1293 - We Wrocławiu książę głogowski Henryk III porwał księcia legnickiego Henryka V Brzuchatego, który po półrocznej niewoli został zmuszony do zapłacenia okupu w postaci dziewięciu miast po lewej stronie Odry, między innymi Namysłowa, Oleśnicy, Kluczborka i Bolesławca. Dodatkowo książę legnicki zobowiązał się przez pięć lat wspomagać Henryka III we wszystkich wojnach, oraz zapłacić okup w wysokości 30 tysięcy grzywien srebra. 730. rocznica
1454 - Król Kazimierz Jagiellończyk wydał statuty nieszawskie dla szlachty Małopolski. Sankcjonowały one dotychczasowe swobody szlachty, wprowadzały nowe oraz ingerowały w swobodę decyzji króla. Przywileje nieszawskie ograniczyły władzę królewską i rolę rady królewskiej, przyczyniając się równocześnie do rozwoju demokracji szlacheckiej.
1512 - W Bieczu urodził się Marcin Kromer, humanista, historyk i pisarz okresu renesansu, teoretyk muzyki, dyplomata, od 1579 biskup warmiński, kustosz sandomierski, kanonik krakowski, wiślicki, kielecki i warmiński, jeden z przywódców polskiej kontrreformacji, pisał po polsku i po łacinie, sekretarz króla Zygmunta I Starego, przedstawiciel dyplomatyczny Królestwa Polski w Państwie Kościelnym w 1548 roku. Zmarł 23 marca 1589 roku.
1513 - Urodził się Stanisław Orzechowski, katolicki duchowny, pisarz polityczny i religijny, obrońca wolności szlacheckich, autor dzieł "Rozmowa albo Dyjalog około egzekucjej Polskiej Korony”, "Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej” oraz wzywających do antytureckiej krucjaty "Turcyków”. Stanisław Orzechowski znany był głównie z głoszonych poglądów w sprawie dyscypliny kościelnej. W 1547 roku w dziele "De lege coelibatus" publicznie sprzeciwił się bezżeństwu księży. Sam zresztą ożenił się, miał z Magdaleną Chełmską pięcioro dzieci, a jego życie i głoszone poglądy były powodem ekskomuniki i skargi do papieża. Pius IV uwolnił Stanisława Orzechowskiego od ciążącego na nim zarzutu herezji, jednak kwestię ważności zawartego małżeństwa poddał pod obrady soboru trydenckiego. Sobór nigdy jednak tego problemu nie rozpatrzył. Stanisław Orzechowski zmarł w 1556 roku. 510. rocznica
1582 - W Krakowie zmarł Hieronim Canavesi, rzeźbiarz włoski. Od około 1562 roku był w Polsce nadwornym artystą Zygmunta Augusta. Tworzył głównie nagrobki, z ornamentyką w stylu renesansu niderlandzkiego i z charakterystycznym łączeniem marmurów o różnych barwach, między innymi nagrobki Górków i biskupa Adama Konarskiego w katedrze w Poznaniu. Urodził się około 1525 roku.
1673 - Pod Chocimiem wojska polskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego pokonały armię turecką Husejna Paszy. Dzięki błyskawicznemu szturmowi wojska polskie zdobyły obóz ze 120 działami i rozbiły pierwszą armię osmańską. Chocimski triumf, traktowany przez Polaków, jako odwet za pokój buczacki, pozwolił hetmanowi Sobieskiemu rok później wygrać elekcję i zasiąść na tronie Polski. Dzięki zwycięstwu wzrósł też prestiż Rzeczypospolitej w Europie, a zwłaszcza respekt dla hetmana u Turków, którzy odtąd zwali Jana Sobieskiego "Lwem Chocimskim”. 350. rocznica
1694 - Konsekracja kościoła ojców kapucynów pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego przy ulicy Miodowej w Warszawie, ufundowanego przez króla Jana III Sobieskiego, jako votum za zwycięstwo nad wojskami tureckimi pod Wiedniem.
1729 - Urodził się Louis Antoine de Bougainville, francuski admirał, badacz Oceanii. W latach 1766-1769 dowodził morską wyprawą dookoła świata, podjętą dla znalezienia nowych terenów do kolonizacji po utracie przez Francję Kanady. Była to jedna z najważniejszych wypraw XVIII wieku, podczas której poznano dokładniej geografię Oceanii. Dzięki obecności naukowców zgromadzono też cenne zbiory przyrodniczo-etnograficzne. Louis Antoine de Bougainville zmarł 31 sierpnia 1811 roku.
1821 - Urodził się Fiodor Dostojewski, wybitny pisarz rosyjski, autor "Zbrodni i kary", "Braci Karamazow", "Gracza", "Biesów" oraz "Idioty". W swoich utworach często używał motywu walki dobra ze złem. Jego powieści są cenione za głębię analizy charakterów i bogactwo problematyki moralnej. Twórczość Fiodora Dostojewskiego wywarła wielki wpływ na światową literaturę. Zmarł 9 lutego 1881 roku.
1837 - Urodził się Artur Grottger, malarz i rysownik, jeden z głównych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim. Tworzył portrety oraz sceny rodzajowe i batalistyczne. Jest znany z cykli "kartonów" o powstaniu styczniowym: "Polonia" i "Lithuania". Jako ilustrator współpracował z czasopismami austriackimi, redagował pismo wiedeńskie "Postęp". Zmarł 13 grudnia 1867 roku.
1843 - Ukazała się baśń "Brzydkie kaczątko", jedna z najbardziej znanych w twórczości Hansa Christiana Andersena. 180. rocznica
1849 - Urodził się Alfred Sokołowski, lekarz internista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, jeden z pionierów sanatoryjnego leczenia chorób układu oddechowego w Polsce. W 1908 roku założył Towarzystwo Przeciwgruźlicze, przyczynił się do popularyzacji wiedzy o tej chorobie, organizował także akcje profilaktyczne. Dzięki niemu zostały otwarte sanatoria w Zakopanem. Zmarł 8 marca 1924 roku.
1855 - Zmarł Soren Kierkegaard, duński filozof, poeta romantyczny i teolog, uznawany za jednego z prekursorów filozofii egzystencjalnej, zwłaszcza jej chrześcijańskiego nurtu. Nazywany "Sokratesem Północy". Wywarł wpływ nie tylko na rozwój XX-wiecznej filozofii czy teologii, ale również biblistyki, literatury, sztuki, a nawet psychologii. Urodził się 5 maja 1813 roku.
1863 - Powstanie styczniowe: na Placu Teatralnym w Warszawie Rosjanie przeprowadzili egzekucje czeladnika garbarskiego Antoniego Amnera i czeladnika ślusarskiego Józefa Dąbrowskiego, skazanych za zamach na carskiego generała Fiodora Triepowa. Rosjanin brał udział w tłumieniu powstania listopadowego i styczniowego. 160. rocznica
1864 - Urodził się Alfred Hermann Fried, austriacki dziennikarz i działacz pacyfistyczny. W 1892 roku założył Niemieckie Towarzystwo Pokojowe, skupiające pacyfistów w krajach niemieckojęzycznych. Autor podręcznika do nauki esperanto. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1911 roku. Zmarł 5 maja 1921 roku.
1864 - Urodził się Maurice Leblanc, francuski pisarz powieści kryminalnych, których bohaterem był włamywacz - dżentelmen Arsen Lupin. Lupin żył z kradzieży, ale jego ofiarami padali zawsze złoczyńcy. Działając poza prawem, wymierzał im sprawiedliwość. Pierwsza powieść z tego cyklu powstała w 1905 roku. W 1951 wszystkie utwory Maurice Leblanca zostały wycofane z polskich bibliotek i objęte cenzurą. Zmarł 6 listopada 1941 roku.
1871 - Rozpoczęła się I edycja Pucharu Anglii w piłce nożnej, najstarszych klubowych rozgrywek piłkarskich na świecie. Organizatorem jest Angielska Federacja Piłkarska. W rozgrywkach biorą udział wszystkie angielskie kluby piłkarskie zrzeszone w związku. Pierwszy finał tych rozgrywek rozegrano 16 marca 1872 między drużynami Wanderers F.C. i Royal Engineers A.F.C., w obecności dwóch tysięcy widzów zgromadzonych na Kennington Oval. Wygrali ci pierwsi, a jedynego gola zdobył Morton Peto Betts. Najwięcej pucharów Anglii zdobył do tej pory Arsenal - 14.
1880 - Urodził się Stanisław Zieliński, historyk, publicysta, działacz niepodległościowy. Od 1910 roku kierownik biblioteki Muzeum Polskiego w Rapperswilu, równolegle w latach 1913-1914 redagował miesięcznik "Mitteilungen des polnischen Pressebureau”. W latach 1916-1918 był kierownikiem Polskiego Biura Prasowego Naczelnego Komitetu Narodowego w Szwajcarii. Brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej. Zmarł 29 września 1936 roku.
1885 - Urodził się George Smith Patton, amerykański generał, jeden z dowódców alianckich podczas II wojny światowej. Wydał pamiętniki "Wojna, jak ją poznałem". Był postacią mocno kontrowersyjną, człowiekiem pełnym sprzeczności - z jednej strony głęboko religijny, interesował się historią sztuki i literaturą, a z drugiej niezwykle gwałtowny i porywczy, wierzył w reinkarnację. Zmarł 21 grudnia 1945 roku.
1891 - Urodziła się Grunia Jefimowna Suchariewa, radziecka psychiatra dziecięca. Jako pierwsza opublikowała naukowy opis objawów autystycznych. W latach 1917-1921 pracowała w szpitalu psychiatrycznym w Kijowie, a następnie w Moskwie w sanatorium dla dzieci osieroconych podczas wojny i rewolucji. Praca została opublikowana w języku rosyjskim, a rok później w niemieckim tłumaczeniu. Zmarła 20 kwietnia 1981 roku.
1896 - Urodził się Leopold Lis-Kula, żołnierz Legionów Polskich, komendant naczelny Polskiej Organizacji Wojskowej III na Ukrainie, uczestnik walk polsko-ukraińskich, kawaler Orderu Virtuti Militari, pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika. Śmiertelnie ranny w bitwie pod Torczynem, zmarł 7 marca 1919 roku. Jego pogrzeb stał się wielką manifestacją patriotyczną. Pułkownik Leopold Lis-Kula został pochowany na cmentarzu na Pobitnie. W czasie uroczystości pogrzebowych złożono wieniec z napisem "Memu dzielnemu chłopcu - Józef Piłsudski”.
1898 - Urodził się Rene Clair, francuski reżyser, scenarzysta, a także aktor i pisarz. Do najważniejszych jego filmów należą: "Pod dachami Paryża", "Milion", "Milczenie jest złotem" i "Upiór na sprzedaż". Zmarł 15 marca 1981 roku. 125. rocznica 1904 - Urodził się Andrzej Bogucki, aktor filmowy i teatralny, śpiewak operetkowy, piosenkarz. Związany z warszawskimi teatrami. Zagrał w wielu przedwojennych filmach. Po wojnie występował gościnnie w serialach telewizyjnych: "Stawka większa niż życie”, "Janosik”, "Życie na gorąco”. Przez wiele lat występował z "Chórem Czejanda”. Wylansował piosenki: "Jak przygoda, to tylko w Warszawie”, "A mnie jest szkoda lata”, "Czerwony autobus" czy "Trzej przyjaciele z boiska”. Podczas II wojny światowej pomagał ukrywającym się uciekinierom z getta, między innymi kompozytorowi Władysławowi Szpilmanowi. Zmarł 29 lipca 1978 roku.
1912 - Urodziła się Nina Andrycz, aktorka nazywana "królową polskiej sceny". Zadebiutowała w latach 30. XX wieku, rolą królewny Regany w "Królu Learze" Szekspira. Stworzyła wiele scenicznych kreacji, które weszły do historii polskiego teatru - Marii Stuart w tragedii Juliusza Słowackiego czy lady Milford w "Intrydze i miłości". Zagrała w pierwszym polskim powojennym filmie muzycznym - "Warszawska premiera". W wieku 88 lat zadebiutowała, jako poetka. Wydała trzy zbiory poezji, a także powieść autobiograficzną "My rozdwojeni". Zmarła 31 stycznia 2014 roku.
1918 - Po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość i znów pojawiła się na mapie Europy. Tego dnia Rada Regencyjna, utworzona przez dwóch byłych zaborców - Austrię i Niemcy, przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu. Dzień wcześniej powrócił on z więzienia w Magdeburgu i stał się przywódcą tworzącego się państwa polskiego. Po jego pertraktacjach z Centralną Radą Żołnierską, wojska niemieckie zaczęły się wycofywać z Królestwa Polskiego. Na pamiątkę tego wydarzenia 11 listopada obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości. 105. rocznica
1918 - Zakończyła się I wojna światowa, największy wówczas konflikt zbrojny na kontynencie europejskim od czasu wojen napoleońskich. Klęskę poniosły państwa centralne - Niemcy, Austro-Węgry, Bułgaria i Turcja. O świcie Niemcy podpisały w Compiegne pod Paryżem zawieszenie broni na warunkach kapitulacji. Wojna trwała cztery lata. Po raz pierwszy w dziejach działania zbrojne objęły tak ogromne terytoria. Walki toczyły się niemal na wszystkich kontynentach i morzach, ale główne operacje wojskowe były prowadzone w Europie. Rekordowa była również liczba krajów zaangażowanych w konflikt. Wojnę rozpoczęło osiem państw, a zakończyły 33 kraje. Wzięło w niej udział około 70 milionów żołnierzy, z których zginęło 10 milionów, a 20 milionów zostało rannych. Po stronie zwycięskiej ententy wystąpiły: Francja, Rosja, Wielka Brytania i Japonia. 105. rocznica
1920 - Miasto Lwów zostało odznaczone Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari przez naczelnika państwa, marszałka Józefa Piłsudskiego. Uroczystej dekoracji dokonano 22 listopada 1920 roku Tego dnia odbyła się również defilada wojskowa na rynku Lwowa. Najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym doceniono zarówno odwagę mieszkańców w czasie walk rozpoczętych w listopadzie 1918 roku o zachowanie polskości miasta, jak i jego późniejszy opór wobec natarcia Armii Czerwonej w 1920 roku. Poza Lwowem Order Virtuti Militari w historii przyznano tylko dwóm innym miastom - Verdun i Warszawie.
1922 - Urodził się Kurt Vonnegut, amerykański pisarz i publicysta, twórca literatury postmodernistycznej i science fiction. Autor powieści: "Syreny z Tytana", "Rzeźnia numer pięć", "Śniadanie mistrzów". Kurt Vonnegut bawił się formą, prowokował czytelnika, wciągał go w literackie pułapki i kpił z niego. Istotnym nurtem w jego twórczości był surrealizm. Jego utwory były pełne dziwacznych postaci, groteskowych i makabrycznych wydarzeń. Swoje powieści często ozdabiał własnoręcznie wykonanymi, prymitywnymi rysunkami. Zmarł 11 kwietnia 2007 roku.
1922 - Urodził się Fred J. Koenekamp, amerykański operator filmowy. Laureat Oscara za najlepsze zdjęcia, za film "Płonący wieżowiec" w 1974 roku. Był też dwukrotnie nominowany w tej samej kategorii za filmy: "Patton" i "Wyspy na Golfsztromie". Był autorem zdjęć do pięciu filmów wyreżyserowanych przez Franklina J. Schaffnera. Zmarł 31 maja 2017 roku.
1923 - Dwa dni po zdławieniu puczu monachijskiego został aresztowany Adolf Hitler. 1 kwietnia 1924 skazany na pięć lat więzienia, z możliwością zwolnienia warunkowego po sześciu miesiącach i osadzony w więzieniu w Landsbergu. Napisał tam książkę "Mein Kampf", w której sformułował program ruchu nazistowskiego. Po przedterminowym zwolnieniu z więzienia, 20 grudnia 1924, skupił wokół siebie grono ambitnych i bezwzględnych współpracowników, reaktywując działalność partyjną NSDAP. 100. rocznica
1924 - Urodził się Andrzej Łapicki, aktor, reżyser, profesor i rektor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie, poseł na Sejm X kadencji. Był odtwórcą ról teatralnych, między innymi: Bernarda Shawa w "Kochanym kłamcy” Jerome'a Kilty’ego, "Don Juan” Maxa Frischa, AA w "Emigrantach” Sławomira Mrożka. Inscenizator sztuk Aleksandra Fredry. Wystąpił w filmach: "Wesele”, "Ziemia obiecana”, "Lalka”, "Urodziny młodego warszawiaka”, "Stan posiadania”, "Pan Tadeusz” i "Zakazane piosenki". Zagrał ponad 200 ról teatralnych, filmowych i telewizyjnych. Wyreżyserował ponad 100 przedstawień teatralnych i telewizyjnych. Od początku lat 80. działał w opozycji demokratycznej, należał do "Solidarności”. W czerwcu 1987 witał Jana Pawła II podczas spotkania papieża ze środowiskiem artystów. Zmarł 21 lipca 2012.
1926 - W USA otwarto Drogę 66. Trasa ma długość trzech tysięcy 939 kilometrów i przebiega od Chicago przez stany Illinois, Missouri, Kansas, Oklahomę, Teksas, Nowy Meksyk, Arizonę i Kalifornię, aż do Los Angeles. Swoją największą świetność przeżywała w okresie wielkiego kryzysu lat 30. ubiegłego stulecia. Była wtedy główną magistralą wiodącą fale migrantów ku zachodowi, głównie do Kalifornii. Odcinki przebiegające przez stany Illinois, Nowy Meksyk i Arizona w 2005 roku zostały uznane za narodową drogę krajobrazową o nazwie "Historic Route 66".
1928 - Urodził się Carlos Fuentes Macías, meksykański pisarz, eseista, dramaturg i publicysta, niegdyś "żelazny" kandydat do literackiej Nagrody Nobla. Jeden z najwybitniejszych współczesnych autorów hiszpańskojęzycznych, współtwórca boomu na literaturę iberoamerykańską. Laureat Nagrody Cervantesa w 1987 roku. Międzynarodową sławę przyniosła mu wydana w 1962 "Śmierć Artemia Cruz". Zmarł 15 maja 2012 roku. 95. rocznica
1928 - Przy okazji obchodów święta niepodległości Plac Saski w Warszawie przemianowano na Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego. 95. rocznica
1930 - Urodził się Tadeusz Nowak, poeta i prozaik, jeden z najwybitniejszych pisarzy tak zwanego nurtu chłopskiego w powojennej literaturze. Autor głośnej powieści "A jak królem, a jak katem będziesz", a także: "Diabły" i "Dwunastu”. Założył Krakowską Grupę Literacką "Barbarus". Tłumacz literatury rosyjskiej i węgierskiej. Laureat nagród literackich imienia Piętaka i Kościelskich. Zmarł 10 sierpnia 1991 roku.
1930 - Urodził się Marcin Łyskanowski, pisarz, lekarz psychiatra i historyk medycyny, profesor w Zakładzie Historii Medycyny na Akademii Medycznej, założyciel Unii Polskich Pisarzy Medyków. Autor powieści: "Doktor Grodecki”, "Sokrates uczeń Hipokratesa”, "Mury cytadeli”, "Gwiazda doktora Oczki”, "Portret mistrza medycyny”. Zmarł 6 października 2013 roku.
1930 - Urodził się Hugh Everett, amerykański fizyk. Opracował kwantową teorię wielu światów, sformułował uogólnioną metodę mnożnika Lagrange’a, znaną również, jako algorytm Evertta. Pracował dla wojska, jako analityk do spraw systemów obrony, przetwarzania danych. Jedną ze swoich teorii wykorzystał do analizy zmian cen na giełdzie. Zmarł 19 lipca 1982 roku.
1932 - W Warszawie na placu Unii Lubelskiej odsłonięto Pomnik Lotnika, na skraju Pola Mokotowskiego, gdzie wówczas znajdowało się warszawskie lotnisko. Był to jeden z pierwszych w Europie monumentów poświęconych lotnictwu. Rzeźbę zaprojektował Edward Wittig. W 1944 roku pomnik został zniszczony przez Niemców. Zrekonstruowany, stanął w 1967 roku, na skrzyżowaniu ulicy Żwirki i Wigury z ulicą Wawelską.
1932 - Urodził się Witold Modelski, powstaniec warszawski, łącznik, najmłodszy - niespełna 12-letni - uczestnik walk powstańczych odznaczony Krzyżem Walecznych. Jego rodzice zginęli w pierwszych dniach powstania. Po tym tragicznym wydarzeniu wstąpił w szeregi powstańcze. Początkowo uczestniczył w walkach na Starym Mieście. We wrześniu z batalionu "Gozdawa” przeszedł do batalionu "Parasol" walczącego na Czerniakowie. Zginął 20 września 1944 roku.
1933 - Urodził się Stanisław Janicki, krytyk filmowy, historyk kina, reżyser filmów dokumentalnych. Był autorem cyklicznego programu TVP "W starym kinie". Był to najdłużej nadawany program filmowy w historii polskiej telewizji. W latach 60. pracował też w Polskim Radiu. Wielokrotnie występował, jako juror podczas festiwali i konkursów filmowych. Zajmuje się problematyką braci polskich. Od maja 2011 jest prezesem honorowym Stowarzyszenia Szlak Braci Polskich. 90. rocznica
1934 - Urodziła się Elżbieta Duńska-Krzesińska, "Złota Ela", jedna z najwybitniejszych polskich lekkoatletek. Rekordzistka świata w skoku w dal, mistrzyni olimpijska w 1956 roku w Melbourne, srebrna medalistka w Rzymie w 1960, dziesięciokrotna mistrzyni Polski. Autorka wspomnień "Zamiatanie warkoczem”. Zmarła 29 grudnia 2015 roku.
1934 - Urodził się Tadeusz Chabrowski, filozof i poeta, były duchowny katolicki. Debiutował w 1960 roku na łamach "Tygodnika Powszechnego”, publikował też w paryskiej "Kulturze”. Autor zbiorów poezji: "Madonny”, "Lato w Pensylwanii”, "Drewniany rower”. Od 1961 roku mieszkał w USA. Zmarł 22 grudnia 2016 roku.
1935 - Urodziła się Bibi Anderson, szwedzka aktorka filmowa i teatralna, odtwórczyni ról w filmach Ingmara Bergmana: "Siódma pieczęć”, "Tam, gdzie rosną poziomki”, a także innych reżyserów - "Prywatne wejście”, "Uśmiech nocy”, "Nigdy nie jest tak, jak człowiek sobie pomyśli”. W 1958 roku, za rolę w filmie "U progu życia", otrzymała Złotą Palmę na festiwalu w Cannes. Zmarła 14 kwietnia 2019 roku.
1936 - Dekretem prezydenta Ignacego Mościckiego Edward Śmigły-Rydz został mianowany Marszałkiem Polski. Dzień wcześniej otrzymał stopień generała broni oraz Order Orła Białego.
1937 - Zorganizowano pierwsze obchody Święta Niepodległości, jako święta państwowego. Ustanowiono je ustawą sejmową z 23 kwietnia 1937 roku. W Warszawie odbyła się uroczysta defilada, którą przyjmował marszałek Edward Śmigły-Rydz. Przeprowadzono zbiórkę pieniędzy na dozbrojenie armii, a w Parku Wolskim odsłonięto pomnik generała Józefa Sowińskiego - obrońcy Woli podczas powstania listopadowego.
1937 - Pod Piasecznem w katastrofie lecącego z Krakowa do Warszawy samolotu pasażerskiego PLL LOT Lockheed L-10 Electra zginęły cztery osoby, a osiem zostało rannych. Samolot należał do partii czterech egzemplarzy zakupionych przez LOT na początku 1936 roku. Pilotowany był przez Mieczysława Witkowskiego, jednego z najbardziej doświadczonych pilotów lotnictwa pasażerskiego w przedwojennej Polsce.
1939 - Zbrodnia piaśnicka. W lasach pod Piaśnicą Niemcy rozstrzelali ponad 300 osób, w tym siostrę zakonną Alicję Jadwigę Kotowską, błogosławioną Kościoła katolickiego. Od października 1939 do kwietnia 1940 roku Niemcy przeprowadzili szereg egzekucji. Wymordowali od 12 do 14 tysięcy osób, głównie przedstawicieli polskich elit społecznych - księży, urzędników, nauczycieli, prawników. Ich wymordowanie zakładał plan eksterminacji "Intelligenzaktion", mający pozbawić Polaków warstwy przywódczej, utrzymującej - w przekonaniu nazistów - tożsamość narodową polskiej ludności.
1941 - W pierwszej egzekucji pod Ścianą Straceń w KL Auschwitz Niemcy rozstrzelali 76 więźniów, niemal wyłącznie Polaków. Była to pierwsza egzekucja przez strzał w tył głowy z broni małokalibrowej. Wykonał ją podoficer Gerhard Palitzsch. 27 skazańców Niemcy wybrali spośród więźniów umieszczonych między 10 października a 2 listopada 1941 roku w obozowym areszcie w podziemiach bloku 11, zwanego Blokiem Śmierci. Zgładzono także 49 więźniów, których gestapo wezwało z innych bloków Auschwitz. Pod Ścianą Straceń Niemcy rozstrzelali, co najmniej kilka tysięcy osób.
1943 - Witold Pilecki został awansowany do stopnia rotmistrza. Autor raportów o Holokauście, tak zwanych Raportów Pileckiego. Oskarżony i skazany przez władze komunistyczne Polski Ludowej na karę śmierci, stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990. Pośmiertnie, w 2006, odznaczony Orderem Orła Białego, a w 2013 został awansowany na stopień pułkownika. 80. rocznica
1945 - Zmarł Jerome David Kern, amerykański kompozytor muzyki rozrywkowej, między innymi musicalu "Statek komediantów”. Stworzył muzykę do 37 musicali. Za piosenki "The Way You Look Tonight” i "The Last Time I Saw Paris” otrzymał statuetki Oscara. Urodził się 27 stycznia 1885 roku.
1948 - Urodził się Andrzej Czok, himalaista związany z gliwickim Klubem Wysokogórskim. Taternikiem był od 1970 roku. Poza Tatrami wspinał się też w Dolomitach i Alpach Zachodnich, a później w Pamirze, Andach, Himalajach i Karakorum. Swój pierwszy ośmiotysięcznik zdobył w październiku 1979, z grupą himalaistów wszedł na szczyt Lhotse. Rok później z Jerzym Kukuczką stanął na szczycie najwyższej góry świata, Mount Evereście, a następnie samotnie w 1982 roku na Makalu. Swój czwarty ośmiotysięcznik - Dhaulagiri - zdobył ponownie z Jerzym Kukuczką - w styczniu 1985 roku. Było to pierwsze zimowe wejście na ten szczyt. Zginął 11 stycznia 1986 roku podczas wspinaczki na Kanczendzongę. Jego ciało spoczęło w lodowej szczelinie. 75. rocznica
1948 - Urodził się Robert John Lange, południowoafrykański producent muzyczny oraz piosenkarz, najbardziej znany ze współpracy z takimi wykonawcami jak AC/DC, Def Leppard, Bryan Adams i Foreigner. Należy do ścisłej czołówki producentów muzycznych w historii muzyki rockowej. 75. rocznica
1952 - Służba bezpieczeństwa aresztowała generała Wacława Komara, działacza komunistycznego, dowódcę Batalionu imienia Jarosława Dąbrowskiego w czasie wojny domowej w Hiszpanii, od 1946 roku nadzorującego wszystkie służby polskiego wywiadu. Podczas śledztwa został poddany torturom w celu wymuszenia zeznań obciążających Gomułkę i Spychalskiego. Śledztwo wobec niego zostało umorzone, a w grudniu 1954 roku został zwolniony z aresztu. W sierpniu 1956 stanął na czele Wojsk Wewnętrznych, a w październiku tego roku podjął działania zmierzające do przeciwstawienia się jednostkom Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego, przemieszczającym się w kierunku stolicy.
1953 - W Dudach Puszczańskich w powiecie ostrołęckim w walce z kilkuset funkcjonariuszami UB, KBW i MO zginęło trzech członków Narodowego Zjednoczenia Wojskowego: Aleksander Góralczyk "Topór", Stanisław Grajek "Mazur" i Władysław Sadłowski "Twardy". Ostatni żołnierze NZW poddali się jesienią 1956 roku. 70. rocznica
1953 - Zmarł Otton Laskowski, historyk wojskowości, major piechoty Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych. Był twórcą Encyklopedii wojskowej, pierwszej polskiej encyklopedii wojskowości. Walczył w wojnie z bolszewikami, jako dowódca kompanii w 21. pułku piechoty "Dzieci Warszawy”. Od 1929 roku kierował "Przeglądem Historyczno-Wojskowym". W latach 1930-1939 był naczelnym redaktorem "Encyklopedii wojskowej". Po agresji ZSRR na Polskę przekroczył granicę polsko-rumuńską i został internowany. W 1948 po zwolnieniu z wojska pozostał na emigracji. W latach 1948-1952 redagował "Teki Historyczne”. Urodził się 11 lub 23 marca 1892 roku. 70. rocznica
1957 - Sąd Wojewódzki w Warszawie ogłosił wyroki w sprawie funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego odpowiedzialnych za zbrodnie stalinowskie. Były wiceminister Roman Romkowski skazany został na 15 lat więzienia, dyrektor Departamentu Śledczego Józef Różański na 14 lat, a dyrektor X Departamentu Anatol Fejgin na 12 lat pozbawienia wolności.
1957 - Premiera filmu "Kapelusz Pana Anatola" w reżyserii Jana Rybkowskiego. Była to pierwsza część trylogii filmowej, w skład której weszły także obrazy: "Pan Anatol szuka miliona" i "Inspekcja pana Anatola". Główne role zagrali: Tadeusz Fijewski, Wieńczysław Gliński i Aleksander Dzwonkowski.
1962 - Urodziła się Demi Moore, właściwie Demetria Gene Guynes, amerykańska aktorka, producentka oraz reżyserka filmowa i telewizyjna, była modelka. Zagrała między innymi w filmach: "Uwierz w ducha", "W sieci", "Niemoralna propozycja" i "Ludzie honoru". W 1986 znalazła się na liście 12. najbardziej obiecujących młodych aktorów, opublikowanej w numerze 38. "John Willis’s Screen World" oraz w rankingu "50 najpiękniejszych kobiet świata” magazynu "People”.
1966 - Rozpoczęła się załogowa misja kosmiczna Gemini 12, ostatnia w ramach programu Gemini. Była to jedyna misja, podczas której odbyły się aż trzy wyjścia w otwartą przestrzeń kosmiczną. Celem ostatniej misji programu Gemini było udowodnienie, iż astronauci mogą łatwo i efektywnie pracować poza pokładem statku. Zakończyła się kontrolowanym przez komputer pokładowy, idealnym wejściem w atmosferę Ziemi. Gemini 12 wodował na Atlantyku 15 listopada 1966 roku.
1968 - W Warszawie rozpoczął obrady V Zjazd PZPR. Wśród gości Leonid Breżniew, Walter Ulbricht i Todor Żiwkow. 55. rocznica
1968 - Norweg Arne Tvervaag ustanowił w Noresund aktualny do dzisiaj rekord świata w skoku w dal z miejsca - trzy metry siedemdziesiąt jeden centymetrów. Konkurencja ta rozgrywana była na letnich igrzyskach olimpijskich od 1900 do 1912 roku. 55. rocznica
1973 - Wojna Jom Kipur: na 101. kilometrze drogi Kair-Suez izraelscy i egipscy dowódcy wojskowi podpisali oficjalne porozumienie rozejmowe. Walki trwały od 6 do 26 października i rozpoczęły się w dniu żydowskiego święta od zaskakującego uderzenie połączonych sił Egiptu i Syrii. Wojska arabskie najechały Wzgórze Golan i półwysep Synaj. W czasie walk zginęło ponad dwa tysiące sześciuset Izraelczyków i ponad osiem i pół tysiąca Arabów. Wojna wywołała szok w społeczeństwie izraelskim - kraj okazał się nieprzygotowany na niespodziewany atak i niezdolny do jego szybkiego odparcia. 50. rocznica
1974 - Urodził się Leonardo DiCaprio, amerykański aktor filmowy. Grał między innymi w obrazach: "Człowiek w żelaznej masce”, "Szybcy i martwi”, "Romeo i Julia”, "Wyspa tajemnic”, "Wielki Gatsby”, "Wilki z Wall Street”. Największym jego sukcesem był film "Titanic”, który zdobył 11 Oscarów. Leonardo DiCaporio zdobył Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego w 2016 roku za rolę w filmie "Zjawa".
1975 - Angola, jako ostatnia kolonia portugalska w Afryce, po 14-letniej wojnie partyzanckiej uzyskała niepodległość. Tego dnia jest tam obchodzony Dzień Niepodległości.
1988 - W wielu miastach Polski zorganizowano niezależne obchody 70. rocznicy odzyskania niepodległości. W Gdańsku, Katowicach i Poznaniu oddziały ZOMO brutalnie zaatakowały uczestników niepodległościowych demonstracji. 35. rocznica
1988 - Zmarł Jan Himilsbach, z zawodu kamieniarz, prozaik, autor scenariuszy filmowych i niezawodowy aktor. Napisał opowiadania: "Monidło”, "Przepychanka”, "Łzy sołtysa”. W filmie odtwarzał postacie z wielkomiejskiego marginesu w obrazach Marka Piwowskiego, między innymi w "Rejsie" i "Przepraszam, czy tu biją?". Grał też w filmach: "Wniebowzięci", "Nie ma róży bez ognia", "Wiosna panie sierżancie" czy "Brunet wieczorową porą". Jego życiorys jest pełen sprzeczności. Wiele faktów ze swojego życia przedstawiał w licznych wywiadach prasowych w sposób sprzeczny. Urodził się w 1931 roku. 35. rocznica
1992 - Zmarł Stanisław Hartman, matematyk, współtwórca wrocławskiej szkoły matematycznej, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 70. współpracownik Komitetu Obrony Robotników, od września 1980 roku był działaczem NSZZ Solidarność, wspierał strajki studenckie w 1981. Był wielokrotnie szykanowany przez władze PRL, internowany w stanie wojennym. Urodził się 2 sierpnia 1914 roku.
1994 - W Watykanie papież Jan Paweł II i patriarcha asyryjskiego Kościoła Wschodu Mar Dinkha IV podpisali Wspólną Deklarację Chrystologiczną. Stała się ona początkiem dialogu ekumenicznego obu wspólnot religijnych.
1997 - Sejm udzielił wotum zaufania rządowi Jerzego Buzka. Został on desygnowany na premiera przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego 17 października, po wyborach parlamentarnych, w których koalicja prawicowych formacji - Akcja Wyborcza Solidarność - uzyskała 201 mandatów w Sejmie. Objął władzę po ustąpieniu rządu Włodzimierza Cimoszewicza. Gabinet ustąpił 19 października 2001 po przegranych wyborach parlamentarnych. Jerzy Buzek był pierwszym premierem w III RP, który sprawował swój urząd przez całą, czteroletnią kadencję parlamentarną.
1998 - W katastrofie samolotu szkolnego PZL TS-11 Iskra pod Otwockiem zginęli piloci major Tomasz Pajórek i major Mariusz Oliwa, którzy wykonywali lotnicze rozpoznanie pogody przed defiladą z okazji Narodowego Święta Niepodległości. 25. rocznica
1998 - Urodził się Kamil Pacholec, pianista, finalista XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina z 2021 roku, gdzie zdobył wyróżnienie. Koncertował w Polsce, Francji, Niemczech, Włoszech, Wielkiej Brytanii, USA, Ukrainie i Japonii. Brał udział w wielu prestiżowych festiwalach pianistycznych, między innymi w Dusznikach Zdroju, Nohant, Raleigh, Tokio oraz Warszawie. 25. rocznica
1999 - Zmarł Vivian Ernest Fuchs, brytyjski badacz polarny i podróżnik. Wraz z Edmundem Hillarym kierował pierwszą udaną wyprawą w poprzek Antarktydy, odkrywając wówczas, że Antarktyda jest jednym stałym kontynentem, a nie "zlepkiem” wysp połączonych lądolodem. Urodził się 11 lutego 1908 roku.
2002 - Zmarł Andrzej Szwalbe, prawnik, działacz społeczny i kulturalny, twórca i wieloletni dyrektor Filharmonii Pomorskiej, twórca Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, organizator życia muzycznego w Bydgoszczy. Stworzył galerię rzeźbiarskich portretów twórców muzyki, kolekcję gobelinów oraz zgromadził unikalną kolekcję XVIII i XIX-wiecznych fortepianów, upiększających wnętrza Filharmonii. Inicjator serii wydawniczej "Z dziejów muzyki polskiej na Pomorzu". Urodził się 30 czerwca 1923 roku.
2002 - Czeska telewizja wyemitowała ostatni odcinek serialu animowanego "Krecik". Postać Krecika powstała w 1957 roku. Autor animacji początkowo nie zamierzał tworzyć serialu. Duży sukces pierwszego filmu o Kreciku sprawił jednak, że postanowił wrócić do swego bohatera. Łącznie powstało 51 odcinków. Krecik zdobył popularność wśród dzieci w ponad 60 krajach. Jest rozpoznawalny na całym świecie.
2004 - Zmarł Jasir Arafat, prezydent Autonomii Palestyńskiej, przywódca palestyńskiego ruchu wyzwoleńczego, założyciel Ruchu Narodowego Wyzwolenia Palestyny - Fatah - największej organizacji wchodzącej w skład Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Laureat - wspólnie z Icchakiem Rabinem i Szimonem Peresem - Pokojowej Nagrody Nobla w 1994 roku. Osiem lat po śmierci Jasira Arafata, po ekshumacji i badaniach jego szczątków, uznano, że mógł on paść ofiarą otrucia polonem. Urodził się 24 sierpnia 1929 roku.
2005 - Zmarł Paweł Konic, kierownik literacki teatrów w Łodzi i Warszawie, krytyk teatralny, współpracownik miesięczników "Teatr" i "Dialog". Był członkiem jury licznych festiwali teatralnych. W 1994 roku został dyrektorem warszawskiego Teatru Małego, który przekształcił w scenę impresaryjną. W ciągu dziesięciu lat dyrekcji sprowadził do Warszawy ponad 1200 spektakli. W latach 1982-1984 pracował społecznie w warszawskim Duszpasterstwie Środowisk Twórczych pomagając rodzinom osób internowanych. Urodził się 29 sierpnia 1954 roku.
2005 - Zmarł Peter Drucker, amerykański specjalista zarządzania, uważany za "ojca" współczesnych metod w tej dziedzinie. Autor książek i artykułów, podkreślających potrzebę innowacyjności, przedsiębiorczości i nowych strategii działania w szybko zmieniającym się świecie. Urodził się 19 listopada 1909 roku.
2006 - Zmarł Wincenty Broniwój-Orliński, prawnik, polityk, działacz emigracyjny. Był oficerem Armii Krajowej i uczestnikiem wojny obronnej 1939 roku oraz Powstania Warszawskiego. Wieloletni Prezes Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Niemczech oraz hamburskiego oddziału Związku Polaków "Rodło". Sprawował stanowisko delegata Rządu RP na uchodźstwie na Republikę Federalną Niemiec. Urodził się 31 grudnia 1913 roku.
2006 - W wyniku wybuchu miny pułapki w okolicach irackiego miasta Al-Kut zginęło dwóch żołnierzy: Polak sierżant Tomasz Murkowski i Słowak starszy sierżant Rastislav Neplech, a ranni zostali drugi Polak i Ormianin.
2007 - Zmarł Delbert Mann, amerykański reżyser, twórca filmów: "Pożądanie w cieniu wiązów”, "Ciemność na szczycie schodów”, "Na Zachodzie bez zmian”. Laureat Oscara w 1956 roku za film "Marty”. Urodził się 30 stycznia 1920 roku.
2007 - Wiceadmirał Andrzej Karweta został dowódcą Marynarki Wojennej. 10 kwietnia 2010 zginął w katastrofie rządowego samolotu Tu-154M w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. 15 kwietnia 2010 został pośmiertnie awansowany do stopnia admirała floty.
2008 - Na antenie TVP1 wyemitowano pierwszy odcinek serialu kryminalno-obyczajowego "Ojciec Mateusz". Serial opowiada o przygodach fikcyjnego księdza rzymskokatolickiego, który po powrocie z misji na Białorusi zostaje skierowany do pracy w małej parafii. Jako proboszcz wspólnie z zaprzyjaźnionymi policjantami rozwiązuje zagadki kryminalne oraz niesie pomoc parafianom, a także wszystkim, którzy są w potrzebie. Do tej pory wyemitowano ponad 380 odcinków. Główne role grają: Artur Żmijewski, Piotr Polk, Michał Piela i Kinga Preis. 15. rocznica
2010 - Zmarł Dino De Laurentiis, włoski producent filmowy. Pierwszą wytwórnię założył w latach 40. XX wieku, a w latach 80. w USA utworzył Dino De Laurentiis Company, w której wyprodukował ponad 150 filmów, w tym najbardziej znane i utytułowane produkcje filmowe: "La Strada”, "Wojna i pokój”, "Blue Velvet”, "Barbarella”, "Bunt na Bounty”, "Dekameron”. Urodził się 8 sierpnia 1919 roku.
2011 - Zmarł Izaak Celnikier, polski malarz, grafik, pochodzenia żydowskiego. Tematyka jego prac obejmowała wspomnienia z getta i niemieckich obozów koncentracyjnych, Holokaust, portrety kobiet, pejzaże i martwe natury. W Polsce jego prace były prezentowane w 1992 w Galerii Zachęta w Warszawie, w 1996 w Muzeum Narodowym w Poznaniu, a w 2005 Muzeum Narodowe w Krakowie zorganizowało wystawę "Izaak Celnikier. Malarstwo, grafika, rysunek”, za którą artysta otrzymał nagrodę imienia Witolda Wojtkiewicza. Urodził się 8 maja 1923 roku.
2012 - Zmarł Władysław Jędrzejewski, bokser wagi ciężkiej, medalista Mistrzostw Europy, olimpijczyk. Dwukrotnie startował w igrzyskach olimpijskich: w Rzymie w 1960 roku i w Tokio w 1964. W Lucernie w 1959 roku zdobył brązowy medal na Mistrzostwach Europy. Urodził się 23 kwietnia 1935 roku.
2016 - Pierwszą mszę odprawiono w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Uchwałę o wzniesieniu Świątyni Opatrzności łączącej ludzi wszystkich stanów podjął Sejm Czteroletni I Rzeczpospolitej w 1791 roku. Była ona wyrazem dziękczynienia za uchwalenie kilka dni wcześniej Konstytucji Trzeciego Maja. Prace przerwała wojna z Rosją i kolejne rozbiory Polski. 150 lat później budowę uniemożliwił wybuch II wojny światowej. Do idei wzniesienia świątyni wrócił nieżyjący już prymas Polski kardynał Józef Glemp. W 1999 roku, podczas pielgrzymki do Polski, papież Jan Paweł II poświęcił kamień węgielny pod budowę. Prace budowlane rozpoczęły się jesienią 2002 roku.
2016 - Zmarł ksiądz Jan Decyk, teolog, liturgista, profesor doktor habilitowany w zakresie nauk teologicznych. Pełnił funkcję kierownika Katedry Historii Liturgii Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W 2016 roku został kanonikiem honorowym Kapituły Katedralnej Płockiej. Urodził się 10 lipca 1945 roku.
2016 - Zmarł Maciej Bednarkiewicz, adwokat, poseł na Sejm X kadencji, wybrany w częściowo wolnych wyborach w czerwcu 1989 roku. Obrońca w procesach politycznych w czasach PRL. W latach 80. XX wieku współpracował z Prymasowskim Komitetem Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Współpracował też i przyjaźnił się z księdzem Jerzym Popiełuszką. Był pełnomocnikiem Barbary Sadowskiej w sprawie przeciw zabójcom jej syna Grzegorza Przemyka i pełnomocnikiem oskarżycieli posiłkowych w procesie dotyczącym śmierci górników w kopalni "Wujek" w 1981 roku. Ponadto oskarżyciel posiłkowy i przedstawiciel Solidarności w procesie sprawców Grudnia 1970 - walczył o skazanie generała Wojciecha Jaruzelskiego i byłego wicepremiera Stanisława Kociołka. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 22 lutego 1940 roku.
2017 - Rozpoczęło nadawanie Polskie Radio Chopin - program cyfrowy poświęcony twórczości najwybitniejszego polskiego kompozytora i pianisty. Tworzy go zespół radiowej Dwójki. Antena proponuje szereg audycji, w tym transmisje i retransmisje koncertów i najważniejszych wydarzeń poświęconych kompozytorowi, ale także informacje, reportaże i wywiady.
2019 - Zmarł Norbert Jan Wojciechowski, wydawca i poligraf, samorządowiec. W okresie PRL działacz opozycji demokratycznej. Od 1965 do 1989 był pracownikiem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie był między kierował działem wydawniczo-poligraficznym. W 1980 roku wstąpił do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność. Współpracował z prasą podziemną i niejawnymi strukturami NSZZ "S”. Po zmianach ustrojowych należał do Porozumienia Centrum, a od 2005 do Platformy Obywatelskiej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi. Urodził się 4 lutego 1939 roku.
2021 - Zmarł Frederik Willem de Klerk, południowoafrykański polityk, prawnik, prezydent Południowej Afryki w latach 1989-1994. W 1993 roku został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla wraz z Nelsonem Mandelą za działania na rzecz zniesienia apartheidu. Jego działalność zapoczątkowała kurs - najpierw łagodzenia, a później ostatecznej likwidacji apartheidu. Został wybrany Człowiekiem Roku 1993 magazynu "Time” wspólnie z Nelsonem Mandelą, Jaserem Arafatem i Icchakiem Rabinem. Z życia politycznego wycofał się w 1997 roku. Urodził się 18 marca 1936 roku.
2022 - Inwazja Rosji na Ukrainę: wojska ukraińskie wyzwoliły Chersoń. 1. rocznica
2022 - Zmarł Mikołaj Pac Pomarnacki, szermierz, uczestnik, jako zawodnik XVIII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Tokio oraz, jako trener, w Seulu. Uczestnik Poznańskiego Czerwca w 1956, jeden z oskarżonych w procesie dziesięciu. Urodził się 19 września 1934 roku. 1. rocznica
2022 - Zmarł Krzysztof Raynoch, plastyk, reżyser, scenarzysta oraz animator filmów animowanych. W latach 1969-1990 uczestniczył w kręceniu ponad 30 filmów animowanych, przeznaczonych zarówno dla młodych widzów, jak i dorosłych. Urodził się 21 kwietnia 1941 roku. 1. rocznica
2022 - Zmarł Keith Levene, współzałożyciel punkrockowego zespołu The Clash i gitarzysta postpunkowej grupy Public Image Ltd. Urodził się 18 lipca 1957 roku. 1. rocznica
