali i nowojorskiej Metropolitan Opera. Jej największe kreacje to role: Elwiry w "Purytanach”, Leonory w "Trubadurze”, Violetty w "Traviacie”, Amelii w "Balu maskowym” Verdiego. Nazywana była primadonną stulecia. Maria Callas była ceniona za umiejętność tworzenia na scenie operowej wielkich kreacji dramatycznych. Łącznie wystąpiła w 41 operach i dwóch operetkach. Zmarła 16 września 1977 roku. 100 rocznica

1923 - Urodził się Aleksander Jakowlew, rosyjski dyplomata, ekonomista i działacz komunistyczny, intelektualista. Po rozpadzie ZSRR był przewodniczącym komisji do spraw rehabilitacji ofiar komunizmu, badał między innymi okoliczności tajemniczej śmierci szwedzkiego dyplomaty Raoula Wallenberga, odznaczonego medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, a zamordowanego najprawdopodobniej przez NKWD. Był pomysłodawcą pieriestrojki i inicjatorem polityki głasnosti, doradcą Michaiła Gorbaczowa. Zmarł 18 października 2005 roku. 100 rocznica

1924 - Urodził się Sjoman Vilgot, szwedzki reżyser i scenarzysta filmowy, współpracownik Ingmara Bergmana. Był czołowym nonkonformistą kina szwedzkiego lat 60. Podejmował problematykę socjalną, a zwłaszcza obyczajową, w niekonwencjonalnym ujęciu. Twórca filmów: "491”, "Moja siostra, moja miłość”, "Jestem ciekawa w kolorze żółtym”, "Kochanka”, "Tabu”. Do dziś ma opinię jednego z największych skandalistów w historii kina. Zmarł 9 kwietnia 2006 roku.

1926 - W Wielkiej Brytanii dekretem premiera Stanleya Baldwina został zniesiony stan wojenny, wprowadzony 9 maja tego roku w odpowiedzi na strajk generalny. Protest był reakcją na planowane przez rząd ograniczenia płac górników. Strajk generalny zakończył się 12 maja, a rząd wprowadził restrykcyjne przepisy dotyczące sporów zbiorowych, ograniczające prawo do strajków.

1933 - Urodził się Włodzimierz Plaskota, muzyk, kompozytor, kabareciarz. Był szefem muzycznym magazynu Polskiego Radia Wrocław "Studio 202” oraz kabaretu Elita, a także dyrektorem kabaretu "Dymek z papierosa" Wojciecha Dzieduszyckiego. Autor blisko tysiąca piosenek oraz spektakli teatralnych, twórca muzyki do filmów: "Dziad i baba”, "Na kłopoty... Bednarski”, "Strachy”. Zmarł 25 czerwca 2005 roku. 90 rocznica

1937 - Premiera dramatu Juliusza Gardana "Halka" - filmowej inscenizacji opery Stanisława Moniuszki. Leon Schiller objął kierownictwo artystyczne a dialogi napisał Jarosław Iwaszkiewicz. W filmie wystąpiła Helena Marusarzówna - mistrzyni sportów zimowych, jako Halka, a rolę Jontka zagrał młodszy brat Jana Kiepury - Władysław Ladis-Kiepura.

1937 - Urodził się Brian Lumley, angielski pisarz. Zafascynowany w młodości twórczością Howarda Phillipsa Lovecrafta, pisywał początkowo opowiadania a następnie powieści z gatunku horroru i mystery. Przełom w jego pisarskiej karierze nastąpił po wydaniu książki "Psychomech" w 1984 roku, zauważonej przez krytykę. Do dziś najbardziej znanym dziełem pisarza pozostaje zapoczątkowany w 1986 roku cykl "Nekroskop". Ze względu na wątki udziału tajnych rządowych agencji w zmaganiach ludzkości z istotami o nadludzkich możliwościach, bywa nazywany "Ludlumem horroru”.

1941 - Zmarł Edward Rydz-Śmigły, marszałek Polski od 1936 roku, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w wojnie obronnej 1939 roku, jeden z organizatorów i dowódców Polskiej Organizacji Wojskowej. Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził między innymi drugą i trzecią armią. Został pochowany na Powązkach pod przybranym nazwiskiem Adam Zawisza. Od 1994 roku na nagrobku znajdują się prawdziwe dane zmarłego. Urodził się 11 marca 1886 roku.

1942 - Na uniwersytecie w Chicago ukończono, pod kierunkiem włoskiego fizyka Enrico Fermiego, budowę pierwszego reaktora jądrowego i dokonano udanej próby rozszczepienia jądra atomowego.

1943 - W kampanii włoskiej przeciw siłom alianckim 96 niemieckich bombowców Junkers Ju 88 przeprowadziło nocny nalot na włoski port Bari nad Morzem Adriatyckim. Na skutek bombardowania zginęło ok. 2 tys. osób, a alianci stracili 28 statków. 80 rocznica

1944 - Sąd Specjalny w Lublinie skazał na karę śmierci pięciu zbrodniarzy z niemieckiego obozu zagłady Majdanek. Wyroki wykonano przez powieszenie 3 grudnia 1944. Oskarżonym przydzielono obrońców z urzędu. Wszyscy zostali przesłuchani, ale żaden z nich nie przyznał się do winy. Z zeznań świadków wynikało, że każdy z oskarżonych w okrutny sposób przyczynił się do śmierci setek tysięcy ludzi. W sumie, w latach 1944-1981, osądzono 170 esesmanów oraz kapo, którzy pełnili służbę w obozie zagłady Majdanek.

1946 - Stany Zjednoczone i Wielka Brytania podpisały w Nowym Jorku porozumienie o utworzeniu amerykańsko-brytyjskiej strefy okupacyjnej w Niemczech, tak zwanej Bizonii. Porozumienie weszło w życie 1 stycznia 1947 roku. W kwietniu 1949 roku do Bizonii została przyłączona okupacyjna strefa francuska i powstała Trizonia.

1946 - Urodził się Gianni Versace, jeden z najwybitniejszych i najbardziej znanych prekursorów i kreatorów mody, założyciel firmy Versace w Mediolanie. Jego projekty słynęły z bardzo oryginalnych interpretacji mody. Versace wyznawał pogląd, że sztuka i moda przenikają się wzajemnie. Zginął zastrzelony przez seryjnego mordercę, przed swoją rezydencją w Miami Beach, na Florydzie, 15 lipca 1997 roku.

1947 - Zmarł Stanisław Łempicki, historyk literatury polskiej, redaktor naczelny "Pamiętnika Literackiego", znakomity znawca kultury renesansu. Był profesorem uniwersytetów: Lwowskiego i Jagiellońskiego i jednym z przedstawicieli filozoficznej szkoły lwowsko-warszawskiej. Autor licznych prac naukowych. Urodził się 25 maja 1886 roku.

1948 - Urodził się Kazimierz Mazur, aktor filmowy, teatralny i dubbingowy. Jedną z jego ról telewizyjnych była postać Tomasza NIechcica, syna Barbary i Bogumiła z "Nocy i Dni" w reżyserii Jerzego Antczaka. Wystąił także jak Serwacy w adaptacji filmowej "Zemsty" Aleksandra Fredry oraz w wielu innych filmach i serialach, najczęściej w rolach drugoplanowych. Jego żoną była kompozytoka Katarzyna Gaertner. Zmarł 6 września 2022 roku. 75 rocznica

1949 - Zmarł Albert Ammons, pianista, bluesman, współtwórca stylu boogie woogie. Wraz z Petem Johnsonem i Meade Lux Lewisem stworzyli trio, które grało w wielu prestiżowych salach koncertowych, takich jak na przykład Carnegie Hall. Urodził się 1 marca 1907 roku.

1949 - Uchwalono Konwencję ONZ w sprawie zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji. Dokument wprowadzał zakaz dostarczania, zwabiania lub uprowadzania w celach prostytucji innej osoby, zakaz korzystania z prostytucji innej osoby nawet za jej zgodą, zakaz prowadzenia legalnych domów publicznych bądź wynajmowania pomieszczeń na ten cel, zakładał też zobowiązanie do karania każdego, kto czerpie zyski z cudzej prostytucji i zobowiązanie do współpracy w ściganiu i karaniu sprawców handlu ludźmi. Polska ratyfikowała konwencję 26 kwietnia 1952 roku.

1950 - Urodził się Paul Franklin Watson, kanadyjski działacz ruchu na rzecz praw zwierząt oraz ruchu na rzecz ochrony środowiska naturalnego, jeden z założycieli organizacji Greenpeace oraz fundator i prezydent "Sea Shepherd" - stowarzyszenia założonego w celu prowadzenia akcji bezpośrednich poświęconych ochronie mórz. Znany przede wszystkim z aktywnych działań na rzecz ochrony wielorybów oraz powstrzymania rzezi fok.

1951 - Otwarto Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. Placówka mieści się w nieczynnej części jednej z najstarszych na świecie kopalni soli kamiennej. Prezentuje historię górnictwa soli, rozwój techniki kopalnianej, dzieje przemysłu solnego i historię miasta Wieliczka. Zbiory muzeum liczą około 20 tysięcy eksponatów. Muzeum wraz z całą kopalnią zostało wpisane w roku 1978 przez UNESCO na Międzynarodową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego.

1956 - Oddział Fidela Castro wylądował na Kubie, rozpoczynając rewolucję kubańską. Zbrojne walki przeciwko dyktatorskim rządom generała Fulgencio Batisty zakończyły się 1 stycznia 1959 roku. Batista i inni przywódcy reżimu uciekli z kraju. 16 lutego 1959 roku Fidel Castro objął stanowisko premiera. 15 kwietnia 1961 roku proklamował socjalistyczny charakter rewolucji kubańskiej.

1957 - Zmarł Manfred Joshua Sakel, austriacki neurofizjolog i psychiatra, wykładowca uniwersytetów w Wiedniu i Berlinie. Był zwolennikiem aktywnego leczenia chorób psychicznych, wprowadził szokową terapię insulinową, jako remedium przeciw schizofrenii. Obecnie metoda jest uznawana za niebezpieczną i nieskuteczną. Urodził się 6 czerwca 1900 roku.

1960 - Sejm uchwalił ustawę o powołaniu Komitetu do spraw Radia i Telewizji "Polskie Radio i Telewizja". Na jego czele stanął Włodzimierz Sokorski. Zajmował się kontrolą i organizacją pracy państwowych stacji radiowych i telewizyjnych. Pod jego kontrolą były wszystkie ogólnopolskie i regionalne stacje Polskiego Radia i Telewizji Polskiej. Został zlikwidowany w 1993 roku.

1963 - W ogrodzie zoologicznym w stolicy Szkocji Edynburgu padł w wieku 22 lat znany ze służby w armii generała Andersa syryjski niedźwiedź brunatny Wojtek. W jednostce nadano mu stopień kaprala. Zwierzę zostało adoptowane przez polskich żołnierzy w Iranie w 1942 roku. Miś został oficjalnie wciągnięty na stan ewidencyjny 22. Kompanii Zaopatrywania Artylerii, z którą to jednostką przeszedł cały szlak bojowy: z Iranu przez Irak, Syrię, Palestynę, Egipt do Włoch, a po demobilizacji do Wielkiej Brytanii, gdzie emeryturę spędził w ogrodzie zoologicznym. Niedźwiedź brał udział w bitwie o Monte Cassino. 60 rocznica

1963 - Urodziła się Ann Patchett, amerykańska pisarka, autorka powieści: "Patron kłamców”, "Biegnij”, "Stan zdumienia”. Swoje pierwsze opowiadanie opublikowała jeszcze w czasie studiów, na łamach "The Paris Review". Potem pisała między innymi, dla "The New York Times Magazine”, "Elle”, "GQ”, "Gourmet”. W 2012 roku Ann Patchett znalazła się na liście 100 najbardziej wpływowych ludzi na świecie według magazynu "Time". 60 rocznica

1966 - Zmarł Witold Orłowski, lekarz, profesor Uniwersytetu w Kazaniu, Tomsku, Jagiellońskiego, a także II Kliniki Wewnętrznej w Warszawie, pionier fizjopatologii i biochemii w tej klinice, twórca największej w Polsce szkoły internistycznej. Autor ponad 200 prac naukowych, podręczników, w tym ośmiu tomów "Nauki o chorobach wewnętrznych". Na warszawskim Powiślu znajduje się szpital jego imienia. Urodził się 24 stycznia 1874 roku.

1969 - Zmarł Klimient Woroszyłow, radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego, polityk, przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR. Był współodpowiedzialny za czystki w Armii Czerwonej. W 1940 roku brał udział w podjęciu decyzji o rozstrzelaniu ponad 25 tysięcy polskich wojskowych i cywilów znajdujących się w więzieniach NKWD. Bułat Okudżawa poświęcił mu jedną ze swoich ironicznych piosenek "Woroszyłow, nasz czerwony komendant”. Urodził się 4 lutego 1881 roku.

1971 - Radziecka sonda kosmiczna Mars 3 wylądowała na Marsie, skąd przekazała telewizyjny obraz planety na Ziemię. Misja sondy trwała od grudnia 1971 do maja 1972, choć transmisje trwały aż do sierpnia. Mars 3 razem z poprzednią sondą Mars 2 przesłały na ziemię około 60 zdjęć.

1976 - Fidel Castro został prezydentem Kuby. 31 lipca 2006 roku, po 40 latach panowania El Commandante przekazał wszystkie swoje obowiązki państwowe bratu Raulowi Castro. Zmarł 25 listopada 2016 roku w wieku 90 lat. Urodził się 13 sierpnia 1926 roku. 1980 - Edward Gierek został usunięty z Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i obarczony odpowiedzialnością za kryzys ekonomiczny i społeczny. Wcześniej, 6 września, na VI Plenum partii formalnie zdecydowano o odebraniu mu stanowiska I Sekretarza KC PZPR i wybrano na jego miejsce Stanisława Kanię. Po dymisji wszczęto śledztwo w sprawie nadużyć wysokich funkcjonariuszy partyjnych PZPR. Nie zakończyło się ono jednak postawieniem zarzutów Edwardowi Gierkowi.

1980 - W Paryżu zmarł Romain Gary, urodzony w Wilnie pisarz, dyplomata, dwukrotny laureat Nagrody Goncourtów, najbardziej prestiżowego francuskiego wyróżnienia literackiego. Na podstawie jego książek powstało kilka filmów. Sam był również autorem kilku scenariuszy filmowych. W 1971 wyreżyserował film "Kill!". Urodził się 8 maja 1914 roku.

1981 - W Warszawie oddziały milicji, między innymi przy pomocy desantu helikopterowego, spacyfikowały trwający od 25 listopada strajk okupacyjny w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej. Podchorążowie i część pracowników przystąpiła do strajku okupacyjnego, sprzeciwiając się podporządkowaniu uczelni przepisom ustawy o szkolnictwie wojskowym. 30 listopada 1981 roku szkołę rozwiązano, decyzją rady Ministrów, a 2 grudnia strajk spacyfikowano.

1981 - Urodziła się Britney Spears, amerykańska piosenkarka, aktorka, tancerka, projektantka mody. Sprzedała ponad 200 milionów egzemplarzy swoich nagrań. Trafiła do Księgi rekordów Guinnessa, jako nastoletnia artystka z największą liczbą sprzedanych albumów i singli w historii.

1984 - Zmarł Marian Eile, pseudonim "Bracia Rojek", dziennikarz, satyryk i scenograf, jeden z założycieli i wieloletni redaktor naczelny krakowskiego tygodnika "Przekrój". Prowadził między innymi rubrykę "Myśli ludzi wielkich, średnich oraz psa Fafika”. Pod jego kierunkiem "Przekrój” stał się jednym z najciekawszych czasopism całego obozu socjalistycznego, kształtując powojenne pokolenie polskiej inteligencji. Urodził się 7 stycznia 1910 roku.

1990 - Powstała Unia Demokratyczna, a jej przywódcą został Tadeusz Mazowiecki. Trzon organizacyjny partii stworzyły struktury komitetu wyborczego byłego premiera, do których dołączyły Forum Prawicy Demokratycznej oraz Ruch Obywatelski Akcja Demokratyczna. UD stała się partią politycznego centrum, skupiającą polityków postsolidarnościowych o szerokim spectrum politycznych poglądów od lewicowo-socjaldemokratycznych, przez socjalliberalne i chadeckie po liberalno-chrześcijańskie i konserwatywne. Po kongresie wiceprzewodniczącymi partii byli Jacek Kuroń, Władysław Frasyniuk i Aleksander Hall. Partia istniała do 1994 roku, kiedy to połączyła się z Kongresem Liberalno-Demokratycznym tworząc Unię Wolności.

1991 - Polska, jako pierwsze państwo na świecie, uznała oficjalnie niepodległość Ukrainy. Dzień wcześniej, 1 grudnia 1991 roku, na Ukrainie przeprowadzono referendum na temat ogłoszenia niepodległości kraju. 90 procent osób, które poszły do urn opowiedziało się "za". Dzień później ówczesny prezydent RP wysłał specjalne pismo uznające niepodległość do nowo wybranego prezydenta Ukrainy.

1993 - Pablo Escobar, jeden z szefów kolumbijskiej mafii narkotykowej, został zastrzelony przez policję w Medellin. Był jednym z najbogatszych ludzi na świecie, dzięki przemytowi kokainy do Stanów Zjednoczonych i innych państw. Na początku lat 90. XX wieku jego majątek szacowano na 30 miliardów dolarów. Według rządów USA i Kolumbii, mediów oraz opinii publicznej, był jednym z najpotężniejszych, a jednocześnie najbardziej bezwzględnych i brutalnych dealerów narkotykowych w historii. Urodził się 1 grudnia 1949 roku. 30 rocznia

1998 - Historyczne centrum Lwowa zostało wpisane na listę obiektów Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, dzięki doskonałemu połączeniu architektonicznych i artystycznych tradycji środkowo-wschodniej Europy z wpływami włoskimi i niemieckimi, a także wzajemnym uzupełnianiu się żyjących tu niegdyś rozmaitych grup etnicznych. O randze Lwowa świadczy fakt, że ponad 50 procent zabytków dzisiejszej Ukrainy znajduje się w tym mieście. 25 rocznia

1998 - Zmarł Roy Burrowes, amerykański trębacz jazzowy, jeden z ostatnich sławnych muzyków ze złotej ery jazzu, grywał z Dukem Ellingtonem i Ellą Fitzgerald. Urodził się 18 lutego 1930 roku. 25 rocznica

1999 - Zmarł Charlie Byrd, amerykański gitarzysta, łączący w swojej sztuce jazz, muzykę klasyczną i styl latynoamerykański. Podczas trwającej 50 lat kariery wydał ponad 100 albumów. Wielu nagrań dokonał z Charlie Byrd Trio, w którym grał również jego brat Joe Byrd. Jeden z inicjatorów mody na bossa novę. Urodził się 16 września 1925 roku.

2001 - Amerykańska korporacja Enron ogłosiła bankructwo. Była firma energetyczna z USA ogłosiła upadłość po skandalu związanym z fałszowaniem dokumentacji finansowej przedsiębiorstwa. W procesie sądowym oskarżono zarząd firmy o oszustwa finansowe. Prezes Enronu został skazany na 24 lata i cztery miesiące więzienia. Sąd nakazał mu także wypłacić 45 milionów dolarów odszkodowania na rzecz osób, które straciły oszczędności zgromadzone w funduszu emerytalnym spółki.

2003 - W Warszawie rozpoczął się proces Lwa Rywina. Producent oświadczył, że nie jest winny płatnej protekcji wobec Agory oraz że "padł ofiarą intrygi". Bohater tak zwanej "afery Rywina" z 2002 roku powołując się na premiera Leszka Millera, a potem na "grupę trzymającą władzę", zaproponował prezesowi spółki Agora Wandzie Rapaczyńskiej oraz redaktorowi naczelnemu "Gazety Wyborczej" Adamowi Michnikowi umieszczenie w ustawie o radiofonii i telewizji zapisu umożliwiającego Agorze kupno kanału telewizyjnego Polsat, w zamian za 17,5 miliona dolarów dla SLD i prezesurę kanału dla siebie. Rywin został skazany na dwa lata więzienia za pomoc w płatnej protekcji ze strony nieustalonej grupy osób. 20 rocznica

2004 - Zmarła Alicia Markova, brytyjska tancerka. Występowała w zespołach Siergieja Diagilewa, Rambert Ballet, Vic-Wells Ballet i American Ballet Theatre. Największe role zagrała w: "Giselle” Adolphe'a Adama, "Ognistym ptaku” i "Słowiku” Igora Strawińskiego oraz w "Jeziorze łabędzim” Piotra Czajkowskiego. Urodziła się 1 grudnia 1910 roku.

2006 - Hanna Gronkiewicz-Waltz została zaprzysiężona na stanowisku prezydenta Warszawy. W wyborach samorządowych na ten urząd startowała, jako kandydatka Platformy Obywatelskiej. Kolejne wybory wygrywała w 2010 i 2014 roku. Pod koniec jej prezydentury wybuchła afera reprywatyzacyjna związana z oszustwami przy zwrocie nieruchomości rozpoczętym po upadku PRL. Liczba poszkodowanych wynosi kilkadziesiąt tysięcy osób. Nieprawidłowości bada Komisja Weryfikacyjna.

2007 - Zmarł Władysław Pawelec, skrzypek, kompozytor muzyki rozrywkowej, kierownik orkiestr, uczestnik Powstania Warszawskiego i więzień niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie współorganizator Filharmonii Szczecińskiej, skrzypek w Orkiestrze Feliksa Dzierżanowskiego i Orkiestrze Włościańskiej. Był autorem muzyki do ponad 200 utworów, w tym przeboju lat 50. - "Mexicana”. Jego piosenki wykonywały między innymi takie gwiazdy polskiej sceny muzycznej jak: Mieczysław Fogg, Anna Jantar czy Irena Jarocka oraz Tercet Egzotyczny. Muzyka Władysława Pawelca została wykorzystana również w kultowym filmie "Rejs". Urodził się 10 sierpnia 1906 roku.

2009 - Zmarł Andrzej Jastrzębiec-Kozłowski, poeta, autor tekstów piosenek. Usłyszeć je można w wykonaniu takich artystów, jak: Halina Frąckowiak, Anna German, Anna Jantar, Majka Jeżowska, Jerzy Połomski, Irena Santor, Skaldowie, i Violetta Villas. Urodził się 19 października 1935 roku.

2009 - Zmarł Jerzy Lileyko, historyk sztuki, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, profesor Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, współtwórca koncepcji urządzenia wnętrz Zamku Królewskiego w Warszawie oraz Muzeum Sejmu Polskiego. Badacz dziejów mecenatu polskich królów Sejmu Polskiego i sztuki dawnej Warszawy. Ostatnim osiągnięciem Jerzego Lileyki był udział w rekonstrukcji polskich insygniów koronacyjnych. Urodził się 22 maja 1932 roku.

2010 - W Zurychu Komitet Wykonawczy FIFA zadecydował, że piłkarskie mistrzostwa świata w 2018 roku rozegrane zostaną w Rosji, a w 2022 roku w Katarze. Mundial w Rosji zakończył się triumfem Francji, a polska reprezentacja nie wyszła z grupy eliminacyjnej.

2011 - W Kijowie przeprowadzono losowanie fazy grupowej Euro 2012. Na turnieju, organizowanym w Polsce i na Ukrainie, rozegrano 31 meczów. Zagrało 14 reprezentacji wyłonionych w kwalifikacjach oraz dwie ekipy gospodarzy. W spotkaniu finałowym Hiszpania pokonała Włochów 4:0 i jako pierwsza w historii obroniła tytuł Mistrza Europy z poprzedniego turnieju. Był to ostatni turniej rozegrany w tym systemie, gdyż od 2016 roku w Mistrzostwach Europy rywalizują 24 drużyny.

2011 - Zmarł Bill Tapia, znany także jako Tappy i The Duke of Uke, amerykański muzyk, portugalskiego pochodzenia, najbardziej znany z gry na ukulele i na banjo. Występował też, jako gitarzysta jazzowy. Grał z takimi muzykami, jak Bing Crosby, Louis Armstrong czy Elvis Presley. Pozostał aktywny zawodowo niemal do końca swego ponad stuletniego życia. Urodził się 1 stycznia 1908 roku.

2012 - Zmarła Maria Fołtyn, śpiewaczka i reżyserka spektakli operowych, uczennica Adama Didura i Ady Sari. Była solistką Opery Warszawskiej, Teatru Wielkiego w Łodzi i teatru operowego w Lipsku. Popularyzatorka muzyki Stanisława Moniuszki - założycielka i prezes Towarzystwa Miłośników Muzyki Moniuszki. Przez wiele lat pełniła funkcję dyrektora artystycznego Międzynarodowego Festiwalu Moniuszkowskiego w Kudowie-Zdroju. Urodziła się 28 stycznia 1924 roku.

2013 - Zmarł Witold Urbanowicz, malarz, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, współtwórca krakowskiej "Grupy Pięciu", uczestnik 200 wystaw zbiorowych w kraju i za granicą. Oprócz malarstwa sztalugowego wykonywał też polichromię, między innymi w kościołach Lublinie i Krakowie. Urodził się w 1931 roku. 10 rocznica

2013 - Zmarła Halina Elczewska, działaczka społeczna, więźniarka getta łódzkiego, projektodawczyni Parku Ocalałych w Łodzi. W niemieckim obozie zagłady w Auschwitz zginął jej mąż, rodzice i młodsza siostra. W łódzkim Parku Ocalałych z Litzmannstadt Getto osoby, którym udało się przeżyć mogą posadzić drzewko. Halina Elczewska posadziła pierwsze drzewko, oznaczone numerem "0”. Urodziła się 11 listopada 1919 roku. 10 rocznica

2017 - Zmarł Jerzy Kłoczowski, historyk, profesor nauk humanistycznych, senator I kadencji, kawaler Orderu Orła Białego. Był żołnierzem Armii Krajowej, uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. Jerzy Kłoczowski był członkiem i założycielem warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Po 13 grudnia 1981 roku współpracował z tajnymi strukturami "Solidarności". Profesor przez kilkadziesiąt lat był związany z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Kierował Katedrą Historii Średniowiecznej i Katedrą Historii Kultury Polskiej oraz Instytutem Geografii Historycznej Kościoła w Polsce. Był też dziekanem Wydziału Nauk Humanistycznych KUL. Urodził się 29 grudnia 1924 roku.

2019 - Zmarła D.C. Fontana, właściwie Dorothy Catherine Fontana, amerykańska scenarzystka telewizyjna, jedna z najbliższych współpracownic Gene’a Roddenberry’ego przy tworzeniu uniwersum fabularnego filmu i serialu "Star Trek". Pisała scenariusz także do innych seriali, między innymi: "Ulice San Francisco", "Dallas" i "Babilon 5". Urodziła się 25 marca 1939 roku.

2019 - Zmarł Robert Kinloch Massie, amerykański historyk, pisarz, zdobywca nagrody Pulitzera, znawca dziejów dynastii Romanowów. Opublikował biografię ostatniego cara Rosji 'Nicholas and Alexandra", która stała się podstawą filmu "Mikołaj i Aleksandra", uhonorowanego w 1971 dwoma Oscarami. Pulitzera otrzymał za biografię Piotra Wielkiego, na podstawie której NBC wyprodukowała w 1986 roku mini-serial "Piotr Wielki", nagrodzony trzema nagrodami Emmy. Urodził się 1 stycznia 1929 roku.

2020 - Zmarł Bronisław Dankowski, polityk, poseł II i IV kadencji Sejmu, należący do SLD. W okresie PRL działacz związkowy Związku Zawodowego Metalowców oraz Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej. Urodził się 22 sierpnia 1944 roku.

2021 - Zmarł Gabriel Turowski, lekarz, profesor nauk medycznych, specjalizujący się w immunologii klinicznej, doktor bakteriologii i mikrobiologii. Autor ponad 300 prac naukowych i sześciu patentów z zakresu biotechnologii, współautor kilkunastu kolejnych. 19 maja 1981 znalazł się w sześcioosobowym zespole specjalistów z całego świata mającym pomóc w pooperacyjnym leczeniu papieża Jana Pawła II, rannego w zamachu. Inicjator wprowadzenia bioterapii ubikwitynowej między innymi w łuszczycy, w urazach czaszkowo-mózgowych, w osteoporozie. Był publicystą prasy katolickiej, znawcą pontyfikatu Jana Pawła II, członkiem Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy. Urodził się 21 lutego 1929 roku.

2022 - Zmarł profesor Andrzej Witold Danysz, lekarz, współtwórca radiofarmakologii, w okresie II wojny światowej żołnierz AK w stopniu kaprala podchorążego, uczestnik Powstania Warszawskiego. Po wojnie ukończył studia medycznie na Uniwersytecie Jagiellońskim, Pracował nad koncepcją celowanej framakoterapii, aktywowanej wyłącznie w chorym narządzie. Opublikował szereg prac naukowych w tym Podstawy chemioterapii, jako współautor. Urodził się 22 lutego 1924 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-01-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 stycznia - Włochy obchodzą Dzień Flagi Narodowej. » więcej 2024-01-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 stycznia - Światowy Dzień Misyjny Dzieci, ustanowiony w 1949 roku przez papieża Piusa XII. Jego przesłaniem jest podkreślenie łączności duchowej wszystkich… » więcej 2024-01-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 05 stycznia 1173 roku - Rozbicie dzielnicowe: zmarłego księcia mazowieckiego, sandomierskiego i krakowskiego oraz księcia zwierzchniego Polski Bolesława IV… » więcej 2024-01-04, godz. 07:30 katrka z kalendarza 4 stycznia - Światowy Dzień Braille'a, ustanowiony w dniu urodzin twórcy alfabetu da osób niewidomych i niedowidzących. » więcej 2024-01-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 03.01.106 rok przed nasza erą - Urodził się Cyceron - Marcus Tullius Cycero, rzymski mąż stanu, dowódca wojskowy, mówca, filozof, erudyta. Jako polityk… » więcej 2024-01-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02.01.1326 rok - W Brodnicy książęta mazowieccy Trojden I, Siemowit II i Wacław zawarli antypolski sojusz z zakonem krzyżackim. Spowodowało to w 1327 roku… » więcej 2024-01-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 stycznia - Kościół katolicki obchodzi uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi. 1 stycznia - Dzień Domeny Publicznej, obchodzony między innymi… » więcej 2023-12-31, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 31 grudnia - Kościół katolicki obchodzi święto Rodziny z Nazaretu - Jezusa, Maryi i Józefa. Uroczystość przypomina wiernym, że w rodzinie każda osoba… » więcej 2023-12-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 grudnia 274 roku - Zmarł Feliks I, święty Kościoła katolickiego, papież od 5 stycznia 269 roku. Usankcjonował, wcześniejszy zwyczaj odprawiania mszy… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 grudnia 1170 - Zginął Tomasz Becket, święty, angielski duchowny, arcybiskup Canterbury, doradca króla Henryka II, z którym wszedł w konflikt na tle przepisów… » więcej
1011121314
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »