Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-04-24, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska

Kartka z kalendarza

24 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Solidarności Młodzieży.

24 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Przeciwko Wiwisekcji.

24 kwietnia - Światowy Dzień Zwierząt Laboratoryjnych.

24 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Psa Ratowniczego.
1184 przed naszą erą - Upadła Troja, miasto znane przede wszystkim z wojny opisanej w starogreckim poemacie epickim "Iliada" przypisywanym Homerowi. Według legendy miasto zostało zdobyte za pomocą podstępu z koniem trojańskim. Ruiny Troi w 1998 roku zostały wpisane na światową listę dziedzictwa kultury UNESCO.

1655 - Potop szwedzki: szwedzcy żołnierze zdewastowali Najstarszą Synagogę w Pile. Szwedzi zniszczyli święte księgi i zwój z Torą. Wyremontowana bożnica dotrwała do powtórnego zajęcia miasta przez wojska szwedzkie w 1709 roku, kiedy to została spalona. Wkrótce potem na jej miejscu zbudowano nową synagogę.

1704 - Ukazał się pierwszy numer "The Boston News-Letter”, pierwszej regularnie wydawanej gazety w brytyjskiej Ameryce Północnej. Dofinansowywana przez brytyjski rząd gazeta była tygodnikiem i początkowo miała dwie strony z wiadomościami z londyńskich czasopism opisujących angielską politykę i wydarzenia w Europie.

1731 - Zmarł Daniel Defoe, autor "Przypadków Robinsona Kruzoe", powieści o rozbitku na bezludnej wyspie. Jest też autorem "Dziennika roku zarazy" o wielkiej zarazie dżumy, jaka nawiedziła Londyn w 1665 roku. Książka ta była inspiracją między innymi dla Alberta Camusa, kiedy pisał "Dżumę" oraz H. G. Wellsa przy tworzeniu "Wojny światów". Urodził się 13 września1660 roku.

1777 - Rozpoczęto budowę ewangelicko-augsburskiego kościoła Świętej Trójcy w Warszawie. Świątynię zaprojektował Szymon Zug, który inspirował się rzymskim Panteonem oraz drezdeńskim kościołem Najświętszej Marii Panny. Uroczyste otwarcie i poświęcenie świątyni odbyło się 30 grudnia 1781 roku. Kościół ze względu na swe położenie był wówczas najwyższą i jedną z najobszerniejszych budowli Warszawy. Oglądanie panoramy miasta i jego okolic stanowiło stałą atrakcję dla przyjezdnych gości i samych warszawiaków.

1784 - Zmarł Franciszek Bohomolec, jezuita, komediopisarz, publicysta, jeden ze współtwórców polskiego oświecenia. Napisał między innymi komedie: "Małżeństwo z kalendarza”, "Pijacy” i ”Pan dobry”, oraz liczne wiersze okolicznościowe, wśród nich "Kurdesz nad kurdeszami". Był redaktorem i wydawcą "Kuriera Warszawskiego", współzałożycielem "Monitora", głównego czasopisma polskiego oświecenia. Urodził się 29 stycznia 1720 roku.

1794 - Powstała Rada Najwyższa Rządowa Litewska, najwyższa władza wykonawcza Wielkiego Księstwa Litewskiego w czasie insurekcji kościuszkowskiej. Na jej czele stanęli: wojewoda nowogródzki Józef Niesiołowski i prezydent miasta Antoni Tyzenhauz. Na czele litewskich wojsk powstańczych stanął pułkownik Jakub Jasiński. Tego samego dnia na placu Ratuszowym odczytano "Akt Powstania Narodu Litewskiego”.

1800 - Założono Bibliotekę Kongresu Stanów Zjednoczonych. Jest największą tego typu placówką na świecie. Posiada w swych zbiorach ponad 162 miliony różnego rodzaju dokumentów, w tym ponad 38 milionów książek, 70 milionów rękopisów oraz niemal sześć milionów map i atlasów. Siedem procent zbiorów Biblioteki Kongresu to dokumenty w językach słowiańskich, w tym największy w USA zbiór polskich książek.

1824 - W czasie trwającej od 1821 roku wojny o niepodległość Grecji na wysepce Elafonisi u wybrzeży Krety żołnierze tureccy zamordowali 640 greckich kobiet i dzieci. Było to 15 z kolei powstanie antytureckie na ziemiach greckich. Ostatecznie, dzięki poparciu Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji Grecja uzyskała niepodległość w roku 1830.

1835 - Urodził się Benjamin Spooner Briggs, amerykański żeglarz, kapitan statku "Mary Celeste", który został odnaleziony opuszczony na otwartym morzu w grudniu 1872 roku. Briggs, jego żona i córka wraz z całą załogą - łącznie 10 osób - zostali uznani za zaginionych. Ich losu nigdy nie wyjaśniono. Briggs został uznany za zmarłego w 1872 roku.

1841 - Urodził się Stanisław Madeyski herbu Poraj, wybitny prawnik - konstytucjonalista, autorytet i znawca prawa międzynarodowego, profesor nauk prawnych. Był rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, pełnił także ważne funkcje w państwie austriackim: w latach 1893-1895 był ministrem wyznań i oświaty Austro-Węgier, wcześniej przez kilka kadencji był posłem do Sejmu Krajowego Galicji i do austriackiej Rady Państwa. Zajmował się ochroną praw do zachowania własnej narodowości i języka, był obrońcą praw narodowych słowiańskich ludów monarchii Austro-Węgierskiej. Zmarł 19 czerwca 1910 roku.

1852 - Urodził Leon Wyczółkowski, czołowy malarz i grafik, okresu Młodej Polski, reprezentant nurtu realistycznego w polskiej sztuce. Profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Warszawie. Twórczość Wyczółkowskiego cechowała wszechstronność, tworzył w różnych technikach: oleju, akwareli, tuszu, temperze, pastelu, ołówku i w grafice. Najczęściej wybierał proste motywy związane z plenerem. Zmarł 27 grudnia 1936 roku.

1856 - Urodził się Philippe Pétain, marszałek Francji. W 1916 roku wsławił się bohaterską obroną fortu Verdun. W latach 1917-18 był naczelnym wodzem armii francuskiej. Podczas II wojny światowej stał na czele współpracującego z Niemcami rządu Vichy. Po wyzwoleniu został skazany na śmierć. Ze względu na zasługi w I wojnie światowej i podeszły wiek, wyrok zamieniono mu na dożywotnie więzienie. Zmarł 23 lipca 1951 roku.

1858 - Pożar zniszczył Ząbkowice Śląskie, wówczas Frankenstein. Ogień, który zaprószyły bawiące się dzieci, szybko rozprzestrzenił się spod Bramy Srebrnogórskiej na całe miasto, a nawet na sąsiednią wieś. W ciągu paru godzin zniszczeniu uległo właściwie całe miasto. Ogień strawił większość kamienic w rynku, górną część krzywej wieży, doszczętnie zniszczył też ratusz. Zginęło 27 osób. 165 rocznica

1870 - I sobór watykański ogłosił konstytucję dogmatyczną "Dei Filius". Dokument mówił o czterech kwestiach: O Bogu stworzycielu wszystkich rzeczy, O objawieniu, O wierze, O wierze i rozumie. W konstytucji zwrócono uwagę, że nie ma sprzeczności między wiarą a rozumem. Przeszło 100 lat później na tę samą kwestię zwrócił uwagę Jan Paweł II w encyklice "Fides et ratio".

1877 - Rosja wypowiedziała wojnę Imperium Osmańskiemu. Wojna zakończyła się zwycięstwem Rosji. Traktat pokojowy podpisano 3 marca 1878 w San Stefano. Jednak w związku ze sprzeciwem mocarstw: Austro-Węgier, Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii nie wszedł w życie. Rewizja jego postanowień nastąpiła na przełomie czerwca i lipca na kongresie pokojowym w Berlinie, na którym przyznano między innymi Francji - Tunezję, a Wielkiej Brytanii - Cypr.

1880 - Urodził się Gideon Sundback, amerykański inżynier pochodzenia szwedzkiego. Najbardziej znany, jako wynalazca współczesnego zamka błyskawicznego. W 1913 roku stworzył pierwowzór nowoczesnego zamka, udoskonalając zawodne dotychczas rozwiązanie wykorzystujące system haczyków i oczek. W kolejnym roku poprawił swój projekt wprowadzając dwa rzędy metalowych ząbków. W 1917 roku zamek błyskawiczny projektu Sundbacka został opatentowany, a następnie wszedł do masowej produkcji. Zmarł 21 czerwca 1954 roku.

1883 - Zmarł Konstanty Kumpikiewicz vel Adam Zapolski, powstaniec listopadowy, działacz emigracyjny. Od grudnia 1836 roku pracował, jako dobrowolny szpieg konsulatu rosyjskiego w Londynie. Zamierzał w ten sposób uzyskać zgodę na powrót do kraju. Urodził się około 1812 roku. 140 rocznica

1884 - Urodziła się Aleksandra Zagórska, podpułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Legionów Polskich, organizatorka i komendantka Ochotniczej Legii Kobiet, działaczka niepodległościowa. W czasie I wojny światowej była organizatorką kobiecej służby wywiadowczej I Brygady Legionów Polskich. W stopniu majora wzięła udział w obronie Lwowa w latach 1918-1919 w trakcie wojny polsko-ukraińskiej. W czasie okupacji niemieckiej brała udział w konspiracji piłsudczykowskiego Konwentu Organizacji Niepodległościowych. Zmarła 14 kwietnia 1965 roku.

1885 - Profesor Jan Mikulicz-Radecki przeprowadził w Krakowie pierwszą na świecie operację zszycia pękniętego wrzodu żołądka. Był profesorem uniwersytetów w Krakowie, Królewcu i Wrocławiu, pomysłodawcą nowych technik operacyjnych i narzędzi chirurgicznych. Urodził się 16 maja 1850 roku, zmarł 14 czerwca 1905.

1892 - Urodził się Ludwik Bittner, generał brygady Wojska Polskiego. Pełnił służbę w Legionach Polskich, był w czasie wojny obronnej z 1939 roku zastępcą dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza. Walczył z Armią Czerwoną pod Szackiem i Wytycznem. W czasie okupacji służył w Służbie Zwycięstwu Polski, następnie w ZWZ i Armii Krajowej. Był między innymi komendantem Okręgu AK Lublin. Został aresztowany w sierpniu 1944 roku przez NKWD. Z sowieckiego obozu wrócił do Polski w 1947 roku. Przyjął pracę dozorcy w Biurze Odbudowy Stolicy. Zmarł 24 stycznia 1960 roku.

1894 - W warszawskiej Zachęcie Władysław Podkowiński pociął nożem swój obraz "Szał uniesień". Jest to jeden z najbardziej znanych polskich obrazów, uważany przez znawców sztuki za pierwsze znaczące dzieło nurtu symbolizmu w polskim malarstwie. Podczas pierwszej publicznej wystawy wzbudził rozgłos i kontrowersje. Zniszczony przez autora, został odrestaurowany po jego śmierci przez Witolda Urbańskiego, zakupiony przez Feliksa Jasieńskiego i przekazany w darowiźnie Muzeum Narodowemu w Krakowie.

1895 - Amerykański żeglarz, z pochodzenia Kanadyjczyk, Joshua Slocum wyruszył z Bostonu na 11-metrowej rybackiej łodzi o nazwie "Spray" w pierwszy udany samotny rejs dookoła świata. Po pokonaniu 74 tysięcy kilometrów 27 czerwca 1898 przybił do Newport w stanie Rhode Island.

1906 - Działacze Organizacji Bojowej PPS uwolnili z więzienia na Pawiaku 10 więźniów politycznych skazanych wyrokiem doraźnego sądu wojskowego na karę śmierci. Akcję przeprowadził sześcioosobowy oddział pod dowództwem Jana Jura-Gorzechowskiego. Bojownicy byli przebrani w mundury carskich żandarmów.

1909 - Urodził się Bernhard Grzimek, niemiecki zoolog, który badał faunę Afryki i był rzecznikiem jej ochrony. Założył Narodowy Park Serengeti w Tanzanii. W 1959 roku za film dokumentalny o Serengeti otrzymał Oscara. Zmarł 13 marca 1987 roku.

1912 - Urodził się Stanisław Leinweber, siatkarz, podporucznik rezerwy artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. Był uważany ze jednego z czołowych siatkarzy w Polsce lat 30. Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę, 17 września 1939, został aresztowany przez Sowietów, po czym był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Prawdopodobnie 21 lub 22 kwietnia został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy NKWD. Jest pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców.

1913 - W Nowym Jorku po trzech latach budowy oddano do użytku drapacz chmur Woolworth Building. Koszt budowy wyniósł 13,5 miliona dolarów. Gmach ma 241 metrów wysokości i 60 pięter. Był najwyższym budynkiem świata do 1930 roku. Po ponad 100 latach od wzniesienia wciąż jest jednym z 50 najwyższych budynków w USA, znajduje się również w dwudziestce najwyższych nowojorskich wieżowców. 110 rocznica

1917 - W Finlandii sformowano Legion Polski, złożony z Polaków z armii rosyjskiej. Dowódcą został rotmistrz Stanisław Bogusławski. Formacja w szczytowym momencie liczyła 37 oficerów i około 1700 żołnierzy. Po wybuchu fińskiej wojny domowej w styczniu 1918 roku, Legion wziął udział w walkach z Czerwoną Gwardią. W maju 1918 roku polscy legioniści wrócili do Polski i wzięli udział w wojnie z bolszewikami.

1920 - W Warszawie podpisano tajną konwencję wojskową między Rzecząpospolitą Polską a Ukraińską Republiką Ludową, która rozpoczynała współpracę militarną obu krajów przeciw bolszewickim wojskom na terytorium Ukrainy. Trzy dni wcześniej oba państwa zawarły umowę, w której rząd II RP uznał istnienie Ukrainy i zrezygnował z roszczeń do ziem sięgających granicy Polski z 1772 roku.

1921 - Urodził się Antoni Kolaśniewski, koszykarz, należący do reprezentacji narodowej, wielokrotny zdobywa tytułów mistrzowskich. Złoty medalista Mistrzostw Polski z 1949 i 1951 roku, wicemistrz z 1948 i 1950 roku. Zmarł 5 stycznia 1977 roku. ac 1922 - Włodzimierz Lenin przeszedł zabieg usunięcia pocisku, który tkwił w jego szyi od czasu zamachu z 30 sierpnia 1918 roku. Zamachowczyni - Fanny Kapłan należała do Organizacji Bojowej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów, która postawiła sobie za cel likwidowanie najwyższych przywódców bolszewickich. Włodzimierz Lenin został postrzelony dwoma kulami zatrutymi kurarą, ale trucizna nie zadziałała. Włodzimierz Lenin urodził się 22 kwietnia 1870 w Symbirsku, a zmarł 21 stycznia 1924 w Gorkach.

1923 - Urodziła się Ludmiła Łączyńska, aktorka teatralna i filmowa, związana z Teatrem Polskiego Radia. Przez ponad 60 lat wcielała się w rolę Wisi - Jadwigi Matysiakowej w powieści radiowej "Matysiakowie". Debiutowała w latach 50-tych w stołecznym Teatrze Polskim, przez lata była związana z Teatrem Ludowym Krystyny Zelwerowicz i Władysława Hańczy. Słuchaczom Polskiego Radia znana była między innymi z występów w popularnym "Podwieczorku przy mikrofonie”. Zagrała też w kilkudziesięciu słuchowiskach Teatru Polskiego Radia, także w audycjach dla dzieci. Zmarłą 3 sierpnia 2019 roku. 100 rocznica

1923 - Został założony klub sportowy Naprzód Rydułtowy. Klub istnieje do dnia dzisiejszego. Ma trzy sekcje: piłkarską , tenisową i lekkoatletyczną. Sekcja piłkarska należy do Rybnickiej A-klasy "FOOTBALL CENTER". 100 rocznica.

1926 - Urodził się Antoni Chojnowski, poeta, rolnik, działacz społeczny. Wydał wiele tomów poezji odnoszącej się do związków autora z ziemią, pracy rolniczej, przyrody Mazowsza, między innymi tomy: "Lubię oddechy pól ", "List do serc", "Ostatnie promienie słońca". W wieku niespełna 90 lat opublikował tom zatytułowany "Modlę się polskiego zboża łanem". Jest laureatem Nagrody imienia Oskara Kolberga i wielu nagród literackich, a także państwowych, jak Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski i złoty Krzyż Zasługi.

1927 - O godzinie 17.00 rozpoczęła nadawanie programu rozgłośnia Polskiego Radia w Poznaniu. Początkowo na antenie poznańskiego radia gościło głównie słowo mówione oraz muzyka poważna. Stałymi pozycjami były poranna gimnastyka, nauka języków obcych, słuchowiska oraz szeroko pojęta kultura. Radio Poznańskie przeprowadziło pierwszą polską radiową transmisję mszy oraz pierwszą w Polsce radiową transmisję z meczu piłkarskiego, między Wartą Poznań a holenderskim Philips Eindhoven. Relację ze spotkania prowadził Ludomir Budziński - wówczas student medycyny, późniejszy czołowy polski sprawozdawca. Poznańska stacja ruszyła, jako trzecia rozgłośnia w kraju - po warszawskiej i krakowskiej. Obecnie jest jedną z 17 rozgłośni regionalnych Polskiego Radia.

1928 - Zmarła Józefa Franciszka Joteyko, psycholog, pedagog, fizjolog, współorganizatorka pedagogiki specjalnej w Warszawie. Była przewodniczącą belgijskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz wielokrotną laureatką paryskiej Akademii Nauk. Zostawiła po sobie wiele prac i artykułów naukowych. Urodziła się 29 stycznia 1866 roku. 95 rocznica

1930 - Urodził się Richard Donner, amerykański reżyser, producent i aktor filmowy pochodzenia żydowskiego. Zaczynał od reżyserowania seriali telewizyjnych, takich jak: "Strefa mroku", "Ścigany", "Ulice San Francisco" i "Kojak". Ma też na koncie wiele popularnych filmów, między innymi: "Omen", "Goonies", "Superman" czy cykl "Zabójcza broń". Zmarł 5 lipca 2021 roku.

1934 - Urodziła się Shirley McLaine, amerykańska aktorka znana z filmów 'Dwoje na huśtawce”, "Stalowe magnolie” i "Pocztówki znad krawędzi". Za rolę w filmie 'Czułe słówka” w 1983 roku otrzymała Oscara.

1935 - Weszła w życie Konstytucja kwietniowa, która przekreślała demokratyczne zasady poprzedniej ustawy zasadniczej z marca 1921 roku. Wprowadziła w Polsce system prezydencki o charakterze autorytarnym. 22 lipca 1944 w ogłoszonym w Moskwie manifeście marionetkowy Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego uznał konstytucję kwietniową za bezprawną, co było podstawą odrzucenia przezeń ciągłości prawnej rządu RP na uchodźstwie.

1935 - Urodził się Tomasz Hopfer, dziennikarz i komentator sportowy, prezenter telewizyjny. W drugiej połowie lat 70. był współprowadzącym telewizyjne "Studio 2”. Był inicjatorem telewizyjnej akcji "Bieg po zdrowie” i twórcą Maratonu Warszawskiego. Gdy po wprowadzeniu stanu wojennego Tomasz Hopfer odmówił występów w mundurze, został wyrzucony z Telewizji Polskiej. Zmarł 10 grudnia 1982 roku.

1938 - Urodziła się Zofia Nasierowska, fotograf specjalizująca się w zdjęciach portretowych. Jest autorką fotografii znanych ludzi ze świata teatru, filmu, sztuki i kultury. Miała na koncie wystawy w kraju i za granicą. Zmarła 3 października 2011 roku. 85 rocznica

1940 - Urodził się Michael Parks, amerykański aktor filmowy i telewizyjny, piosenkarz. Wystąpił w ponad stu filmach kinowych i wideo oraz projektach telewizyjnych. Najbardziej znany pozostaje ze współpracy z Quentinem Tarantino i Robertem Rodriguezem. Zagrał między innymi w filmach: "Biblia", "Od zmierzchu do świtu", "Kill Bill" i "Operacja Argo". Zmarł 9 maja 2017 roku.

1942 - Zmarła Lucy Maud Montgomery, kanadyjska pisarka, autorka między innymi cyklu powieściowego "Ania z Zielonego Wzgórza". W 1943 roku została uznana w Kanadzie za "osobę o znaczeniu narodowym i historycznym. Jako pierwsza kobieta w historii Kanady została wybrana członkinią brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych. Urodziła się 30 listopada 1874 roku.

1942 - Urodziła się Marianna Bocian, poetka. W latach 70. XX wieku była związana z ruchem poezji konkretnej. Publikowała między innymi w "Odrze" i "Kontrastach". W stanie wojennym zamieszczała swoje wiersze pod pseudonimami w prasie podziemnej. Zmarła 5 kwietnia 2003 roku.

1942 - Urodziła się Barbara Streisand, amerykańska piosenkarka, aktorka i reżyser filmowy. Zagrała między innymi w filmach: "Hello Dolly”, "No i co, doktorku?”, "Książę przypływów”, "Narodziny gwiazdy”. Za rolę w "Funny Girl” została uhonorowana Oscarem w 1967 roku. Sprzedała ponad 145 milionów egzemplarzy swoich płyt. Jest jedyną artystką na świecie, której udało się umieścić album na pierwszym miejscu listy sprzedaży "Billboard 200" przez kolejnych sześć dekad.

1942 - W Poznaniu gestapo rozpoczęło aresztowania wśród członków konspiracyjnego Związku Odwetu - dywersyjno-bojowego pionu ZWZ-AK. W ciągu następnych dni Niemcy uwięzili kierującego grupą doktora Franciszka Witaszka oraz około 100 członków podziemnej organizacji.

1943 - W szóstym dniu powstania w getcie warszawskim na jego teren wkroczyły 24 niemieckie oddziały szturmowe. Niemcy zastrzelili 330 osób. Na Umschlaplatz przed wywiezieniem do niemieckiego obozu zagłady w Treblince trafiło ponad 1800 Żydów. Powstanie zakończyło się 16 maja. 80 rocznica

1944 - Urodził się Zianon Pazniak, jeden z liderów białoruskiego ruchu narodowego od początku procesów demokratycznych na Białorusi w 1988 roku. Założyciel antykomunistycznej i niepodległościowej partii Białoruski Front Ludowy, odkrywca masowych grobów ofiar NKWD w Kuropatach. Autor wielu książek i artykułów o tematyce historycznej i politycznej, a także wierszy, od 1996 roku na emigracji.

1945 - Popełnił samobójstwo, zabijając jednocześnie żonę i dwójkę dzieci Ernst-Robert Grawitz, profesor na uniwersytecie w Berlinie, szef służby zdrowia SS i Policji, prezes Niemieckiego Czerwonego Krzyża w latach 1936-1945 oraz SS-Obergruppenführer, zbrodniarz hitlerowski. Jego nazwisko jest związane z praktycznie wszystkimi zbrodniami hitlerowskich służb medycznych. W 1941, gdy Niemcy postanowili przeprowadzić masową eksterminację europejskich Żydów, to on doradził Himmlerowi użycie komór gazowych, jako najbardziej skutecznego sposobu przeprowadzenia "ostatecznego rozwiązania". Grawitz jest także w bezpośredni sposób związany ze wszystkimi pseudoeksperymentami medycznymi przeprowadzanymi na więźniach niemieckich obozów koncentracyjnych. Urodził się 8 czerwca 1899 roku.

1945 - Oddział Armii Krajowej pod dowództwem Mariana Bernaciaka pseudonim "Orlik” rozbił Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Puławach, uwalniając 107 więźniów oraz zabijając pięciu oficerów UB i dwóch milicjantów. Oddział od września 1945 roku wszedł w skład Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

1947 - Prezydium Rady Ministrów przyjęło uchwałę o rozpoczęciu Operacji "Wisła", której celem było wysiedlenie ludności ukraińskiej z południowo-wschodniej Polski i przesiedlenie jej na Ziemie Zachodnie i Północne.

1950 - Urodził się Jerzy Kryszak, aktor, satyryk i parodysta, artysta kabaretowy. Grał między innymi w filmach: "Dagny”, "Umarli rzucają cień, "Kobieta i kobieta”, "Dolina Issy” i "Historia niemoralna”. Występował też w wielu serialach, największą sympatię wśród telewidzów zyskał, jako doktor Zdzisław Kołek z serialu komediowego Stanisława Barei "Alternatywy 4". Na początku lat 90. XX wieku ostatecznie rozstał się z teatrem i rozpoczął karierę, jako artysta kabaretowy i telewizyjny. Jako artysta kabaretowy występował w monologach, specjalizował się w parodii naśladując głosy znanych osób, między innymi: Lecha Wałęsy, Tadeusza Mazowieckiego, Andrzeja Leppera czy Wojciecha Jaruzelskiego.

1952 - Rząd PRL wprowadził obowiązkowe kontyngenty na mleko. Wcześniej wprowadzono obowiązkowe dostawy zboża dla państwa. Rolnicy musieli też dostarczać żywiec i ziemniaki. Ceny "płacone" rolnikom pokrywały jedną trzecią kosztów wytworzenia. Za niewywiązanie się z przymusowej dostawy groziła grzywna do trzech tysięcy złotych, a w razie jej niespłacenia siedem miesięcy więzienia.

1952 - Dekret Rady Ministrów o zniesieniu fundacji. Majątek likwidowanych fundacji przejęło państwo.

1953 - Najwyższy Sąd Wojskowy skazał na karę śmierci majora Benno Zerbsta, uczestnika bitwy pod Monte Cassino, oskarżonego przez władze komunistyczne o próbę obalenia przemocą ustroju i działalność szpiegowską na rzecz zachodnich mocarstw. Wyrok wykonano 21 sierpnia 1953 roku. Zrehabilitowany został 28 kwietnia 1956. Dokładne miejsce pochówku majora Zerbsta jest nieznane. Symboliczna mogiła znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Kwaterze "na Łączce". 70 rocznica

1955 - Premiera japońskiego filmu science fiction "Godzilla kontratakuje" w reżyserii Motoyoshiego Ody. Była to bezpośrednia kontynuacja "Godzilli" z 1954 roku. W tym filmie Godzilla pierwszy raz walczy z innym potworem. Film okazał się sukcesem finansowym, jednak nie zyskał większego uznania fanów i pozostał w cieniu poprzednika. Kolejny raz Godzilla pojawił się dopiero siedem lat później w obrazie "King Kong kontra Godzilla".

1957 - Urodziła się Hanna Banaszak, piosenkarka i wokalistka jazzowa. Jej najbardziej znane piosenki to: "Ja dla pana czasu nie mam", "W moim magicznym domu", "Samba przed rozstaniem", "Żegnaj kotku". W 2013 otrzymała nagrodę Polskiego Radia - Honorowy Złoty Mikrofon. Jest autorką tomiku wierszy "Zamienię Samolubie na Szczodruchy", wydanego nakładem Oficyny Konfraterni Poetów w Krakowie. Ponad 50 wierszy jest zapisem osobistych przeżyć autorki.

1960 - Zmarł Max Theodor Felix von Laue, niemiecki fizyk, prekursor analizy rentgenowskiej. W 1914 roku otrzymał Nagrodę Nobla za odkrycie zjawiska dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego na kryształach. W czasie II wojny światowej odmówił pracy w nazistowskim programie rozwoju broni jądrowej - zajął się pisaniem książki na temat historii fizyki. Urodził się 9 października 1879 roku.

1961 - Wydobyto na powierzchnię szwedzki statek wojenny "Vasa”, który zatonął na Bałtyku w 1628 roku. Okręt był jak na owe czasy imponujący. Miał wraz z bukszprytem 69 metrów długości i blisko 12 metrów szerokości. Na dwóch pokładach zamontowano potężne uzbrojenie. "Vasa" był również bogato zdobiony. Statek zatonął podczas pierwszego, próbnego rejsu, najprawdopodobniej na skutek błędów konstrukcyjnych, chociaż o sabotaż oskarżano polskich agentów. Po wydobyciu i po latach prac konserwacyjnych został przemianowany na muzeum.

1962 - Zmarł Franciszek Dąbrowski pseudonim "Kuba", komandor porucznik Marynarki Wojennej, w czasie wojny obronnej Polski w 1939 roku zastępca komendanta, a według niektórych źródeł przez większość czasu także faktyczny dowódca obrony Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Jest autorem książek: "Dziennik bojowy załogi Westerplatte” oraz "Wspomnienia z obrony Westerplatte”. Urodził się 17 kwietnia 1904 roku.

1962 - Zmarł Piotr Potworowski, malarz z grupy kapistów, zwanych inaczej kolorystami. Był profesorem Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Sopocie i w Poznaniu. W 1937 artysta otrzymał srebrny medal na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej oraz kampanii obronnej w 1939 roku. Urodził się 14 czerwca 1898 roku.

1965 - Około miliona osób demonstrowało w Erywaniu w 50. rocznicę rozpoczęcia masakry Ormian przez Turków, domagając się uznania jej za ludobójstwo. W latach 1915-1917 Turcy zamordowali około półtora miliona Ormian.

1970 - Został wystrzelony pierwszy chiński sztuczny satelita Dong Fang Hong 1. Po umieszczeniu go na orbicie okołoziemskiej Chiny stały się piątym państwem, któremu udało się dokonać tego wyczynu za pomocą własnej rakiety. Wcześniej dokonały tego Związek Radziecki, Stany Zjednoczone, Francja i Japonia. Satelita miał kształt sfery o średnicy metra. Ważył około 170 kilogramów i był wyposażony w nadajnik radiowy do transmitowania pieśni "Wschód jest czerwony", której nazwa stała się również nazwą samego satelity. Satelita przestał nadawać w czerwcu 1970.

1974 - Zmarł Bud Abbott, amerykański aktor filmowy, komik i producent. Z Lou Costello stworzył popularny głównie w latach 40. i na początku lat 50. duet komików Abbott i Costello. Z ich udziałem nakręcono 38 filmów. Powstał też 52-odcinkowy serial telewizyjny "The Abbott and Costello Show", w którym występowali ci komicy, a także jego animowana wersja, w której aktorzy użyczyli głosu. Urodził się 2 października 1895 roku.

1975 - Zakończono produkcję Citroëna DS. Łącznie powstało milion 456 tysięcy 115 egzemplarzy tych aut. DS był produkowany głównie w Paryżu, ponadto w Portugalii, Wielkiej Brytanii, RPA, Jugosławii i Australii. Po raz pierwszy Citroën DS w wersji sedan zaprezentowano na salonie samochodowym w Paryżu 6 października 1955 roku.

1980 - Doszło do nieudanej próby odbicia zakładników przetrzymywanych w amerykańskiej ambasadzie w Teheranie. Amerykańscy komandosi podjęli próbę uwolnienia 52 zakładników z okupowanej od ponad pięciu miesięcy ambasady USA. Niepowodzenie operacji spowodowało głębokie reformy w amerykańskich siłach specjalnych. Zginęło ośmiu żołnierzy. Zakładnicy zostali uwolnieni dopiero po zaprzysiężeniu Ronalda Regana na stanowisko prezydenta USA.

1982 - Stan wojenny: W Warszawie powstał Międzyzakładowy Robotniczy Komitet "Solidarności”. MRK "S” objął 63 mazowieckie zakłady pracy. Komitet zorganizował w Warszawie 1 maja 1982 roku niezależną manifestację, a 31 maja wmurował na ówczesnym placu Zwycięstwa, (dziś marszałka Józefa Piłsudskiego, pamiątkową tablicę ku czci górników poległych w kopalni "Wujek”. Udzielał też wsparcia Zofii i Zbigniewowi Romaszewskim w nagrywaniu i emisjach Radia Solidarność. Najbardziej spektakularną akcją MRK "S” było uwolnienie 7 czerwca 1982 postrzelonego przez ZOMO drukarza wydawnictwa NOWA Jana Narożniaka.

1990 - Kosmiczny Teleskop Hubble’a, nazwany tak na cześć amerykańskiego astronoma Edwina Hubble’a, został wyniesiony na orbitę przez prom kosmiczny Discovery. Od momentu wystrzelenia stał się jednym z najważniejszych przyrządów w historii astronomii. Na wykonanych przez Hubble’a zdjęciach można zobaczyć między innymi galaktyki odległe o miliardy lat świetlnych.

1996 - W wyniku wybuchu bomby podłożonej przez nieznanych sprawców na stacji benzynowej przy ulicy Ostrobramskiej w Warszawie zginął podkomisarz Piotr Molak, funkcjonariusz Wydziału Antyterrorystycznego Komendy Stołecznej Policji. Piotr Molak zgłosił się na ochotnika do wykonania zadania prześwietlenia ładunku wybuchowego. Podczas wykonywania zdjęcia nastąpiła detonacja. Według jednej z wersji za podłożenie bomby odpowiadali członkowie grupy przestępczej, tak zwanego "Pruszkowa".

2000 - W nieczynnej kopalni rudy uranu otwarto podziemną trasę turystyczną "Sztolnie Kowary" o długości około 1200 metrów. Na trasie zwiedzania znajduje się 13 punktów dozymetrycznych stale monitorowanych przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi, dzięki czemu zwiedzanie jest bezpieczne. Prace wydobywcze w kopalni rozpoczęto po II wojnie światowej, a uran był wysyłany do ZSRR. Wydobycie zakończono w 1973 roku.

2002 - Bośnia i Hercegowina została członkiem Rady Europy. Organizacja ta zajmuje się przede wszystkim promocją i ochroną praw człowieka, demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury. Rada Europy powstała 5 maja 1949 w wyniku podpisania przez 10 państw Traktatu Londyńskiego. Obecnie liczy 46 członków.

2003 - Zmarł Ryszard Wyrzykowski, podróżnik, scenarzysta i reżyser, uczestnik wypraw polarnych, autor 307 odcinków programu telewizyjnego "Klub pana Rysia”. Był też twórcą filmów przyrodniczych, których zrealizował ponad 40, w tym "Magurski park narodowy”, "Dlaczego Antarktyda” i "Lato na Wyspie Króla Jerzego”. Urodził się 6 marca 1945 roku. 20 rocznica

2004 - Sukcesem zakończyła się wyprawa "Razem na biegun" 16-letniego Jana Meli i Marka Kamińskiego. Jan Mela jest najmłodszym na świecie człowiekiem i pierwszym w historii niepełnosprawnym, który dotarł na biegun północny.

2005 - Benedykt XVI odprawił mszę świętą inaugurującą swój pontyfikat. Otrzymał także insygnia władzy papieskiej - paliusz oraz pierścień świętego Piotra. 19 kwietnia w drugim dniu konklawe, po czterech głosowaniach został wybrany następcą Jana Pawła II. 28 lutego 2013 roku Benedykt XVI został emerytowanym papieżem. Ustąpił z urzędu, jako pierwszy papież od czasów Grzegorza XII w 1415 roku.

2005 - Telewizja Polska uruchomiła swój pierwszy kanał tematyczny TVP Kultura. W całości poświęcony jest tematyce kulturalne. Prezentuje film, teatr, muzykę, sztukę i literaturę. Co roku w rocznicę powstania TVP Kultura świętuje swoje urodziny, przyznając nagrody - "Gwarancje Kultury" - dla wybitnych twórców polskiej kultury.

2006 - Oddano do eksploatacji największy statek pasażerski na świecie "Freedom of the Seas”. Jest dłuższy od Titanica o blisko 70 metrów. Na jego pokładzie znalazły się między innymi: ściana do wspinaczki, miejsce do surfowania, kino i pierwsze na świecie "Pływające lodowisko na statku". W sumie może pomieścić 4600 pasażerów i 1360 osób załogi. Za jego zbudowanie armator zapłacił 855 milionów dolarów, czyli ponad 3,5 miliarda złotych.

2009 - Sejm przyjął specustawę o budowie gazoportu w Świnoujściu. Port przeładunkowy i regazyfikacyjny skroplonego gazu ziemnego - LNG - został otwarty w 2015 roku. W czerwca 2016 terminal otrzymał imię prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. Powstanie terminalu pozwoliło na odbieranie skroplonego gazu ziemnego drogą morską praktycznie z dowolnego kierunku na świecie, co przyczyniło się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski.

2010 - Zmarł Wojciech Siemion, aktor teatralny i filmowy. Związany głównie z teatrami warszawskimi, w tym Komedią, Narodowym i Powszechnym oraz Starą Prochownią, której był dyrektorem. Wystąpił w kilkudziesięciu filmach, w tym w "Zamachu”, "Zezowatym szczęściu”, "Jutro premiera”, "Poszukiwany, poszukiwana”, 'Ubu Królu”, "Ziemi obiecanej” i "Przedwiośniu”. Urodził się 30 lipca 1928 roku.

2013 - Zmarł Lech Paszkowski, pisarz, publicysta, autor prac historycznych, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku. Przez całą wojnę był pracownikiem przymusowym w Niemczech. W 1948 roku wyjechał do Australii. Współpracował z londyńskimi "Wiadomościami”, "Kulturą”, a także pismami polskimi w Australii, w tym "Tygodnikiem Katolickim” i "Głosem Polskim”. Urodził się 18 lipca 1919 roku. 10 rocznica

2013 - 1127 osób zginęło, a około 2500 zostało rannych w wyniku zawalenia się ośmiokondygnacyjnego budynku Szabharze, niedaleko stolicy Bangladeszu Dhaki. W budynku mieściło się kilka zakładów odzieżowych, sklepy i bank. Jest to największa katastrofa budowlana pod względem liczby ofiar śmiertelnych w czasach współczesnych. 10 rocznica

2014 - Zmarł Tadeusz Różewicz, jeden z najbardziej znanych na świecie polskich poetów i prozaików. Autor ponad 50 tomów wierszy, przetłumaczonych na kilkadziesiąt języków. Do jego najważniejszych zbiorów poetyckich należą: debiutancki "Niepokój" oraz "W łyżce wody", "List do ludożerców", "Twarz" i "Równina". Napisał też "Poemat otwarty" oraz "Spadanie, Non-stop-show". Szczególne miejsce w dorobku literackim Tadeusza Różewicza zajmuje twórczość sceniczna, między innymi dramaty: "Kartoteka", "Białe małżeństwo" i "Stara kobieta wysiaduje". Urodził się 9 października 1921 roku.

2015 - Zmarł Władysław Bartoszewski, historyk, pisarz i dyplomata. Był orędownikiem dialogu polsko-niemieckiego i polsko-żydowskiego. Kawaler Orderu Orła Białego. Po 1989 roku dwukrotnie pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych, był ambasadorem w Austrii, senatorem IV kadencji. Przewodniczył Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, był też wieloletnim przewodniczącym Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Urodził się w 19 lutego 1922 roku.

2015 - Sejm RP przyjął ustawę o Narodowym Dniu Zwycięstwa obchodzonym 8 maja. Jednocześnie Sejm RP zniósł Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności obchodzone 9 maja.

2016 - Na Powązkach Wojskowych w Warszawie odbył się pogrzeb państwowy Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", dowódcy 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej. Został skazany przez komunistyczny sąd w pokazowym procesie na karę śmierci i stracony w 1951 roku. Jego ciało zidentyfikowane dopiero w 2013 roku przez badaczy IPN podczas prac w kwaterze "na Łączce" na Powązkach.

2017 - Zmarł Stanisław Leszczyński, lekarz, jeden z pionierów zastosowania rezonansu magnetycznego w Polsce. W czasie okupacji niemieckiej był kurierem przewożącym tajną korespondencję, W 1943 roku trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego Mauthausen. Po wojnie pracował w szpitalu wojskowym. Za odmowę spisania raportu po wyjeździe zagranicznym został skierowany do pracy w szpitalu zakaźnym, gdzie pozostał do 2016 roku. Jako pierwszy pełnił funkcję Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej w Naczelnej Izbie Lekarskiej. Urodził się 29 maja 1922 roku.

2020 - Zmarł Arkadiusz Kremza, poeta związany z grupą poetycką "Na Dziko", opisujący w swojej twórczości życie miejskie. Laureat "Nagrody Otoczaka" w 2013 roku za tom „Wiersze z wody i żelaza”. Był autorem tomów "Bloki", "Hocki-klocki" oraz "Ludzie wewnętrzni". Pisał także scenariusze teatralne i prowadził zajęcia dydaktyczne w Teatrze Małym w Tychach. Zginął tragicznie, w wypadku samochodowym. Urodził się 24 września 1975 roku.

2021 - Zmarł były kierowca rajdowy, uczestnik rajdu Monte Carlo Adam Smorawiński. 13-krotnie był mistrzem Polski w sportach samochodowych. Był też jednym z współtwórców i dyrektorem budowy Toru Poznań. Urodził się 23 grudnia 1927 roku. 24 kwietnia - Dzień Solidarności z Narodem Ormiańskim.

Zobacz także

2024-03-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 marca - Dzień Pandy. 16 marca - Tydzień Wiedzy o Mózgu, trwający w 2024 roku od 11 do 17 marca. » więcej 2024-03-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 marca - Święto narodowe Węgier, obchodzone w rocznicę wybuchu rewolucji w 1848 roku. 15 marca - Międzynarodowy Dzień Konsumenta. 15 marca - Światowy… » więcej 2024-03-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 marca - Dzień Liczby Pi. » więcej 2024-03-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 marca 1202 - Zmarł Mieszko III Stary, książę wielkopolski, książę krakowski i zwierzchni książę Polski. Mieszko III Stary był szóstym pod względem… » więcej 2024-03-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 marca - Dzień Przeciwko Cenzurze Internetu, ustanowione w 2008 roku przez organizacje Reporterzy Bez Granic i Amnesty International. 12 marca - Dzień… » więcej 2024-03-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 marca - Polska: Dzień Sołtysa. 11 marca - Litwa: Dzień Odrodzenia Niepodległości. » więcej 2024-03-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet Sędziów. 10 marca - Dzień Mężczyzn. » więcej 2024-03-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 marca - Dzień Statystyki Polskiej - święto obchodzone od 2008 roku, zgodnie z decyzją Komitetu Statystyki i Ekonometrii PAN. Upamiętnia pierwszy Spis Powszechny… » więcej 2024-03-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 marca - Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. » więcej 2024-03-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 marca 322 pne. - Zmarł Arystoteles, grecki filozof. Jeden z trzech - obok Sokratesa i Platona - najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Był twórcą… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »