1223 - Bulla papieża Honoriusza III zatwierdzająca regułę zakonu franciszkanów. W chwili śmierci Świętego Franciszka, w 1226, zakon liczył około pięciu tysięcy braci. Szybki rozwój był spowodowany z jednej strony nowatorskimi ideami założyciela i radykalizmem braci, a z drugiej: sprzyjającą atmosferą rodzącej się w Kościele powszechnej dążności do odnowy życia religijnego. 800. rocznica

1314 - Zmarł Filip IV Piękny, król Francji od 1285 roku. Dążył do wzmocnienia państwa poprzez ekspansję terytorialną, centralizację władzy i podporządkowanie Kościoła. Opanował Flandrię, Nawarrę, Szampanię i Burgundię. Szukając środków na prowadzenie wojen, opodatkował dochody francuskiego duchowieństwa, co doprowadziło do konfliktu z papieżem. Skonfiskował majątki Żydów i Zakonu Templariuszy. Za jego panowania bardzo wzrosła rola i znaczenie Paryża. Urodził się w 1268 roku.

1516 - Zmarł Giovanni Bellini, włoski malarz okresu odrodzenia, twórca weneckiej szkoły kolorystycznej. Tworzył głównie wielkie obrazy ołtarzowe i kompozycje religijne: "Opłakiwanie", "Chrystus na Górze Oliwnej". Urodził się między 1427 a 1430 rokiem.

1643 - Zmarł Claudio Monteverdi, włoski kompozytor, autor oper, jeden z najważniejszych twórców w historii muzyki, który przyczynił się do powstania stylu barokowego w muzyce. Autor oper: "Orfeusz”, "Powrót Odyseusza do ojczyzny”, "Arianna”, "Koronacja Poppei", baletów, madrygałów scenicznych oraz mszy. Urodził się 15 maja 1567 roku. 380. rocznica

1694 - Zmarł Marcello Malpighi, włoski lekarz i anatom, pionier badań anatomicznych roślin i zwierząt. Jako jeden z pierwszych prowadził obserwacje mikroskopowe tkanek roślinnych i zwierzęcych. Odkrył i opisał: krwinki, naczynia włosowate, pęcherzykowatą budowę płuc, kłębki naczyń włosowatych w nerkach, system tchawek i przetchlinek u owadów, a także cewkowate narządy wydalnicze - cewki Malpighiego. Urodził się 10 marca 1628 roku.

1780 - Zmarła Maria Teresa Habsburg, cesarzowa Austrii od 1745 roku, królowa Czech i Węgier. Matka trzynaściorga dzieci, z których wiele, dzięki małżeństwom z przedstawicielami rodów królewskich przyczyniło się do uzyskania przez Habsburgów wpływów w całej Europie. Córką Marii Teresy była na przykład Maria Antonina, królowa Francji, stracona w czasie rewolucji francuskiej. Maria Teresa prowadziła rządy w duchu oświeceniowego absolutyzmu. Dzięki przeprowadzonym reformom administracji, sądownictwa, oświaty, armii i finansów, Austria stała się mocarstwem europejskim. Władczyni Austrii wzięła udział w I rozbiorze Polski. Urodziła się 13 maja 1717 roku.

1805 - Urodził się Friedrich Kasiski, niemiecki kryptolog i archeolog. Zajmował się archeologią prehistorycznych grobowców. Prace wykopaliskowe prowadził na terenach przyległych do rodzinnego miasta. Jego eksponaty dały podwaliny berlińskiemu muzeum etnograficznemu. Autor pracy "Szyfry i sztuka ich łamania”. Zmarł 22 maja 1881 roku.

1810 - Urodziła się Henrietta Ewa Ankwiczówna herbu Abdank, hrabianka, jedna z młodzieńczych miłości Adama Mickiewicza, jego korespondentka i pierwowzór postaci z jego utworów. Wybitny polski poeta poświęcił hrabinie Ankwiczównie wiersze: "Do mego cziczerone" i "Do H***". Uważa się, że była też pierwowzorem Ewy Horeszkówny z "Pana Tadeusza" oraz Ewy z III części "Dziadów". Zmarła 7 stycznia 1879 roku.

1812 - Wojny Napoleońskie: klęska w bitwie nad Berezyną. Wojska napoleońskie, z udziałem dywizji generała Jana Henryka Dąbrowskiego, starały się utrzymać most pontonowy na Berezynie, ale nie zdołały odeprzeć armii carskiej. Mimo to Francuzom i Polakom udało się przeprawić przez most pontonowy i spalić go - w ten sposób bardzo osłabiona armia napoleońska przetrwała, choć taktyczne zwycięstwo odnieśli rosyjscy generałowie.

1825 - Urodził się Jean Martin Charcot, francuski lekarz, neurolog, jeden z twórców psychiatrii. W leczeniu stosował sugestię i hipnozę. Opisał zespoły objawów stwardnienia rozsianego oraz zapalenia dróg żółciowych. Wśród jego uczniów byli: Zygmunt Freud, autor koncepcji psychoanalizy, Józef Babiński - pionier neurochirurgii i Alfred Binet - autor pierwszej powszechnie stosowanej skali oceny zdolności poznawczych. Zmarł 16 sierpnia 1893 roku.

1830 - W nocy z 29 na 30 listopada wybuchło Powstanie Listopadowe. Jego celem było odzyskanie niepodległości i wyzwolenie Królestwa Polskiego spod panowania Rosji. Podoficerowie Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie zaatakowali Belweder, który był siedzibą rosyjskiego dowódcy Armii Polskiej wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza Romanowa. Powstanie trwało blisko 11 miesięcy, upadło 21 października 1831 roku. Mimo klęski odbiło się szerokim echem w Europie.

1849 - Urodził się John Ambrose Fleming, brytyjski radiotechnik i elektronik, wynalazca diody, profesor Uniwersytetu Londyńskiego. Eksperymentując z żarówką z dodatkową płytką podłączaną do różnych napięć, odkrył zjawisko prostowania prądu. Pracował w Edison Electric Light Company zajmując się problematyką wysokich napięć i oświetlenia elektrycznego. Zmarł 18 kwietnia 1945 roku.

1860 - W Warszawie, w 30. rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego, odbyły się liczne manifestacje patriotyczne. W dawnym kościele ojców karmelitów na Lesznie w Warszawie po raz pierwszy wykonano pieśń "Boże, coś Polskę", w wersji poprawionej przez Antoniego Goreckiego. W zaborze rosyjskim została ona zakazana w 1862 roku.

1864 - Masakra nad Sand Creek w Stanach Zjednoczonych, podczas której zamordowano około 150 Indian. Oddziały milicji z Kolorado, dowodzone przez Johna Miltona Chivingtona, zabiły zaskoczonych mieszkańców wioski - Indian z plemion Czejenów i Arapahów, nad strumieniem Sand Creek, na równinach Kolorado. Wydarzenie to zmusiło Indian do przyjęcia warunków kapitulacji i zamieszkania w rezerwacie.

1866 - Urodził się Józef Pankiewicz, malarz, grafik, pedagog. Twórca: portretów, pejzaży, kompozycji figuralnych. W 1933 roku "za twórczą pracę w dziedzinie malarstwa” został odznaczony przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 4 lipca 1940 roku.

1872 - Zmarła Mary Somerville, szkocka fizyk i astronom. Autorka prac: "Mechanizm nieba", "Geografia fizyczna", "Nauka molekularna i mikroskopowa". Była drugą kobietą, obok Caroline Herschel, której praca naukowa została opublikowana przez Royal Society. Urodziła się 26 grudnia 1780 roku.

1874 - Urodził się Antonio Egas Moniz, portugalski neurolog, twórca psychochirurgii, który pierwszy wykonał arteriografię i leukotomię. Laureat Nagrody Nobla w 1949 roku, za badania nad leczniczymi efektami lobotomii - chirurgicznego przecięcia połączeń nerwowych w korze przedczołowej. Zabieg skutkował niemożnością wyrażania emocji przez pacjenta, ale także amnezją i zmianami w osobowości. Wielu pacjentów umierało podczas zabiegu. Środowisko naukowe protestowało przeciwko przyznaniu Antonio Monizowi tej nagrody, ponieważ uznano, że lobotomia jest metodą barbarzyńską, jednak Komitet Noblowski nie cofnął swojej decyzji. Zmarł 13 grudnia 1955 roku.

1877 - Thomas Alva Edison zaprezentował działanie fonografu. Było to jedno z pierwszych urządzeń służących do zapisu i odtwarzania dźwięku, poprzednik gramofonu. W fonografie dźwięk zapisywany był przy pomocy igły na cylindrze zakładanym na walec napędzany początkowo korbką, później mechanizmem sprężynowym. Odtwarzanie przebiegało w analogiczny sposób. Dźwięk zapisywano rzeźbiąc rowek na folii cynowej nawiniętej na stalowy walec. Głośnikiem i mikrofonem była duża lejkowata metalowa tuba. Główną wadą zapisu na cynowej folii był brak możliwości tłoczenia kopii.

1892 - Urodził się Franciszek Brodniewicz, przedwojenny aktor filmowy i teatralny, czołowy amant kina międzywojennego. Zagrał między innymi w obrazach: "Trędowata", "Doktor Murek", "Wierna rzeka", "Ułani Księcia Józefa", "Papa się żeni". W czasie II wojny pomagał Żydom, utrzymywał się z pracy, jako kelner, odmówił udziału w produkcjach filmowych okupanta. Zmarł 17 sierpnia 1944 roku. Doznał zawału, gdy na podwórku jego kamienicy wybuchła niemiecka bomba.

1898 - Urodził się Clive Staples Lewis, angielski pisarz, historyk literatury, filozof - moralista. Autor powieści fantastyczno-naukowych: "Z milczącej planety", "Perelandra", "Póki mamy twarze", a także cyklu "Opowieści z Narnii". Jego prace zostały przetłumaczone na ponad 40 języków. Zmarł 22 listopada 1963 roku. 125. rocznica

1899 - Joan Gamper założył wraz z przyjaciółmi klub piłkarski FC Barcelona. Drużyna ma na koncie 27 mistrzostw Hiszpanii, 31 Pucharów Króla Hiszpanii, pięć Pucharów Europy, cztery Puchary Zdobywców Pucharów i wiele innych trofeów. Poza sekcją piłkarską FC Barcelona ma jeszcze sekcje koszykówki, piłki ręcznej, hokeju na rolkach i futsalu. Założony przez grupę Szwajcarów, Anglików i Hiszpanów klub sportowy, z czasem stał się katalońską instytucją o dużym znaczeniu społecznym. Jego dewiza to "Més que un club". FC Barcelona jest własnością 143 086 socis i posiada miliony kibiców na całym świecie, z których część zrzeszona jest w około 1270 oficjalnych fanklubach.

1902 - Urodził się Carlo Levi, włoski pisarz i malarz, pochodzenia żydowskiego, z wykształcenia lekarz. Jako malarz inspirował się francuskim impresjonizmem. Kilkakrotnie więziony za działalność antyfaszystowską, został skazany na przymusowy pobyt w Lukanii, na południu Włoch. Lata spędzone na zesłaniu zainspirowały go do stworzenia słynnego dzieła - powieści "Chrystus zatrzymał się w Eboli". Zmarł 4 stycznia 1975 roku.

1910 - Studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego o poglądach lewicowych nie dopuścili do wykładu z socjologii księdza Kazimierza Zimmermanna. Doszło do przepychanek i bójki między studentami prawicowymi i lewicowymi, a w następnych dniach pojawiły się ulotki wzywające studentów do bojkotu zajęć księdza Zimmermanna. W wyniku protestu relegowano trzech protestujących, 16 ukarano naganą, a 36 upomnieniem, co doprowadziło do wybuchu strajku studentów, po którym uczelnia została czasowo zamknięta.

1912 - Urodził się Czesław Łapiński, taternik, alpinista, ratownik tatrzański i wieloletni kierownik schroniska nad Morskim Okiem. Podczas II wojny światowej, w 1942 roku, podczas wspinaczki z Kazimierzem Paszuchą obluzował mocowanie swastyki powieszonej przez hitlerowców na Mnichu i widocznej znad Morskiego Oka. Podczas wichury znak mający świadczyć o panowaniu Niemców nad Tatrami spadł. Zmarł 24 lipca 1989 roku.

1913 - Urodziła się Elżbieta Barszczewska, aktorka teatralna i filmowa, gwiazda okresu międzywojennego. Była związana z wieloma teatrami warszawskimi. Grała główne role w dramatach romantycznych, między innymi: Ofelię w "Hamlecie” Szekspira, Amelię w "Mazepie” Słowackiego, Panią Alving w "Upiorach” Ibsena. Wystąpiła też w wielu filmach, między innymi w "Trędowatej" i "Dziewczętach z Nowolipek". Zmarła 14 października 1987 roku. 110. rocznica

1915 - Urodził się Eugene Polley, amerykański inżynier, wynalazca. W 1955 roku opracował pilota zdalnego sterowania Flash-Matic, który umożliwiał włączanie i wyłączanie telewizora oraz zmianę kanałów. Początkowo do komunikacji z urządzeniem używane było światło widzialne, co powodowało zakłócenia w pracy odbiornika. W czasie II wojny światowej pracował dla amerykańskiego wojska, zajmował się udoskonalaniem działalności radaru. Zmarł 20 maja 2012 roku.

1918 - Józef Piłsudski objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa. Pełnił tę funkcję do 20 lutego 1919 roku, kiedy Sejm Ustawodawczy zatwierdził go, jako Naczelnika Państwa. 105. rocznica

1918 - W Warszawie przy Nowym Świecie otwarto kawiarnię artystyczną Pod Picadorem. Jej założycielami byli poeci należący później do grupy literackiej Skamander: Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz i Kazimierz Wierzyński. Oprócz wierszy - deklamowanych na specjalnym podium - odczytywano w kawiarni satyry polityczne, odwołujące się do spraw powstającego właśnie polskiego państwa, oraz satyry antymieszczańskie. 105. rocznica

1919 - Zmarł Szymon Winawer, najwybitniejszy polski szachista XIX wieku, czołowy szachista świata w latach 80. XIX wieku. Urodził się 6 marca 1838 roku.

1920 - Urodziła się Vittoria Calma, sopranistka dramatyczna. W kraju dała się poznać jako interpretatorka tytułowej partii w "Halce” Stanisława Moniuszki. W 1947 roku wyemigrowała do Włoch, występowała na koncertach estradowych i radiowych, a także w operze. W 1972 roku brała udział w prawykonaniu opery Dymitra Szostakowicza "Nos” w mediolańskiej La Scali. Zmarła 28 stycznia 2007 roku.

1920 - W Bytomiu została uruchomiona Elektrociepłownia Szombierki. Budowę rozpoczęto po zakończeniu I wojny światowej. Początkowo zakład planowany był, jako fabryka prochu. Może o tym świadczyć solidna i potężna konstrukcja, typowa dla budowli o charakterze militarnym. Jednak ze względu na zapotrzebowanie na wykorzystanie węgla z kopali "Bobrek" i "Szombierki" obiekt zaadaptowano dla potrzeb elektrowni. Obecnie obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.

1920 - Urodził się Richard Glazar, czeski Żyd, inżynier, więzień niemieckiego obozu zagłady w Treblince, autor wspomnień obozowych, świadek na procesach zbrodniarzy nazistowskich. Uniknął natychmiastowej śmierci w komorze gazowej, gdyż w trakcie "selekcji” został wybrany do pracy w obozowych komandach roboczych. Pracował w komandzie zajmującym się sortowaniem ubrań i przedmiotów pozostałych po zamordowanych Żydach. Jego wspomnienia, zatytułowane "Stacja Treblinka", ukazały się w Polsce w 2011 roku nakładem Ośrodka Karta. Zmarł 20 grudnia 1997 roku.

1921 - W Warszawie urodził się Zdzisław Stroiński, poeta, w czasie wojny związany z konspiracyjnym pismem "Sztuka i Naród", żołnierz Armii Krajowej. Zginął 16 sierpnia 1944 roku podczas Powstania Warszawskiego wraz z Tadeuszem Gajcym.

1923 - Urodził się Krzysztof Boruń, dziennikarz, pisarz science-fiction. Był żołnierzem Armii Krajowej, walczył podczas Powstania Warszawskiego. Popularyzator nauki, głównie astronomii - założyciel Polskiego Towarzystwa Astronautycznego. Napisał powieści: "Zagubiona przyszłość", "Próg nieśmiertelności”, "Ósmy krąg piekieł”, "Małe, zielone ludziki”, "Jasnowidzenie inżyniera Szarka”. Zmarł 22 maja 2000 roku. 100. rocznica

1924 - Urodził się Erik Balling, duński scenarzysta i reżyser filmowy. Najbardziej znany, jako twórca popularnej serii "Gang Olsena" - 13 filmów, które ukazywały się w latach 1968-1981. Zmarł 19 listopada 2005 roku.

1924 - Zmarł Giacomo Puccini, włoski kompozytor muzyki operowej: "Madame Butterfly”, "Tosca”, "Turandot”, "Manon Lescaut”. Światowy sukces przyniosła mu opera "Cyganeria”. Był także organistą w katedrze i kompozytorem muzyki religijnej. Urodził się 22 grudnia 1858 roku.

1925 - Rozpoczął działalność Teatr Polskiego Radia. Pierwszym wyemitowanym słuchowiskiem była "Warszawianka" Stanisława Wyspiańskiego, w reżyserii Alojzego Kaszyny, ówczesnego kierownika programowego. Emisja uświetniła obchody rocznicy Powstania Listopadowego. Obecnie teatr tworzy słuchowiska emitowane w programach Polskiego Radia. Od 1988 roku Zespół Artystyczny Teatru przyznaje corocznie nagrodę "Wielki Splendor” - dla artystów związanych z Teatrem "za wybitne kreacje w słuchowiskach oraz twórczy wkład na rzecz rozwoju i umacniania rangi radia artystycznego w Polsce”. Przyznaje też Honorowy Wielki Splendor, nagrodę za całokształt dorobku twórczego w dziedzinie reżyserii, pisarstwa radiowego lub kompozycji muzycznej. Od 2001 jest organizowany Festiwal Teatru Polskiego Radia i Telewizji Polskiej "Dwa Teatry” w Sopocie. Od 2010 roku są przyznawane także nagrody Teatru za debiuty: aktorski, reżyserski, kompozytorski i dramaturgiczny.

1928 - Urodził się Andrzej Kijowski, pisarz, eseista, krytyk literacki i teatralny. Współpracował z "Życiem Literackim", "Przeglądem Kulturalnym" i "Twórczością". Autor opowiadań: "Diabeł, anioł i chłop”, "Pseudonimy”, szkiców: "Różowe i czarne”, "Miniatury krytyczne”, "Szósta dekada”, "Gdybym był królem”, powieści: "Dziecko przez ptaka przyniesione”, "Grenadier-Król”. Jeden z twórców Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. Sygnatariusz Listu 15 i Memoriału 101. Zmarł 29 czerwca 1985 roku. 95. rocznica

1929 - Uroczysta inauguracja działalności Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie (obecnie Akademia Wychowania Fizycznego). W 1935 nadano szkole patronat Józefa Piłsudskiego. Był on inicjatorem powstania uczelni, której celem było kształcenie kadr dla wojska i szkół cywilnych. W placówce prowadzono badania naukowe nad sprawnością i wydolnością młodzieży i sportowców, było to też miejsce zawodów, treningów i przygotowań zawodników do wielkich imprez sportowych i igrzysk olimpijskich. W czasie wojny na terenie AWF stacjonowały oddziały Luftwaffe i wyposażenie uczelni zostało całkowicie zniszczone. Po wojnie odbudowano szkołę i nazwano ją imieniem Karola Świerczewskiego. Historyczna nazwa została przywrócona dopiero w 1990 roku. Studenci i absolwenci AWF zdobyli na igrzyskach olimpijskich 69 medali w tym 16 złotych.

1929 - Admirał Richard Evelyn Byrd, amerykański lotnik i badacz polarny, jako pierwszy człowiek przeleciał samolotem nad biegunem południowym. Richard Byrd, drugi pilot Bernt Balchen, łącznościowiec Harold June i fotograf Ashley McKinley dolecieli samolotem Floyd Bennet nad biegun i z powrotem w 18 godzin i 41 minut. Był to ogromny sukces. Richard Byrd zorganizował jeszcze trzy wyprawy na biegun południowy. Za zasługi, a także osobistą odwagę podczas ekspedycji, przejawiającą się w ratowaniu życia innych, został uhonorowany wieloma odznaczeniami. Zmarł 11 marca 1957 roku.

1932 - Urodził się Jacques Chirac, francuski polityk, wielokrotny minister, dwukrotny premier, prezydent w latach 1995-2007. Działał na scenie politycznej przez 45 lat, był ostatnim prezydentem Francji urodzonym przed II wojną światową i ostatnim zaangażowanym w politykę jeszcze w czasie prezydentury generała Charles'a de Gaulle'a. W 2011 roku został oskarżony o nadużycia w okresie, gdy pełnił funkcję mera Paryża. Sąd uznał go za winnego defraudacji publicznych pieniędzy i nadużycia zaufania publicznego i skazał na karę dwóch lat więzienia w zawieszeniu. Zmarł 26 września 2019 roku.

1933 - Urodził się John Mayall, angielski multiinstrumentalista, kompozytor i producent nagrań. Był pierwszym z brytyjskich muzyków rockowych, który sięgnął do bluesa i zainicjował styl blues rock. Grał między innymi z Erickiem Claptonem, Peterem Greenem oraz Mickiem Fleetwoodem. W 2005 roku został uhonorowany Orderem Imperium Brytyjskiego. 90. rocznica

1933 - Późniejszy autor autobiograficznej powieści "Papillon" Henri Charriere uciekł wraz z dwoma współwięźniami z kolonii karnej na Wyspie Diabelskiej u wybrzeży Gujany Francuskiej. Przez Trynidad i Curaçao dotarli do miasta Ríohacha w Kolumbii, gdzie zostali ponownie aresztowani. Kilkukrotnie jeszcze uciekał z więzień, a ostatecznie wyszedł na wolność w 1945 roku. W 1969 opisał swoje wspomnienia w powieści "Papillon”, która znalazła milion nabywców we Francji. 90. rocznica

1934 - Urodził się Andrzej Bielski, aktor filmowy i teatralny. Przez kilka lat związany z warszawską Estradą, później z teatrem Jerzego Grotowskiego i wrocławskim Teatrem Rozmaitości. Zagrał w filmach: "Martwa fala", "Trąd", "Fortuna", "Wielki Szu”, "Grzech Antoniego Grudy”, "Podróż nad morze". Zmarł 3 października 1996 roku.

1936 - Urodził się Yuan Lee, amerykański chemik pochodzenia chińskiego. W 1986 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii, wraz z Dudleyem Robertem Herschbachem i Johnem Polany'em, za "wkład w badanie dynamiki elementarnych procesów chemicznych”. W czerwcu 2011 został odznaczony Medalem imienia Włodzimierza Kołosa i Medalem Marii Skłodowskiej-Curie.

1939 - Rada Najwyższa Związku Radzieckiego nadała przymusowe radzieckie obywatelstwo Polakom zamieszkałym na terytorium polskim zagarniętym przez ZSRR we wrześniu 1939 roku. Był to kolejny etap wprowadzania systemu sowieckiego na okupowanych ziemiach polskich. Wcześniej przeprowadzono plebiscyt, który sfałszowano, wskazujący, że ponad 90 procent ludności z Zachodniej Ukrainy i Białorusi chce ochrony ze strony Związku Radzieckiego. Obszary te przed okupacją należały do Polski, były zamieszkane głównie przez Polaków. Po sfałszowaniu wyborów i upaństwowieniu przemysłu i rolnictwa - nastąpił kolejny etap sowietyzacji - aresztowania i masowe deportacje Polaków, których uznano za element antysowiecki. Łącznie z terenów dawnej Polski wywieziono na Syberię w czterech akcjach, według różnych ocen historyków, od 700 tysięcy do 1,5 miliona osób. Szacuje się, że nawet jedna trzecia zmarła podczas transportu.

1943 - W Auschwitz został zamordowany Władysław Michejda, adwokat, działacz niepodległościowy na Śląsku Cieszyńskim, kapitan Wojska Polskiego, działacz społeczno-polityczny na Górnym Śląsku, uczestnik polskiego ruchu oporu w czasie okupacji niemieckiej, więzień obozu koncentracyjnego Auschwitz. Urodził się 18 września 1896 roku. 80. rocznica

1944 - Stanowisko premiera rządu polskiego w Londynie objął Tomasz Arciszewski. Został także ministrem pracy i opieki społecznej. Funkcje te pełnił do 1947 roku. Wcześniej był ministrem w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej oraz w rządzie ludowym Jędrzeja Moraczewskiego. Lider podziemnej Polskiej Partii Socjalistycznej - Wolność, Równość, Niepodległość zmarł w Londynie 20 listopada 1955 roku.

1945 - W Belgradzie proklamowano Federacyjną Republikę Ludową Jugosławii. W styczniu 1946 roku parlament uchwalił konstytucję, która usankcjonowała zniesienie monarchii i przeprowadzoną już wcześniej nacjonalizację przemysłu. Niepodzielnie panującą w powojennej Jugosławii siłą polityczną była partia Związek Komunistów Jugosławii, na której czele stał dowódca komunistycznej partyzantki z okresu II wojny światowej, marszałek Josip Broz Tito.

1945 - Drugi atak UPA na Birczę. Miejscowość ostrzelano z moździerzy i broni maszynowej. Po pięciogodzinnej walce upowcy wycofali się. Atak był pozorowany. W rzeczywistości UPA chodziło o spalenie wsi w okolicach Birczy: Starej Birczy, Rudawki, Boguszówki, Korzeńca, Łomnej i Huty Brzuski. W czasie ataku sześciu polskich żołnierzy zostało rozbrojonych i uprowadzonych, a następnie uwolnionych. Zginęło trzech polskich żołnierzy. Strat ukraińskich nie udało się ustalić.

1946 - W Londynie, w rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego, utworzono Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii. W 1953 roku zostało przekształcone w Polskie Towarzystwo Historyczne na Obczyźnie. Organem towarzystwa było pismo "Teki Historyczne”.

1947 - Na wniosek ONZ Palestyna została podzielona na część żydowską i arabską, które przekształciły się następnie w Izrael i arabską Palestynę.

1949 - Zakończył się Kongres Jedności Ruchu Ludowego. Powstało Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. ZSL realizowało politykę Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wobec wsi i było partią satelicką Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W listopadzie 1989 roku ogłoszono rozwiązanie ZSL.

1954 - Urodził się Joel Coen, amerykański reżyser. Wraz z bratem Ethanem tworzy duet artystyczny realizujący filmy, w tym: "Śmiertelnie proste”, "Fargo”, "Człowiek, którego nie było”, "Tajne przez poufne”, "Okrucieństwo nie do przyjęcia”. Ich największym sukcesem jest obraz "To nie jest kraj dla starych ludzi" z 2007 roku, który nagrodzono aż czterema Oscarami. Trzy z nich otrzymali bracia Coen. Czwarta statuetka trafiła do Javiera Bardema za najlepszą rolę drugoplanową.

1954 - Urodził się Zbigniew Bujak, działacz NSZZ "Solidarność", przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego Mazowsze, od 1981 roku przewodniczący Zarządu Regionu Mazowsze. Był aresztowany przez SB, w 1986, ale został zwolniony na mocy amnestii. Uczestnik Okrągłego Stołu, współzałożyciel i wiceprzewodniczący Unii Pracy. W 2014 roku współtworzył Komitet Obywatelski Solidarności z Ukrainą. Należy do Stowarzyszenia Wolnego Słowa.

1957 - W warszawskim Teatrze Dramatycznym odbyła się prapremiera sztuki Witolda Gombrowicza "Iwona, księżniczka Burgunda" w reżyserii Haliny Mikołajskiej. W roli głównej wystąpiła Barbara Krafftówna.

1962 - W Filharmonii Narodowej odbyło się prawykonanie "Stabat Mater" Krzysztofa Pendereckiego. Utwór został napisany na trzy chóry mieszane i 48 głosów.

1962 - Podpisano francusko-brytyjską umowę o wspólnej budowie pasażerskiego samolotu naddźwiękowego Concorde. Jego pierwszy oblot odbył się w 1969 roku, a siedem lat później został wprowadzony do służby trwającej 27 lat. Był to drugi naddźwiękowy pasażerski seryjny odrzutowiec zbudowany na świecie po Tu-144. Głównymi trasami samolotów Concorde były loty transatlantyckie z londyńskiego Heathrow oraz paryskiego portu Charles’a de Gaulle’a na lotniska JFK w Nowym Jorku i Dulles w Waszyngtonie przy rekordowych prędkościach i czasie o połowę krótszym od samolotów poddźwiękowych. Istotną porażkę ekonomicznej strony projektu stanowi wyprodukowanie jedynie 20 egzemplarzy samolotu. Po katastrofie z 25 lipca 2000 roku, loty rejsowe tych samolotów zostały przerwane. Ostatni lot Concorde’a odbył się 26 listopada 2003.

1963 - Prezydent USA Lyndon B. Johnson powołał komisję śledczą mającą zbadać sprawę zabójstwa swego poprzednika Johna F. Kennedy’ego. Na jej czele stanął prezes Sądu Najwyższego Earl Warren. Wynikiem prac komisji był opublikowany 24 września 1964 raport, którego konkluzją był wniosek, że Lee Harvey Oswald był jedynym zabójcą odpowiedzialnym za śmierć prezydenta Kennedy’ego i działał sam. Ustalenia komisji Warrena do dziś budzą kontrowersje i są często podważane. 60. rocznica

1975 - W Gdańsku uruchomiono Rafinerię Nafty Gdańsk. Tego dnia oficjalnie przekazano do rozruchu instalacje bloku paliwowego. Benzynę, pierwszy rafineryjny produkt, udało się wytworzyć 12 grudnia rano, a w kilka godzin później - uzyskano naftę i oleje napędowe. Olej opałowy - pierwszy produkt o własnościach handlowych otrzymano 15 grudnia. Ropa do rafinerii była dostarczana tankowcami głównie z Emiratów Arabskich.

1975 - W katastrofie lotniczej pod Londynem zginął Graham Hill, brytyjski kierowca wyścigowy, dwukrotny mistrz świata Formuły 1. Jako jedyny w historii zdobył potrójną koronę sportów motorowych. Graham Hill zginął wracając z sesji testowej na francuskim torze Paul Ricard. Awionetka Piper Aztec, którą pilotował Brytyjczyk rozbiła się z powodu zamglenia. Zginęło pięciu członków zespołu wyścigowego Formuły 1 - Embassy Hill, w tym kierowca Tony Brise. Urodził się 15 lutego 1929 roku.

1981 - Zmarła tragicznie podczas rejsu statkiem Natalie Wood, amerykańska aktorka, rosyjskiego pochodzenia. Zagrała między innymi w filmach: "Buntownik bez powodu", "West Side Story, "Na zawsze", "Gypsy", "Zielona obietnica". W 1955 roku Natalie Wood znalazła się na liście najpiękniejszych aktorek Hollywood, opublikowanej w magazynie "Life”. Urodziła się 20 lipca 1938 roku.

1983 - Zgromadzenie Ogólne ONZ wezwało władze Związku Radzieckiego do wycofania wojsk z Afganistanu. ZSRR chciał umocnić i utrzymać u władzy rząd w sąsiadującym Afganistanie. To jeden z najbardziej krwawych konfliktów XX wieku. Trwał od 25 grudnia 1979 do 15 lutego 1989 roku. Liczba ofiar śmiertelnych konfliktu po stronie afgańskiej oceniana jest na około 1,5 miliona ludzi, w tym ludność cywilna stanowiła około 90 procent ogólnej liczby zabitych. Po stronie sowieckiej zginęło około 15 tysięcy osób. 40. rocznica

1986 - Zmarł Cary Grant, amerykański aktor, brytyjskiego pochodzenia. Odniósł wielki sukces w Hollywood. Do jego najbardziej znanych ról należą kreacje w filmach: "Arszenik i stare koronki", "Notorious", "Naga prawda", "Pogoń za cieniem". Amerykański Instytut Filmowy umieścił go na drugim miejscu na liście największych aktorów wszech czasów, po Humphreyu Bogarcie. W 1970 roku otrzymał Oscara za całokształt twórczości. Urodził się 18 stycznia 1904.

1987 - Odbyło się niewiążące referendum na temat dalszych reform gospodarczych i demokratyzacji życia w PRL. Głosujący odpowiadali na pytania dotyczące tak zwanego drugiego etapu reformy gospodarczej oraz "głębokiej demokratyzacji życia politycznego”. Według oficjalnych danych w referendum wzięło udział 67,3 procent uprawnionych i była to najniższa frekwencja w historii PRL. Referendum okazało się nieważne, bo na żadne z pytań nie zagłosowało pozytywnie ponad 50 procent jego uczestników.

1990 - Zlikwidowano ograniczenia w sprzedaży napojów alkoholowych, które można było znowu kupować przed godziną 13.00.

1990 - Rada Bezpieczeństwa ONZ wydała zgodę na użycie wszelkich środków w celu wyzwolenia Kuwejtu spod okupacji irackiej. W lutym 1991 roku siły ONZ pod dowództwem Stanów Zjednoczonych, po trwającej około sześciu tygodni wojnie, odbiły Kuwejt z rąk irackich i przekazały władzę dotychczasowemu monarsze. Wycofujące się z Kuwejtu wojska irackie niszczyły infrastrukturę kraju, w tym szyby naftowe.

1991 - Zmarł Ralph Bellamy, amerykański aktor. Zagrał między innymi w filmach: "Dziecko Rosemary", "Pretty woman", "Wojna i pamięć", "Nieoczekiwana zmiana miejsc", a także w serialu "Wichry wojny". W 1987 roku został nagrodzony honorowym Oscarem za całokształt pracy aktorskiej. Urodził się 17 czerwca 1904 roku.

1999 - Zmarł Henryk Frąckiewicz, matematyk, mechanik, rektor Politechniki Świętokrzyskiej, członek Polskiej Akademii Nauk. Autor prac naukowych z zakresu teorii konstrukcji siatkowych oraz wielu patentów, między innymi dotyczącego metody laserowego kształtowania metali. Twórca unikalnego laboratorium laserowego kształtowania metali, a następnie jedynego w Polsce ośrodka naukowego w tej dziedzinie - Centrum Laserowych Technologii Metali. Urodził się 9 kwietnia 1929 roku.

2000 - Zmarła Joanna Rapacka, slawistka, autorka esejów, tłumaczka literatury serbsko-chorwackiej. Opublikowała między innymi prace: "Rzeczpospolita Dubrownicka", "Dawna literatura serbska i dawna literatura chorwacka", "Leksykon tradycji chorwackich". Działalność naukową Joanny Rapackiej w szczególny sposób ceniono w Chorwacji. Polska slawistka została przyjęta w poczet członków zagranicznych Chorwackiej Akademii Nauk. Urodziła się 24 maja 1939 roku.

2000 - System informacji Biura Informacji Kredytowej został udostępniony bankom. Jego podstawowym zadaniem jest pośrednictwo w przekazywaniu informacji o rzetelności kredytowej klientów. Pierwsze dane o zaciągniętych kredytach pojawiły się w BIK w 2001 roku, a w następnych latach liczba danych przekazywanych do baz stale wzrastała.

2001 - Zmarł Wiktor Astafjew, rosyjski pisarz. Autor powieści: "Ostatni pokłon", "Szafirowy zmierzch", "Kradzież", a także zbioru opowiadań "Znaki na korze". Urodził się 1 maja 1924 roku.

2001 - Zmarł George Harrison, brytyjski muzyk i piosenkarz rockowy, autor tekstów, jeden z członków zespołu The Beatles. Po rozwiązaniu grupy w 1970 roku kontynuował karierę muzyczną zarówno, jako solista, jak i współzałożyciel Traveling Wilburys. Od końca lat 70. do początku lat 90. aktywnie działał, jako producent filmowy. Urodził się 25 lutego 1943 roku.

2005 - Zmarł Józef Garliński, pisarz, historyk, oficer Komendy Głównej Armii Krajowej, więzień niemieckiego obozu zagłady Auschwitz, długoletni prezes Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Autor publikacji na temat II wojny światowej, między innymi książki "Enigma", o niemieckiej maszynie do szyfrowania, której kody, jako pierwsi, rozpracowali polscy matematycy. Urodził się 14 października 1913 roku.

2006 - Zmarł Leon Niemczyk, aktor. Podczas 50-letniej kariery zagrał w ponad 400 filmach polskich i 150 zagranicznych. Był przede wszystkim aktorem drugiego planu, ale postaci, które kreował, pozostawały na długo w pamięci. Do jego najznakomitszych ról należą kreacje w filmach: "Nóż w wodzie" Romana Polańskiego, "Baza ludzi umarłych" Czesława Petelskiego i "Pociąg" Jerzego Kawalerowicza. Występował też w filmach historycznych, między innymi w "Krzyżakach" i "Potopie", oraz serialach telewizyjnych: "Złotopolscy", "Klan", 'Na dobre i na złe" i "Ranczo". Urodził się 15 grudnia 1923 roku.

2006 - Zmarła Krystyna Radzikowska, najwybitniejsza polska szachistka lat 50. i 60. XX wieku. Wystąpiła 24 razy w finałach mistrzostw Polski, zdobywając 17 medali, w tym dziewięć złotych. W 1984 roku uzyskała, jako pierwsza Polka, tytuł arcymistrzyni szachowej. Urodziła się 5 lutego 1931 roku.

2007 - Zmarł Andrzej Kern, polityk, wicemarszałek Sejmu I kadencji, poseł na Sejm X i I kadencji, adwokat, działacz opozycji w okresie PRL. Bronił między innymi studentów skazanych po wydarzeniach marcowych z 1968. W 1980 zaangażował się w tworzenie łódzkich struktur Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność”, jako jej doradca prawny. W stanie wojennym był przez miesiąc internowany. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 18 maja 1937 roku.

2010 - Zmarł Zbigniew Jerzyna, poeta, krytyk literacki, związany z Orientacją Poetycką "Hybrydy”, redaktor tygodnika "Kultura”. Autor tomików poetyckich: "Lokacje”, "Coraz słodszy piołun”, "Modlitwa do powagi”, "Bo myśl z siebie zaczętą...”, "Moment przesilenia”. Jego wiersze i słuchowiska przetłumaczono na 35 języków. W 2004 otrzymał Nagrodę Literacką imienia Władysława Reymonta. Urodził się 9 maja 1938 roku.

2010 - Zmarła Irena Anders, artystka rewiowa, pieśniarka i aktorka, kapitan Wojska Polskiego, działaczka polonijna w Wielkiej Brytanii. Była żoną generała Władysława Andersa. Po śmierci męża zajmowała się utrwalaniem spuścizny po generale. Podczas wojny przeszła szlak bojowy z Armią Andersa, począwszy od Tockoje i Buzułuku, a następnie Iran, Irak, Palestynę, Egipt i Włochy. Po bitwie o Monte Cassino wystąpiła wraz z zespołem na górze klasztornej, śpiewając po raz pierwszy piosenkę "Czerwone maki na Monte Cassino". Urodziła się 12 maja 1920 roku.

2011 - Zmarła Antonina Wyrzykowska, działaczka społeczna, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata. Gdy w lipcu 1941 hitlerowcy założyli w Łomży getto i zamknęli w nim łomżyńskich Żydów oraz żydowskich uciekinierów z okolicy rodzina Wyrzykowskich dostarczała im z narażeniem życia żywność. Ukrywała też na terenie swojego gospodarstwa rodziny żydowskie, między innymi uciekinierów z Jedwabnego. Po wojnie wyjechała z Polski. W 2007 Antonina Wyrzykowska została odznaczona przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodziła się 12 sierpnia 1916 roku.

2012 - Zmarł Jacek Woźniakowski, historyk sztuki, pisarz, publicysta, edytor i wydawca, tłumacz literatury pięknej, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1990-1991 był prezydentem Krakowa. Przez wiele lat współpracował z "Zeszytami Literackimi” i "Tygodnikiem Powszechnym”. Autor między innymi prac: "Czy kultura jest do zbawienia koniecznie potrzebna?”, "Laik w Rzymie i Bombaju” i "Zapiski kanadyjskie”. Urodził się 23 kwietnia 1920 roku.

2012 - Palestyna uzyskała status nieczłonkowskiego państwa-obserwatora ONZ.

2013 - Zmarła Natalja Gorbaniewska, rosyjska poetka, dysydentka, dziennikarka, tłumaczka literatury polskiej posiadająca obywatelstwo polskie. W sierpniu 1968, jako współorganizatorka demonstracji w Moskwie przeciwko wejściu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji została aresztowana, a następnie w wyniku śledztwa represyjnie uznana za psychicznie chorą i uwięziona. W grudniu 1975 została zmuszona do opuszczenia Związku Radzieckiego. Osiedliła się w Paryżu. Laureatka Nagrody imienia Jerzego Giedroycia przyznawanej za działalność na rzecz polskiej racji stanu. Za wybitne zasługi w działalności na rzecz przełamywania historycznych stereotypów między narodem polskim i rosyjskim, za osiągnięcia w popularyzowaniu polskiej kultury i za wspieranie przemian demokratycznych w Polsce została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodziła się 26 maja 1936 roku. 10. rocznica

2013 - Zmarła Blanka Kutyłowska, aktorka teatralna, spikerka audycji radiowych i lektorka książek dla niewidomych. Początkowo pracowała w Radiu Polonia, a następnie w Programie Pierwszym Polskiego Radia. Słuchacze znają jej ciepły głos z Teatru Polskiego Radia, "Muzyki i Aktualności", "Koncertów życzeń" oraz audycji literackich. Po zakończeniu pracy w radiu, przez wiele lat udzielała się jako lektorka książek dla niewidomych, współpracując z Polskim Związkiem Niewidomych, i audiobooków. Urodziła się 19 czerwca 1928 roku. 10. rocznica

2015 - Zmarł Eldar Riazanow, rosyjski reżyser, twórca satyrycznych komedii, scenarzysta filmowy, aktor, poeta, dramaturg. Autor obrazów: "Romans biurowy", "Dworzec dla dwojga", "Gorzki romans", "Niebiosa obiecane", "Wróżba", "Klucz od sypialni" i "Andersen. Fantazje na temat". Urodził się 18 listopada 1927 roku.

2016 - Parlament przyjął, a prezydent podpisał i tego samego dnia opublikowano nowelizację w ordynacji podatkowej, zwiększającą kwotę wolną od podatku dla najmniej zarabiających. Według nowej regulacji, w rozliczeniu podatkowym za 2017 rok, osoby, które zarobiły 6 600 złotych lub mniej w ciągu całego roku - nie zapłaciły w ogóle podatku dochodowego.

2016 - Zmarł Henryk Kończykowski, inżynier, elektryk, żołnierz Armii Krajowej - batalionu "Zośka". W czasie Powstania Warszawskiego uczestniczył w wyzwalaniu obozu na Gęsiówce. Po upadku powstania był przetrzymywany w obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd uciekł. W 1945 roku został zatrzymany przez NKWD, któremu także zbiegł i przeniósł się do Łodzi, gdzie uczestniczył w działaniach konspiracji antykomunistycznej. Został aresztowany w 1950 roku przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Za "próbę obalenia siłą ustroju socjalistycznego państwa" skazany na 15 lat więzienia. Na wolność wyszedł 11 listopada 1953 roku. Został zrehabilitowany przez sąd w 1993 roku. Urodził się 12 stycznia 1924.

2017 - Zmarła Ksenia Starosielska, rosyjska tłumaczka dzieł literatury polskiej na język rosyjski. Przekładała książki Henryka Sienkiewicza, Tadeusza Konwickiego, Tadeusza Różewicza, Marka Hłaski, Ryszarda Kapuścińskiego, Jerzego Pilcha i Pawła Huellego. Jest autorką recenzji i opracowań dotyczących literatury polskiej. Urodziła się 22 lutego 1937 roku.

2018 - Ośmiu górników zginęło w wyniku wstrząsu w kopalni rudy miedzi "Rudna” w Polkowicach. Do "silnego, samoistnego, niesprowokowanego" wstrząsu doszło po godzinie 21:00. W strefie wstrząsu było 30 górników, w miejscu zagrożenia - 16. Akcja ratownicza trwała przez wiele godzin. Ze względu na trudne warunki, próby dokopania się do przebywających pod ziemią górników były prowadzone ręcznie. 5. rocznica

2019 - Zmarł Włodzimierz Sel, inżynier, wynalazca, felietonista. Przez 40 lat pracował w Fabryce Samochodów Osobowych w Warszawie. Był jednym z głównych twórców silnika S-21 do samochodu osobowego Warszawa, wprowadzonego do produkcji w 1960 roku. Współtworzył prototyp FSO Wars, który miał zastąpić Fiata 125p. Od lat 60. był też rzeczoznawcą techniki i ruchu, pełnił także funkcję prezesa zespołu rzeczoznawców Automobilklubu Polskiego. Urodził się 3 listopada 1926 roku.

2019 - Zmarł Yasuhiro Nakasone, japoński polityk, premier Japonii w latach 1982-87. Znany był, jako rzecznik zbliżenia japońsko-amerykańskiego, miał dobre kontakty z Ronaldem Reaganem. Opowiadał się za prywatyzacją. Miał opinię nacjonalisty. Jako pierwszy premier japoński odwiedził chram Yasukuni - miejsce ku czci pamięci japońskich bohaterów wojennych, do grona których zaliczono też niektórych zbrodniarzy wojennych, straconych w 1948 na mocy wyroku Międzynarodowego Trybunału Wojskowego dla Dalekiego Wschodu. Urodził się 27 maja 1918 roku.

2020 - Zmarł w Stanach Zjednoczonych Włodzimierz Wander, wirtuoz gry na saksofonie, a także kompozytor i wokalista. W latach 60. należał do zespołu Czerwono-Czarni. Był jednym z prekursorów muzyki rockowej i modern jazz w Polsce. Od 1977 roku przebywa w USA, gdzie grał z własnym zespołem "Wanderband" a także prowadził polonijny klub muzyczny "Cardinal" w Chicago. Urodził się 19 kwietnia 1939 roku.

2020 - Francuzka Valentina Tronel z utworem "J’imagine" wygrała 18. Konkurs Piosenki Eurowizji dla Dzieci w Warszawie.

2021 - Zmarł Robert Pożarski, muzyk, śpiewak i badacz chorału gregoriańskiego, założyciel wrocławskich zespołów Schola Gregoriana Silesiensis oraz Schola Mulierum Silesiensis. Od 2009 roku kantor Kościoła Pokamedulskiego w warszawskim Lesie Bielańskim. Wydał 25 płyt z muzyką dawną i współczesną. Był także tłumaczem łacińskich tekstów liturgicznych. Urodził się 18 lipca 1965 roku.

2021 - Zmarł Władysław Wołoszyn, jezuita, wieloletni duszpasterz akademicki w Toruniu. Dzięki niemu Duszpasterstwo Akademickie ojców Jezuitów stało się ważnym ośrodkiem niezależnego życia duchowego, intelektualnego i kulturalnego w Toruniu. Ojciec Wołoszyn od 1980 współpracował z regionalnymi organami "Solidarności”. Przejął patronat nad Niezależnym Zrzeszeniem Studentów. Udzielał pomocy studentom podczas strajków. Urodził się 22 maja 1929 roku.

2022 - Zmarł Roman Załuski, reżyser filmowy, scenarzysta. Popularność przyniosły mu komedie obyczajowe z ostatnich lat PRL, utrzymane w stylu burleski - "Wyjście awaryjne", "Och, Karol", "Kogel-mogel", "Galimatias, czyli kogel-mogel II" oraz "Komedia małżeńska". Sześć razy nominowany do nagrody Złote Lwy. Urodził się 10 grudnia 1936 roku. 1. rocznica