Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-11-21, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

21 listopada - Światowy Dzień Telewizji, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1996 roku.

21 listopada - Światowy Dzień Życzliwości i Pozdrowień.

21 listopada - Dzień Pracownika Socjalnego, obchodzony w Polsce.

21 listopada - Święto Służby Czołgowo-Samochodowej,

21 listopada - Dzień Godności i Wolności na Ukrainie, ustanowiony na pamiątkę demokratycznych protestów z 2004 i 2013 roku.
1344 - Położono kamień węgielny pod budowę katedry świętego Wita w Pradze na wzgórzu zamkowym Hradczany. Budowę części wschodniej, wraz z elewacją południową zakończono w 1385 roku. W latach 1870-1929 dokończono całość. Katedra jest siedzibą arcybiskupów praskich i prymasa czeskiego. Jest sanktuarium świętych patronów czeskich: Wita, Wacława, Wojciecha, Zygmunta oraz Jana Nepomucena. W katedrze przechowywane są insygnia koronacyjne królów czeskich, w tym korona świętego Wacława.

1579 - Zmarł Thomas Gresham, angielski kupiec i finansista, główny doradca ekonomiczny królowej Anglii Elżbiety I. W 1565 roku założył w Londynie giełdę królewską - Royal Exchange. Urodził się w 1519 roku.

1620 - Statek Mayflower z pierwszymi kolonistami angielskimi dotarł do wybrzeży Ameryki Północnej, w miejscu dzisiejszego Plymouth. Większość spośród 102 kolonistów stanowili purytanie, przedstawiciele radykalnej kongregacji separatystów, żądających bezwzględnej samodzielności dla każdej gminy religijnej. Przed zejściem na ląd wszyscy dorośli męscy osadnicy podpisali umowę zwaną "Mayflower compact", w której ustalili zasady funkcjonowania nowej społeczności. Wedle zawartej umowy osadnicy planowali prowadzić religijne życie, dzielić się wszystkim uczciwie, niezależnie od osobistych nakładów i wysiłku. "Mayflower compact" uznawany jest za pierwowzór amerykańskiej umiejętności samoorganizacji i podstawę dla konstytucji Stanów Zjednoczonych.

1652 - Zmarł Jan Brożek, matematyk, astronom, geodeta, pisarz, rektor Akademii Krakowskiej, pierwszy polski historyk nauki, autor rozprawy "Apologia". Projektował zegary słoneczne i instrumenty geodezyjne. Urodził się 1 listopada 1585 roku.

1676 - Duński astronom Ole Romer, jako pierwszy oszacował prędkość światła. Obliczenia oparł na obserwacji zaćmień satelity Jowisza przez tę planetę. Przy oddalaniu się Jowisza od Ziemi, zaćmienia te były rzadziej niż przy zbliżaniu się Jowisza do Ziemi. Ole Romer, mimo znajomości promienia orbity ziemskiej, nie podał liczbowej wartości prędkości światła.

1694 - Urodził się Voltaire, właściwie François-Marie Arouet, francuski pisarz i historyk, czołowy myśliciel oświecenia, autor "Traktatu o tolerancji". Zmarł 30 maja 1778 roku. 1695 - Zmarł Henry Purcell, angielski kompozytor okresu baroku. Uważany za twórcę angielskiej muzyki narodowej. Jego opera "Dydona i Eneasz” została uznana za operę narodową. Urodził się prawdopodobnie 10 września 1659 roku.

1783 - Jean-François Pilâtre de Rozier i markiz François Laurent d'Arlandes odbyli nad Paryżem pierwszy swobodny lot balonem. Przelecieli w ciągu 25 minut odcinek ośmiu kilometrów, osiągając pułap 300 metrów. 240 rocznica

1782 - Zmarł Jacques de Vaucanson, francuski wynalazca, członek francuskiej Akademii Nauk. Wywarł znaczny wpływ na fizykę i nauki przyrodnicze. Jako inspektor francuskiego przemysłu jedwabniczego całkowicie go zreorganizował - udoskonalił proces produkcyjny, a także usprawnił używane maszyny. Uważany za jednego z ojców nowoczesnego tkactwa. Urodził się 24 lutego 1709 roku.

1799 - Urodził się Jan Ruckgaber, właściwie Jean de Montalban, polsko-francuski pianista, akompaniator, dyrygent, pedagog, kompozytor i organizator życia muzycznego. Skomponował około 90 utworów, głównie fortepianowych, z czego część opartych na polskiej muzyce ludowej. Był jednym z inicjatorów powołania we Lwowie w 1838 roku Towarzystwa Przyjaciół Muzyki, późniejszego Towarzystwa dla Wykształcenia Muzyki w Galicji. Zmarł 5 stycznia 1876 roku.

1806 - Napoleon Bonaparte wydał dekret berliński wprowadzający tak zwaną blokadę kontynentalną Wielkiej Brytanii. Miała na celu wykluczenie Wielkiej Brytanii z handlu europejskiego i w konsekwencji doprowadzenie do załamania brytyjskiej gospodarki oraz do klęski Zjednoczonego Królestwa w wojnie z Francją. Jest kwestią sporną wśród historyków, do jakiego stopnia Napoleonowi udało się odciąć Wielką Brytanię od europejskich rynków zbytu. Wiadomo jednak, że gospodarka Francji ucierpiała na blokadzie bardziej niż brytyjska, która wbrew przewidywaniom francuskich władz nie uległa załamaniu.

1824 - Urodziła się Maria Springer, poetka i filantropka. Autorka między innymi "Poezji Maryi z Gniezna". Prowadziła w Gnieźnie rodzinny dom handlowy z odzieżą i materiałami krawieckimi, przeznaczając z zysków wysokie sumy na pomoc osobom biednym i młodzieży szkolnej. Zmarła 6 lutego 1872 roku.

1830 - Zmarł Jan Śniadecki, matematyk, astronom, filozof, organizator i dyrektor obserwatorium astronomicznego w Krakowie, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, twórca polskiej terminologii matematycznej i astronomicznej, zwolennik metod empirycznych w nauce. Urodził się 29 sierpnia 1756 roku.

1839 - Wmurowano kamień węgielny pod budowę hotelu "Bazar” w Poznaniu. Budowa zakończyła się trzy lata później. W latach 1898-1899 dobudowano drugie skrzydło budynku. Był to wówczas największy świecki budynek w Poznaniu. W "Bazarze" swoją siedzibę miały między innymi Centralne Towarzystwo Gospodarskie i Bank Włościański oraz "sklep żelazny" Hipolita Cegielskiego. W okresie międzywojennym Hotel "Bazar" pełnił funkcję luksusowego hotelu. Po pożarze w styczniu 1945 roku hotel odbudowano częściowo. W 1990 roku budynek wrócił w ręce przedwojennych akcjonariuszy, którzy przeprowadzili jego remont.

1844 - Zmarł Iwan Kryłow, rosyjski poeta, dramaturg, bajkopisarz. Autor utworów o tematyce filozoficzno-moralnej, politycznej i obyczajowej wyśmiewającej szlachtę. Sławę zyskał, jako autor ponad 200 bajek, między innymi "Wrony i lisa", "Wilka w psiarni", "Szczupaka" i "Kota". Urodził się 13 lutego 1769 roku

1849 - Upadło antywęgierskie powstanie na Słowacji. Powstanie wywołali 19 września 1848 roku członkowie Słowackiego Korpusu Ochotniczego. Powstańcom udało się zająć kilka rejonów Słowacji i wzniecić bunt chłopstwa przeciwko Węgrom w Březovej.

1849 - Urodził się Johan August Brinell, szwedzki metaloznawca i metalurg. Autor metody badania twardości metali stosowanej do dziś, jako skala twardości Brinella. Zmarł 17 listopada 1925 roku.

1849 - Urodził się Paul Rée, niemiecki filozof, zwolennik skrajnego empiryzmu. W wydanej w 1885 roku "Iluzji wolnej woli" twierdził, że zarówno w filozofii, jak i w praktyce doktryna o wolnej woli i odpowiedzialności człowieka za czyny jest niepotrzebnym balastem, bez którego można się obejść. Zmarł 28 października 1901 roku.

1851 - Urodził się Leslie Ward, portrecista i karykaturzysta brytyjski, znany z portretowania wybitnych ludzi, między innymi: Winstona Churchila i Franza Liszta. Zmarł 15 maja 1922 roku.

1854 - Urodził się Giacomo della Chiesa, od 1914 roku papież Benedykt XV. 23 maja 1920 roku wydał encyklikę "Pacem Dei munus", w której nawoływał o pojednanie między narodami, a także poparł Ligę Narodów. Podczas pontyfikatu ogłosił też nowy kodeks prawa kanonicznego. Szczególną troską otaczał pracę misyjną na świecie. Zmarł 22 stycznia 1922 roku.

1859 - Urodził się Emil Petzold, filolog, germanista i polonista, historyk literatury, wykładowca na Uniwersytecie Lwowskim i Uniwersytecie Warszawskim. Autor między innymi pracy "O Czatach Mickiewicza". Był też współautorem kilku podręczników języka polskiego oraz języka niemieckiego dla szkół średnich. Zmarł 15 sierpnia 1932 roku.

1864 - Urodził się Witold Antoni Bańkowski, polityk i działacz samorządowy, poseł na Sejm Litwy Środkowej, prezydent Wilna w latach 1919-1927. Zmarł 28 lutego 1940 roku.

1866 - Cesarz Rosji Aleksander II Romanow wydał rozkaz o likwidacji Twierdzy Zamość; jednej z największych fortyfikacji w polskich dziejach. Została ona zbudowana w latach 1579-1618 na zlecenie Jana Zamoyskiego. Wielokrotnie przebudowywana, w tym najbardziej kompleksowo w latach 20. XIX wieku. W swojej historii przeszła pięć oblężeń. Pierwszym z nich była obrona przed wojskami kozacko-tatarskimi w czasie powstania Chmielnickiego. Drugie, to oblężenie szwedzkie z 1656, trzecie było oblężenie wojsk Księstwa Warszawskiego, mające na celu odbicie Zamościa z rąk austriackich w 1809 roku. Najdłuższym, zarazem czwartym oblężeniem trwającym aż 10 miesięcy, było rosyjskie oblężenie w 1813 roku. Po raz ostatni, czyli piątym, Zamość bronił się w czasie powstania listopadowego, kiedy to jako ostatni punkt oporu w ogóle w swej historii uległ Rosjanom. Zaś szturmem forteca została zdobyta tylko raz, i to przez wojska polskie, w 1809 roku.

1868 - Urodził się Karol Jankowski, architekt, jeden z organizatorów Politechniki Warszawskiej, jej profesor i dziekan na Wydziale Architektury. Sam lub wspólnie z Franciszkiem Lilpopem wykonał wiele projektów architektonicznych w Warszawie, jak: Dom Towarowy Braci Jabłkowskich przy Brackiej, domy przy alei Róż 8 i 10, Bielańskiej 18, Kredytowej 3, dom Towarzystwa Akcyjnego „Ludwik Spiess i Syn” przy ulicy Daniłowiczowskiej. Zmarł 4 stycznia 1928 roku. 155 rocznica

1869 - Zmarł Władysław Tomasz Ostrowski herbu Rawicz, marszałek Sejmu Królestwa Polskiego w czasie powstania listopadowego. 25 stycznia 1831 roku był jednym z inicjatorów podjęcia uchwały o detronizacji cara Mikołaja I. Urodził się 7 marca 1790 roku.

1874 - Zmarł Andrzej Maria Renard, Andreas Maria Graf von Renard, niemiecki hrabia, generał, przedsiębiorca pochodzenia francuskiego, twórca nowoczesnego przemysłu na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Był właścicielem 41 procent udziałów kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Założył w okolicach Zawadzkiego rezerwat zwierzyny leśnej, który obejmował ponad 4800 hektarów. Urodził się 12 stycznia 1795 roku.

1891 - Rozpoczął działalność szpital psychiatryczny w Tworkach. Był to pierwszy polski szpital zbudowany w układzie pawilonowym, oświetlony elektrycznie lampami żarowymi i łukowymi oraz posiadający własną infrastrukturę. Szpital powstał dzięki wieloletnim staraniom polskich psychiatrów i społeczników. Inicjatorem jego budowy i twórcą koncepcji był profesor Adolf Rothe. Teren pod jego budowę kupiła w 1882 Rada Dobroczynności i Użyteczności Publicznej. Pierwsze budynki zostały wzniesione w latach 1888-1891. Powstały wówczas pawilony dla pacjentów i zaplecze administracyjno-gospodarcze. Pierwszym dyrektorem szpitala został Władimir Chardin, po nim stanowisko to zajmował Iwan Sabasznikow. Pierwszym polskim dyrektorem szpitala był Witold Łuniewski.

1893 - Urodził się Władysław Strzemiński, malarz i teoretyk sztuki, pionier konstruktywistycznej awangardy lat 20. i 30., twórca teorii unizmu. Od 1945 roku, przez kilka lat wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi, współtwórca Kolekcji Sztuki Nowoczesnej w Łodzi. Jego główne prace teoretyczne to - „Unizm w malarstwie”, „Druk funkcjonalny” i „Teoria widzenia”. Zmarł 26 grudnia 1952 roku. 130 rocznica .

1896 - Założono Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Towarzystwo rozpoczęło działalność 1 stycznia 1897 roku. W pierwszym roku działalności wydano między innymi cztery tomy serii "Biblioteka Krakowska" oraz umieszczono w miejskich murach obronnych tablicę pamiątkową ku czci Marcina Oracewicza, bohatera obrony Krakowa przed Rosjanami w czasie Konfederacji barskiej w czerwcu 1768 roku. Głównymi, statutowymi celami Towarzystwa są: promocja badań nad Krakowem i upowszechniania wiedzy o nim, w zakresie konserwacji zabytków i zapobiegania ich niszczeniu, organizowanie imprez społeczno-kulturalnych o tematyce krakowskiej, publikacja osiągnięć badawczych z dziejów miasta.

1898 - Urodził się Rene Magritte, malarz belgijski, przedstawiciel surrealizmu. Współczesnych mu jego dzieła szokowały i wzbudzały kontrowersje. Do jego najbardziej znanych obrazów należą: "Drabina ognia", "U progu wolności", „Kochankowie”, „Królestwo świateł”. Zmarł 15 sierpnia 1967 roku. 125 rocznica

1899 - Urodziła się Jobyna Ralston, amerykańska aktorka kina niemego. Grała między innymi u boku Harolda Lloyda w filmach "Niech żyje sport!" oraz "Braciszek". W 1927 roku zagrała w głośnym obrazie "Skrzydła", pierwszym nagrodzonym Oscarem w kategorii najlepszy film. Zmarła 22 stycznia 1967 roku.

1900 - Urodził się Emanuel Ringelblum, polsko-żydowski historyk, organizator podziemnego archiwum getta warszawskiego. W 1999 roku UNESCO umieściło "Archiwum Ringelbluma” na liście "Pamięć Świata” obejmującej najcenniejsze zabytki światowego piśmiennictwa. 10 marca 1944 roku Niemcy zamordowali Emanuela Ringelbluma, jego żonę, syna i grupę ukrywających się z nimi ponad 30 Żydów. Rozstrzelani zostali też ukrywający ich Mieczysław Wolski i Janusz Wysocki.

1907 - Urodził się Marian Mięsowicz, fizyk, autor prac z dziedziny fizyki jądrowej, fizyki cząstek elementarnych i fizyki wysokich energii. Prowadził badania nad promieniami kosmicznymi na dużych głębokościach. Odkrył trzy główne współczynniki lepkości ciekłych kryształów, profesor Instytutu Fizyki Jądrowej Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczo-Hutniczej. Zmarł 6 kwietnia 1992 roku.

1908 - Urodził się Tadeusz Pankiewicz, farmaceuta, właściciel apteki Pod Orłem w Krakowie. Za działalność na rzecz pomocy i ratowania Żydów odznaczony medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Wojenne wspomnienia opisał w książce „Apteka w getcie krakowskim”. Zmarł 5 listopada 1993 roku. 115 rocznica

1916 - Zatonął HMHS "Britannic”, bliźniaczy statek "Titanica”. Kadłub statku został zwodowany 26 lutego 1914. Po wybuchu I wojny światowej niegotowy jeszcze "Britannic" został zarekwirowany na potrzeby wojska. Statek przekształcono w statek szpitalny, który przez trzy miesiące kursował na trasie Anglia-Irlandia-Francja, bo tyle musiał czekać na dostosowanie do potrzeb wojskowych. W czasie I wojny światowej "Britannic" był głównie wykorzystywany do ewakuacji z Mudros do Anglii. 21 listopada 1916 roku o 8:12 rano w swoim szóstym rejsie po Morzu Egejskim "Britannic” wpadł na minę postawioną przez niemiecki okręt podwodny i zatonął w ciągu 55 minut. Zginęło około 30 z 1300 osób znajdujących się na pokładzie.

1916 - Zmarł Eugene Louis Doyen, francuski chirurg, twórca wielu nowych metod operacyjnych i narzędzi chirurgicznych. Zaprojektował stół chirurgiczny uznawany za pierwowzór używanych dziś stołów operacyjnych. Jako pierwszy wprowadził odsysanie krwi z pola operacyjnego. Używał dużej liczby ligatur podczas operacji, by zapobiec utracie krwi. Urodził się 16 grudnia 1859 roku.

1919 - Rada Najwyższa Konferencji Pokojowej w Paryżu przyznała Polsce 25-letni mandat nad Galicją Wschodnią pod nadzorem Ligi Narodów. W tym samym czasie wojska polskie znajdowały się daleko na wschód od planowanej linii rozgraniczenia. Wcześniej Rada Najwyższa pozwoliła Polsce na opanowanie całego obszaru po Zbrucz i utworzenie tam rządów cywilnych. Józef Piłsudski od września prowadził poufne rokowania z Ukraińską Republiką Ludową. Tereny jej zostały właściwie zajęte przez bolszewików. Ataman Symon Petlura planował je odzyskać przy polskiej pomocy. W związku z tym zawarł porozumienie z Józefem Piłsudskim. W zamian za polską pomoc w opanowaniu Kijowa zrzekał się na rzecz Polski Galicji Wschodniej i Wołynia.

1919 - Urodził się Zbigniew Gęsicki, pseudonim "Juno", żołnierz oddziału dywersji bojowej "Agat" Armii Krajowej. 1 lutego 1944 roku wziął udział w udanym zamachu na dowódcę SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa Franza Kutscherę. Po umieszczeniu w Szpitalu Przemienienia Pańskiego rannych kolegów, Bronisława Pietraszewicza "Lota” i Mariana Sengera "Cichego”, wraz z Kazimierzem Sottem pseudonim "Sokół”, wracając przez most Kierbedzia, natknęli się na blokadę niemieckiej żandarmerii. Po nierównej walce obydwaj zostali zastrzeleni.

1920 - Urodził się Stanley Frank Musial, właściwie Stanisław Franciszek Musiał, noszący przydomek "Stan The Man", uważany za jednego z najlepszych uderzających w historii basseballu. Czterokrotnie odwiedził Polskę, aby popularyzować baseball w kraju swoich przodków. Zmarł 19 stycznia 2013 roku.

1921 - Urodził się Andrzej Kiszka, żołnierz Batalionów Chłopskich, Armii Krajowej, Narodowej Organizacji Wojskowej, a po zakończeniu II wojny światowej członek antykomunistycznego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Od lata 1952 ukrywał się na własna rękę. W konspiracji antykomunistycznej działał do 31 grudnia 1961. Został aresztowany w leśnym "schronie", w którym się ukrywał. Przez sąd został skazany na dożywotne więzienie, zamienione następnie na 15 lat, w pełni zrehabilitowany przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w grudniu 2018 roku. Od 2016 major Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zmarł 14 czerwca 2017 roku.

1922 - Urodził się Jan Stryjeński, architekt, profesor Uniwersytetu Genewskiego, alpinista, członek Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Syn Zofii Stryjeńskiej - malarki i Karola Stryjeńskiego - architekta. Specjalizował się w dziedzinie akustyki budowli, był wykładowcą École d’Architecture de l’Université de Geneve i École d’Ingenieurs. Jego pasją była wspinaczka wysokogórska. Zmarł 22 czerwca 1996 roku.

1927 - W Columbine Mine w amerykańskim stanie Kolorado policja otworzyła ogień z karabinów maszynowych do strajkujących górników. Zginęło sześciu górników, a kilkudziesięciu zostało rannych, w tym 23 poważnie.

1929 - Urodził się Andrzej Malewski, metodolog nauk społecznych, szczególnie w zakresie socjologii, psychologii społecznej, historii oraz ekonomii. Był uczestnikiem Powstania Warszawskiego, jako najmłodszy żołnierz batalionu "Parasol”. W wieku 15 lat został odznaczony Krzyżem Walecznych. Zmarł 11 grudnia 1963 roku.

1931 - Amerykańska firma telekomunikacyjna AT&T wprowadziła pierwszy na świecie teleks. Była to abonencka usługa telegraficzna, polegająca na przesyłaniu informacji w postaci alfanumerycznej, z repertuarem znaków określonym alfabetem telegraficznym. Charakter tej usługi pozwalał na przesyłanie dokumentów czy dostęp do baz danych, które później stały się domeną usług teleinformatycznych. Obecnie usługi te praktycznie zanikły ze względu na ich ograniczoną funkcjonalność.

1931 - Premiera horroru "Frankenstein" na podstawie powieści Mary Shelley i w reżyserii Jamesa Whale’a. Film nie jest jednak wierną adaptacją tego utworu. Na przykład w powieści nie zostało napisane o sposobie, w jaki doktor ożywił ludzkie zwłoki, w filmie zaś wykorzystuje on do tego elektryczność. Rola Borisa Karloffa przeszła do historii kina grozy, podobnie jak wcześniej rola Beli Lugosi w "Draculi". Na długie lata po emisji filmu postać potwora nieodłącznie kojarzyła się z twarzą Borisa Karloffa i charakteryzacją stworzoną przez Jacka Pierce’a. Sukces "Frankensteina" zachęcił twórców do nakręcenia kontynuacji. W 1935 roku powstał film "Narzeczona Frankensteina" z Elsą Lanchester

1931 - Urodził się Jerzy Koenig, krytyk teatralny, publicysta. Od 1982 roku był szefem Teatru Telewizji, a wcześniej kierownikiem literackim Teatru Narodowego i Teatru Dramatycznego w Warszawie. Autor "Rekolekcji teatralnych" i dwutomowej "Antologii dramatu". Zmarł 11 lipca 2008 roku.

1938 - W Nowym Jorku zmarł Leopold Godowski, amerykański pianista, kompozytor i pedagog, polskiego pochodzenia. W 1900 roku po koncercie w Berlinie, obwołany jednym z największych współczesnych pianistów i następcą Liszta. Przeszedł do historii jako autor wirtuozowskich transkrypcji i parafraz koncertowych. Urodził się 13 lutego 1870 roku. 85 rocznica

1939 - Niemcy przekazali Słowacji 700 kilometrów kwadratowych polskich terenów nadgranicznych. W ramach układu Ribbentrop - Černák Słowacja otrzymała Polski Spisz oraz Orawę.

1944 - Urodził się Harold Allen Ramis, amerykański aktor, reżyser i scenarzysta. Wystąpił między innymi w filmach: "Pogromcy duchów", " Szarże", "Przyjaciele". Był reżyserem i scenarzystą między innymi filmów: "Golfiarze", "Dzień świstaka", "Depresja gangstera". Zmarł 24 lutego 2014 roku.

1946 - Premiera filmu "Najlepsze lata naszego życia", amerykańskiego melodramatu wojennego, przedstawiającego historię trzech żołnierzy wracających do domu z frontu II wojny światowej. Obraz w reżyserii Williama Wylera, na podstawie powieści Glory for Me MacKinlaya Kantora, nagrodzony został Oscarem i nagrodą BAFTA dla najlepszego filmu roku. Główne role zagrali: Myrna Loy, Fredric March i Dana Andrews.

1947 - Reaktywowano jako Białowieski Park Narodowy utworzony w 1932 roku Park Narodowy w Białowieży. Park zajmuje powierzchnię 10 tysięcy 517 hektarów, co stanowi jedną szóstą polskiej części Puszczy Białowieskiej. Jest najstarszym parkiem narodowym w Polsce. W 1977 roku został uznany za światowy Rezerwat Biosfery. Dwa lata później UNESCO wpisało Białowieski Park Narodowy na Światową Listę Dziedzictwa Ludzkości.

1953 - Urodził się Jan Skrzek, muzyk i kompozytor bluesowy, gra na harmonijce ustnej i fortepianie. Identyfikuje się z kulturą Górnego Śląska. W twórczości porusza problemy dnia codziennego mieszkańców tego regionu. Brał udział w licznych koncertach i festiwalach, nagraniach, programach telewizyjnych i filmach. Zmarł 29 stycznia 2015 roku. 70 rocznica

1954 - Zmarł Karol Rathaus, niemiecko-austriacko kompozytor pochodzenia żydowskiego, pianista i pedagog. Studiował w Wiedniu i Berlinie. W 1930 roku skomponował operę "Obca Ziemia" oraz balet "Ostatni Pierrot". Skomponował też muzykę do pierwszych niemieckich filmów dźwiękowych. W III Rzeszy jego utwory został zaliczone do "sztuki zdegenerowanej”. W 1938 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Był między innymi profesorem oraz dyrektorem Departamentu Muzyki w nowojorskim Queen’s College. Działał w organizacjach polonijnych, został honorowym wiceprezydentem Jewish Music World Center. Urodził się 16 września 1895 roku w Galicji, w Tarnopolu.

1957 - Urodziła się Ewa Pobłocka, pianistka i pedagog, laureatka V nagrody X Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1980). Grała w najsłynniejszych salach koncertowych świata. Była jurorką XVII i XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

1959 - Zmarł Mieczysław Kwiryn Biernacki, matematyk i chemik. Przed wojną profesor Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu, po wojnie Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Opublikował 87 prac naukowych, w tym dwutomowy podręcznik geometrii różniczkowej. Urodził się 30 marca 1891 roku.

1961 - Urodził się Grzegorz Bral, reżyser teatralny, twórca Teatru Pieśń Kozła oraz Brave Festival, pedagog. W 1998 wraz z Anną Zubrzycki założył we Wrocławiu Teatr Pieśń Kozła, z którym odniósł międzynarodowy sukces między innymi na Fringe Festival w Edynburgu, gdzie w latach 2004 i 2012 otrzymał prestiżową nagrodę Fringe First.

1962 - Zmarł Władysław Pobóg-Malinowski, oficer artylerii Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, historyk. Od 1931 był naczelnikiem Wydziału Historyczno-Naukowego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Pod koniec II wojny światowej współtworzył sekcję polską Radia Francuskiego, po wojnie pozostał na emigracji. Urodził się .23 listopada 1899 roku.

1963 - Rada Watykanu zezwoliła oficjalnie na używanie języków narodowych zamiast łaciny w kościołach. 60 rocznica

1964 - Papież Paweł VI ogłosił uchwaloną podczas Drugiego Soboru Watykańskiego konstytucję dogmatyczną "Lumen gentium". Zawiera ona nową, a jednocześnie niezwykle mocno zakorzenioną w tradycji wizję Kościoła. Opisuje jego naturę, a także określa zasady przynależności do niego.

1966 - Zmarł generał Władysław Bortnowski, w kampanii wrześniowej dowódca Armii "Pomorze". Był sześć lat w niewoli niemieckiej. Po wojnie przebywał na emigracji. W 1947 był jednym z współzałożycieli Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie, działał w Lidze Niepodległości Polski. W 1954 przeniósł się do USA, gdzie był między innymi wiceprezesem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Urodził się 12 listopada 1891 roku.

1972 - Zmarł Tadeusz Danilewicz, major Wojska Polskiego, członek NOW i NSZ, komendant główny NZW. Posługiwał się pseudonimami„Kuba”, „Kossak”, „Doman”, „Łoziński”. Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 roku, broniąc Modlina. Po wojnie - zagrożony aresztowaniem przez UB wyemigrował do Wielkiej Brytanii. Urodził się 21 września 1895roku.

1975 - Zmarł Gunnar Gunnarsson, pisarz islandzki, publikujący głównie w języku duńskim, tłumaczony na polski między innymi przez Leopolda Staffa. Wychował się w ubóstwie, ale mimo trudności zdobył wykształcenie. Był jednym z najchętniej czytanych autorów w Danii i Niemczech. W Polsce wydano jego książki: "Czarne Ptaki", "Ludzie z Borg", "Okręty na niebie" i "Saga Islandzka". Urodził się 18 maja 1889 roku.

1976 - Premiera filmu "Rocky" w reżyserii Johna G. Avildsena, z Sylvestrem Stallone w roli Rocky’ego Balboa - tytułowego bohatera. Film zdobył w 1977 trzy Oscary w kategoriach: "najlepszy film”, "najlepszy reżyser” i "najlepszy montaż” oraz siedem nominacji. W następnych latach powstało pięć kontynuacji filmu. Po długiej przerwie, w 2015 roku powstał kolejny obraz o przygodach Rocky’ego Balboa. Również w nim w tytułowej roli wystąpił Sylvester Stallone.

1980 - Zmarł Tadeusz Bukowski, pseudonim "Bończa” harcerz, fotografik, fotoreporter Referatu Fotograficznego Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej. Dokumentalista, autor zdjęć oddziałów powstańczych i ludności cywilnej w rejonie Powiśla i północnego Śródmieścia w okresie Powstania Warszawskiego. Dokumentował także działalność harcerskiej Poczty Polowej. We wrześniu 1944 roku dostał się do niewoli niemieckiej. Po wojnie współpracował z Instytutem Wydawniczym Nasza Księgarnia i "Zachętą”. Wydał album "Warszawa w dniach powstania 1944". Uhonorowany tytułem artysty Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej - Artiste FIAP. Urodził się 22 kwietnia 1909 roku.

1982 - Zmarł Czesław Woźniak, rzeźbiarz. Autor monumentów Piast i Rzepicha oraz Pokój w Poznaniu, a także wielu innych rzeźb, w tym dzieł sztuki sakralnej. Wykładowca Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie prowadził zajęcia z form architektoniczno - rzeźbiarskich. Urodził się 21 maja 1905 roku.

1989 - W piątym dniu "aksamitnej rewolucji" w Czechosłowacji premier Ladislav Adamec przyjął przedstawicieli Forum Obywatelskiego, ale stwierdził, że przedmiotem negocjacji nie może być ustąpienie Gustáva Husáka oraz porzucenie systemu komunistycznego. Po fiasku rozmów doszło do kolejnych demonstracji, a opozycja poparła apel studentów o zorganizowanie dwugodzinnego strajku generalnego 27 listopada.

1990 - Podczas konferencji na szczycie państw Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (od 1995 roku Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie - OBWE) podpisano Paryską Kartę Nowej Europy. Dokument uważa się za oficjalne zamknięcie okresu konfrontacji oraz otwarcie nowej ery w stosunkach europejskich.

1994 - W związku z planowaną denominacją złotego Narodowy Bank Polski przedstawił nowe wzory monet i banknotów. Reforma walutowa wprowadziła w Polsce 1 stycznia 1995 nową jednostkę pieniężną o nazwie "złoty” i symbolu PLN, która zastąpiła "starego złotego”. Jeden nowy złoty odpowiada 10 tysiącom starych złotych.

1995 - W Dayton, w Stanach Zjednoczonych, zakończyły się rokowania w sprawie Bośni. Prezydenci: Bośni - Alija Izetbegowić, Chorwacji - Franjo Tudjman i Serbii - Slobodan Miloszević parafowali w obecności prezydenta Stanów Zjednoczonych Billa Clintona układ pokojowy kończący wojnę na Bałkanach.

1997 - Uniewinnieniem wszystkich oskarżonych zakończył się pierwszy proces 24 zomowców, biorących udział w pacyfikacji kopalni "Wujek” w Katowicach. 16 grudnia 1981 podczas pacyfikacji strajku górników protestujących przeciw ogłoszeniu stanu wojennego zginęło dziewięciu górników, a 23 zostało rannych. Wyrok ten został uchylony 5 grudnia 1998 roku przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, który skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia. 31 maja 2007 roku sąd skazał w trzecim procesie dowódcę plutonu ZOMO na 11 lat więzienia, a 14 milicjantów na kary od 2,5 roku do trzech lat pozbawienia wolności.

1998 - Powołano Grupę Jurajską GOPR. Wyspecjalizowana jednostki ratownicza była odpowiedzią na potrzebę pomocy ziwązanej z gwałtownie rozwijającą się w regionie wspinaczką skałkową oraz eksploracją jaskiń. To wiązało się z rosnącą liczbą wypadków, ale względu na wymagania terenu zwykle jednstki ratownicze nie były w stanie udzielać wystarczającej pomocy. Inicjatorem powstania i pierwszym naczelnikiem Jurajskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (1996), a następnie Grupy Jurajskiej GOPR był Piotr van der Coghen.. 25 rocznica

2004 - Wiktor Janukowycz został ogłoszony zwycięzcą wyborów prezydenckich na Ukrainie. Dało to początek "pomarańczowej rewolucji". Według oficjalnych danych w drugiej turze wyborów lider opozycji Wiktor Juszczenko uzyskał 46,61 procent poparcia, a Janukowycz 49,46 procent. Najwyższy Sąd Ukrainy unieważnił wyniki wyborów i nakazał powtórzenie ich drugiej tury. Tym razem zwycięzcą został Wiktor Juszczenko, zdobywając 51,99 procent głosów, podczas gdy premier Wiktor Janukowycz uzyskał 44,2 procent głosów.

2004 - Zmarła Wanda Węsław-Idzińska, aktorka. W latach 1967-93 występowała na scenie Teatru Współczesnego we Wrocławiu. Grała też w filmach i serialach, między innymi w: "Cudownym miejscu", "Mewach", "Na kłopoty... Bednarski" oraz "Życie jak poker". Urodziła się 20 sierpnia 1925 roku.

2006 - 23 górników zginęło w wyniku eksplozji w kopalni węgla kamiennego Halemba w Rudzie Śląskiej. Górnicy mieli minimalne szanse na przeżycie katastrofy, ponieważ po wybuchu metanu i jego zapłonie nastąpił gwałtowny wzrost temperatury do około 1,5 tysiąca stopni Celsjusza. Płonący gaz wyczerpał tlen i podniósł temperaturę, co uczyniło atmosferę niezdatną do oddychania. Ratownicy musieli być wyposażeni w aparaty tlenowe jak również ze względu na wysoką temperaturę połączoną z dużą wilgotnością obłożeni byli lodem. Po wybuchu metanu nastąpiła kolejna eksplozja - wybuchł pył węglowy. Jest to jedna z najtragiczniejszych katastrof górniczych w Polsce. W 1990 roku w wyniku wybuchu metanu w tej kopalni zginęło 19 górników, a 20 zostało rannych.

2009 - Zmarła Maria Klejdysz, aktorka teatralna i filmowa. Związana z teatrami warszawskimi, najdłużej z Polskim. Występowała też w filmach i serialach, między innymi w: "Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni", "Wielki układ", "Dziewczyna i chłopak", "Ballada o Januszku", "Plebania". Urodziła się 5 marca 1927 roku.

2011 - W Warszawie Lech Wałęsa odsłonił pomnik prezydenta USA Ronalda Reagana. Inicjatorem budowy monumentu był prezes Fundacji imienia Ronalda Reagana Janusz Dorosiewicz. Pomnik zaprojektowany przez krakowskiego rzeźbiarza Władysława Dudka stoi naprzeciwko budynku ambasady Stanów Zjednoczonych. Przedstawia 40. prezydenta USA przemawiającego w Berlinie Zachodnim w 1987 roku przed Brama Brandenburską.

2012 - Zmarła Vladka Meed, właściwie Feigele Peltel, polsko-żydowska działaczka ruchu oporu w czasie II wojny światowej, kurierka Żydowskiej Organizacji Bojowej. Po wojnie wraz mężem Benjaminem Meedem doprowadzili do powstania Amerykańskiego Zgromadzenia Żydów Ocalonych z Holokaustu. Byli inicjatorami nauczania w USA o Holokauście i historii warszawskiej diaspory Żydowskiej. Jest autorką książki "Po obu stronach muru: wspomnienia z warszawskiego getta". Urodziła się 29 grudnia 1921 roku.

2018 - Zmarł Andrzej Bianusz, poeta, prozaik, scenarzysta, satyryk. Jest autorem około 500 piosenek, między innymi: "Białego tanga”, "Bo z dziewczynami”, "Chłopców z obcych mórz”, "Do zakochania jeden krok”, "Jak to dziewczyna”, "Kiedy wiosna buchnie majem”, "Mówiły mu”, "Z kopyta kulig rwie” oraz "Zimowej herbatki”. Urodził się 9 maja 1932 roku. 5 rocznica

2018 - Zmarł Jan Rybarski, dyrygent, chórmistrz, organista, pedagog i kompozytor. Od 1968 roku był dyrygentem, kierownikiem artystycznym i organistą Chóru Mariańskiego przy Parafii NMP z Lourdes w Krakowie. Był także wykładowcą w Papieskiej Akademii Teologicznej. Urodził się 7 czerwca 1941 roku. 5 rocznica

2018 - Zmarł Jan Zagozda, dziennikarz radiowy i popularyzator muzyki. W latach 90. XX wieku utworzył znany duet radiowy z Danutą Żelechowską, wspólnie z którą prowadził audycję "Mijają lata, zostają piosenki". Prowadzili wspólnie także cykl audycji "Słodkie radio retro" i "Wspomnienia pisane dźwiękiem". W 2005 roku Polskie Radio wyróżniło ich statuetką Złotego Mikrofonu. Urodził się 3 maja 1930 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Tamás Mihály, pseud. Misi, węgierski muzyk gitarzysta basowy zespołu Omega. Urodził się 24września 1947 roku.

2021 - Zmarł Paulos Raptis, polski śpiewak operowy pochodzenia greckiego, tenor. Związany z Operą Łódzką, występował na wielu scenach operowych w Polsce i Europie. Doceniany przez publiczność za niezwykle ciepły, "złoty" głos. Urodził się 29 lutego 1936 roku.

2022 - Zmarł Roman Teisseyre, geofizyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Geofizyki PAN, zajmował się naukowo fizyką wnętrza Ziemi. Napisał około 300 prac naukowych, w tym podręczników i monografii o zasięgu międzynarodowym. Opublikował między innymi "Wnętrze Ziemi kształtuje jej powierzchnię" w 1981 roku jako współautor, "Fizyka i Ewolucja Wnętrza Ziemi" - dwa tomy, jako autor i redaktor, był także współautorem prac: "Theory of Earthquake Premonitory and Fracture Processes", ,"Earthquake Thermodynamics and Phase Transformations in the Earth’s Interior" i innych. W wieku 15 lat uczestniczył w Powstaniu Warszawskim, walczył na Żoliborzu. Urodził się 11 kwietnia 1929 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2023-12-28, godz. 10:37 Kartka z kalendarza 28 grudnia - Dzień Niewinnych Dzieci Betlejemskich (inna nazwa: Świętych Młodzianków Męczenników) - święto chrześcijańskie ustanowione na pamiątkę… » więcej 2023-12-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 27 grudnia - Święto Świętego Jana, Apostoła i Ewangelisty. » więcej 2023-12-26, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 26 grudnia - drugi dzień świąt Bożego Narodzenia » więcej 2023-12-25, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 25 grudnia 352 - Pierwsze obchody święta Bożego Narodzenia w Cesarstwie Rzymskim. » więcej 2023-12-24, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 24 grudnia Wigilia świąt Bożego Narodzenia » więcej 2023-12-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 grudnia - Egipt obchodzi święto narodowe - Dzień Zwycięstwa. 23 grudnia - Światowy Dzień Snowboardu, obchodzony z inicjatywy Światowej Federacji Snowboardu… » więcej 2023-12-22, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 22 grudnia 1216 - W Rzymie papież Honoriusz III wydał bullę zatwierdzającą zakon dominikanów. Katolicki zakon męski został założony przez świętego… » więcej 2023-12-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 grudnia - Dzień Pamięci o Poległych i Zmarłych w Misjach i Operacjach Wojskowych poza Granicami Państwa, ustanowiony w 2015 roku. » więcej 2023-12-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 grudnia - Międzynarodowy Dzień Ludzkiej Solidarności, ustanowiony przez ONZ. 20 grudnia - Dzień Ryby, obchodzony w Polsce. » więcej 2023-12-19, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 19 grudnia - 1741 - Zmarł Vitus Bering, duński żeglarz i odkrywca, w służbie rosyjskiej. Na polecenie cara Piotra I odbył wiele odkrywczych wypraw na Syberię… » więcej
1112131415
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »