Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-05-05, 07:00 Autor: IAR/D.Panek

Kartka z kalendarza

5 maja - Dzień Europy, święto państw europejskich, obchodzone 5 lub 9 maja. W krajach, które są członkami Rady Europy, a nie są członkami Unii Europejskiej, preferowane jest obchodzenie Dnia 5 maja, zaś w krajach UE obchodzi się go oficjalnie 9 maja.

5 maja - Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych, obchodzony w Europie od początku lat 90.

5 maja - Dzień Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną, ustanowiony w 1999 roku przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym.

5 maja - Dzień Światowego Dziedzictwa Afryki.

5 maja - Międzynarodowy Dzień Położnej.

5 maja - Światowy Dzień Higieny Rąk.
1194 - Zmarł Kazimierz Sprawiedliwy, książę wiślicki i sandomierski, syn Bolesława Krzywoustego. W 1177 roku został powołany przez panów małopolskich na tron krakowski, jako princeps. Usunął starszego brata Mieszka Starego. Przydomek Sprawiedliwy nie był mu współczesny, pojawił się w XVI wieku. Podczas 17-letnich rządów w Małopolsce Kazimierz dał się poznać, jako dobry polityk. Był również bardzo hojny dla Kościoła. Urodził się w 1138 roku.

1343 - Król Polski Kazimierz III Wielki zawarł sojusz z książętami wołogojsko-słupskimi Bogusławem V, Barnimem IV i Warcisławem V, skierowany przeciw zakonowi krzyżackiemu. Książęta i król zobowiązali się nawzajem wspierać swoje działania przeciw Krzyżakom. Książęta mieli wystawić 400 zbrojnych na potrzeby Kazimierza III Wielkiego, a także zaopatrywać jego wojska gdyby stacjonowały na ziemiach im podległych. Z kolei król Polski zobowiązał się wydać za mąż swoją córkę Elżbietę za księcia Bogusława. 680. rocznica

1494 - Krzysztof Kolumb odkrył Jamajkę. Na początku XVI wieku wyspa została skolonializowana przez Hiszpanię. W 1655 roku zajęli ją Anglicy. W 1961 roku Jamajka proklamowała niepodległość, jako członek brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Obecnie jest monarchią konstytucyjną - głową państwa jest Elżbieta II reprezentowana przez gubernatora generalnego - dwuizbowy parlament.

1504 - Urodził się Stanisław Hozjusz, ksiądz, teolog, pisarz, pochodzenia niemieckiego, biskup chełmiński i warmiński, od 1561 roku - kardynał. Przewodniczył obradom soboru powszechnego w Trydencie. W 1564 roku sprowadził do Polski zakon jezuitów i założył w Braniewie Kolegium Jezuickie. Był czołowym przedstawicielem kontrreformacji w Polsce. Przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Państwie Kościelnym. Zmarł 5 sierpnia 1579 roku.

1505 - Zmarł Władysław z Gielniowa (podawana jest również data 4 maja 1505 roku), bernardyn, pierwszy znany poeta-pieśniarz piszący po polsku, autor pieśni religijnych i poematów opartych na biblii, takich jak: "Pieśń o Bożym umęczeniu” i "Żółtarz Jezusów, czyli piętnaście rozmyślań o Bożym umęczeniu”. Został beatyfikowany w 1750 roku. Urodził się około 1440 roku.

1629 - Zmarł Szymon Szymonowic, poeta, humanista, pochodzenia ormiańskiego, jeden z najwybitniejszych twórców epoki staropolskiej, autor wierszy okolicznościowych i patriotycznych. Stworzył polską nazwę gatunku - "sielanka". Organizator Akademii Zamojskiej. Urodził się 24 października 1558 roku.

1726 - Francuzka Marie Camargo, po skróceniu sukni, jako pierwsza baletmistrzyni wykonała skok podczas przedstawienia. Wcześniej suknie były na tyle ciężkie i długie, że uniemożliwiały zbyt skomplikowane ruchy nóg, a o podskokach w ogóle nie było mowy. Z tego powodu partie solowe najczęściej wykonywali mężczyźni. Dopiero Camargo skróciła suknie o kilka centymetrów i jako pierwsza uniosła się na scenie w powietrze. Wykonywała perfekcyjnie skoki entrechats oraz cabrioles zarezerwowane wcześniej wyłącznie dla mężczyzn. Marie Camargo odnosiła sukcesy na scenach Opery Paryskiej. Zaliczana jest do najwybitniejszych tancerek klasycznych.

1813 - Urodził się Soren Kierkegaard, duński filozof, poeta romantyczny i teolog, prekursor egzystencjalizmu. Podstawowym zagadnieniem jego filozofii było poczucie absurdu ludzkiej egzystencji w obliczu wszechmocy i nieskończoności Boga czy też w obliczu niewiary w Boga i przyjmowania istnienia całkowicie obojętnej dla losu człowieka, wiecznie istniejącej przyrody. Wywarł duży wpływ na rozwój XX-wiecznej filozofii i teologii, ale również biblistyki, literatury, psychologii. Zmarł 11 listopada 1855 roku. 210. rocznica

1818 - Urodził się Karol Marks, niemiecki filozof i ekonomista, teoretyk rewolucyjnej walki proletariatu, autor teorii socjalizmu i materializmu dialektycznego, współzałożyciel I Międzynarodówki, autor "Kapitału" i "Manifestu komunistycznego”. Zmarł 14 marca 1883 roku. 205. rocznica

1819 - Urodził się Stanisław Moniuszko, kompozytor, dyrygent, pedagog, twórca opery narodowej, ojciec polskiej pieśni artystycznej. Autor oper: "Straszny dwór", "Halka", "Hrabina”, "Verbum nobile", "Paria", operetek, baletów, ballad oraz ponad 260 pieśni: "Prząśniczka”, "Krakowiaczek”, "Kozak”, "Ojcze z niebios, Boże, Panie”. Większość pamiątek po kompozytorze przechowuje Warszawskie Towarzystwo Muzyczne imienia Stanisława Moniuszki. Zmarł 4 czerwca 1872 roku. Pogrzeb artysty, w którym uczestniczyło kilkadziesiąt tysięcy ludzi, stał się manifestacją narodową.

1821 - Zmarł Napoleon Bonaparte, cesarz Francuzów w latach 1804-1815. W wieku 24 lat został nagrodzony za zasługi wojenne awansem na stopień generała. W 1799 roku przejął władzę we Francji, jako pierwszy konsul, a od 1804 roku rządził, jako cesarz. W ciągu kilkunastu lat niemal cała Europa znalazła się pod jego wpływami. Kres potędze Napoleona położyła wyprawa przeciwko Rosji w 1812 roku, która zakończyła się zagładą Wielkiej Armii. Po klęsce w bitwie narodów pod Lipskiem w 1813 cesarz abdykował i został zesłany na Elbę. Próba odzyskania władzy - tak zwane sto dni Napoleona - zakończyła się klęską pod Waterloo i zesłaniem na Wyspę świętej Heleny. Urodził się 15 sierpnia 1769 roku.

1821 - Ukazało się pierwsze wydanie brytyjskiego dziennika "The Guardian”, wtedy ukazującego się, jako "The Manchester Guardian”. Gazeta została założona przez handlarza bawełną, a później dziennikarza Johna Edwarda Taylora. Pierwszy numer kosztował siedem pensów, co było bardzo dużą kwotą w tamtych czasach. Cztery pensy stanowiły obowiązkową opłatę skarbową. Dopiero w 1836 roku zniesiono dodatkowe koszty i gazeta drukowana była dwa razy na tydzień. Kiedy w 1855 roku zniesiono i podatki, "The Guardian" stał się codzienną gazetą.

1825 - Urodził się Maksymilian Fajans, litograf, fotograf i rysownik, żydowskiego pochodzenia, właściciel zakładu litograficzno-fotograficznego w Warszawie. Zajmował się drukowaniem ilustracji do kalendarzy, zaproszeń, dyplomów, a także do druków o charakterze religijnym. Zmarł 28 lipca 1890 roku.

1827 - Zmarł Fryderyk August I, z dynastii Wettynów, elektor saski - jako Fryderyk August III, a następnie król saski, w latach 1807-1815 - książę warszawski. Po "bitwie narodów" pod Lipskiem wzięty do niewoli przez wojska koalicji, skapitulował, oddając Saksonię Prusom. Pod presją Aleksandra I zgodził się na podział regionu i zrzeczenie się tytułu księcia warszawskiego. Urodził się 23 grudnia 1750 roku.

1829 - Otwarcie biblioteki miejskiej Poznania - Biblioteki Raczyńskich. Była to pierwsza publiczna książnica na ziemiach zaboru pruskiego. Biblioteka została zbudowana w latach 1822-1828 zgodnie z pomysłem i z pieniędzy hrabiego Edwarda Raczyńskiego. Obecnie w budynku mieści się dyrekcja, księgozbiór specjalny oraz organizowane są wystawy czasowe. Biblioteka sprawuje również pieczę nad muzeami pisarzy: Józefa Ignacego Kraszewskiego, Kazimiery Iłłakowiczówny, Henryka Sienkiewicza i Jerzego Pertka.

1833 - Urodził się Ferdinand von Richthofen, niemiecki podróżnik, geolog i geograf, badacz Chin. Jego największym dziełem była siedmiotomowa monografia Chin, zawierająca atlas geologiczny. Zmarł 6 października 1905 roku. 190. rocznica

1844 - Urodził się Józef Pius Dziekoński, architekt, projektant między innymi neogotyckich kościołów świętego Floriana i świętego Stanisława w Warszawie, pierwszy dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Współzałożyciel Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości. Był odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 4 lutego 1927 roku.

1846 - Urodził się Henryk Sienkiewicz, pseudonim "Litwos", pisarz i nowelista. Pierwszy polski laureat literackiej Nagrody Nobla w 1905 roku. Jeden z najpopularniejszych pisarzy przełomu XIX i XX wieku. W latach 80. XIX wieku w warszawskim "Słowie” i krakowskim "Czasie” rozpoczęto drukowanie w odcinkach "Trylogii”, która cieszyła się dużym zainteresowaniem czytelników. Autor powieści: "Krzyżacy”, "Ogniem i mieczem”, "Potop”, "Pan Wołodyjowski”, "W pustyni i w puszczy”, "Quo vadis”. Jego utwory wielokrotnie ekranizowano. Zmarł 15 listopada 1916 roku.

1860 - Zmarł Michał Szubert, biolog i botanik. Jest autorem podręcznika dendrologii: "Opisanie drzew i krzewów leśnych Królestwa Polskiego". W 1818 roku założył Ogród Botaniczny w Warszawie i został jego pierwszym dyrektorem. Urodził się 18 kwietnia 1787 roku.

1863 - Zmarł Francesco Nullo, włoski pułkownik, bojownik walk o wolność Włoch i Polski, uczestnik powstania przeciwko Austriakom w Lombardii, w 1848 roku i powstania styczniowego w tak zwanym oddziale garybaldczyków. W Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie znajduje się jego 6-strzałowy rewolwer produkcji szwajcarskiej. Urodził się 1 marca 1826 roku. 160. rocznica

1891 - Otwarto Carnegie Hall w Nowym Jorku, jedną z najbardziej prestiżowych sal koncertowych na świecie. Na inaugurację orkiestra pod dyrekcją Piotra Czajkowskiego zagrała między innymi "Marsz słowiański". Dziś na scenie Carnegie występują największe gwiazdy światowej muzyki popularnej, między innymi Céline Dion czy Barbra Streisand. W Carnegie Hall występowali też Polacy, między innymi Ada Sari, Poznańskie Słowiki, Adam Makowicz, Violetta Villas i Budka Suflera.

1903 - Urodził się Wacław Korabiewicz, dziennikarz, poeta, podróżnik. Pracował, jako reporter i lekarz, odbywając wiele podróży badawczych po Afryce, Ameryce Południowej, Indiach i krajach Bliskiego Wschodu. Swoje zbiory przekazał Państwowemu Muzeum Etnograficznemu oraz Muzeum Narodowemu w Warszawie. Zmarł 15 lutego 1994 roku. 120. rocznica

1904 - Urodził się Leon Manteufel-Szoege, chirurg, twórca polskiej szkoły chirurgii klatki piersiowej i serca. Przeprowadzając operacje na otwartym sercu, związane z korektą wrodzonych i nabytych wad serca, od 1959 roku stosował krążenie pozaustrojowe. Kierowana przez niego klinika była miejscem, gdzie po raz pierwszy w Polsce wykorzystano urządzenie zwane płucosercem. Był autorem około 130 prac naukowych dotyczących antropologii, onkologii i chirurgii. Zmarł 26 marca 1973 roku.

1904 - Urodził się Gordon Richards, brytyjski dżokej. Odniósł 4870 zwycięstw, 126 razy był czempionem dżokejów w Wielkiej Brytanii, za co dostał tytuł szlachecki. Zmarł 10 listopada 1988 roku.

1907 - Urodził się Janusz Pajewski, historyk, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor licznych prac naukowych, w tym: "Pierwsza wojna światowa 1914-1918”, "Budowa Drugiej Rzeczypospolitej” i "Odbudowa państwa polskiego”. Napisał także cenny podręcznik akademicki "Historia powszechna 1871-1918”. Zmarł 10 grudnia 2003 roku.

1907 - Urodził się Stanisław Zakrzewski, działacz i dziennikarz sportowy, pierwszy propagator kulturystyki w Polsce, często zwany "ojcem polskiej kulturystyki”. Był autorem książek o kulturystyce wydanych w latach 50. XX wieku i redaktorem naczelnym pierwszego polskiego czasopisma poświęconego tej dyscyplinie: "Sport dla Wszystkich”. Zmarł 9 września 1972 roku.

1911 - Urodziła się Zofia Rydet, fotografik. Uhonorowana wieloma prestiżowymi nagrodami. Autorka cykli: "Mały człowiek”, "Czas przemijania”, "Zapis socjologiczny”, "Nieskończoność dalekich dróg”, "Suita śląska”. Przy pomocy fotografii zapisywała obraz społeczeństwa, przede wszystkim wiejskiego. Zmarł 24 sierpnia 1997 roku.

1914 - Premiera polsko-francuskiego filmu niemego "Bóg wojny" w reżyserii Aleksandra Hertza. Film nie zachował się do dnia dzisiejszego. Alexander Hertz był założycielem pierwszej polskiej wytwórni filmowej "Sfinks". Nakręcił 11 filmów.

1918 - W pierwszym finale piłkarskiego pucharu Francji Olympique de Paris pokonał FC Lyon 3:0. Najwięcej razy w rozgrywkach tych triumfował Paris Saint-Germain - 14, przed Olympique Marsylia - 10. 105. rocznica

1920 - Urodziła się Hanna Łochocka, poetka, pisarka, tłumaczka, przez ponad 20 lat redaktorka Wydawnictwa Książka i Wiedza. Autorka książek i utworów dla dzieci, tłumaczonych na wiele języków, wydawanych również w alfabecie Braille’a. Zmarła 14 marca 1995 roku.

1920 - Urodził się Marian Załucki, poeta i pisarz, w latach 60. występował w kabaretach - U Lopka, Dudek, a także w popularnych programach rozrywkowych, radiowych i telewizyjnych: "Podwieczorek przy mikrofonie”, "Poznajmy się”, "Zgaduj zgadula”. Autor utworów satyrycznych i utworów dla dzieci i młodzieży. Zmarł 13 kwietnia 1979 roku.

1921 - Francuska projektantka mody Coco Chanel wybrała, spośród próbek przygotowanych na jej zlecenie przez Ernesta Beaux, zapach perfum znanych później, jako Chanel No. 5. Kompozycję tworzy około 80 składników, z których główne to jaśmin, róża stulistna, irys, ylang ylang, wetiweria, wanilia, ambra oraz olejek sandałowy.

1921 - Urodził się Arthur Leonard Schawlow, amerykański fizyk, wykładowca na Uniwersytecie Stanforda. W 1981 roku, wraz z Kai Siegbahnem i Nicolaasem Bloembergenem, został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki, za wkład w rozwój mikroskopii laserowej i elektronowej wysokiej rozdzielczości. Zmarł 28 kwietnia 1999 roku.

1921 - Zmarł Alfred Hermann Fried, austriacki dziennikarz i pacyfista, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1911 roku. Był jednym z inicjatorów ruchu pacyfistycznego w Niemczech. W 1892 roku założył Niemieckie Towarzystwo Pokojowe, skupiające pacyfistów w krajach niemieckojęzycznych przed I wojną światową. Po wybuchu wojny wyjechał do Szwajcarii, protestując przeciwko polityce Niemiec. Podjął działania na rzecz szybkiego zawarcia pokoju. Był przeciwnikiem traktatu wersalskiego, ale także siłowej walki z tym traktatem. Urodził się 11 listopada 1864 roku.

1922 - Urodził się Julian Grabowski, malarz, pedagog. Malował pejzaże, sceny rodzajowe, martwe natury. Wystawiał swoje prace malarskie, rysunkowe i grafiki, ale zajmował się także nauczaniem w Liceum Sztuk Plastycznych w Tarnowie. Był współorganizatorem tamtejszej grupy twórczej “Leliwa” Jego prace znajdują się w muzeach i zbiorach prywatnych w Polsce, na Węgrzech, we Francji, Niemczech i USA. Represjonowany przez aparat bezpieczeństwa PRL, przesłuchiwano go po śmierci Stalina. Zmarł 28 lutego 1973 roku.

1923 - Helena Jurgielewicz, córka bakteriologa Odona Bujwida, jako pierwsza kobieta otrzymała dyplom lekarza weterynarii po ukończeniu z wynikiem celującym Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. 100. rocznica

1928 - Zmarł Józef Rostafiński, botanik, historyk nauk przyrodniczych, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pionier florystyki w Polsce. Twórca podstaw polskiego słownictwa botanicznego, autor "Przewodnika do oznaczania roślin w Polsce dziko rosnących”. Urodził się 14 sierpnia 1850 roku. 95. rocznica

1931 - Stanisław Skarżyński i Andrzej Markiewicz zakończyli lot dookoła Afryki, rozpoczęty 1 lutego polskim samolotem PZL Ł-2. Pokonali trasę ponad 25 tysięcy kilometrów. Wielokrotnie usuwali awarie maszyny, byli też zmuszani do awaryjnego lądowania. Trasa przelotu obejmowała między innymi: Warszawę, Belgrad, Ateny, Kair, Chartum, Lagos, Abidżan, Bamako, Dakar, Port Etienne, Casablancę, Alicante i Paryż. Wyczyn przyniósł obu pilotom międzynarodową sławę.

1934 - W Moskwie został podpisany protokół przedłużający polsko-radziecki pakt o nieagresji do 31 grudnia 1945 roku. Pakt podpisany w 1932 roku zabraniał stronom napaści na drugą, zarówno samodzielnie, jak i z jakimkolwiek państwem trzecim, ponadto zobowiązywał do pokojowego rozstrzygania sporów. Umowa została złamana przez Związek Radziecki porozumieniami Ribbentrop-Mołotow. W konsekwencji ZSRR, po agresji Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku, zaatakowała wschodnie terytoria naszego kraju 17 września 1939 roku.

1935 - Urodził się Stanisław Jaroszyński, aktor teatralny i filmowy, przez wiele lat związany z Teatrem Jaracza w Łodzi. Zmarł w lipcu 1994 roku.

1936 - Wojska włoskie zajęły Addis Abebę. Benito Mussolini proklamował powstanie II Imperium Rzymskiego.

1938 - Urodził się Jerzy Skolimowski, reżyser filmowy, scenarzysta i aktor, poeta i malarz. Wspólnie z Romanem Polańskim napisał scenariusz do słynnego filmu "Nóż w wodzie”. Wyreżyserował między innymi obrazy: "Ferdydurke”, "Fucha”, "Na samym dnie” i "Dywizjon 303”. W 1969 roku wyjechał z Polski. Realizował filmy w Anglii, Włoszech i Hollywood. Do kraju powrócił na początku lat 90. Jako poeta zadebiutował w 1957 roku. Wydał kilka tomików poezji. Jest także autorem sztuk teatralnych. Na 43. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, we wrześniu 2018, otrzymał Platynowe Lwy za całokształt twórczości. Najnowszy film Jerzego Skolimowskiego "IO" był w 2022 kandydatem do Oscara w kategorii filmu międzynarodowego. 85. rocznica

1939 - Zmarł hrabia Maurycy Klemens Zamoyski, polityk i społecznik. Jego zasługą była rozbudowa Biblioteki Zamoyskich. Współtworzył Centralne Towarzystwo Rolnicze oraz był członkiem Komitetu Narodowego Polskiego w Warszawie. Prezes komitetu budowy pomnika Fryderyka Chopina w Warszawie. Urodził się 30 lipca 1871 roku.

1939 - Minister spraw zagranicznych Józef Beck wygłosił w Sejmie przemówienie będące reakcją na wypowiedzenie przez Adolfa Hitlera niemiecko-polskiego paktu o nieagresji. Swoje wystąpienie zakończył słowami: "My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę. Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna: tą rzeczą jest honor".

1942 - W Quastina w Palestynie rozpoczęto formowaniu nowej jednostki - 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Na dowódcę wyznaczono generała Stanisława Kopańskiego. Trzon jednostki mieli stanowić weterani Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, wycofanej właśnie z Tobruku, uzupełnieni żołnierzami 9. i 10. Dywizji Piechoty przybyłymi ze Związku Radzieckiego. Dywizja wzięła udział w znaczących bitwach II wojny światowej, głównie na terenie Włoch, między innymi pod Monte Cassino.

1942 - Rozpoczęła się bitwa o Madagaskar pomiędzy siłami alianckimi a wojskami Francji Vichy, przeprowadzona pod kryptonimem - operacja "Ironclad", a w drugiej fazie - "Stream". Jej przyczyną było przejęcie Madagaskaru przez Brytyjczyków. Kampania trwała do 6 listopada 1942 roku, a wygrali ją alianci.

1943 - Premier RP na uchodźstwie generał Władysław Sikorski zaapelował w przemówieniu radiowym do Polaków o pomoc powstańcom z warszawskiego getta. Była to pierwsza akcja zbrojna o dużej skali podjętą przez polskie organizacje podziemne przeciwko Niemcom, jak również pierwsze miejskie powstanie w okupowanej przez Rzeszę Europie. Bezpośrednią przyczyną była decyzja o likwidacji getta warszawskiego podjęta w ramach realizowanego przez hitlerowców planu zagłady europejskich Żydów. Walki trwały od 19 kwietnia do połowy maja 1943. Podczas tłumienia powstania hitlerowcy dopuszczali się wielu okrucieństw i zbrodni na mieszkańcach getta oraz przeprowadzali liczne masowe egzekucje. 80. rocznica

1945 - Zmarł Tytus Czyżewski, poeta, malarz, krytyk sztuki, współtwórca polskiej awangardy literacko-artystycznej. Był współzałożycielem grupy "Formiści” oraz autorem sztuk "Osioł i słońce w metamorfozie”, "Wąż”, "Orfeusz i Eurydyka”. Tworzył kompozycje polichromowe oraz portrety, malował martwe natury. Urodził się 28 grudnia 1880 roku.

1945 - Niemiecki obóz koncentracyjny w Mauthausen-Gusen został wyzwolony przez wojska amerykańskie. Przeszło przez niego 335 tysięcy więźniów, z czego według różnych szacunków zmarło od 71 do 122 tysięcy, w tym około 29 tysięcy obywateli polskich.

1946 - Zmarł Wiktor Kania, żołnierz Wojska Polskiego, Armii Krajowej i Konspiracyjnego Wojska Polskiego, uczestnik podziemia antykomunistycznego na Śląsku. Został zabity w zasadzce zorganizowanej przez Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Osinach koło Żor. Urodził się 13 grudnia 1914 roku.

1946 - Urodziła się Ewa Kuryluk, malarka, poetka, historyk sztuki. W 2012 została odznaczona Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

1949 - W Londynie dziesięć państw podpisało konwencję o utworzeniu Rady Europy. Obecnie do Rady należy 47 państw, a jej siedzibą jest Strasburg. Jej głównym celem jest "osiągnięcie większej jedności między jej członkami, aby chronić i wcielać w życie ideały i zasady stanowiące ich wspólne dziedzictwo oraz aby ułatwić ich postęp ekonomiczny i społeczny”.

1951 - Zmarł Jul Bonati, albański ksiądz katolicki, ofiara prześladowań komunistycznych, błogosławiony Kościoła katolickiego. W grudniu 1946 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Departamentu Obrony Ludu i poddany torturom. Oskarżony o współpracę z okupantem i ze Stolicą Apostolską, a także o działalność wrogą wobec władz komunistycznych, został skazany na siedem lat więzienia. W 1951 księdza umieszczono w szpitalu psychiatrycznym, gdzie zginął zamordowany przez pacjentów szpitala. Bonati znajduje się w gronie 38 albańskich duchownych, którzy w 2016 zostali ogłoszeni błogosławionymi. Beatyfikacja duchownych została zaaprobowana przez papieża Franciszka w kwietniu 2016 roku. Urodził się 4 maja 1874 roku.

1952 - Zmarł Rudolf Sieczyński, austriacki kompozytor polskiego pochodzenia, pisarz, urzędnik, prezes Związku Kompozytorów Austriackich. Pracował, jako prawnik, ale pisał także książki o historii Wiednia, jego kultury i obyczajów. Komponował również pieśni do własnych tekstów. Autor między innymi pieśni "Wien, du Stadt meiner Träume" (Wiedeń, miasto moich marzeń), której tekst został przetłumaczony na wiele języków. Pieśń pojawiła się w filmie "Oczy szeroko zamknięte" w reżyserii Stanleya Kubricka. Urodził się 23 lutego 1879 roku.

1955 - Weszły w życie układy paryskie, na mocy, których między innymi zniesiono okupacyjny status RFN, przyznano jej prawo do posiadania armii, z wyłączeniem broni masowej zagłady, oraz włączono do Paktu Północnoatlantyckiego.

1961 - Stany Zjednoczone wystrzeliły pierwszy załogowy statek kosmiczny Mercury-Redstone 3, z Alanem Shepardem na pokładzie. Był to krótki kilkunastominutowy lot balistyczny na wysokość około 400 kilometrów i druga załogowa misja w historii astronautyki. Pierwszy lot człowieka w kosmos miał miejsce 12 kwietnia 1961 roku. Na pokładzie statku Wostok 1 wykonał go radziecki kosmonauta Jurij Gagarin.

1967 - Zmarł Szczepan Grzeszczyk, konstruktor lotniczy, lotnik sportowy, szybownik i instruktor szybownictwa. Zajmował się też sportem samolotowym, biorąc udział w krajowych i zagranicznych zawodach lotniczych. W 1929 roku odbył jeden z pierwszych lotów dookoła Polski na trasie trzech tysięcy kilometrów. Podczas II wojny - członek Polskich Sił Powietrznych we Francji i Wielkiej Brytanii. Pozostał na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Urodził się 25 grudnia 1901 roku.

1968 - Urodził się Dariusz Michalczewski, pseudonim Tiger, bokser, mistrz świata zawodowców w kategorii półciężkiej, mistrz Europy amatorów w kategorii półciężkiej. Był niepokonanym pięściarzem przez 12 lat. Założyciel Fundacji "Równe Szanse”, działającej na rzecz wyrównanie szans młodzieży pochodzącej ze środowisk zagrożonych negatywnymi zjawiskami społecznymi. 55. rocznica

1971 - W pierwszym meczu pod wodzą Kazimierza Górskiego reprezentacja Polski w piłce nożnej pokonała w Lozannie Szwajcarię 4:2. Szkoleniowiec prowadził kadrę w 68 oficjalnych meczach - odniósł 37 zwycięstw, 12 remisów i 19 porażek. Reprezentacja pod wodzą Górskiego osiągnęła największe sukcesy w swojej historii: triumf w turnieju olimpijskim w 1972 w Monachium po zwycięstwie w finale 2:1 z Węgrami oraz trzecie miejsce na mistrzostwach świata 1974 w Niemczech po zwycięstwie w decydującym meczu 1:0 z Brazylią.

1972 - Premiera filmu "Jak daleko stąd, jak blisko" w reżyserii Tadeusza Konwickiego. Jako filmowiec stworzył także inne autorskie obrazy, jak: "Ostatni dzień lata", "Zaduszki", "Salto", Dokonywał także adaptacji, reżyserując "Dolinę Issy" na podstawie powieści Czesława Miłosza oraz "Lawę" według "Dziadów" Adama Mickiewicza.

1974 - Vint Cerf i Bob Kahn w raporcie badawczym dotyczącym protokołu TCP po raz pierwszy w historii użyli słowa Internet.

1977 - Zmarł Ludwig Erhard, niemiecki polityk, ekonomista, zwany ojcem cudu gospodarczego w RFN. W latach 1949-63 sprawował funkcję ministra gospodarki Republiki Federalnej Niemiec, następnie, do 1966 roku, był kanclerzem. W polityce zagranicznej przeciwnik legalności NRD oraz granic zachodnich Polski. Urodził się 4 lutego 1897 roku.

1978 - Urodził się Piotr Rogucki, aktor, wokalista, autor tekstów i piosenek. Członek zespołu rockowego Coma. Prowadzi również solową działalność artystyczną. W 2001 zdobył II nagrodę na 37. Studenckim Festiwalu Piosenki w Krakowie. W 2004 wraz z zespołem Coma otrzymał Grand Prix, nagrodę imienia Agnieszki Osieckiej i wyróżnienie na 25. Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu za interpretację piosenki "Underground” Toma Waitsa i "100 tysięcy jednakowych miast” własnego autorstwa. Jest też laureatem nagrody imienia Grzegorza Ciechowskiego dla wszechstronnego młodego twórcy w 2004. 45. rocznica

1981 - Zmarł Bobby Sands, irlandzki republikanin, lider IRA. Więziony wraz z innymi członkami organizacji w więzieniu Maze, w Irlandii Północnej, jako kryminalista. Głodował, żądając uznania ich za więźniów politycznych. Zmarł po 66 dniach. Oprócz Sandsa - zanim strajk został przerwany - zmarło także dziewięciu innych głodujących więźniów. Urodził się 9 marca 1954 roku.

1983 - Urodził się Henry Cavill, brytyjski aktor, model oraz producent filmowy i telewizyjny. Odtwórca roli Supermana i Geralta z Rivii. 40. rocznica

1988 - W Wilnie powstało Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Polaków, które rok później przeobraziło się w Związek Polaków na Litwie. Obecnie związek występuje w obronie praw mniejszości polskiej, działa na rzecz kultury i oświaty polskiej, zajmuje się też wsparciem przedsiębiorczości i uczestniczy w wyborach parlamentarnych i samorządowych. 35. rocznica

1988 - Urodziła się Adele, właściwie Adele Laurie Blue Adkins, brytyjska piosenkarka oraz autorka tekstów. W 2008 wydała debiutancki album "19", za który odebrała status siedmiokrotnej platynowej płyty w Wielkiej Brytanii i podwójnej platynowej płyty w USA. W 2009 podczas 51. ceremonii wręczenia nagrody Grammy odebrała statuetki dla najlepszego nowego artysty i za najlepszy żeński wokalny występ popowy. Do tej pory nagrała cztery płyty. W lutym 2022 na 42. gali rozdania nagród Brit odebrała statuetki za wygraną w kategoriach: brytyjski artysta roku, najlepsza brytyjska piosenka i brytyjski album roku. 35. rocznica

1990 - Podczas kongresu jedności ugrupowań ludowych, z PSL "Odrodzenie" i wilanowskiego PSL utworzono Polskie Stronnictwo Ludowe. Partia opowiada się za interwencjonizmem państwa w sprawach rolnictwa oraz polityki społecznej, przedstawia program konserwatywny w kwestiach społeczno - obyczajowych. PSL współtworzyło trzy rządy koalicyjne z SLD, SLD i Unią Pracy oraz Platformą Obywatelską.

1992 - Zmarł Edmund Męclewski, dziennikarz, publicysta, działacz społeczny, żołnierz Armii Krajowej. Po wojnie był jednym ze współtwórców i współpracowników pomorskiego dziennika "Ilustrowany Kurier Polski". Pełnił też funkcję redaktora naczelnego Zachodniej Agencji Prasowej. Dyrektor Biura Wydawnictw Polskiego Radia. W latach 1964-1967 był korespondentem Polskiego Radia i Telewizji w NRD i Berlinie Zachodnim. Urodził się 18 grudnia 1913 roku.

1992 - Przed półfinałowym meczem piłkarskiego Pucharu Francji pomiędzy SC Bastia a Olympique Marsylia na stadionie w Bastii na Korsyce wskutek zawalenia jednej z trybun zginęło 18 osób, a 2300 zostało rannych.

1994 - Zastępca szefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy Andrej Chomicz przekazał władzom Rzeczypospolitej Polskiej tak zwaną Ukraińską Listę Katyńską, czyli listę nazwisk 3435 obywateli polskich zamordowanych przez NKWD na Ukrainie. Część ofiar zbrodni katyńskiej figurujących na Ukraińskiej Liście Katyńskiej pochowano w Bykowni. Udało się ustalić nazwiska zaledwie kilku z nich.

1994 - W rodzinnym Sao Paulo został pochowany tragicznie zmarły brazylijski kierowca wyścigowy Ayrton Senna. Trzykrotny mistrz świata Formuły 1 wystartował w 160 Grand Prix, 81 razy stawał na podium, z czego 41 razy na najwyższym jego stopniu. Po ciężkim wypadku podczas Grand Prix San Marino na torze Imola, zmarł w szpitalu w Bolonii we Włoszech w wyniku obrażeń mózgu. Przez wielu ekspertów i zawodników uważany za najlepszego kierowcę wszech czasów.

1996 - Zmarł Ai Qing, chiński poeta, malarz i więzień polityczny, uważany za jednego z najwybitniejszych chińskich poetów współczesnych. W 1957 po kampanii "stu kwiatów" zaatakowany, jako "element prawicowy”, został zesłany do pracy fizycznej na wsi w Mandżurii i Sinciangu. W 1966 został skierowany wraz z żoną i dziećmi do obozu pracy na skraju pustyni Gobi. Dopiero po śmierci Mao w 1976 roku wrócił wraz z rodziną do rodzinnego miasta. Zrehabilitowany dopiero po zakończeniu rewolucji kulturalnej - do 1978 nie mógł publikować swoich utworów. Urodził się 16 grudnia 1910 roku.

1997 - W katastrofie kolejowej w Reptowie koło Stargardu zginęło 12 osób, a 36 zostało rannych. Pociąg pasażerski "Barbakan" wykoleił się z powodu niekontrolowanej zmiany położenia zwrotnicy i uderzył w stojący na innym torze skład towarowy. Nieopodal budynku stacji i miejsca katastrofy postawiono sześciometrowy stalowy krzyż.

1998 - Zmarł Tommy McCook, jamajski saksofonista i kompozytor, muzyk sesyjny Studia One Clementa "Sir Coxsone'a" Dodda, współzałożyciel i wieloletni lider zespołu The Skatalites, jeden z prekursorów muzyki ska i rocksteady. Urodził się 3 marca 1927 roku. 35. rocznica

2000 - W Łazienkach Królewskich w Warszawie odsłonięto pomnik Henryka Sienkiewicza. Rzeźba przedstawia pisarza w pozycji siedzącej, upuszczającego trzy kartki rękopisu. Po prawej stronie cokołu znajduje się owalna tarcza z herbami Polski i Litwy otaczającymi postać Matki Boskiej. Z tyłu pomnika znajduje się tablica z nazwiskiem fundatorów.

2006 - Premiera filmu "Jasminum" w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego. Na festiwalu w Gdyni jury przyznało filmowi nagrodę za scenografię, a odtwórców doceniła publiczność przyznając swoją nagrodę. Film uhonorowano też siedmioma Orłami 2007: za zdjęcia, muzykę, scenografię, kostiumy, dźwięk i najlepszą rolę męską oraz nagrodą publiczności. Główne role zagrali: Janusz Gajos, Grażyna Błęcka-Kolska i Adam Ferency.

2007 - Zmarł Theodore Maiman, amerykański fizyk. W 1960 roku skonstruował laser rubinowy - pierwszy działający laser. Lasery rubinowe znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach - między innymi w przemyśle, również militarnym, medycynie czy łączności. W Polsce taki laser po raz pierwszy uruchomiono 7 listopada 1963, w Wojskowej Akademii Technicznej. Urodził się 11 lipca 1927 roku.

2007 - Zmarł Andrzej Kapiszewski, matematyk, socjolog, dyplomata, członek Polskiej Akademii Nauk, inicjator powołania w 2000 roku Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Centrum Języka i Kultury Chińskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego "Instytutu Konfucjusza". Urodził się 8 września 1948 roku.

2008 - W Nowym Jorku zmarł Witold Woyda, szermierz, zdobywca dwóch złotych medali na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 - w turnieju indywidualnym i drużynowym. Tego samego roku w plebiscycie "Przeglądu Sportowego” został wybrany najlepszym sportowcem roku w Polsce i odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 10 maja 1939 roku. 15. rocznica

2009 - Zmarła Janina Porczyńska, kolekcjonerka malarstwa. Wraz z mężem - Zbigniewem Karolem Porczyńskim swoją kolekcję, liczącą ponad 400 obrazów, zadedykowali Papieżowi Polakowi i podarowali polskim władzom kościelnym. Trafiła ona do Muzeum Kolekcji imienia Jana Pawła II w Warszawie. Małżeństwo Porczyńskich ufundowało popiersia Ignacego Jana Paderewskiego w warszawskim Parku Skaryszewskim oraz pomnik Henryka Sienkiewicza w Łazienkach Królewskich. Janina Porczyńska urodziła się 27 czerwca 1927 roku.

2010 - Zmarła Giulietta Simionato, włoska śpiewaczka operowa, mezzosopran. Karierę rozpoczęła występami w La Scali. Śpiewała w: Covent Garden, Metropolitan Opera, Operze Lirycznej w Chicago. W 1966 roku zakończyła karierę, by zająć się reżyserią teatralną. Uznana za jedną z legend powojennej sceny operowej. Urodziła się 12 maja 1910 roku.

2011 - 110-letnia Brytyjka Florence Green została, po śmierci swego rodaka Claude’a Choulesa, ostatnią żyjącą weteranką I wojny światowej na świecie. We wrześniu 1918, w wieku 17 lat dołączyła do Women’s Royal Air Force, gdzie służyła, jako stewardesa. Zmarła 4 lutego 2012. W chwili śmierci na 15 dni przed 111. urodzinami była szóstą najstarszą żyjącą osobą w Wielkiej Brytanii.

2013 - Libijski parlament przyjął ustawę zakazującą zajmowania stanowisk w nowej administracji państwowej wszystkim wyższym funkcjonariuszom obalonego reżimu Mu’ammara al-Kaddafiego. 10. rocznica

2016 - Zmarł Jan Turski, polityk, dyplomata, kierownik Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w latach 2001-2006. Był członkiem rady Fundacji "Polsko-Niemieckie Pojednanie” oraz Rady Archiwalnej przy Naczelnym Dyrektorze Archiwów Państwowych. W 1992 roku należał do założycieli Unii Pracy. W 2004 roku poparł postulat przywrócenia uprawnień kombatanckich żołnierzom Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, co wzbudziło protesty części środowisk byłych żołnierzy podziemia niepodległościowego. Został odwołany z Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych za przesłanie do prezydenta wniosku o odznaczenie Wojciecha Jaruzelskiego Krzyżem Zesłańców Sybiru. Urodził się 23 czerwca 1940 roku.

2016 - Zmarł Isao Tomita, japoński muzyk: kompozytor, multiinstrumentalista, twórca muzyki elektronicznej. Jeden z najbardziej znanych producentów zestawów syntezatorowych w czasie szczytowej popularności analogowych instrumentów elektronicznych. Światową popularność zyskał dzięki barwnym transkrypcjom późnoromantycznych lub impresjonistycznych dzieł orkiestrowych, ale komponował również własną muzykę. Urodził się 22 kwietnia 1932 roku.

2017 - W wieku 99 lat zmarł amerykański pływak Adolph Kiefer, mistrz stylu grzbietowego. W 1936 roku zdobył złoty medal olimpijski na igrzyskach w Berlinie. Później wielokrotnie bił rekordy świata, pobite dopiero po zakończeniu przez niego kariery sportowej. Urodził się 27 czerwca 1918 roku.

2018 - Zmarł Ermanno Olmi, włoski reżyser, scenarzysta, operator, montażysta i producent filmowy. Laureat wielu nagród filmowych, między innymi Złotej Palmy w Cannes za film "Drzewo na saboty" oraz Złotego Lwa w Wenecji za film "Legenda o świętym pijaku". Jego filmy często mają zacięcie społeczne - reżyser był zawsze wrażliwy na krzywdę ludzką. Głęboka wiara i nauka Kościoła katolickiego także odcisnęły wpływ na jego twórczość. Urodził się 24 lipca 1931 roku. 5. rocznica

2018 - W wyniku tąpnięcia w Kopalni Węgla Kamiennego "Zofiówka“ w Jastrzębiu-Zdroju zginęło pięciu górników, a dwóch zostało rannych. W chwili wstrząsu w kopalni pracowało 250 osób, z czego w rejonie bezpośredniego zagrożenia, 900 metrów pod ziemią. Czterem z nich udało się uciec, siedmiu zostało uwięzionych. 5. rocznica

2019 - Zmarł Leszek Woźniak, profesor nauk medycznych, lekarz onkolog, patomorfolog i dermatolog. Był pierwszym demokratycznie wybranym rektorem Akademii Medycznej w Łodzi w latach 1981-1987. Specjalizował się w dziedzinie chorób onkologicznych skóry, utworzył i kierował Katedrą Onkologii Akademii Medycznej w Łodzi, w skład której weszły dwie kliniki i dwa zakłady diagnostyczne, co pozwalało na prowadzenie badań i kompleksowe leczenie pacjentów. Należał do międzynarodowych organizacji opracowujących programy kształcenia onkologów. Urodził się 30 stycznia 1925.

2019 - Podczas awaryjnego lądowania w porcie lotniczym Moskwa-Szeremietiewo uderzył o ziemię i stanął w płomieniach należący do Aerofłotu samolot Suchoj Superjet 100. Zginęło 41 osób, a 37 odniosło obrażenia.

2021 - Zmarł Lucjan Kaszycki, pseudonim "Jean Clero” kompozytor, aranżer, publicysta muzyczny, pedagog, profesor sztuk muzycznych. Jest autorem muzyki do piosenki "Pamiętasz, była jesień", w wykonaniu Sławy Przybylskiej. W latach 1974-1977 pracował, jako kierownik Redakcji Muzycznej Programu III Polskiego Radia. Zajmował się także realizacją muzyki rozrywkowej, elektronicznej i komputerowej we własnym studiu. W 1992 założył pierwszą w Polsce Szkołę Zawodową Muzyki Rozrywkowej. Skomponował muzykę do blisko 150 spektakli wystawianych na scenach muzycznych w Polsce. Był także twórcą muzyki do ponad 40 filmów, między innymi "Jak być kochaną" z 1962 roku. Piosenki skomponowane przez Lucjana Kaszyckiego śpiewali: Sława Przybylska, Piotr Szczepanik, Ewa Demarczyk, Irena Santor. Urodził się 27 września 1932 roku.

2022 - Zmarł Kenneth Clifford Welsh, kanadyjski aktor. Czterokrotny laureat kanadyjskich nagród filmowych: Gemini i Genie. Zagrał między innymi w filmach i serialach: "Karol. Człowiek, który został papieżem", "Aviator", "Miasteczko Twin Peaks", "Z Archiwum X", "Prawo i porządek". Urodził się 30 marca 1942 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-04-06, godz. 19:11 Kartka z kalendarza 6 kwietnia - Święto Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. 6 kwietnia - Światowy Dzień Tenisa Stołowego. 6 kwietnia - Tydzień Czystości Wód, trwający… » więcej 2024-04-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 kwietnia - Dzień Leśnika i Drzewiarza. 5 kwietnia - Tydzień Czystości Wód, trwający od 1 do 7 kwietnia. » więcej 2024-04-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Wiedzy o Minach i Działań Zapobiegających Minom, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2005 roku. 4 kwietnia… » więcej 2024-04-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 kwietnia - Ogólnopolski Dzień Trzeźwości. 3 kwietnia - Światowy Tydzień Pracownika Ochrony Zdrowia, trwający do 8 kwietnia. 3 kwietnia - Tydzień… » więcej 2024-04-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 2 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci, obchodzony od 1967 roku, w rocznicę urodzin duńskiego pisarza Jana Christiana Andersena. 2 kwietnia… » więcej 2024-04-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza Prima Aprilis, dzień żartów, obchodzony w wielu krajach świata 1 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Ptaków, ustanowiony w 1906 podczas ratyfikacji Konwencji… » więcej 2024-03-31, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 31 marca - Wielkanoc - Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego 31 marca - Święto narodowe na Malcie - Dzień Wolności, w rocznicę opuszczenia wyspy w 1979… » więcej 2024-03-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 marca - Wielka Sobota - dzień czuwania przy grobie Jezusa i oczekiwania na Jego Zmartwychwstanie. Liturgia Wigilii Paschalnej z odnowieniem przyrzeczeń chrzcielnych… » więcej 2024-03-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 marca - Dzień Metalowca. » więcej 2024-03-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 marca - 845 r. Paryż został złupiony przez wikingów. Wikingowie wielokrotnie w IX wieku najeżdżali to miasto, pustosząc je i paląc. Przełom nastąpił… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »