1348 - W Namysłowie królowie Kazimierz III Wielki i Karol IV Luksemburski zawarli pokój polsko-czeski, kończący trzyletnią wojnę o Śląsk. Układ zachowywał terytorialne status quo. Strony przyrzekły sobie wieczystą miłość i braterską przyjaźń po wsze czasy. Karol IV zobowiązał się popierać zabiegi króla polskiego o odzyskanie ziem zagarniętych przez Brandenburgię i zakon krzyżacki. Kazimierz Wielki umorzył Karolowi dawny dług. W zachowanych dokumentach nie ma informacji o zrzeczeniu się roszczeń Polski do Śląska. 675 rocznica
1655 - W czasie IV wojny polsko-rosyjskiej wojska koronne wojewody Piotra Potockiego i chana Mehmeda IV Gireja pokonały armię rosyjsko-kozacką w bitwie pod Jezierną koło Złoczowa. Wojska rosyjskie wypuszczono za okupem, a Bohdan Chmielnicki został zmuszony do podpisania traktatu, zobowiązującego go do udzielenia pomocy zbrojnej Rzeczypospolitej oraz do zerwania związków z Rosją.
1744 - Król August III Sas wydał zgodę na zmianę nazwy miasta Lewartów na Lubartów, nadał herb oraz odnowił prawa miejskie. Król zgodził się na prośbę właściciela miasta Pawła Karola Sanguszki, którego protoplastą rodu miał być Lubart, syn wielkiego księcia litewskiego - Giedymina. Lewartów, na którego założenie przez Piotra Firleja zgodził się 29 maja 1543 roku Zygmunt I Stary, nazwano od herbu Firlejów - Lewart. Obecnie Lubartów, miasto w województwie lubelskim, liczy ponad 22 tysiące mieszkańców.
1819 - Urodziła się George Eliot, właściwie Mary Ann Evans, angielska pisarka należąca do czołowych twórców epoki wiktoriańskiej. W słowniku języka angielskiego Oxford English Dictionary jest najczęściej cytowaną kobietą-pisarką. Zaczerpnięto z jej utworów liczne przykłady ilustrujące zastosowanie angielskich słów. W stworzonym w 2015 roku przez krytyków BBC rankingu 100 najlepszych brytyjskich powieści w historii, jej powieść "Middlemarch" zajęła pierwsze miejsce. Zmarła 22 grudnia 1880 roku.
1827 - Urodził się Karol Estreicher, bibliograf, historyk literatury i teatru, twórca "Bibliografii Polskiej", rejestrującej całe polskie piśmiennictwo od 15. do 19. wieku. Zmarł 9 września 1908 roku.
1831 - Miesiąc po upadku powstania listopadowego, z rozkazu cara Mikołaja I, generał-gubernator Królestwa Polskiego Iwan Paskiewicz wydał postanowienie unieważniające "na zawsze” wszystkie uchwały i rozporządzenia Rządu Rewolucyjnego. W 1832 roku nastąpiło znaczne ograniczenie autonomii Królestwa Polskiego. Zlikwidowano polski sejm i samorządy, konstytucję zastąpiono Statutem Organicznym, a polską armię wcielono do rosyjskiej. Powołany w styczniu 1931 roku Rząd Narodowy miał prawo dysponowania dochodami skarbu państwa, w ramach uchwalonego przez Sejm budżetu. Posiadał prawo zawierania umów międzynarodowych. Powoływał, odwoływał i zawieszał urzędników administracji państwowej, nominował średnią hierarchię kościelną, prokuratorów oraz sędziów i prezesów sądów. Nadawał najwyższe odznaczenia wojskowe, określał symbole narodowe na monetach i pieczęciach. Nominował zastępcę wodza naczelnego.
1844 - Urodził się Leopold Hauser, prawnik, działacz społeczny, prezydent Krajowego Związku Sędziów we Lwowie. Wydawał czasopismo sędziowskie "Prawnik", był założycielem tygodnika "San” i jednym ze współredaktorów pierwszego zawodowego dwutygodnika "Urzędnik”. Opracował pierwszą całościową Monografię Miasta Przemyśla. Zmarł 9 maja 1908 roku.
1861 - Urodził się Cyrus Edwin Dallin, amerykański rzeźbiarz. Stworzył ponad 260 prac, w tym statuę Paula Revere'a w Bostonie, proroka Moroniego wieńczącą główną wieżę Świątyni Salt Lake, a także "Appeal to the Great Spirit" w Museum of Fine Arts w Bostonie, będącą najbardziej znaną rzeźbą artysty. Cyrus Edwin Dallin był także łucznikiem, brązowym medalistą Letnich Igrzysk Olimpijskich w 1904 w Saint Louis. Zmarł 14 listopada 1944 roku.
1864 - W Warszawie uroczyście otwarto most Kierbedzia, nazwany tak od nazwiska projektanta inżyniera Stanisława Kierbedzia. Most był jednym z najnowocześniejszych w ówczesnej Europie. Miał sześć przęseł i 474 metry długości. Po wysadzeniu, w sierpniu 1915 roku, przez wojska rosyjskie został odbudowany rok później przez niemiecką firmę "Jucho & Co”. Nowe przęsła różniły się konstrukcyjnie i wizualnie od oryginalnych. Były wyższe i zamknięte od góry parabolicznie. Po raz drugi został wysadzony we wrześniu 1944 roku przez wojska niemieckie. Obecnie w jego miejscu znajduje się most Śląsko-Dąbrowski.
1869 - Urodził się Andre Gide, francuski pisarz. W twórczości wyrażał skrajny indywidualizm i odrzucenie tradycyjnych norm moralnych. Głosił immoralizm. Przez pewien okres swego życia zafascynowany był komunizmem, jednak po podróży do ZSRR, którą opisał, zmienił poglądy. Autor powieści: "Fałszerze”, "Lochy Watykanu”, "Immoralista”, "Symfonia pastoralna”, "Tezeusz”, "Powrót z ZSRR”. Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1947 roku. Zmarł 19 lutego 1951 roku.
1869 - Urodził się Henryk Hryniewski, malarz, architekt, działacz społeczny, badacz architektury Gruzji. Był współzałożycielem Akademii Sztuki w Tbilisi i w latach 1922-1937 jej profesorem, a od 1927 roku - prorektorem. Zaprojektował architekturę i wystrój budynku Banku Szlacheckiego, obecnie Biblioteki Parlamentu Gruzji. Stworzył ikonostas w świątyni Kaszweti, świętego Jerzego, w Tbilisi. Zmarł 4 marca 1938 roku.
1878 - Zmarł Ludwik Mierosławski, pisarz polityczny, jeden z przywódców Powstania Listopadowego, wiosny ludów w Poznańskiem, Powstania Styczniowego. Autor poematów: "Bitwa grochowska”, "Pugaczow”, "Marsz”, a także pracy z teorii wojskowości "Rozbiór krytyczny kampanii 1831 roku”. Urodził się 17 stycznia 1814 roku. 145 rocznica
1890 - Urodził się Charles de Gaulle, francuski generał, mąż stanu, prezydent Republiki Francuskiej. W czasie II wojny światowej stał na czele emigracyjnego rządu Francji, kontynuującego walkę z Niemcami hitlerowskimi. Zmarł 9 listopada 1970 roku.
1893 - W Krożach na Litwie Kozacy wymordowali mieszkańców protestujących przeciwko likwidacji kościoła i jego przebudowie na cerkiew. Zginęło dziewięć osób, a 50 zostało rannych. 71 osób aresztowano, z czego 35 skazano na więzienie, w tym cztery otrzymało zesłanie na 10 lat katorgi. Wydarzenia odbiły się szerokim echem w Europie i spowodowały złagodzenie polityki carskiej wobec Kościoła katolickiego. Świątynię zwrócono wiernym dopiero w 1908 roku. 130 rocznica
1894 - Urodził się Hilariusz Illinicz, prawnik, ekonomista, działacz krajoznawstwa łódzkiego, przewodnik, prekursor turystyki motorowej w Łodzi. W 1932 roku był współorganizatorem oddziału Polskiego Związku Motorowego w Łodzi i do wybuchu wojny pełnił funkcję prezesa tej organizacji. Zmarł 14 października 1981 roku.
1896 - Zmarł George Washington Gale Ferris Jr., amerykański inżynier. Zasłynął, jako twórca pierwszego na świecie diabelskiego młyna zbudowanego na światową wystawę w Chicago w 1893 roku. Obiekt miał konkurować z wieżą Eiffla, główną atrakcją wystawy w Paryżu z 1889. Pierwszy diabelski młyn ważył 2200 ton oraz mieścił 2160 osób. Oś konstrukcji składała się największego fragmentu stali, jaki kiedykolwiek wcześniej wyprodukowano. Wysokość obiektu równała się 26 piętrom, co dawało przewagę czterech pięter nad najwyższym w tamtych czasach drapaczem chmur. Urodził się 14 lutego 1859 roku.
1901 - Urodził się Józef Lejtes, reżyser filmowy, uważany za jednego z najwybitniejszych twórców polskiego kina przedwojennego. Jego filmy to: "Dziewczęta z Nowolipek”, "Huragan”, "Granica”, "Barbara Radziwiłłówna”, "Fałszywy zabójca”. Po II wojnie światowej pracował w Stanach Zjednoczonych, między innymi przy serialu "Bonanza”. Służył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich. Zmarł 27 maja 1983 roku.
1904 - Urodził się Louis Néel, francuski fizyk, prezes Institut National Polytechnique w Grenoble. Laureat Nagrody Nobla w 1970 roku, wraz z Hannesem Alfvenem, za "…fundamentalne prace i odkrycia związane z antyferromagnetyzmem i ferrimagnetyzmem, które doprowadziły do ważnych zastosowań w fizyce ciała stałego”. Zmarł 17 listopada 2000 roku.
1904 - Urodziła się Elida Maria Szarota, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, germanistka i romanistka, historyk literatury, autorka wielu podręczników do nauki języka niemieckiego. Zmarła 23 stycznia 1994 roku.
1906 - Urodził się Rudolf Antoni Schreiber, kapitan dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. Wiosną 1939 roku pełnił służbę w 29. pułku artylerii lekkiej w Grodnie na stanowisku dowódcy 5. baterii. Następnie został przydzielony do Dowództwa Obszaru Warownego "Wilno”. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 roku spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
1909 - Urodził się Aleksander Wist, technik, wynalazca i konstruktor. Wieloletni pracownik warszawskiej komunikacji miejskiej. Był współtwórcą prototypu polskiego autobusu przegubowego, który powstał w 1963 roku z dwóch uszkodzonych autobusów Škoda 706 RTO MEX. Autobus, jako Jelcz 021 produkowały Jelczańskie Zakłady Samochodowe. Nie był to jedyny wynalazek Aleksandra Wista, w 1975 wraz z zespołem stworzył i opatentował sygnalizator zaniżonego ciśnienia powietrza w kołach samochodowych. Zmarł w 1976 roku.
1914 - Podczas I wojny światowej zakończyła się pierwsza bitwa pod Ypres w Belgii. Trwała od 19 października. Straty aliantów wyniosły 108 tysięcy ofiar, Niemców - 134 tysiące. Niemcy nazwali bitwę "rzezią niewiniątek", ponieważ armia niemiecka składała się głównie z młodych ochotników. W sumie w tej wojnie odbyły się cztery bitwy pod Ypres, ostatnia w kwietniu 1918 roku.
1916 - Zmarł Jack London, amerykański pisarz, autor powieści: "Martin Eden", "Zew krwi" i "Księżycowa dolina". Jack London - pseudonim przyjął od nazwiska ojczyma - miał niezwykle barwne życie. Samouk, był między innymi gazeciarzem, trampem, kłusownikiem, marynarzem, poszukiwaczem złota w Klondike i reporterem. Jako korespondent wojenny relacjonował konflikt rosyjsko-japoński w 1905 roku oraz wojnę domową w Meksyku. W jego twórczości często pojawia się motyw samotnej walki człowieka z panującym porządkiem społecznym i siłami przyrody. Po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech, wśród około 20 tysięcy spalonych książek znalazły się dzieła Jacka Londona. Urodził się 12 stycznia 1876 roku.
1917 - W Montrealu została założona National Hockey League (NHL) - Narodowa Liga Hokeja. W tej najlepszej na świecie lidze 31 drużyn hokejowych z Ameryki Północnej, Kanady i Stanów Zjednoczonych, walczy o Puchar Stanleya. Pierwszym zdobywcą Puchary Stanleya była drużyna Toronto Arenas.
1918 - Józef Piłsudski zatwierdził Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej. Na mocy dekretu Józef Piłsudski objął władzę, jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. Naczelnik Państwa był Naczelnym Wodzem, powoływał rząd za zgodą Sejmu i sprawował najwyższą władzę wykonawczą. Józef Piłsudski złożył urząd Naczelnika Państwa na ręce nowowybranego prezydenta RP Gabriela Narutowicza 14 grudnia 1922 roku. 105 rocznica
1918 - Polsko-ukraińskie walki o Lwów, które rozpoczęły się 1 listopada 1918 roku, zakończyły się zwycięstwem polskich żołnierzy, wspieranych przez bohaterskich mieszkańców, w tym młodzież - nazwaną później Orlętami Lwowskimi. Miasto zostało wyzwolone, lecz rozpoczęło się ukraińskie oblężenie. Walki o Lwów zakończyły się 22 maja 1919 roku zniesieniem oblężenia. 105 rocznica
1918 - W wyzwolonym Lwowie doszło do antyżydowskich zajść. Według Żydowskiego Komitetu Ratunkowego w trzydniowych zajściach zginęło 72 Żydów, a 433 zostało rannych. Zajścia we Lwowie badała specjalna amerykańska misja rządowa pod przewodnictwem Henry'ego Morgenthau Seniora. Po pobycie w Polsce komisja opublikowała raport 3 października 1919 roku. Wypowiadając się krytycznie na temat postępowania lokalnych władz polskich członkowie amerykańskiej misji uznali, że wydarzenia we Lwowie nie były pogromem a "ekscesami" inspirowanymi antysemityzmem żołnierzy rozpalonym podejrzeniami, że Żydzi współpracowali z Ukraińcami. 105 rocznica
1919 - Urodziła się Wanda Pomianowska, filolog polski i badaczka folkloru, poetka, działaczka „Solidarności”. Od lat 50. XX wieku była członkiem kolegium redakcyjnego "Literatury Ludowej”. Od jesieni 1980 roku do stanu wojennego działała w NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność”, była między innymi przewodniczącą komisji rewizyjnej przy Komisji Krajowej, a od września 1981 roku kierowała Ogólnopolską Wszechnicą Związkową. Po wprowadzeniu stanu wojennego była internowana, a w 1982 roku została dyscyplinarnie zwolniona z pracy w WSP w Kielcach. W 1990 roku została pracownikiem naukowym Instytutu Słowianoznawstwa PAN w Warszawie. Zmarła 3 grudnia 2003 roku.
1920 - We Lwowie odbyła się uroczystość nadania miastu przez Józefa Piłsudskiego Orderu Virtuti Militari za bohaterską obronę metropolii przed Ukraińcami na przełomie 1918 i 1919 roku i za obronę miasta przed bolszewikami w 1920. Naczelnik Państwa odebrał tego dnia uroczystą defiladę wojskową na głównym placu miasta. W historii orderu poza Lwowem dostąpiły tego zaszczytu tylko miasta Verdun i Warszawa. Józef Piłsudski odznaczył również indywidualnie 162 lwowiaków. Podczas uroczystości powiedział: "Tu codziennie walczyć trzeba było o nadzieję, codziennie walczyć o siłę wytrwania. ( ...) wy jesteście jedynym miastem w Polsce, które z mojej ręki, jako Naczelnego Wodza, za pracę wojenną, za wytrzymałość otrzymało order".
1922 - Zmarł Erazm Łukasz Kasprowicz, redaktor i wydawca polskich książek na obczyźnie. W roku 1860 w Lipsku w wydawnictwie Brockhaus zaczęła ukazywać się Biblioteka Pisarzy Polskich - wydano łącznie 83 tomy serii cieszące się wielką popularnością wśród emigrantów politycznych z Polski. Kasprowicz we własnym wydawnictwie opublikował także pozycje: "Bibliografia Polska. Wykaz wszelakich tworów literatury polskiej", "Kapitał" K. Marksa oraz "Emigracja polska od r. 1831-1863. Rys historyczny". Urodził się 1 czerwca 1835 roku.
1923 - Urodził się Arthur Hiller, kanadyjski reżyser i producent filmowy, twórca jednego z najgłośniejszych melodramatów w historii kina „Love story” z 1970 rok, w którym zagrali Ali MacGraw i Ryan O'Neal. Zrealizował też filmy - "Szpital", "Transamerican Express", "Nic nie widziałem, nic nie słyszałem", "Bajzel na kółkach". Otrzymał nagrodę Złoty Glob i nominację do Oscara za reżyserię "Love Story". W 1994 roku odebrał Medal za Wyjątkowy Wkład w Rozwój Camerimage'94 w Toruniu. 100 rocznica
1924 - Zmarł Aleksander Milker, dziennikarz łódzkich gazet wydawanych w języku niemieckim, wydawca i współwłaściciel wraz z Aleksandrem Drewingiem drukarni prasowej. Jako publicysta, dziennikarz i działacz społeczny był zwolennikiem współpracy z Polakami, propagował także asymilację mniejszości niemieckiej. Urodził się 7 lipca 1867 roku.
1928 - Urodziła się Krystyna Siesicka, powieściopisarka. Autorka utworów dla młodzieży, podejmujących problemy okresu dojrzewania oraz dzieci z rozbitych rodzin - „Jezioro osobliwości”, „Moja droga Aleksandro”, „Zapach rumianku”, „Zapałka na zakręcie”, „Ludzie jak wiatr”, „Beethoven i dżinsy”. Pisała też do tygodnika „Kobieta i Życie”. Wiele lat współpracowała z redakcją tygodnika dla nastolatek „Filipinka". Zmarła 3 lipca 2015. 95 rocznica
1929 - Urodziła się Katarzyna Niewiadomska, profesor biologii, związana z Instytutem Parazytologii PAN. Należała do zarządu Europejskiej Federacji Parazytologów. Była jednym z organizatorów Warszawskich Festiwali Nauki. Została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1998 roku.
1931 - "Dar Pomorza” po raz pierwszy przepłynął równik. Żaglowiec pod polską banderą odbył 102 rejsy szkolne, przepłynął pół miliona mil morskich - jest to odległość równa około 25 rejsom dookoła świata, zasłynął, jako pierwszy statek w dziejach polskiej bandery handlowej, który popłynął dookoła świat, wyszkolił ponad 13 tysięcy studentów. Od 1982 jest zacumowany w Gdyni, jako statek-muzeum, oddział Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.
1934 - Urodził się Stefan Bratkowski, prawnik, dziennikarz, publicysta, pisarz, założyciel i redaktor "Życia i Nowoczesności”, dodatku do dziennika "Życie Warszawy”, współpracownik "Po prostu”. Autor książek: "Z czym do nieśmiertelności”, "Najkrótsza historia Polski”, "Powrót do nowej przeszłości”, "Wiosna Europy”, "Pan Nowogród Wielki”. Zmarł 18 kwietnia 2021 roku.
1934 - Urodził się Henryk Majcherek, aktor. Związany z teatrami Łodzi, Torunia Bydgoszczy i Słupska. Grał też w filmach i serialach, między innymi w: "Przeklętym oku proroka", "Nie było słońca tej wiosny", "Z biegiem lat, z biegiem dni.." i "Dekalogu". Zmarł 30 września 2021 roku.
1937 - Urodził się Edward Hulewicz, piosenkarz, kompozytor, aranżer, dziennikarz muzyczny, założyciel zespołu "Tarpany", popularny w latach 60. i 70. Wylansował przeboje: "Obietnice", "Zaczekaj, aż opadnie mgła", "Dwa złote warkocze", "Za zdrowie pań". W 2012 roku stworzył utwór ’’Edward Hulewicz Klasycznie’’ z ariami operowymi. Zmarł 4 września 2022 roku.
1939 - We wsi Nowy Wiec koło Starogardu Gdańskiego Niemcy rozstrzelali 60 Polaków, w tym dwóch duchownych. Razem z nimi zamordowano niemieckiego księdza Johannesa Paula Aeltermanna z parafii Mierzeszyn na Gdańskich Wyżynach, który w kazaniach apelował do wiernych o niegłosowanie na partię Hitlera NSDAP. Johannes Paul Aeltermann urodził się 26 czerwca 1876 roku.
1940 - Niemcy dopuścili się pierwszej egzekucji w obozie Auschwitz. Rozstrzelali 40 Polaków z więzienia w Katowicach. Ofiary wskazał osobiście szef SS Heinrich Himmler z czterech list przekazanych mu przez niemiecką policję z Katowic. Plutonem egzekucyjnym esesmanów z kompanii wartowniczej dowodził kierownik obozu Karl Fritzsch. Wydarzenie dało początek rozstrzeliwaniom w obozie. W ten sposób zgładzono później wiele tysięcy osób, głównie Polaków.
1941 - W katastrofie lotniczej we Wrocławiu zginął niemiecki as myśliwski Werner Mölders. W trakcie wojny domowej w Hiszpanii odniósł 14 zwycięstw powietrznych, a kolejne 101 podczas II wojny światowej. Miał duży wpływ na rozwój taktyki walki powietrznej. Szybko awansował i w wieku 27 lat objął dowodzenie pułkiem myśliwskim, a w wieku 28 lat został pułkownikiem i Generalnym Inspektorem Lotnictwa Myśliwskiego. Zginął w wypadku lotniczym podczas lądowania na lotnisku we wrocławskim Gądowie. Przy zwłokach znaleziono listy, w których krytykował reżim hitlerowski. Urodził się 18 marca 1913 roku.
1942 - W Radomiu grupa wypadowa Gwardii Ludowej obrzuciła granatami niemieckie kino "Apollo”. Zginęło siedmiu Niemców, a kilkunastu zostało rannych.
1943 - Proklamowanie niepodległości Libanu. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe. 80 rocznica
1944 - Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i radziecka Litwa podpisały umowę o wymianie ludności. W jej wyniku przyjechało do Polski 180 tysięcy Polaków, głównie z Wilna i rejonu wileńskiego, a z Polski na Litwę przesiedlono tysiąc Litwinów.
1944 - Zmarł Bolesław Twardowski, duchowny rzymskokatolicki, arcybiskup metropolita lwowski. Był edytorem "Encyklopedii zbioru wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy" - polskiej encyklopedii wydanej w latach 1898-1907 przez społeczną organizację edukacyjną Macierz Polska, która działała w Galicji w okresie zaboru austriackiego. Opisał w niej zagadnienia z zakresu historia Kościoła oraz religii. Urodził się 18 lutego 1864 roku.
1944 - Zmarł Arthur Stanley Eddington, brytyjski astronom i fizyk, znany z prac związanych z teorią względności, zajmował się również popularyzacją nauki. Uzyskał pierwsze obserwacyjne potwierdzenie odchylenia światła w polu grawitacyjnym Słońca, przewidziane w ogólnej teorii względności. Jego nazwiskiem nazwano planetoidę 2761 Eddington. Urodził się 28 grudnia 1882 roku.
1950 - Padł najniższy wynik w historii amerykańsko-kanadyjskiej ligi koszykówki NBA. Minneapolis Lakers, obecnie Los Angeles Lakers, pokonali Fort Wayne Pistons z Auburn Hills w stanie Michigan 19:18.
1955 - Na poligonie w Semipałatyńsku w Kazachstanie zdetonowano pierwszą radziecką bombę wodorową. Dwustopniowy ładunek termojądrowy RDS-37 o szacunkowej mocy około trzech megaton, został zrzucony z bombowca Tu-16. W wyniku wybuchu skażeniu uległy ogromne obszary ziemi. Skutkiem było napromieniowanie organizmów żywych, w tym skażenie promieniotwórcze ludzi. Poligon wielokrotnie był wykorzystywany do prób jądrowych. Do dziś widoczne są skutki biologiczne skażenia. Badania przeprowadzone w Kazachstanie po odzyskaniu niepodległości dowodzą, że napromieniowaniem zostało dotkniętych ponad 250 tysięcy osób. Promieniowanie spowodowało wśród tej populacji podwyższoną o 25-30 procent zachorowalność na raka. W 1991 roku poligon został zamknięty.
1956 - W australijskim Melbourne rozpoczęły się XVI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Po raz pierwszy igrzyska olimpijskie zorganizowano na kontynencie australijskim. Ze względu na zawirowania polityczne wiele państw zrezygnowało z wysłania swoich reprezentacji: Hiszpania, Holandia, Szwajcaria, jako sprzeciw wobec inwazji Związku Radzieckiego na Węgry, natomiast Egipt, Irak i Libia ze względu na kryzys sueski, a Chińska Republika Ludowa w proteście przeciwko uczestnictwu w igrzyskach reprezentacji Tajwanu. Wschodnie i Zachodnie Niemcy wystąpiły we wspólnej, niemieckiej reprezentacji pod flagą olimpijską. Klasyfikację medalową zwyciężył Związek Radziecki, przed USA, Polska zajęła 17 miejsce z dziewięcioma medalami, w tym złotem Elżbiety Krzesińskiej w skoku w dal.
1957 - Zmarł Kazimierz Jarzębiński, major pilot Wojska Polskiego i Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. W pierwszej wojnie światowej uczestniczył jako żołnierz Legionów Polskich. Od 1933 roku służył w lotnictwie. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się na zachód i trafił do Anglii, gdzie służył w 303 dywizjonie myśliwców. Po wojnie pozostał na emigracji. Urodził się 15 kwietnia 1897 roku.
1959 - Zmarł Mateusz Siemionkin, lekarz psychiatra i neurolog, ordynator Szpitala Psychiatrycznego w Lublińcu, autor kilkunastu prac naukowych, jeden z pionierów psychiatrii humanistycznej w Polsce. W leczeniu stosował muzykoterapię, terapię pracą, psychoterapię. Urodził się 8 grudnia 1883 roku.
1961 - Premiera filmu muzycznego "Błękitne Hawaje" w reżyserii Normana Tauroga i z Elvisem Presleyem w roli głównej. Ścieżka dźwiękowa przez 79 tygodni była na listach przebojów, w tym 20 tygodni na pierwszym miejscu i sprzedała się w nakładzie ponad dwóch milionów egzemplarzy. To był pierwszy z trzech filmów Elvisa Presleya nakręcony na Hawajach. Później były jeszcze "Dziewczyny! Dziewczyny! Dziewczyny!" z 1962 roku i "Podrap mnie w plecy z 1965".
1963 - Zmarł Aldous Leonard Huxley, pisarz brytyjski, autor "Nowego wspaniałego świata". W powieściach z pełnym krytycyzmem przedstawiał obraz straconego pokolenia. Napisał ponad 40 dzieł, które zawierają akcenty gorzkiej satyry, tragicznego zwątpienia i pesymizmu, jak: „Małpa i duch”, ”Niewidomy w Ghazie", „Diabły z Loudun”, "Czas musi stanąć”, „Wyspa”. Urodził się 26 lipca 1894 roku. 60 rocznica
1963 - Z rąk zamachowca zginął John Fitzgerald Kennedy, 35. prezydent Stanów Zjednoczonych. To był jeden z głośniejszych zamachów 20. wieku. Prezydenta zastrzelono w centrum Dallas. Zamachowcem był dawny żołnierz marines, radziecki szpieg Lee Harvey Oswald. Został zabity przez Jacka Rubinsteina, podczas przewożenia do więzienia, 24 listopada. Specjalna komisja pod przewodnictwem Earla Warrena orzekła, że Oswald działał sam. Raport Komisji był kwestionowany, a na temat śmierci Kenned'yego powstało wiele niepotwierdzonych hipotez. Urodził się 29 maja 1917 roku. 60 rocznica
1966 - Urodził się Marcin Antonowicz. 19-letni student Uniwersytetu Gdańskiego 2 listopada 1985 roku został ciężko pobity przez funkcjonariuszy MO w Olsztynie. Zmarł kilkanaście dni później w olsztyńskim szpitalu, nie odzyskawszy przytomności. Jego pogrzeb 6 listopada 1985 zgromadził kilkanaście tysięcy osób, które przemaszerowały ulicami miasta. Winnych zbrodni nie ustalono, a śledztwo zostało umorzone. Marcin Antonowicz figuruje na liście śmiertelnych ofiar milicjantów z okresu stanu wojennego i kolejnych lat.
1969 - Urodziła się Marjane Satrapi, irańsko-francuska autorka komiksów, reżyserka filmów animowanych oraz autorka książek dla dzieci. Sławę przyniosła jej seria komiksowa "Persepolis". Film animowany stworzony na podstawie tego komiksu z 2007 roku otrzymał nominację do Oscara za najlepszy pełnometrażowy film animowany.
1976 - Premiera filmu "Przepraszam, czy tu biją?" w reżyserii Marka Piwowskiego. Film otrzymał Nagrodę Główną na 3. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1976. Główne role zagrali: Jerzy Kulej, Jan Szczepański i Zdzisław Rychter. W epizodzie, jako wokalista w "Maximie", udział w filmie wziął wokalista grupy rockowej Budka Suflera Krzysztof Cugowski. Mocną stroną filmu są żywe, dowcipne dialogi.
1977 - Zmarł Zdzisław Górzyński - dyrygent pochodzenia żydowskiego, wykształcony w Wiedniu. Przed wojną jako kierownik muzyczny współpracował z Teatrem Wielkim w Warszawie, teatrem „Morskie Oko”, a w latach 1935-1939 kierował Małą Orkiestrą Polskiego Radia. Po wojnie kierował filharmonią w Łodzi, prowadził też zajęcia z dyrygentury w tamtejszej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. Od 1961 roku dyrygował a także był kierownikiem artystycznym w Teatrze Wielkim w Warszawie. Urodził się 23 września 1895 roku.
1981 - W Warszawie utworzono Kluby Samorządnej Rzeczypospolitej "Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość". Nawiązywały one do tradycji lewicy niepodległościowej PPS i ruchu ludowego. Za cel i kryterium działania uznano etykę chrześcijańską. Do zadań klubów miało należeć krzewienie oświaty politycznej oraz realizacja idei Samorządnej Rzeczpospolitej.
1981 - Papież Jan Paweł II podpisał adhortację posynodalną "Familiaris consortio". Dokument zawiera wykładnię katolickiego nauczania na temat rodziny. Dotyka problemów związanych z zagrożeniami i potrzebami współczesnych rodzin. Jasnym jest odwołanie do istoty sakramentu małżeństwa, jako podstawy chrześcijańskiej rodziny. Papieski dokument mówi również o obowiązkach, jakie ma wobec rodziny cała wspólnota Kościoła. Adhortacja zajmuje się takimi znakami czasu jak małżeństwa na próbę, wolne związki, małżeństwa złączone tylko ślubem cywilnym, osoby rozwiedzione.
1981 - Zmarł Hans Adolf Krebs, biochemik i lekarz niemiecki pochodzenia żydowskiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 1953 roku za odkrycie i opracowanie mechanizmów cyklu przemian kwasu cytrynowego. Urodził się 25 sierpnia 1900 roku.
1984 - Urodziła się Scarlett Johansson, amerykańska aktorka, wokalistka. Grała między innymi w filmach: "Manny i Lo", "Zaklinacz koni", "Dziewczyna z perłą", "Wszystko gra", "Kobiety pragną bardziej", "Kapitan Marvel". W 2008 roku ukazał się jej debiutancki album "Anywhere I Lay My Head", a rok później, nagrany wspólnie z Pete’em Yornem - "Break Up". Jest zaangażowana społecznie i politycznie. Od 2005 do 2014 roku była ambasadorem organizacji humanitarnej Oxfam.
1989 - Miss Polonia Aneta Kręglicka zdobyła tytuł Miss World w Hongkongu. Jest jedyną Polką, która zdobyła ten tytuł. Wcześniej, w tym samym roku, Aneta Kręglicka została Miss Polonia oraz I wicemiss Miss International w Tokio.
1989 - W szóstym dniu "aksamitnej rewolucji" w Czechosłowacji czeski kardynał Frantiszek Tomaszek wyraził poparcie dla obywateli "w walce z trwającym od 40 lat bezprawiem". W Pradze na placu Wacława zgromadziło się 200 tysięcy osób. W Bratysławie demonstrowało około 100 tysięcy osób, wśród nich był główny bohater "praskiej wiosny" z 1968 roku Alexander Dubczek.
1995 - Odbyła się premiera filmu "Toy Story", pierwszego pełnometrażowego filmu animowanego zrealizowanego całkowicie przy użyciu techniki komputerowej. Amerykański film animowany w reżyserii Johna Lassetera został wyprodukowany przez firmę Pixar we współpracy z firmą Disney. "Toy Story", którego realizacja kosztowała 30 milionów dolarów przyniósł producentom zysk wartości ponad 363 milionów dolarów.
1996 - Premiera filmu "Poznań '56" w reżyserii Filipa Bajona. Opowiada, przez pryzmat losów głównych bohaterów, o strajku generalnym i demonstracjach z 1956 roku. Główne role zagrali: Michał Żebrowski, Tadeusz Szymków i Mateusz Hornung..
1996 - Polska stała się pełnoprawnym członkiem Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. OECD skupia 37 wysoko rozwiniętych i demokratycznych państw. Celem organizacji jest wspieranie państw członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli.
1998 - Zmarł Mikołaj Kozakiewicz, socjolog, polityk, marszałek Sejmu. Autor kilkudziesięciu książek z zakresu socjologii wychowania i oświaty, między innymi: „Gdy miłość dojrzewa”, „Małżeństwo niemal doskonałe”, „O tolerancji i swobodzie sumienia”. Publicysta „Trybuny Ludu”, gdzie prowadził rubrykę „Z księgi zakazów”. Urodził się 24 grudnia 1923 roku. 25 rocznica
2000 - Zmarł Emil Zátopek, czeski lekkoatleta, długodystansowiec. Uważany za jednego z najlepszych lekkoatletów wszech czasów. Jest jedynym zawodnikiem, który na jednych igrzyskach olimpijskich, w 1952 roku, zdobył trzy złote medale w biegach na pięć tysięcy metrów, 10 tysięcy metrów i w maratonie. Urodził się 19 września 1922 roku.
2001 - Prezydent Aleksander Kwaśniewski wyraził zgodę na udział polskiego kontyngentu wojskowego w operacji antyterrorystycznej w Afganistanie. Kontyngent liczył początkowo ponad 100 żołnierzy, a w szczytowym okresie 2010-2011 prawie 2600. Był największym kontyngentem wojskowym w całej historii misji pokojowych i stabilizacyjnych Wojska Polskiego. Misja zakończyła się 27 sierpnia 2021 roku.
2001 - Zmarł Stanisław Zybowski, gitarzysta rockowy, mąż Urszuli i kompozytor wielu jej przebojów. Grał między innymi w zespołach: Budka Suflera, Crash, Jumbo, współpracował też z Grzegorzem Ciechowskim i Małgorzatą Ostrowską. Urodził się 9 października 1953 roku.
2005 - Angela Merkel, przewodnicząca Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej, została zaprzysiężona, jako pierwsza kobieta na stanowisku kanclerza Niemiec. Angela Merkel była ósmym kanclerzem w powojennej historii Niemiec.
2007 - Zmarł Maurice-Jean Béjart, francuski choreograf; przedstawiciel tańca baletowego, w którym rozwinął i połączył formy klasyczne i nowoczesne. Rozgłos przyniosło mu wystawienie w 1955 roku baletu „Symfonia samotnego człowieka” do muzyki Pierre’a Henry’ego i Pierre’a Schaeffera. Twórca ponad dwustu prac choreograficznych, w których podejmował tematy miłości i śmierci: „Święto wiosny”, „Suita wiedeńska”, „Potępienie Fausta”, „Dionizos”, „Pierścień Nibelungów”. Od 1960 roku prowadził własną grupę baletową - Balet XX wieku, od 1987 - Béjart Balet Lausanne, jeden z najwybitniejszych współczesnych zespołów baletowych. Urodził się 1 stycznia 1927 roku w Marsylii.
2008 - Zmarł Witold Hensel, archeolog, mediewista, profesor uniwersytetów w Poznaniu i Warszawie, członek Polskiej Akademii Nauk, współorganizator i pierwszy Prezes Unii Archeologii Słowiańskiej. Kierował badaniami archeologicznymi w Polsce, Bułgarii, Francji oraz Algierii. Autor ponad ośmiuset prac naukowych i publikacji w tym "Kłamstwa nauki niemieckiej o Słowianach" oraz "Początków państwa polskiego i jego kultury". Urodził się 29 marca 1917 roku. 5 rocznica
2009 - Zmarła Maria Kobuszewska-Faryna, lekarka, patomorfolog, profesor medycyny. W czasie okupacji niemieckiej działała w AK, w Powstaniu Warszawskim była sanitariuszką. Urodziła się 5 stycznia 1920 roku.
2011 - Zmarła córka Józefa Stalina - Swietłana Alliłujewa. W 1967 roku poprosiła o azyl polityczny w amerykańskiej ambasadzie w Nowym Delhi. Na konferencji prasowej potępiła reżim ojca i rząd ZSRR. W wydanej na Zachodzie książce "Tylko jeden rok” przypisała ojcu odpowiedzialność za zbrodnię w Katyniu. Urodziła się 28 lutego 1926 roku.
2014 - Zmarł Maciej Popko, orientalista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, taternik, alpinista, grotołaz, ratownik w Grupie Tatrzańskiej GOPR. Urodził się 3 grudnia 1936 roku.
2017 - Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii skazał dowódcę bośniackich Serbów generała Ratko Mladicia na karę dożywotniego pozbawienia wolności, uznając go winnym zbrodni ludobójstwa oraz zbrodni przeciwko ludzkości. Ratko Mladić był odpowiedzialny między innymi za masakrę ponad ośmiu tysięcy trzystu muzułmańskich mężczyzn i chłopców w Srebrenicy w lipcu 1995 roku.
2018 - Zmarł Gabriel, nazwisko świeckie Jerzy Giba, duchowny prawosławny, archimandryta, doktor nauk teologicznych, były zwierzchnik monasteru Zwiastowania Bogarodzicy w Supraślu. Zajmował się też zielarstwem i leczeniem ziołami. Urodził się 24 lipca 1962 roku. 5 rocznica
2018 - Zmarł Willie Naulls (William Dean Naulls), amerykański koszykarz, skrzydłowy, trzykrotny mistrz NBA. Występując w barwach New York Knicks, został pierwszym afroamerykańskim kapitanem zawodowego zespołu sportowego w historii. Urodził się 7 października 1934 roku. 5 rocznica
2021- Zmarł Paweł Jarodzki, malarz i rysownik, autor podręczników i komiksów dla dzieci. Wykładowca wydziału malarstwa Katedry Malarstwa Architektonicznego i Multimediów ASP we Wrocławiu. Autor plakatu "Tylko sztuka cię nie oszuka". Uczestnik grupy artystycznej LuXus. Urodził się 1 maja 1958 roku.
2022 - Zmarł Ryszard Per, piłkarz ligowy, grający na pozycji stopera i lewego obrońcy. Był związany główne z Cracovią, w której zaczynał karierę i ją zakończył. Jednak najwięcej meczów rozegrał i najwięcej sukcesów odniósł jako zawodnik w barwach Stali Mielec - rozegrał 158 meczów w tym 128 w I lidze, zdobywając między innymi mistrzostwo Polski w 1976 roku. Zakończył karierę jako zawodnik Cracovii, w wieku 26 lat. Urodził się 25 września 1954 roku 1 rocznica
