Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-04-10, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska

Kartka z kalendarza

Poniedziałek Wielkanocny
837 - Według obliczeń astronomów Kometa Halleya minęła Ziemię w najbliższej dotychczas odległości - około 5,8 miliona kilometrów.

1517 - Urodził się Jan Bernard Bonifacio, markiz Orii, włoski humanista, bibliofil, podróżnik, fundator Biblioteki Rady Miejskiej w Gdańsku. 25 sierpnia 1591 podróżnika spotkała katastrofa: podczas podróży morskiej z Anglii, żaglowiec wiozący Bonifacia i jego księgozbiór, uległ wypadkowi w porcie gdańskim. Wprawdzie większość książek udało się wydobyć z wody, ale ich właściciel utracił wzrok i musiał zrezygnować z dalszej podróży. Jan Bernard Bonifacio ofiarował swój księgozbiór miejskiemu gimnazjum w Gdańsku. W zamian otrzymał mieszkanie, pokój z przedsionkiem, czyli dawną celę klasztorną, w gmachu gimnazjalnym wraz z dożywotnią sumą na utrzymanie. Zmarł 24 marca 1597 roku.

1525 - Książę pruski Albrecht Hohenzollern złożył na Rynku krakowskim hołd lenny królowi Zygmuntowi I Staremu. W wyniku zawartego dwa dni wcześniej traktatu między królem Zygmuntem I Starym, a Albrechtem Hohenzollernem Prusy Zakonne zostały przekształcone, jako lenno Polski, w Księstwo Pruskie. W czasie składania hołdu Albrechtowi Hohenzollernowi towarzyszyła delegacja stanów pruskich. Albrecht Hohenzollern odebrał z rąk króla proporzec z herbem Prus Książęcych, jako symbol lenna. Oznakę zależności od króla i Korony symbolizowała umieszczona na piersi czarnego pruskiego orła litera S - Sigismundus oraz korona na jego szyi.

1580 - Kanclerz wielki koronny Jan Zamoyski wydał przywilej lokacyjny dla Zamościa, nowo powstającego miasta w swoich dobrach. Dziewięć lat później miasto zostało stolicą założonej przez jego właściciela Ordynacji Zamojskiej. XVII wiek był okresem największego i najszybszego rozwoju miasta. Obecnie Zamość liczy ponad 63 tysiące mieszkańców i jest miastem na prawach powiatu w województwie lubelskim.

1710 - W Wielkiej Brytanii uchwalono pierwszą na świecie ustawę o prawie autorskim. "Statut Anny”, nazwany tak na cześć ówcześnie panującej królowej Anny Stuart skupiał się w głównej mierze na regulacjach wydawniczych, ale po raz pierwszy w historii poruszał sytuację autorów tekstów. Zgodnie z ustawą autor stawał się podmiotem pierwotnie uprawnionym do dzieł literackich. Mógł swobodnie przenosić prawo do nich na rzecz wydawców i księgarzy. Okres ochrony praw autora był wzorowany na przepisach patentowych. Ustalono okres ochrony dla książek na 14 lat. Okres ten był podwojony, jeżeli autor żył.

1755 - Urodził się Christian Friedrich Samuel Hahnemann, niemiecki lekarz, twórca współczesnej homeopatii. W 1810 roku opublikował swoją książkę "Wykładnia sztuki leczenia”, w której opisał własne teorie dotyczące medycyny homeopatycznej oraz przemyślenia na temat zdrowia, choroby i leczenia. Zmarł 2 lipca 1843 roku.

1782 - Król Stanisław August Poniatowski powołał Komisję Kruszcową, pierwszą w Polsce państwową służbę geologiczno-górniczą. Jej celem było bicie narodowej monety oraz odszukanie i uruchomienie wydobycia rud metali, soli kamiennej, a później i węgla z nowych złóż, w miejsce złóż utraconych wskutek I rozbioru Polski. Dochody uzyskane z wydobycia tychże kopalin miały stanowić podstawy finansowe reformy Rzeczypospolitej.

1815 - W wyniku najpotężniejszej w historii erupcji wulkanu Tambora na wyspie Sumbawa w Indonezji, zginęło bezpośrednio po wybuchu około 12 tysięcy osób i setki tysięcy na skutek głodu i chorób po erupcji. Z Tambory wydobyło się około 100 kilometrów sześciennych materiału wulkanicznego. Słup wybuchu miał 44 kilometry wysokości. Popiół unosił się w atmosferze jeszcze przez wiele miesięcy, okrążając kulę ziemską i znacząco ograniczając natężenie promieniowania słonecznego dochodzącego do powierzchni naszej planety, zatruwając powietrze i zbiorniki wodne. Rok 1816 przeszedł do historii pod nazwą "Roku bez lata”. Zanotowano wówczas obniżenie się średnich temperatur o 3-4 stopnie Celsjusza i znaczny spadek plonów zbóż w Europie i Ameryce Północnej.

1827 - Urodził się Lewis "Lew" Wallace, amerykański pisarz, wojskowy, prawnik i dyplomata, znany głównie, jako autor powieści "Ben Hur". Książka ta zdobyła dużą popularność dzięki połączeniu elementów historycznych, przygodowych i religijnych. Zmarł 15 lutego 1905 roku.

1831 - W czasie powstania listopadowego oddziały polskie dowodzone przez generała Ignacego Prądzyńskiego pokonały w bitwie pod Iganiami rosyjskie wojsko pod wodzą generała Jerzego Rosena. Straty Rosjan wyniosły około 1,5 tysiąca zabitych a trzy tysiące dostało się do niewoli. Straty powstańców to około 400 zabitych i rannych. Kilka godzin wcześniej w bitwie pod Domanicami powstańcy pod dowództwem generała Ludwika Kickiego rozbili liczniejszy oddział rosyjski. Rosjanie stracili około 500 żołnierzy, w tym kilkudziesięciu zabitych, 280 jeńców oraz stu kilkudziesięciu rannych. Straty polskie były bardzo małe - dwóch zabitych i dwóch rannych.

1847 - Urodził się Joseph Pulitzer, amerykański dziennikarz, węgierskiego pochodzenia. Od 1883 roku był wydawcą nowojorskiego dziennika "The World”. Ufundował nagrodę swojego imienia, przyznawaną od 1917 roku, za osiągnięcia w pracy dziennikarskiej, literaturze i muzyce. Nagrodę otrzymują głównie amerykańscy dziennikarze, pisarze, poeci i dramaturdzy. Przyczynił się do zbudowania Statui Wolności na wyspie Liberty Island w Nowym Jorku, przeznaczając własne środki na ten cel, jak też organizując wielką, obejmującą cały kraj, zbiórkę pieniędzy. Zmarł 29 października 1911 roku.

1849 - W Stanach Zjednoczonych opatentowano agrafkę. Wynalazku dokonał nowojorski mechanik Walter Hunt. Niezależnie od niego w tym samym roku inny wynalazca opatentował ją w Wielkiej Brytanii.

1863 - Urodził się Paul Louis Héroult, francuski metalurg, wynalazca i przemysłowiec. Zbudował między innymi elektryczny piec łukowy, co umożliwiło mu opracowanie metody produkcji żelazochromu i żelazowolframu. Zmarł 9 maja 1914 roku. 160 rocznica

1880 - Urodził się Jan Dąbski, działacz ludowy i polityk, dziennikarz, sygnatariusz polsko-sowieckiego traktatu pokojowego z 18 marca 1921 roku. W 1926 roku współorganizował Stronnictwo Chłopskie, na którego szefa został wybrany. W latach 1928-1931 sprawował funkcję wicemarszałka Sejmu. Zmarł 5 czerwca 1931 roku.

1897 - W Jeleniej Górze uruchomiono komunikację tramwajową. Pierwsze plany budowy linii tramwaju konnego w Jeleniej Górze pojawiły się w 1868, jednak nigdy nie przystąpiono do ich realizacji. Alternatywnym pomysłem okazała się budowa tramwaju spalinowego. Pierwsze tory położono na ulicy Obrońców Pokoju 4 maja 1896. Trzy miesiące później miasto wydało zgodę na budowę linii tramwaju gazowego od kolejowego Dworca Głównego do Herischdorfu. 10 kwietnia 1897 dwa pierwsze tramwaje wyjechały z zajezdni przy Hospitalstrasse. Komunikacje tramwajową zlikwidowano w Jeleniej Górze w 1969 roku.

1897 - Urodził się Eric Knight, amerykański pisarz angielskiego pochodzenia, autor powieści o psie Lassie. W czasie I wojny światowej służył w Armii Kanadyjskiej. Pierwsza powieścią, jaką napisał, była "Song on Your Bugles" o klasie robotniczej w północnej Anglii. Jego "This Above All" jest uważana za jedną z ważniejszych powieści o II wojnie światowej. Powieść "Lassie, wróć!" została wydana w 1940 roku, a w 1943 nakręcono jej pierwszą adaptację z udziałem między innymi 10-letniej Elizabeth Taylor. W 1943 roku, Eric Knight zginął w wypadku samolotowym w pobliżu Paramaribo w Gujanie Holenderskiej, gdzie służył w Siłach Specjalnych Armii Stanów Zjednoczonych.

1899 - Urodziła się Ewa Szelburg-Zarembina, pisarka, poetka i działaczka społeczna, autorka książek dla dzieci i młodzieży oraz czytanek szkolnych: "Legendy Warszawy”, "Miasteczko aniołów”, "W cieniu kolumny”, "Wesołe historie”, "Iskry na wiatr”, "Idzie niebo ciemną nocą”, "Kije samobije i inne baśnie”. Napisała także powieści dla dorosłych: "Rzeka kłamstwa”, "Wędrówki Joanny”, "Miasteczko aniołów”. Była inicjatorką budowy Instytutu Pomnika-Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Zmarła 28 września 1986 roku.

1909 - Kazimierz Prószyński uzyskał we Francji patent na aeroskop - pierwszą na świecie ręczną kamerę filmową o napędzie automatycznym ze stabilizacją obrazu. Kamera napędzana była sprężonym powietrzem. Ze względu na swoje zalety, takie jak prostota obsługi, mobilność oraz niezależny system zaopatrzenia w energię, kamera ta przyczyniła się bezpośrednio do rozwoju wczesnych filmów dokumentalnych, przyrodniczych oraz reportaży. Kazimierz Prószyński nakręcił nią między innymi w 1911 roku w Londynie koronację króla Jerzego V, zapoczątkowując tym samym polski film dokumentalny oraz reportaż filmowy. Kazimierz Prószyński urodził się 4 kwietnia 1875 w Warszawie, a zmarł 13 marca 1945 w niemieckim obozie zagłady Mauthausen-Gusen.

1910 - Uroczyście otwarto pierwszą ekspozycję w Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, obecnym Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej. Placówka została założona w 1909 roku z inicjatywy miejscowych działaczy społecznych. Zalążkiem zbiorów była kolekcja prywatna Kazimierza i Tadeusza Osińskich oraz liczne dary społeczeństwa. W 1921 roku, po przystąpieniu do Związku Muzeów Historyczno-Artystycznych w Poznaniu, przyjęło nazwę Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej.

1911 - Urodził się Maurice Schumann, francuski pisarz, dziennikarz, polityk. Był ministrem badań naukowych, atomowych i kosmicznych oraz spraw zagranicznych. Inicjator utworzenia zjednoczonej Europy. Zmarł 9 lutego 1998 roku.

1911 - Zmarł Mikołaj Konstanty Czurlanis, litewski kompozytor, malarz i grafik, autor wierszy i poematów. Twórca ponad 400 kompozycji muzycznych i około 300 dzieł sztuki wizualnej, uznawany za najwybitniejszą postać kultury litewskiej przełomu XIX i XX wieku. W malarstwie posługiwał się motywami symbolicznymi, abstrakcyjnymi i surrealistycznymi. Nie uznawał granic między rodzajami sztuki: starał się łączyć malarstwo, poezję i muzykę, nadając obrazom nazwy związane z dźwiękami, wprowadzał też malarskie odpowiedniki różnych form muzycznych. Urodził się 22 września 1875 roku.

1912 - RMS "Titanic” wypłynął z Southampton do Nowego Jorku w swój jedyny rejs. Statek został zaprojektowany i zbudowany przez firmę Harland and Wolff z Belfastu w 1911 roku. "Titanic" mogący zabrać na pokład 3300 pasażerów i 860 członków załogi, był reklamowany, jako niezatapialny i najnowocześniejszy na świecie. W nocy z 14 na 15 kwietnia "Titanic" uderzył w górę lodową. Zatonął po upływie niespełna trzech godzin. Zginęło ponad 1500 osób z około 2200 przebywających na pokładzie. Na skutek zbyt małej liczby szalup ratunkowych, uratowało się tylko około 700 osób. W 1985 roku odnaleziono wrak "Titanica", który spoczywa w dwóch częściach na głębokości ponad czterech tysięcy metrów w okolicy Nowej Fundlandii.

1915 - Urodził się Harry Morgan, właściwie Harry Bratsberg, amerykański aktor. Zagrał między innymi w filmach: "Incydent”, "Korzenie: Następne pokolenie”, "Rewolwerowiec”, "W samo południe”, "Kto sieje wiatr”, "Jak zdobywano Dziki Zachód”, "Arena”. Najbardziej znany z roli pułkownika Pottera w serialu M*A*S*H”. Zmarł 7 grudnia 2011 roku.

1917 - Podporządkowanie formacji legionowych niemieckim władzom wojskowym - powstanie Polskiej Siły Zbrojnej. Mimo niewielkiej liczebności, odegrał one istotną rolę w przygotowaniu kadr Wojska Polskiego. O znaczeniu tej formacji decydował fakt, że posiadała zalążki wszystkich rodzajów broni, a także opracowane regulaminy oraz materiał kadrowy. Po przeprowadzeniu mobilizacji, tworzone Wojsko Polskie było w stanie wystawić z dawnych oddziałów PSZ kilka wielkich jednostek. Żołnierze tej formacji odegrali też istotną rolę przy rozbrajaniu oddziałów niemieckich w Warszawie w listopadzie 1918 roku.

1920 - Urodził się Maciej Słomczyński, pisarz i poeta, tłumacz literatury angielskiej. Autor powieści kryminalnych, pisanych pod pseudonimem Joe Alex: "Jesteś tylko diabłem”, "Cicha jak ostatnie tchnienie”, "Zbrodniarz i panna”, "Śmierć mówi w moim imieniu”, sztuk scenicznych, utworów dla młodzieży, a także przekładu wszystkich dzieł Szekspira i Joyce'a. Zmarł 20 marca 1998 roku.

1921 - Marszałek Józef Piłsudski odznaczył miasto Płock Krzyżem Walecznych za bohaterską obronę podczas wojny polsko-bolszewickiej. Wcześniej - 22 listopada 1920 - Tytuł miasta - bohatera trzymało miasto Lwów, odznaczone przez Piłsudskiego Krzyżem Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari V klasy.

1922 - W Brześciu nad Bugiem urodził się Jerzy Lipman, operator filmowy, jeden z twórców polskiej szkoły filmowej; autor zdjęć do filmów "Pokolenie", "Cień", "Lotna", "Zamach", "Zezowate szczęście", "Nóż w wodzie", "Kanał", "Prawo i pięść". Współpracował na planie filmowym z Andrzejem Wajdą, Andrzejem Munkiem, Aleksandrem Fordem, Jerzym Hoffmanem, Romanem Polańskim. W pracy z kamerą łamał istniejące konwenanse. Stawiał na ekspresję i emocjonalny przekaz mający wywołać reakcję widza, nawet jeśli miało to się odbyć kosztem zdjęć niedoskonałych technicznie. Podczas II wojny światowej był więźniem getta w Wołominie. Zmarł 11 listopada 1983 roku w Londynie.

1923 - Urodził się Lucjan Sawicki pseud. „Znicz” - dziennikarz i pisarz, popularyzator wiedzy o zjawiskach z pogranicza nauki i fantazji. Uchodził za polskiego "ufologa". Od 1976 roku publikował w tygodniku Fakty cykl artykułów o obserwacjach i badaniach na temat UFO, czyli rzekomych wizyt cywilizacji pozaziemskich w Polsce, a także innych krajach. Zmarł 25 lipca 2004 roku. 100 rocznica

1925 - Urodził się Antoni Wójtowicz, operator filmowy i telewizyjny. Jest autorem zdjęć między innymi w filmach i serialach: "Awantura o Basię", "Szatan z siódmej klasy", "Wojna domowa", "Stawka większa niż życie", "Czarne chmury", "Siedem życzeń", "Pogranicze w ogniu". Zmarł 28 maja 2003 roku.

1928 - Urodził się Jerzy "Duduś” Matuszkiewicz, kompozytor, muzyk jazzowy, saksofonista, współzałożyciel zespołu Melomani. Twórca muzyki między innymi do filmów: "Jak rozpętałem drugą wojnę światową", "Nie lubię poniedziałku", "Poszukiwany, poszukiwana", "Wierna rzeka", "Syzyfowe prace", a także seriali telewizyjnych: "Wojna domowa”, "Stawka większa niż życie”, "Czterdziestolatek”, "Alternatywy 4”, "Kolumbowie”. Zmarł 31 lipca 2021 roku. 95 rocznica

1930 - Urodził się Alfons Schnura, badacz historii lokalnej, wieloletni radny Rady Miasta i Gminy w Strzelcach Opolskich, orędownik pojednania polsko-niemieckiego, artysta. Autor między innymi książek: "Młodość a wielka niewiadoma”, "Mokre Łany”, "Powrót do przeszłości”. Zmarł 2 lutego 2020 roku.

1931 - Urodził się Czesław Berenda, twórca Telegazety, pierwszego teletekstu w Polsce, dyrektor Agencji Telegazety. W latach 80 był korespondentem Telewizji Polskiej w Pradze. Zmarł 10 kwietnia 2010 roku.

1932 - Urodził się Omar Sharif, egipski aktor, piosenkarz, scenarzysta, producent filmowy i autor. Jeden z najbardziej charakterystycznych aktorów światowego kina XX wieku, grał w wielu filmach wyprodukowanych w Hollywood, brał udział w ponad 30 filmach anglojęzycznych, między innymi: "Lawrence z Arabii", "Doktor Żywago" i "Zabawna dziewczyna", nominowany do Oscara, laureat trzech Złotych Globów, Césara i Złotego Lwa za całokształt swojej aktorskiej pracy. Zmarł 10 lipca 2015 roku.

1933 - Urodziła się Marta Tomaszewska, pisarka i poetka. Autorka utworów dla dzieci i młodzieży oraz słuchowisk radiowych: "Tego lata w Burbelkowie”, "Gdzie ten skarb?”, "Tajemnica białego pokoju”, "Wyprawa Tapatików”, "Omijajcie wyspę Hula”, "Pampuszek w Dolinie Zbiegów”. Zmarła 4 lipca 2009 roku. 90 rocznica

1935 - Urodził się Jerzy Milian, kompozytor, instrumentalista, dyrygent, muzyk jazzowy, artysta plastyk, wykładowca w poznańskiej Wyższej Szkole Muzycznej, dyrektor artystyczny Orkiestry Rozrywkowej Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach. Na przełomie lat 50. i 60. występował w zespołach Krzysztofa Komedy i Jana Ptaszyna Wróblewskiego. Zmarł 7 marca 2018 roku.

1940 - Został zamordowany przez Sowietów w Katyniu Andrzej Tadeusz Hałaciński pseudonim "Rogoziński”, urzędnik, dyplomata, poeta, starosta, notariusz, autor słów pieśni "My, Pierwsza Brygada", legionista, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego. Urodził się 10 listopada 1891 roku.

1941 - Powstało Niepodległe Państwo Chorwackie, marionetkowe państwo faszystowskie utworzone przez Ustaszów. Pięć dni później przystąpiło do trójstronnego paktu Niemiec, Włoch i Japonii. W trakcie masowych eksterminacji na terenie Niepodległego Państwa Chorwackiego zginęło ponad 350 tysięcy ludzi, z czego prawie 300 tysięcy było Serbami. Niepodległe Państwo Chorwackie istniało do maja 1945 roku.

1942 - Wojna na Pacyfiku: rozpoczął się Bataański Marsz Śmierci - przemarsz amerykańskich i filipińskich jeńców wojennych z półwyspu Bataan do japońskiego obozu jenieckiego w O’Donnell na filipińskiej wyspie Luzon. Spośród początkowych 76 tysięcy do celu dotarło jedynie 54 tysiące jeńców.

1943 - Organizacja Specjalnych Akcji Bojowych AK przeprowadziła zamach bombowy na Dworcu Głównym w Berlinie. Zginęło 14 osób, a 60 zostało rannych. Podłożona przez żołnierzy Armii Krajowej bomba eksplodowała w momencie, gdy przy peronie dworca kolejowego Friedrichstrasse zatrzymały się dwa pociągi z urlopowanymi żołnierzami Wehrmachtu. 80 rocznica

1945 - Urodziła się Shirley Walker, amerykańska kompozytorka i dyrygentka. Była jedną z niewielu kompozytorek muzyki filmowej. Jest autorką muzyki między innymi do filmów i seriali: "Oszukać przeznaczenie", "Wspomnienia niewidzialnego człowieka", "Falcon Crest", "Gwiezdna eskadra". Zmarła 29 listopada 2006 roku.

1947 - We Wrocławiu urodziła się Ewa Dałkowska, aktorka, przez wiele lat związana z warszawskim Teatrem Powszechnym, obecnie występuje w stołecznym Nowym Teatrze; zagrała między innymi w filmach: "Sprawa Gorgonowej", "Bez znieczulenia", "Głosy", "Kobieta z prowincji", "Korczak", "Cynga", "Body/Ciało", "Smoleńsk". W stanie wojennym współzałożycielka Teatru Domowego, działającego poza oficjalnym obiegiem, artystka kabaretu "Pod Egidą". W sierpniu 2016 została powołana w skład Kapituły Orderu Odrodzenia Polski.

1947 - W Poznaniu urodziła się Halina Frąckowiak, piosenkarka, znana z przebojów: "Serca gwiazd", "Anna już tu nie mieszka", "Papierowy księżyc", "Mały elf", "Tin Pan Alley", "Idę dalej", "Bądź gotowy dziś do drogi", "Brzegi łagodne". Była inicjatorką nadawania Nagrody imienia Anny Jantar dla najzdolniejszych debiutantów.

1948 - Urodziła się Helena Pyz - lekarka i misjonarka świecka Od końca lat 80-tych jest lekarką w Ośrodku Rehabilitacji Trędowatych Jeevodaya w Indiach oraz przychodnie zdrowotne dla miejscowej ludności. Laureatka wielu nagród i odznaczeń za działalność humanitarną. Między innymi za wybitne zasługi w działalności na rzecz potrzebujących pomocy, została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a także medalem „Gloria Medicinae” nadawanym przez Polskie Towarzystwo Lekarskie. 75 rocznica 1950 - Urodził się Don Vasyl, właściwie Vasyl Szmidt, do roku 1989 Kazimierz Doliński, romski piosenkarz, kompozytor, autor tekstów piosenek, poeta i animator ruchu kulturalnego polskich Romów. Jest organizatorem i pomysłodawcą Międzynarodowego Festiwalu Piosenki i Kultury Romów odbywającego się od 1997 roku.

1951 - Zmarł Dobiesław Damięcki, aktor, nestor rodziny aktorskiej Damięckich, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej, Oddziału II SG WP, uczestnik III Powstania Śląskiego w 1921 roku. W czasie II wojny światowej prowadził tajne nauczanie w Ostrowcu Świętokrzyskim Ukrywał się tam, poszukiwany przez Niemców za domniemane przeprowadzenie zamachu na kolaborującego z okupantami Igo Syma. Po wojnie sprawował funkcję prezesa zarządu ZASP. Urodził się 2 kwietnia 1899 roku.

1952 - Przewodniczącym Stowarzyszenia PAX został Bolesław Piasecki. Za pomocą tego stowarzyszenia władze PRL próbowały podporządkować sobie Kościół katolicki w PRL. PAX współtworzył ruch "księży patriotów”, atakował Episkopat Polski za "dążenie do przywrócenia kapitalizmu”, popierał proces biskupa Kaczmarka i uwięzienie prymasa Stefana Wyszyńskiego.

1954 - Zmarł August Lumiere, francuski chemik, który razem z bratem Ludwikiem, uznawany jest za wynalazcę kinematografu. Urodził się 19 października 1862 roku.

1957 - Premiera filmu "Dwunastu Gniewnych Ludzi" w reżyserii Sidneya Lumeta. Opowiada historię ławy przysięgłych obradującej po procesie młodego chłopaka oskarżonego o morderstwo. Spośród 12 przysięgłych tylko jeden nie jest do końca przekonany o winie oskarżonego. Film został bardzo dobrze przyjęty zarówno przez krytyków, jak i widzów. W 2007 roku Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych umieściła obraz na liście amerykańskiego dziedzictwa filmowego, jako ważny pod względem kulturalnym, historycznym i estetycznym. Film otrzymał nominację do nagrody Oscara w kategoriach za najlepszą reżyserię, film roku i scenariusz.

1960 - Urodziła się Katrina Leskanich, amerykańska wokalistka. Śpiewając piosenkę "Love Shine a Light” z angielskim zespołem Katrina and the Waves, wygrała 42. Konkurs Piosenki Eurowizji w 1997 roku.

1962 - Zmarł Michael Curtiz, węgiersko-amerykański reżyser filmowy, laureat Oscara w kategorii dla najlepszego reżysera za film "Casablanca" w 1942 roku. W 1926, z dorobkiem liczącym 60 filmów nakręconych w różnych krajach Europy, przeprowadził się do USA, gdzie stał się czołowym reżyserem wytwórni Warner Bros. W latach 30. i 40. XX wieku stworzył swoje najwybitniejsze filmy, takie jak "Kapitan Blood", "Szarża lekkiej brygady" i "Przygody Robin Hooda". Urodził się 24 grudnia 1886 roku.

1962 - Zmarł Stuart Fergusson Victor Sutcliffe, brytyjski malarz i muzyk, znany przede wszystkim, jako pierwszy basista The Beatles. Często określany jest mianem "Piątego Beatlesa”. Za swoje występy nie zdobywał uznania pozostałych członków zespołu. Ze względu na swoją nieśmiałość często na koncertach grał, stojąc tyłem do publiczności. W 1960 odbył z zespołem serię koncertów w Hamburgu, po czym rozstał się z formacją i kontynuował karierę malarską. Został uwieczniony na okładce płyty "Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band". Urodził się 23 czerwca 1940 roku.

1963 - 129 osób zginęło w katastrofie amerykańskiego okrętu podwodnego z napędem nuklearnym USS "Thresher". Okręt zatonął 220 mil morskich na wschód od Bostonu podczas przeprowadzania testów po remoncie. 60 rocznica

1965 - Urodził się Jarosław Wnuk, operator filmowy. Jest autorem zdjęć między innymi filmów i seriali: "Skazany na bluesa", "Popiełuszko. Wolność jest w nas", "Samo życie", "Tylko miłość", "Komisarz Alex".

1968 - W odpowiedzi na interpelację Koła Poselskiego "Znak” w sprawie wydarzeń marcowych premier PRL Józef Cyrankiewicz wygłosił w Sejmie demagogiczną mowę potępiającą uczestników protestów społecznych. Premier Cyrankiewicz oskarżył część pracowników uczelni, że "nie wychowują młodzieży studenckiej w socjalistycznym, patriotycznym duchu, ale ją ideologicznie deprawują, szerząc idee obce, rewizjonistyczne, które sączą nieufność, czy wręcz pogardę wobec historycznych osiągnięć narodu polskiego". 55 rocznica

1970 - Paul McCartney publicznie ogłosił swe odejście z zespołu The Beatles. Dzień ten uznaje się za oficjalną datę rozpadu The Beatles, jednej z najważniejszych grup w historii muzyki pop. Siedem miesięcy wcześniej zespół opuścił John Lennon. W 1970 roku Lennon, McCartney, Harrison i Starr wydali własne albumy, rozpoczynając tym samym solowe kariery. Formalnie Beatlesi zakończyli działalność dopiero 29 grudnia 1974 roku.

1972 - Stany Zjednoczone, Związek Radziecki i Wielka Brytania podpisały konwencję o broni biologicznej, traktat zakazujący sygnatariuszom rozwijania, przekazywania oraz nabywania broni biologicznej. Konwencja weszła w życie 26 marca 1975 roku po ratyfikacji przez 22 państwa, w tym przez trzy państwa założycielskie będące depozytariuszami. Obecnie konwencja wiąże 182 państwa.

1972 - Generał Stanisław Skalski, najlepszy polski as myśliwski z czasów II wojny światowej, został na własną prośbę przeniesiony do rezerwy. Walczył w wojnie obronnej we wrześniu 1939 roku, a następnie uczestniczył w powietrznej bitwie o Anglię. Dowodził eskadrą w dywizjonie 306 i 316, dywizjonem 317, eskadrą zwaną "Cyrkiem Skalskiego” w Tunezji, brytyjskim dywizjonem 601 na Malcie i w 133. Polskim Skrzydłem Myśliwskim. W 1947 wrócił do Polski, gdzie został przez władze stalinowskie oskarżony o zdradę i skazany na karę śmierci, po czym wyrok zamieniono na dożywocie. Został zrehabilitowany w 1956. Urodził się 27 listopada 1915 w Kodymie, a zmarł 12 listopada 2004 w Warszawie.

1975 - Zmarł Eugeniusz Żytomirski, poeta, dramaturg, powieściopisarz, krytyk teatralny, dziennikarz. Podczas okupacji niemieckiej żołnierz Armii Krajowej, redagował wspólnie z Henrykiem Korotyńskim pismo konspiracyjne "Wieści z Tygodnia". Po wojnie był między innymi redaktorem naczelnym "Filmu" i "Gazety Filmowej". Od 1949 zajmował się wyłącznie pracą literacką. Za wydrukowanie w londyńskich Wiadomościach poematu "Odebrano mi Polskę" od 1968 roku został objęty zakazem druku. Od lutego 1969 roku przebywał na emigracji. Był między innymi profesorem slawistyki na University of Western Ontario. Urodził się 29 października 1911 roku.

1983 - Zmarł Wiktor Sukiennicki, prawnik, historyk, sowietolog, teoretyk prawa, pracownik naukowy Instytutu Hoovera przy Uniwersytecie Stanforda w Stanach Zjednoczonych. Autor prac: „Konstytucja stalinowska a ustrój radziecki”, „Trzydzieści lat emigracji rosyjskiej”, „Polacy w ZSRR”. Urodził się 25 lipca 1901 roku. 40 rocznica

1988 - Zmarł Włodzimierz Boruński, poeta, satyryk, tłumacz literatury rosyjskiej, aktor. Autor zbiorów satyr: „Sprawy codzienne”, „Nie umiem grać na gitarze”, „Co mi zostanie z tych lat”. Urodził się 3 lipca 1906 roku. 35 rocznica

1985 - Zmarł Karol Tchorek, rzeźbiarz, marszand i kolekcjoner sztuki. Jest autorem między innymi pomników: żołnierzy i partyzantów w Ostrowi Mazowieckiej, żołnierzy polskich w brytyjskim mieście Perth oraz rzeźby "Warszawska jesień", która znajduje się na skwerze na tyłach Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Urodził się 30 października 1904 roku.

1991 - 140 osób, członków załogi i pasażerów, znajdujących się na pokładzie włoskiego promu "Moby Prince" zginęło po zderzeniu ze stojącym na kotwicy w toskańskim porcie Livorno tankowcem "Agip Abruzzo". Z załogi i pasażerów promu ocalała tylko jedna osoba.

1991 - Z taśmy fabryki w Eisenach, we wschodnich Niemczech, zjechał ostatni Wartburg. Pierwszy Wartburg został wyprodukowany w Eisenach w 1898 roku na licencji francuskiego Decauville. W 1928 roku fabryka została wykupiona przez BMW, a po II wojnie światowej trafiła w ręce sowieckie. W roku została upaństwowiona. W czasach NRD produkowane tam samochody miały silnik dwusuwowy. Od 1988 roku w Wartburgach montowano czterosuwowy silnik VW. W czasach NRD wyprodukowano około miliona siedemset tysięcy Wartburgów.

1998 - Premierzy Wielkiej Brytanii - Tony Blaire i Republiki Irlandzkiej - Bertie Ahern podpisali porozumienie w sprawie rozwiązania konfliktu w Irlandii Północnej, zwane porozumieniem wielkopiątkowym. Głównymi architektami układu byli katolicki polityk John Hume i protestancki David Trimble, którzy otrzymali za to pokojową Nagrodę Nobla. 25 rocznica

2000 - Zmarł Larry Linville, amerykański aktor filmowy. Sławę zdobył, jako odtwórca roli majora Franka Burnsa w serialu "M*A*S*H". Urodził się 29 września 1939 roku.

2001 - Zmarł Tadeusz Chciuk-Celt, harcmistrz, cichociemny, kurier Związku Walki Zbrojnej, polityk i dziennikarz. Był redaktorem i zastępcą dyrektora Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa. Urodził się 17 października 1916 roku.

2004 - Zmarł Jacek Kaczmarski, poeta, bard, kompozytor. Jest między innymi autorem "Murów”, "Obławy” oraz ponad 600 wierszy i pięciu powieści. Urodził się 22 marca 1957 roku.

2010 - W katastrofie samolotu TU-154M pod Smoleńskiem zginęło 96 osób w tym prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński z małżonką Marią Kaczyńską, ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, wicemarszałkowie Sejmu i Senatu, grupa parlamentarzystów, dowódcy Sił Zbrojnych, pracownicy Kancelarii Prezydenta, duchowni, przedstawiciele ministerstw, instytucji państwowych, organizacji kombatanckich i społecznych. Delegacja leciała na uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Oprócz Lecha i Marii Kaczyńskich oraz Ryszarda Kaczorowskiego w katastrofie zginęli: Joanna Agacka-Indecka, Ewa Bąkowska, Andrzej Błasik, Krystyna Bochenek, Anna Maria Borowska, Bartosz Borowski, Tadeusz Buk, Miron Chodakowski, Czesław Cywiński, Leszek Deptuła, Zbigniew Dębski, Grzegorz Dolniak, Katarzyna Doraczyńska, Edward Duchnowski, Aleksander Fedorowicz, Janina Fetlińska, Jarosław Florczak, Artur Francuz, Franciszek Gągor, Grażyna Gęsicka, Kazimierz Gilarski, Przemysław Gosiewski, Bronisław Gostomski, Mariusz Handzlik, Roman Indrzejczyk, Paweł Janeczek, Dariusz Jankowski, Izabela Jaruga-Nowacka, Józef Joniec, Sebastian Karpiniuk, Andrzej Karweta, Mariusz Kazana, Janusz Kochanowski, Stanisław Nałęcz-Komornicki, Stanisław Jerzy Komorowski, Paweł Krajewski, Andrzej Kremer, Zdzisław Król, Janusz Krupski, Janusz Kurtyka, Andrzej Kwaśnik, Bronisław Kwiatkowski, Wojciech Lubiński, Tadeusz Lutoborski, Barbara Mamińska, Zenona Mamontowicz-Łojek, Stefan Melak, Tomasz Merta, Dariusz Michałowski, Stanisław Mikke, Aleksandra Natalli-Świat, Janina Natusiewicz-Mirer, Piotr Nosek, Piotr Nurowski, Bronisława Orawiec-Löffler, Jan Osiński, Adam Pilch, Katarzyna Piskorska, Maciej Płażyński, Tadeusz Płoski, Agnieszka Pogródka-Węcławek, Włodzimierz Potasiński, Andrzej Przewoźnik, Krzysztof Putra, Ryszard Rumianek, Arkadiusz Rybicki, Andrzej Sariusz Skąpski, Wojciech Seweryn, Sławomir Skrzypek, Leszek Solski, Władysław Stasiak, Jacek Surówka, Aleksander Szczygło, Jerzy Szmajdziński, Jolanta Szymanek-Deresz, Izabela Tomaszewska, Marek Uleryk, Anna Walentynowicz, Teresa Walewska-Przyjałkowska, Zbigniew Wassermann, Wiesław Woda, Edward Wojtas, Paweł Wypych, Stanisław Zając, Janusz Zakrzeński, Gabriela Zych, oraz członkowie załogi: Robert Grzywna, Natalia Januszko, Barbara Maciejczyk, Andrzej Michalak, Justyna Moniuszko, Arkadiusz Protasiuk, Artur Ziętek. Była to druga pod względem liczby ofiar katastrofa w historii lotnictwa polskiego. Nie przeżyła żadna z osób obecnych na pokładzie samolotu.

2010 - Po katastrofie samolotu prezydenckiego TU-154, w której zginęło 96 osób, obowiązki zmarłego tego dnia prezydenta Lecha Kaczyńskiego przejął tymczasowo marszałek Sejmu Bronisław Komorowski. Jednocześnie marszałek Sejmu ogłosił żałobę narodową do 18 kwietnia.

2010 - 25 osób zginęło podczas antyrządowych protestów w stolicy Tajlandii. Policja zaatakowała demonstrantów, którzy podjęli szturm na siedzibę parlamentu w centrum Bangkoku. Łącznie w czasie demonstracji, trwających w stolicy Tajlandii od 14 marca do 19 maja 2010 roku, śmierć poniosło 91 osób, a około dwóch tysięcy zostało rannych.

2010 - Zmarł Czesław Berenda, dziennikarz Polskiego Radia i Telewizji Polskiej. Twórca między innymi Telegazety, pierwszego teletekstu w Polsce i dyrektor Agencji Telegazety. Urodził się 10 kwietnia 1931 roku.

2013 - Zmarł Robert Edwards, angielski biolog, fizjolog, twórca metody zapłodnienia pozaustrojowego. Laureat Nagrody Nobla w 2010 roku, w dziedzinie medycyny. Urodził się 27 września 1925 roku. 10 rocznica

2015 - Zmarł Andrzej Ajnenkiel, historyk, profesor nauk humanistycznych. Specjalizował się w zakresie historii najnowszej oraz historii państwa i prawa, głównie w zakresie konstytucjonalizmu i parlamentaryzmu. Urodził się 21 lutego 1931 roku.

2018 - Na placu Piłsudskiego w Warszawie odsłonięto Pomnik Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku. Wmurowano też kamień węgielny pod pomnik Lecha Kaczyńskiego, który został odsłonięty 10 listopada 2018 roku. 5 rocznica

2019 - Naukowcy przedstawili pierwsze w historii zdjęcie czarnej dziury. Udało się to osiągnąć w obserwacjach supermasywnej czarnej dziury w centrum galaktyki M87. W ramach projektu o nazwie Teleskop Horyzontu Zdarzeń pracowało ponad 200 naukowców z całego świata, w tym Polacy. Wyniki badań opublikowano w serii sześciu artykułów, które ukazały się w specjalnym wydaniu czasopisma "The Astrophysical Journal Letters”.

2020 - Zmarł Stanisław Murzański, malarz, pisarz, publicysta, w okresie II wojny światowej uczestnik konspiracji niepodległościowej., żołnierz WiN. Po wojnie był prześladowany przez organa bezpieczeństwa, spędził sześć lat w więzieniu. Autor powieści: "Przenikanie ciemności", "Daleki głos" "Ręce" "Niezwykła podróż doktora Friede" Publikował w Przeglądzie Powszechnym, a od 1990 roku w "Tygodniku Solidarność". Urodził się 23 marca 1923 roku.

2021 - Zmarł Félix del Blanco Prieto, hiszpański biskup rzymskokatolicki, arcybiskup, jałmużnik papieski w latach 2007-2012. Urodził się 15 czerwca 1937 roku.

2022 - Zmarł Henryk Ratyna, uczestnik konspiracji niepodległościowej w okresie II wojny światowej, działacz Batalionów Chłopskich, walczący na Zamojszczyźnie. Posługiwał się pseudonimem konspiracyjnym "Orzeł", odznaczony orderem wojennym Virtuti Militari. Urodził się 26 grudnia 1926 roku. 1 rocznica.

Zobacz także

2024-03-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 marca 322 pne. - Zmarł Arystoteles, grecki filozof. Jeden z trzech - obok Sokratesa i Platona - najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Był twórcą… » więcej 2024-03-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 marca - Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Jest poświęcony pamięci osób, które sprzeciwiały się ustrojom totalitarnym i masowym zbrodniom w… » więcej 2024-03-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 marca - Dzień Wiedzy o Dysocjacyjnych Zaburzenia Osobowości. 5 marca - Dzień Europejskiego Geodety i Geoinformacji, obchodzony od 2012 z inicjatywy Europejskiej… » więcej 2024-03-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 marca - Na Litwie obchodzone są Kaziuki - w Wilnie odpustowy jarmark z okazji święta Świętego Kazimierza. 4 marca - Światowy Dzień Nauk Inżynieryjnych… » więcej 2024-03-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 marca - Międzynarodowy Dzień dla Ucha i Słuchu - ustanowiony z inicjatywy światowej organizacji zdrowia WHO 3 marca - Międzynarodowy Dzień Pisarzy… » więcej 2024-03-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02 marca 1333 - Zmarł Władysław Łokietek, książę kujawsko-łęczycki, król Polski. Rozpoczął proces scalania ziem polskich: zajął Kraków, odzyskał… » więcej 2024-03-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 marca - Światowy Dzień Obrony Cywilnej, ustanowiony przez zgromadzenie ogólne Międzynarodowej Organizacji Obrony Cywilnej w 1990 roku. 1 marca - Międzynarodowy… » więcej 2024-02-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 lutego - Dzień Chorób Rzadkich obchodzony co roku ostatniego dnia lutego, zapoczątkowany przez Europejską Federację Rodziców Pacjentów i Pacjentów z… » więcej 2024-02-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 lutego - Dzień Chorób Rzadkich. 28 lutego - Święto narodowe Finlandii - Dzień Kalewali, obchodzony w rocznicę opublikowania w 1835 roku eposu narodowego… » więcej 2024-02-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 27 lutego - Światowy Dzień Organizacji Pozarządowych. 27 lutego - Międzynarodowy Dzień Niedźwiedzia Polarnego. 27 lutego - Dzień Wiedzy o Anosmii. 27… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »