Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-10-29, 07:30 Autor: IAR/D.Panek

Kartka z kalendarza

29 października - Światowy Dzień Świadomości Udaru Mózgu 29 października - Światowy Dzień Chorych na Łuszczycę

29 października - Turcja: Święto Republiki, święto państwowe, rocznica proklamowania republiki.

29 października - Dzień Internetu.
1611 - W Warszawie, wzięty do niewoli, car Rosji Wasyl IV Szujski złożył wraz z braćmi hołd królowi Zygmuntowi III Wazie i królewiczowi Władysławowi - ówczesnemu carowi Rosji. W relacji z XVII wieku uroczystość opisano, jako akt "sławny, wielki i nigdy w Polsce niewidziany". Po ceremonii Wasyl Szujski, jako więzień króla polskiego, został umieszczony w pałacu na Mokotowie. Pozostawał pod strażą, ale miał możliwość kontaktowania się ze światem zewnętrznym i przyjmowania gości.

1706 - Wojska saskie i rosyjskie oraz oddziały sprzymierzonych z nimi konfederatów sandomierskich popierający Augusta II Mocnego pokonały w bitwie pod Kaliszem siły szwedzkie i wspierające je oddziały konfederatów warszawskich. Dzięki zwycięstwu większość Polski została czasowo wyzwolona spod okupacji szwedzkiej. W późniejszym czasie Szwecja odzyskała kontrolę nad Rzecząpospolitą Obojga Narodów, aż do zakończonej dla niej klęską bitwy pod Połtawą w 1709 roku.

1783 - Zmarł Jean le Rond d'Alembert, francuski filozof, matematyk i fizyk, współtwórca i współredaktor Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. Dokonał podziału nauk na historię, filozofię i sztuki piękne, upatrując ich dominant odpowiednio w pamięci, rozumie i wyobraźni. Urodził się 16 listopada 1717 roku. 240. rocznica

1824 - Urodził się Juliusz Fortunat Kossak herbu Kos, malarz, rysownik i ilustrator. Specjalizował się w malarstwie historycznym i batalistycznym, ulubionym tematem jego obrazów były konie. Autor między innymi obrazów: "Sobieski pod Wiedniem", "Wjazd cesarza Franciszka Józefa do Krakowa", "Bitwa pod Raszynem". Był jednym z inicjatorów utworzenia w Krakowie Muzeum Narodowego. Zmarł 3 lutego 1899 roku.

1839 - Urodził się Imre Steindl, węgierski architekt. Przedstawiciel eklektyzmu w architekturze. Jego głównym dziełem jest gmach parlamentu węgierskiego w Budapeszcie. Zmarł 31 sierpnia 1902 roku.

1844 - Urodził się Franciszek Kasparek, prawnik, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stworzył podstawy polskiego systemu prawa międzynarodowego. Podał definicję "filozofii prawa", którą określił, jako naukę o zasadach ogólnych dla wszystkich dziedzin prawa pozytywnego. Zmarł 4 sierpnia 1903 roku.

1849 - Urodził się Edmund Modrzejewski, lekarz, chirurg i pionier polskiej otiatrii. Był prekursorem nowoczesnej rehabilitacji głuchych i głuchoniemych. Pracował nad zastosowaniem sztucznej błony bębenkowej. Zmarł 22 kwietnia 1893 roku.

1863 - Podczas międzynarodowej konferencji w Genewie przedstawiciele 16 państw poparli inicjatywę szwajcarskiego filantropa i finansisty Henriego Dunanta, który utworzył Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym. Przyjęto postanowienia określające rolę krajowych Komitetów Pomocy Rannym. Jako symbol powoływanych organizacji przyjęto Czerwony Krzyż na białym tle. Był to początek Ruchu Czerwonego Krzyża. 160. rocznica

1874 - Zmarł Andrzej Artur Zamoyski herbu Jelita, działacz polityczny i gospodarczy w Królestwie Polskim, jeden z czołowych przedstawicieli pracy organicznej. W 1848 roku zawiązał "Spółkę Żeglugi Parowej na Rzekach Spławnych Królestwa hrabia Zamoyski et Compania”, uruchomił produkcję statków i barek. Wydawca i redaktor Roczników Gospodarstwa Krajowego. Inicjator powstania i prezes Towarzystwa Rolniczego. Urodził się 2 kwietnia 1800 roku.

1879 - Urodził się Władysław Kozicki, historyk sztuki, poeta, dramaturg, publicysta, recenzent teatralny, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Autor między innymi dramatów: "Święto kos" i "Syn marnotrawny". Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości brał udział wspólnie z Janem Kasprowiczem i Stefanem Żeromskim w akcji plebiscytowej na Warmii, Mazurach i Powiślu. Zmarł 12 stycznia 1936 roku.

1884 - Zmarł Wincenty Gostkowski, prawnik, przedsiębiorca oraz zegarmistrz, współpracownik polskiego przedsiębiorcy i zegarmistrza Antoniego Patka oraz Adriena Philippea z firmy Patek Philippe & Co. Był głównym finansistą biznesowej działalności Antoniego Patka w Genewie, który w 1851 roku założył pierwszą firmę przemysłowo produkującą zegarki. Urodził się 29 marca 1807 roku.

1888 - Na stacji Borki koło Charkowa wybuchła bomba pod pociągiem którym jechał cesarz Rosji Aleksander III Romanow. Zginęło 21 osób, cesarz i jego rodzina nie zostali poszkodowani. 135. rocznica

1891 - W Tczewie oddano do użytku most kolejowy nad Wisłą. Pierwszym pociągiem, który przejechał przez nowy most był pociąg osobowy relacji Malbork-Tczew. Po otwarciu obiektu, stary most w Tczewie został przekazany całkowicie na potrzeby ruchu kołowego. Ciężar taboru kolejowego cały czas rósł, co sprawiło, że już w 1908 roku most kolejowy w Tczewie musiano wzmacniać. Po powodzi w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku, która rozmyła nasypy na prawym brzegu, zdecydowano się powiększyć koryto Wisły, dodając w 1912 roku dwa przęsła od strony prawego brzegu. Pierwszego dnia II wojny światowej został wysadzony przez polskich saperów dla utrudnienia ruchu wojsk niemieckich. Prowizoryczna odbudowa mostu następowała w 1940-1941 oraz w 1947 roku. W 1958 most odbudowano na stałe. Obecnie jest najdłuższym mostem kolejowym w Polsce, ma 1030 metrów.

1892 - Urodził się Stanisław Ostrowski, lekarz, żołnierz Legionów i Wojska Polskiego, poseł na Sejm II RP, ostatni prezydent Lwowa w II Rzeczypospolitej i trzeci Prezydent RP na Uchodźstwie. Zmarł 22 listopada 1982 roku.

1894 - Zainaugurowała działalność Sosnowiecka Szkoła Realna, pierwsza szkoła średnia w mieście. Fundatorem szkoły był niemiecki przemysłowiec branży włókienniczej Heinrich Dietel. Szkoła mieściła się w Pogoni, wówczas wsi obecnie dzielnicy Sosnowca, w przystosowanym budynku fabrycznym. Dla uczniów szkoły Heinrich Dietel zorganizował, w porozumieniu z dyrekcją kolei, dojazd specjalnym pociągiem. Finansowana przez Dietlów Sosnowiecka Szkoła Realna działała do 1915 roku.

1899 - Urodził się Akim Tamiroff, ormiański aktor, dwukrotnie nominowany do Oscara za role drugoplanowe w filmach "Żółty skarb" i "Komu bije dzwon". We włoskiej wersji "Ogniem i mieczem" z 1962 roku grał Jana Onufrego Zagłobę. Zmarł 17 września 1972 roku.

1901 - Został stracony na krześle elektrycznym zabójca prezydenta USA Williama McKinleya, anarchista polskiego pochodzenia Leon Czolgosz. Do zamachu doszło 6 września. Prezydent został śmiertelnie postrzelony przez urodzonego w rodzinie polskich emigrantów sympatyka idei anarchistycznych. Prezydent otrzymał dwa strzały w brzuch i pierś. Zmarł na skutek komplikacji pooperacyjnych. Leon Czolgosz, po krótkim procesie, został skazany na karę śmierci. Przed straceniem powiedział: "Zabiłem prezydenta, ponieważ był wrogiem prawych ludzi - prawych robotników. Nie żałuję swojego czynu". Leon Czolgosz urodził się w 1873 roku.

1903 - Urodził się Mieczysław Jastrun, poeta, prozaik i eseista, autor tomów poezji: "Godzina strzeżona", "Rzecz ludzka", "Sezon w Alpach" i esejów: "Wolność wyboru", "Mit śródziemnomorski". Mieczysław Jastrun opublikował też powieść autobiograficzną "Piękna choroba" i wspomnienia "Smuga światła". Pośmiertnie ukazały się opowiadania "W innym miejscu, w innym czasie" i "Dzienniki 1955-1981". Jego twórczość pełna jest refleksji egzystencjalnych, związanych z dramatem wojny, śmierci i zagłady. Zmarł 22 lutego 1983 roku. 120. rocznica

1906 - Urodził się Fredric Brown, amerykański pisarz science fiction. Jeden z pionierów gatunku, najbardziej znany z krótkich, humorystycznych utworów. Dziennikarz z wykształcenia, tworzył także powieści kryminalne. Jedno z jego opowiadań, "Arena", stało się podstawą scenariusza odcinka serialu "Star Trek". Brown został uhonorowany przez Roberta Heinleina, jako jeden z trzech adresatów dedykacji jego słynnej powieści "Obcy w obcym kraju". Zmarł 11 marca 1972 roku.

1909 - Utworzono Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, organizację zajmującą się niesieniem pomocy turystom i narciarzom, którzy zostali ranni, zachorowali lub znaleźli się w niebezpieczeństwie. Prezesem stowarzyszenia został Kazimierz Dłuski, naczelnikiem Mariusz Zaruski, a siedzibą TOPR - Dworzec Tatrzański przy ulicy Krupówki 12 w Zakopanem. W 1952 Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe zostało włączone w strukturę Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, a cztery lata później ratownicy działali już pod nazwą Grupy Tatrzańskiej GOPR.

1911 - Zmarł Joseph Pulitzer, amerykański dziennikarz i wydawca węgierskiego pochodzenia. Od 1883 roku wydawca nowojorskiego dziennika "The World". Był także założycielem szkoły dziennikarskiej przy Columbia University i fundatorem nagrody swojego imienia, przyznawanej od 1917 roku w dziedzinie dziennikarstwa, literatury oraz muzyki. Przyczynił się do zbudowania Statui Wolności na wyspie Liberty Island w Nowym Jorku, przeznaczając własne pieniądze na ten cel oraz organizując wielką, obejmującą cały kraj, zbiórkę pieniędzy. Urodził się 10 kwietnia 1847 roku.

1914 - W czasie I wojny światowej Legiony Polskie stoczyły pod Mołotkowem na Ukrainie jedną z najcięższych bitew z wojskami rosyjskimi. Polskie jednostki poniosły bardzo duże straty. W niektórych oddziałach sięgnęły one 25 procent stanów osobowych. Po porażce pod Mołotkowem oddziały legionowe zostały rozmieszczone w Rafajłowej i Zielonej gdzie do końca listopada spełniały rolę rygla zamykającego Rosjanom dostęp do przełęczy karpackich i wiązały siły przeciwnika drobnymi walkami.

1914 - Austriacki sąd w Sarajewie wydał wyroki na uczestników i organizatorów zamachu, w którym zginęli arcyksiążę Franciszek Ferdynand i jego żona Zofia von Chotek. Spośród sądzonych 25 członków serbskiej organizacji "Czarna Ręka" trzech skazano na karę śmierci. Sześciu uniewinniono, a pozostałych skazano na kary więzienia od trzech lat do dożywocia.

1918 - Powstał Kraj Niemieckich Czech. Prowincja obejmowała, zamieszkiwane w zdecydowanej większości przez Niemców, tereny północno-zachodnich Czech. Jej mieszkańcy deklarowali przynależność do państwa austriackiego. Stolicą Kraju miał być Reichenberg - Liberec, a "wojewodą” Austriak Rafael Pacher. Obszar został spacyfikowany przez wojsko czechosłowackie w grudniu. Formalnie prowincja przestała istnieć 10 września 1919 roku. 105. rocznica

1918 - Utworzono Państwo Słoweńców, Chorwatów i Serbów, na którego czele stanął Słoweniec Anton Korošec. Kraj miał jednoczyć wszystkie ziemie dawnych Austro-Węgier zamieszkiwane przez Słowian południowych. 1 grudnia Państwo SHS połączyło się z Serbią, tworząc Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców pod berłem regenta Serbii Aleksandra I Karadziordziewicia, przemianowane w 1929 roku na Królestwo Jugosławii. 105. rocznica

1918 - W Warszawie urodził się Paweł Hertz, poeta, tłumacz, pisarz, eseista, edytor. Był autorem siedmiotomowego "Zbioru poetów polskich XIX wieku" i współautorem wraz z Władysławem Kopalińskim "Księgi cytatów z polskiej literatury pięknej...". Wydał też pisma Juliusza Słowackiego, które opatrzył bogatym komentarzem. Zmarł 13 maja 2001 roku. 105. rocznica

1919 - Urodził się Konrad Nałęcki, reżyser, twórca między innymi serialu "Czterej pancerni i pies”. Po "Pancernych" zrealizował dwa filmy fabularne: "Mniejszy szuka dużego" oraz "Wszyscy i nikt" i serial telewizyjny "Ród Gąsieniców". Zmarł 28 maja 1991 roku.

1920 - Urodziła się Jadwiga Grabowska-Hawrylak, architekt, przedstawicielka polskiego modernizmu, związana z Wrocławiem. Członkini Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej. Uczestniczyła w projektach odbudowy wrocławskich zabytków, projektowała szkoły i osiedla, domy jednorodzinne, także centra handlowe i świątynie, jak na przykład wrocławski kościół Odkupiciela Świata. Laureatka Honorowej Nagrody SARP w 1974 roku. Zmarła 4 czerwca 2018 roku.

1922 - Urodził się Zbigniew Wójcik, historyk, profesor nauk humanistycznych, żołnierz AK w czasie II wojny światowej. Zajmował się naukowo nowożytną historią Polski XVII wieku, zwłaszcza stosunków polsko-ruskich w okresie wojen kozackich, specjalizował się też w polityce zagranicznej I RP oraz dziejach Rosji w nowożytności. Należał do Polskiej Akademii Nauk i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W czasie II wojny światowej walczył w Armii Krajowej. Po wojnie jego prace podlegały cenzurze. Nie pozwalano publikować jakichkolwiek jego książek, dopuszczono jedynie publikacje artykułów naukowych i skryptów dla studentów. W latach 80. współorganizował Duszpasterstwo Legionistów i POW-iaków, a w 1989 był współtwórcą Związku Piłsudczyków, w którym od 2001 był członkiem Rady Programowej. W 1993 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 22 marca 2014 roku.

1923 - Proklamowano Republikę Turcji. Pierwszym prezydentem został Mustafa Kemal, nazwany później Atatürkiem. Za jego sprawą w Turcji wprowadzono alfabet łaciński zamiast arabskiego oraz kalendarz gregoriański. 100. rocznica

1923 - Urodził się Desmond Bagley, angielski pisarz, twórca thrillerów i powieści przygodowych, dziennikarz, podróżnik. Klasyk gatunku, stawiany obok Alistaira MacLeana i Hammonda Innesa. Kilka jego powieści zostało sfilmowanych. Zmarł 12 kwietnia 1983 roku. 100. rocznica

1924 - Urodził się Zbigniew Herbert, poeta. Nazywany "kronikarzem XX wieku", wydał zbiory poezji: "Pan Cogito”, "Struna światła”, "Hermes, pies i gwiazdy”, "Studium przedmiotu”, "Raport z oblężonego miasta i inne wiersze” oraz szkice "Barbarzyńca w ogrodzie”. Zmarł 28 lipca 1998 roku.

1925 - Na Cmentarzu Obrońców Lwowa dokonano wyboru bezimiennych zwłok, które zostały następnie pochowane w Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Spośród trzech trumien Polska Ormianka Jadwiga Zarugiewiczowa, matka żołnierza poległego koło Lwowa i pochowanego w nieznanym miejscu wybrała jedną. Po otwarciu trumny okazało się, że wybór padł na żołnierza bez szarży, z maciejówką. Był to znak, że wybrano ochotnika, bowiem żołnierze regularnego wojska nosili rogatywki. Lekarz przeprowadzający oględziny stwierdził, że pochowany miał przestrzeloną głowę oraz nogę. Były to przesłanki pozwalające uznać, iż poległ na polu chwały, oddając życie za ojczyznę. Ustalono, iż był w wieku około 14 lat.

1933 - Zmarł Albert Calmette, francuski bakteriolog. Największym osiągnięciem Calmette'a było znalezienie formuły na skuteczną szczepionkę przeciw gruźlicy. Szczepionka z zarodków gruźlicy nazwanych "Bacillus Calmette-Guerin" (BCG) jest stosowana do dziś. Albert Calmette urodził się 12 lipca 1863 roku. 90. rocznica

1934 - Urodził się Marian Cezary Abramowicz, poeta i prozaik. Autor między innymi zbioru wierszy "Urzeczenie" oraz powieści "Kochanek białej gołębicy". Zmarł 5 marca 1997 roku.

1934 - Urodził się Andrzej Iwiński, aktor, związany najdłużej z Teatrem imienia Adama Mickiewicza w Częstochowie. Grał między innymi filmie "Darmozjad polski" i serialu "13 posterunek". W 1998 roku otrzymał "Złotą Maskę" za rolę Felicjana Dulskiego w "Moralności Pani Dulskiej”. Zmarł 27 marca 2013 roku.

1940 - Sowiecki sąd we Lwowie skazał 10 działaczy Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na śmierć, a jednego na 10 lat więzienia. Skazani byli członkami lwowskiej Krajowej Egzekutywy Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, utworzonej 24 marca 1940 roku, którzy przybyli z Krakowa w celu zorganizowania antysowieckiego podziemia w Galicji.

1941 - Marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz przybył do okupowanej Warszawy, gdzie zamieszkał pod przybranym nazwiskiem Adam Zawisza w domu generałowej Jadwigi Maksymowicz-Raczyńskiej przy ulicy Sandomierskiej 18. Pod koniec listopada marszałek ciężko zachorował. Edward Śmigły-Rydz zmarł w nocy z 1 na 2 grudnia 1941 roku. Przyczyną śmierci był atak serca. Według niektórych historyków AK aresztowała marszałka w końcu listopada 1941 roku. W areszcie odnowiła się gruźlica płuc z wczesnej młodości i Edward Śmigły-Rydz zmarł 3 sierpnia 1942 roku. Urodził się 11 marca 1886 roku.

1944 - Oddziały 1. Dywizji Pancernej, pod dowództwem generała Stanisława Maczka, wyparły po walce Niemców z holenderskiej Bredy, otwierając sobie drogę w kierunku Mozy. Miasto zostało oswobodzone bez strat w cywilach i zniszczeń zabytkowej zabudowy.

1944 - Około 170 partyzantów z Armii Ludowej i Batalionów Chłopskich zginęło w bitwie pod Chotczą w powiecie lipskim, próbując przedrzeć się przez pozycje niemieckie do przyczółku puławskiego opanowanego przez sowieckie wojska. Udało się to około 800 partyzantom, którzy zostali wcieleni do Ludowego Wojska Polskiego i w szeregach 1. Armii walczyli do zdobycia Berlina.

1944 - Urodziła się Magdalena Zawadzka, aktorka teatralna i filmowa. Grała między innymi w filmach: "Pan Wołodyjowski", "Barwy ochronne", "Noce i dnie", "Białe małżeństwo", "Szczur", "Rozwodów nie będzie” oraz "Sublokator”. Odznaczona Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

1944 - Urodził się Michaj Burano, wokalista, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów, aktor pochodzenia romskiego, członek zespołów: Rythm and Blues, Czerwono-Czarni, Niebiesko-Czarni i Burano & Leske Rom. W grudniu 1963 roku wystąpił z Niebiesko-Czarnymi w paryskiej Olympii, jako pierwszy artysta zza "żelaznej kurtyny". Grał też w filmach "Ranny w lesie" oraz "Nikt nie woła". Ostatni raz w kraju wystąpił na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie w 1986 roku. Obecnie mieszka w USA.

1946 - Zmarł Paweł Hulka-Laskowski, pisarz, publicysta, tłumacz między innymi "Przygód dobrego wojaka Szwejka" Jaroslava Haška. W dwudziestoleciu międzywojennym pisał do wielu czasopism, współpracował wtedy zwłaszcza z "Wiadomościami Literackimi” i ewangelickim pismem "Jednota”. W 1921 roku wspólnie z żoną, Kazimierą Hulką-Laskowską, zaczął wydawać niezależne "Echo Żyrardowskie", które było pierwszą gazetą w Żyrardowie. Jest uznawany za najwybitniejszego obywatela tego miasta. Urodził się 25 czerwca 1881 roku.

1947 - Urodził się Jerzy Fedorowicz, aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny, polityk. Był dyrektorem Teatru Ludowego w Krakowie, w latach 1989-2005. Sprawował mandat posła na Sejm V, VI i VII kadencji w latach 2005-2015. Był senatorem IX i X kadencji.

1947 - Urodził się Andrzej Puczyński, gitarzysta rockowy, realizator, inżynier dźwięku, kompozytor i producent muzyczny a także autor tekstów. Współzałożyciel zespołów Exodus i MadMax.

1948 - We Wrocławiu urodził się Wiesław Saniewski, reżyser, scenarzysta filmowy. Jest reżyserem między innymi filmów: "Bezmiar sprawiedliwości", "Dotknięci", "Obcy musi fruwać" i "Nadzór". 75. rocznica

1948 - Urodziła się Kate Jackson, właściwie Catherine Elise Jackson, amerykańska aktorka, modelka i reżyserka. Grała między innymi w filmach: "Kochać się”, "Cudowne psiaki”, "Bez żalu” i "Błąd w sztuce”. Największą popularność przyniosła jej rola Sabriny Duncan w słynnym w latach 70. serialu "Aniołki Charliego". Wzięła udział filmie dokumentalnym wideo o skutkach chorób psychicznych "Kłopoty w głowie", nakręconym w 1999 roku. 75. rocznica

1949 - Urodził się Tomasz Nałęcz, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, publicysta, polityk. Był posłem na Sejm II i IV kadencji, wicemarszałkiem Sejmu IV kadencji. Członek Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1955 - Co najmniej 604 marynarzy i oficerów zginęło po tym jak radziecki pancernik "Noworossyjsk" zatonął po wpadnięciu na poniemiecką minę morską na redzie portu w Sewastopolu, na Krymie. Uratowano jedynie dziewięciu marynarzy z tonącego pancernika.

1956 - Premiera filmu "Nikodem Dyzma" w reżyserii Jana Rybkowskiego. Była to adaptacja powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza "Kariera Nikodema Dyzmy wydanej", wydanej w 1932. Główne role zagrali: Adolf Dymsza, Urszula Modrzyńska i Tadeusz Gwiazdowski.

1957 - Zmarł Louis Burt Mayer, właściwe nazwisko Eliezer Meir, amerykański przedsiębiorca, dystrybutor i producent filmowy, współzałożyciel i od 1951 roku wiceprezes wytwórni filmowej Metro-Goldwyn-Mayer. Należał też do grona założycieli Amerykańskiej Akademii Filmowej przyznającej Oscary. Urodził się 4 lipca 1882 roku.

1959 - Ukazał się pierwszy komiks o przygodach Asteriksa. Najsłynniejszą w Europie serię przygód o dwóch dzielnych Galach - Asteriksie i Obeliksie wymyślili scenarzysta René Goscinny oraz rysownik Alberta Uderzo. W sumie na świecie sprzedano 350 milionów egzemplarzy komiksu w 110 wersjach językowych.

1969 - W USA wysłano pierwszą wiadomość przez ARPANET, przodka Internetu. ARPANET powstał, jako inicjatywa Departamentu Obrony USA. Chodziło o stworzenie sieci komputerowych o rozproszonym zarządzaniu, która umożliwiała automatyczne wyszukiwanie połączeń między dowództwem i oddziałami polowymi nawet przy dużym stopniu zniszczenia infrastruktury telekomunikacyjnej kraju. Pomysłodawcą był Alex McKenzie z Uniwersytetu Stanforda, który ze swoim zespołem stworzył sieć łączącą kilkanaście serwerów na trzech uniwersytetach. Z czasem sieć rozrosła się o kolejne uczelnie. W 1980 roku rozdzielono wojskową część ARPANET od części akademickiej. Część wojskowa nadal ma nazwę ARPANET, zaś część cywilna została już oficjalnie nazwana Internetem.

1971 - Urodziła się Winona Ryder, amerykańska aktorka filmowa. Wystąpiła w filmach takich reżyserów, jak: Martin Scorsese, Francis Ford Coppola, Jim Jarmusch czy Tim Burton. Pozycję zawodową ugruntowała sobie na przełomie lat 80. i 90. rolami w filmach: "Śmiertelne zauroczenie", "Syreny" i "Edward Nożycoręki". W 1994 za rolę w filmie "Wiek niewinności" Martina Scorsese zdobyła Złoty Glob dla najlepszej aktorki drugoplanowej oraz nominację do Oscara w tej samej kategorii. Rok później była nominowana do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej za rolę w "Małych kobietkach".

1971 - W wypadku motocyklowym zginął Duane Allman, amerykański gitarzysta, sklasyfikowany w 2003 roku na drugim miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu "Rolling Stone", a osiem lat później na dziewiątej lokacie. Duane Allman był muzykiem sesyjnym oraz liderem zespołu The Allman Brothers Band. Uczestniczył w nagraniu albumu "Layla and Other Assorted Love Songs" zespołu Derek and the Dominos. Jego pseudonim "Skydog" nadał mu piosenkarz soulowy Wilson Pickett. Urodził się 20 listopada 1946 roku.

1976 - Zmarł Augustyn Necel, pisarz, najwybitniejszy i najpłodniejszy kaszubski autor powieści historycznych, z zawodu rybak, laureat Medalu Stolema, "kaszubski Sienkiewicz”, zwany też "kronikarzem spod Rozewskiej Blizy". W 1939 roku wziął udział w obronie Wybrzeża, a później uczestniczył w pomorskiej konspiracji. W 1946 otrzymał Medal Zwycięstwa i Wolności. Urodził się 22 lipca 1902 roku.

1977 - Po raz pierwszy od 20 lat doszło do spotkania I sekretarza KC PZPR i Prymasa Polski. Jak głosił oficjalny komunikat "Edward Gierek i kardynał Stefan Wyszyński rozmawiali o najważniejszych sprawach narodu i Kościoła, mających znaczenie dla jedności Polaków w dziele kształtowania pomyślności PRL". Prymas ostrzegł Gierka przed grożącą krajowi katastrofą gospodarczą.

1981 - Zmarł Georges Brassens, francuski poeta, piosenkarz i kompozytor. Popularność zdobył, wykonując własne utwory, komponował też muzykę do tekstów: Apollinaire'a, Verlaine'a, Villona, Hugo, Aragona. W 1967 roku otrzymał Grand Prix de Poésie Akademii Francuskiej. Na estradzie aktywnie występował do marca 1977. Jego utwory z polskimi tekstami wykonywali między innymi: Jacek Bończyk, Piotr Machalica, Jacek Kaczmarski i Edward Stachura. Urodził się 22 października 1921 roku.

1984 - Zmarł Adam Daniewicz, właściwie Adam Freyman, aktor, teatralny, filmowy i telewizyjny, pedagog. Najdłużej związany z teatrami łódzkimi: Powszechnym i Nowym. Grał też między innymi w filmach: "Miasto nieujarzmione", "Nikodem Dyzma", "Cafe Pod Minogą”, "Popioły" i "Tańczący jastrząb". Urodził się 10 lipca 1906 roku.

1992 - W Wołominie koło Warszawy otwarto Muzeum imienia Zofii i Wacława Nałkowskich. Mieści się ono w rodzinnym domu Nałkowskich, nazywanym "Domem nad łąkami".

1993 - Zmarł Stanisław Marusarz, skoczek narciarski, dwuboista i alpejczyk, czterokrotny olimpijczyk, siedmiokrotny uczestnik narciarskich mistrzostw świata, a także kurier tatrzański, podporucznik Armii Krajowej. Urodził się 18 czerwca 1913 roku. 30. rocznica

1998 - Po 36 latach amerykański astronauta i polityk John Glenn odbył na pokładzie wahadłowca Discovery swój drugi lot kosmiczny, zostając w wieku 77 lat najstarszym człowiekiem w kosmosie. John Glenn urodził się 18 lipca 1921 roku, a zmarł 8 grudnia 2016. 25. rocznica

1999 - Zmarł Jacek Regulski, muzyk, gitarzysta, członek zespołu "Kat'. Urodził się 12 marca 1965 roku.

2004 - Otwarto Most Tysiąclecia we Wrocławiu. Podwieszany most nad Odrą, o długości 289 metrów, łączy osiedla Popowice i Osobowice i jest częścią obwodnicy śródmiejskiej Wrocławia.

2004 - Zmarła Halina Cieślińska-Brzeska, malarka, animator kultury. Znana przede wszystkim, jako projektantka witraży. Jej prace zdobią między innymi gmach ONZ w Nowym Jorku oraz kaplicę Czarnej Madonny w Częstochowie. Urodziła się 10 marca 1923 roku.

2005 - Zmarł Alojzy Piontek, górnik, który w marcu 1971 roku przetrwał tydzień w zawalonym chodniku w kopalni w Zabrzu, 780 metrów pod ziemią. Ośmiu górników uratowano już w parę godzin po katastrofie, z pozostałych jedenastu Alojzy Piontek przeżył, jako jedyny. Pod ziemią przebywał 158 godzin. Urodził się w 1935 roku.

2008 - Zmarł William Wharton, właściwie Albert Du Aime, amerykański pisarz i malarz. Na podstawie jego najsłynniejszej książki "Ptasiek" powstał w 1984 roku film w reżyserii Alana Parkera. Potem zekranizowano także jego powieści "Tato" i "W księżycową jasną noc". Urodził się 7 listopada 1925 roku. 15. rocznica

2008 - Słynny piłkarz Diego Maradona został selekcjonerem reprezentacji Argentyny w piłce nożnej. Na ławce trenerskiej zadebiutował 19 listopada w towarzyskim meczu ze Szkocją, wygranym 1:0. Diego Maradona wywalczył z Argentyną awans na Mistrzostwa Świata 2010. Prowadzona przez niego reprezentacja dotarła do ćwierćfinału, gdzie przegrała 0:4 z Niemcami i odpadła z turnieju. W lipcu 2010 zrezygnował z funkcji selekcjonera kadry. 15. rocznica

2010 - Zmarł Ludwik Jerzy Kern, poeta, satyryk, dziennikarz, tłumacz. Przez kilkadziesiąt lat pracował w zespole redakcyjnym tygodnika "Przekrój”, gdzie redagował rubryki: "O Wacusiu" i "Prosimy nie powtarzać". Autor popularnych utworów dla dzieci "Ferdynand wspaniały”, "Proszę słonia”, "Cztery łapy”, "Spacer z koniem” i "Mądra poduszka”. Urodził się 29 grudnia 1920 roku.

2012 - Polska spłaciła Klubowi Londyńskiemu ostatnią ratę - 297 milionów dolarów zadłużenia zagranicznego, zaciągniętego w czasie rządów Edwarda Gierka. W 1980 roku zadłużenie zagraniczne Polski w walutach wymienialnych osiągnęło poziom ponad 24 miliardy dolarów, a wymagalne płatności z tytułu obsługi zadłużenia zagranicznego na rok 1981 wynosiły prawie 11 miliardów dolarów.

2013 - W Stambule otwarto tunel kolejowy Marmaray pod cieśniną Bosfor. Tunel o długości 13 kilometrów i 600 metrów przebiega 56 metrów pod poziomem morza i jest najgłębszą tego rodzaju budowlą na świecie. 10. rocznica

2016 - Zmarł Jan Henryk Janczak, lotnik, uczestnik walk II wojny światowej, wieloletni pracownik PLL LOT. Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w szeregach Samodzielnej Grupy Operacyjne "Polesie”, między innymi w bitwie pod Kockiem. W październiku 1939 roku został aresztowany przez NKWD i wywieziony w głąb Związku Radzieckiego. Był więźniem łagrów Workuty, skąd został zwolniony w 1941 roku na mocy postanowień układ Sikorski-Majski. Wstąpił do armii generała Władysława Andersa, z którą w 1942 roku przedostał się do Iranu, a następnie na zachód Europy. Od lipca 1942 był żołnierzem Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Służył, jako radiooperator w 307 dywizjonie myśliwskim "Lwowskich Puchaczy”, walcząc między innymi w Operacji "Overlord”, a następnie na terenie Francji, Belgii, Holandii oraz Niemiec. Po zakończeniu wojny, w listopadzie 1946 roku wrócił do Polski. W latach 1947-1977 był pracownikiem Polskich Linii Lotniczych LOT, jako radiotelegrafista, kontroler ruchu lotniczego oraz nawigator przyziemiania. Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Lotników Polskich. Zagrał role kontrolera ruchu lotniczego w filmach: "Dwaj panowie N” oraz "Przerwany lot”. Wydał trzy książki ze wspomnieniami: "Podcięte skrzydła", "Przez śniegi Kołtubanki i piaski Kermine" oraz "Halo, tu Okęcie wieża!". Urodził się 28 lutego 1916 roku.

2017 - Zmarł Władysław Kowalski, aktor i pedagog. Występował w teatrach: Wybrzeże w Gdańsku oraz warszawskich: Ateneum, Powszechnym i Dramatycznym. W dorobku ma ponad 70 ról w filmach, między innymi w "Katyniu", "Body/Ciało" oraz w serialach telewizyjnych "Kolumbowie" i "Stawka większa niż życie". Urodził się 24 lutego 1936 roku.

2018 - W katastrofie Boeinga 737 MAX indonezyjskich linii Lion Air na Morzu Jawajskim zginęło 189 osób, wszystkie znajdujące się w samolocie. Prawdopodobną przyczyną wypadku były usterki maszyny. 5. rocznica

2018 - Zmarł David Duncan, kanadyjski pisarz fantasy. Autor między innymi powieści "A Red Rose City", "Zaklęta wnęka", " Dzieci Chaosu". Urodził się 30 czerwca 1933 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł profesor Andrzej Półtawski, działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, członek Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, filozof, etyk, antropolog, specjalista w zakresie antropologii filozoficznej, fenomenologii, filozofii chrześcijańskiej, personalizmu i teorii poznania, przyjaciel Karola Wojtyły. Był laureatem Nagrody imienia Księdza Idziego Radziszewskiego za 2015 rok przyznawanej przez Towarzystwo Naukowe KUL. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 22 lutego 1923 roku.

2020 - Zmarł ksiądz Józef Zawitkowski, duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy diecezji łowickiej w latach 1992-2013, autor pieśni religijnych, między innymi "Panie dobry jak chleb" i "Abyśmy byli jedno". Autor modlitewników "Panie mój", "Tobie, Panie, zaufałem", bajek "Dawno, dawno temu", a także książek: "…będę z Panem gadał", "Trzymaj się!", "To jest Ktoś". Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 23 listopada 1938 roku.

2021 - Zmarła Alina Obidniak-Szepniewska, aktorka i reżyserka teatralna, telewizyjna i filmowa, działaczka społeczna. Kierowała Teatrem imienia Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu w latach 1964-1970, Teatrem imienia Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze oda 1973 do 1988 i w 2000 roku. Była też zastępcą dyrektora Ośrodka imienia Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Urodziła się 29 czerwca 1931 roku.

Zobacz także

2023-11-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 listopada - Święto narodowe Albanii, obchodzone w rocznicę proklamowała niepodległości. 28 listopada - Święto narodowe Mauretanii, obchodzone w… » więcej 2023-11-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1095 - Podczas synodu w Clermont, we Francji, papież Urban II ogłosił rozpoczęcie przygotowań do wyprawy krzyżowej mającej na celu uwolnienie Jerozolimy… » więcej 2023-11-26, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 26 listopada - Europejski Tydzień Redukcji Odpadów. 26 listopada - Światowy Dzień Drzewa Oliwnego. 26 listopada - Dzień Ciasta. » więcej 2023-11-25, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 25 listopada - Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. 25 listopada - Ukraina - Dzień Pamięci… » więcej 2023-11-24, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 24 listopada - Katarzynki: w polskich zwyczajach ludowych wieczór wróżb, obchodzony przez kawalerów, odpowiednik Andrzejek. » więcej 2023-11-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 listopada - Gruzja: Giorgoba, czyli Dzień Świętego Jerzego, patrona Gruzji, której nazwa łacińska - Georgia pochodzi od łacińskiej formy jego imienia… » więcej 2023-11-22, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 22 listopada - Święto narodowe Libanu, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1943 roku. 22 listopada - Polska - rozpoczynają się Dni Honorowego… » więcej 2023-11-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 listopada - Światowy Dzień Telewizji, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1996 roku. 21 listopada - Światowy Dzień Życzliwości i Pozdrowień. 21… » więcej 2023-11-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 listopada - Powszechny Dzień Dziecka, ustanowiony w 1954 przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych dla upowszechniania ideałów i celów… » więcej 2023-11-19, godz. 11:30 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej
1415161718
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »