Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-04-07, 07:00 Autor: IAR/D.Panek

Kartka z kalendarza

7 kwietnia - Światowy Dzień Zdrowia, obchodzony od 1950 roku, z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia WHO, dla upamiętnienia rozpoczęcia działalności przez organizację w 1948 roku.

7 kwietnia - Dzień Pracownika Służby Zdrowia.

2 kwietnia - Światowy Tydzień Pracownika Ochrony Zdrowia, trwający do 8 kwietnia.

2 kwietnia - Ostatni dzień Tygodnia Czystości Wód, trwającego od 1 kwietnia

7 kwietnia - Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa w Rwandzie, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.
30 - Według hipotez niektórych historyków ukrzyżowano Jezusa Chrystusa. Za czasów papieża Jana I, który zmarł w 526 roku, zaczęto liczyć naszą erę od urodzenia Chrystusa. Według wielu współczesnych historyków mnich Dionizjusz Mały, który dokonał rachuby lat, pomylił się o kilka lat.

1348 - W Pradze z inicjatywy cesarza Niemiec i króla Czech Karola IV został założony uniwersytet, który nosi imię władcy. Jest to najstarsza uczelnia w Europie Środkowej. Uniwersytet Karola zorganizowano na wzór Uniwersytetu Paryskiego. Jedno z kolegiów dla polskich i litewskich studentów zostało ufundowane przez polską królową Jadwigę. Znaczącą rolę w dziejach uczelni odegrali husyci. Jan Hus był tutejszym wykładowcą i rektorem. 675. rocznica

1506 - Urodził się Franciszek Ksawery, jeden z założycieli zakonu jezuitów, misjonarz, święty katolicki zwany apostołem Indii Szacuje się, że osobiście ochrzcił 30 tysięcy ludzi. Zmarł 3 grudnia 1552 roku.

1656 - W czasie "potopu szwedzkiego" wojska polskie pod dowództwem Stefana Czarnieckiego pokonały w bitwie pod Warką oddziały szwedzkie dowodzone przez margrabiego Fryderyka Badeńskiego. Było to pierwsze zwycięstwo Polaków nad Szwedami w otwartej bitwie. Na skutek zwycięskiej bitwy w ręce polskie dostało się 20 chorągwi oraz szwedzki tabor z pieniędzmi, srebrem, złotem, suknami i innymi zdobyczami. Wozy szwedzkie zawierały także bardzo potrzebną w zniszczonym przez wojnę kraju żywność. Zwycięstwo pod Warką obok znaczenia materialnego miało przede wszystkim ogromne znaczenie moralne. Okazało się, że szwedzka rajtaria bez wsparcia piechoty i artylerii wciąż nie mogła dorównać polskiej kawalerii.

1656 - Zmarł Krzysztof Arciszewski, generał artylerii koronnej, arianin. W służbie holenderskiej brał udział w Brazylii w walkach z wojskami portugalskimi i hiszpańskimi, uzyskując w 1638 roku stopień admirała, uczestnik bitew pod Piławcami i Zborowem w czasie powstanie Chmielnickiego. W 2003 roku powstał biograficzny film dokumentalny "Konkwistador po polsku. Krzysztof Arciszewski" w reżyserii Doroty Latour i Jerzego Paczki. Urodził się 9 grudnia 1592 roku.

1663 - Urodziła się Mary de La Riviere Manley, brytyjska pisarka i dziennikarka, twórczyni pierwszego w historii pisma przeznaczonego dla kobiet. W lecie 1709 roku założyła, wraz z grupą przyjaciółek, dwutygodnik "The Female Tatler". Była to pierwsza tego typu gazeta, zajmująca się szerokim spektrum tematów od polityki krajowej, zagranicznej i kwestii społecznych po tematy plotkarskie. Była to także pierwsza gazeta redagowana w całości przez kobiety. Jednak pod koniec tego samego roku jeden z krytycznych artykułów spowodował reakcję środowisk arystokratycznych Londynu i poddanie pisma cenzurze, co drastycznie zmieniło styl pisma i jego tematykę. Zniechęcona redaktorka opuściła gazetę. Zmarła 11 lipca 1724 roku. 360. rocznica

1665 - Zmarł Jan Sobiepan Zamoyski, polityk, ordynat zamojski, wojewoda sandomierski, wojewoda kijowski, podczaszy wielki koronny, krajczy wielki koronny, starosta generalny ziem podolskich. Urodził się 9 kwietnia 1627 roku.

1740 - Urodził się Haym Solomon, właściwie Chaim Solomon, Żyd z Polski, bankier, kupiec, makler, główny finansista rewolucji amerykańskiej i jej aktywny uczestnik, ojciec założyciel USA. Solomon obsługiwał transakcje finansowe Kongresu, pośredniczył w udzielaniu pożyczek amerykańskim władzom przez kraje europejskie, z osobistych środków finansował wojsko i rząd oraz pożyczał pieniądze jego członkom. Solomon nie otrzymał żadnego wynagrodzenia pieniężnego i 6 stycznia 1785 roku zmarł, jako bankrut. Zobowiązania rządu USA wobec niego wyniosły w chwili śmierci bankiera dwa miliony ówczesnych dolarów.

1763 - Zmarł Benedykt Chmielowski, ksiądz, pisarz. Opracował pierwszą polską encyklopedię powszechną "Nowe Ateny", wydaną w latach 1745-1746. W encyklopedii tej hasło "koń" opisał słowami: "koń, jaki jest, każdy widzi". Jego dziełem był również niezwykle popularny modlitewnik "Bieg roku całego", w XVIII i XIX wieku drukowany ponad 20 razy. Był też autorem herbarza "Zbiór krótki herbów polskich oraz wsławionych cnotą i naukami Polaków" oraz książki religijnej "Ucieczka przez świętych do Boga. Urodził się 20 marca 1700 roku. 260. rocznica

1770 - Urodził się William Wordsworth, angielski poeta, przedstawiciel pierwszej generacji romantyków angielskich, reprezentant tak zwanych "poetów jezior". Autor ballad: "Preludium” oraz "Oda o przeczuciach nieśmiertelności czerpanych ze wspomnień o wczesnym dzieciństwie". Zmarł 23 kwietnia 1850 roku.

1795 - Francuskie Zgromadzenie Narodowe przyjęło ustawę wprowadzającą jednostki długości, wagi i pojemności - metr, kilogram i litr oparte na określonych wzorcach. Poza granicami Francji system ten został wprowadzony dopiero po 80 latach, po podpisaniu międzynarodowej Konwencji Metrycznej w 1875 roku.

1833 - W Berlinie zmarł Antoni Radziwiłł, pruski polityk, wojskowy, kompozytor, pierwszy i jedyny namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Był mecenasem sztuki, dbał o rozwój i ochronę kultury Wielkiego Księstwa. Urodził się 13 czerwca 1775 roku. 190. rocznica

1840 - Urodził się Angelo de Gubernatis, włoski, pisarz, poeta, lingwista, filolog i orientalista. Jest między innymi autorem dramatów: "Don Rodrigo", "Śmierć Katona", "Maja" i powieści "Gabriela". Pod jego redakcją w latach 1883-1885 ukazała się monumentalna, 18-tomowa encyklopedia "Historia uniwersalna literatury". Zmarł 26 lutego 1913 roku.

1847 - Urodził się Jens Peter Jacobsen, duński pisarz, propagator teorii Darwina, zwolennik naturalizmu, autor powieści - "Maria Grubbe", "Niels Lyhne". Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych poetów skandynawskich. Zmarł 30 kwietnia 1885 roku.

1861 - Rosyjski oficer Jan Peucker popełnił samobójstwo, nie chcąc strzelać do uczestników patriotycznego pochodu w Warszawie. Zastrzelił się na terenie Zamku Warszawskiego. Zaskoczony jego czynem namiestnik Królestwa Polskiego wydał polecenie wycofania wojska do koszar, co pozwoliło na spokojne opuszczenie placu przez uczestników manifestacji i uniknięcie ofiar. Samobójstwo Peuckera uczyniło go bohaterem mieszkańców Warszawy. Jego postawę wspominał między innymi Oskar Awejde kilka lat po powstaniu styczniowym, wskazując, że społeczeństwo polskie, a nawet naród rosyjski, zostały napełnione wówczas nadzieją na wyzwolenie spod ucisku carskiego. Jan Peucker urodził się 14 kwietnia 1824 roku.

1880 - Urodziła się Elsa Alsen, amerykańska śpiewaczka operowa, pochodzenia polskiego, sopran. Debiutowała w 1902 roku na scenie opery w Heidelbergu w Niemczech. W latach 20. XX wieku zaczęła śpiewać w Stanach Zjednoczonych. Była śpiewaczką oper w San Francisco, Los Angeles i Chicago. W 1930 roku wystąpiła w amerykańskim filmie "The Rogue Song” - "Pieśń skazańca". Zmarła 1 lutego 1975 roku.

1882 - Urodził się Józef Rybak, generał dywizji Wojska Polskiego, szef Głównego Ośrodka Wywiadowczego w Krakowie. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą Grupy Operacyjnej 3. Armii, a następnie zastępcą Szefa Sztabu Głównego WP, dowódcą Okręgu IX w Brześciu nad Bugiem i Inspektorem Armii w Warszawie. Zmarł 8 maja 1953 roku.

1883 - Urodził się Louis Leplée, francuski właściciel nocnego klubu, który odkrył Édith Piaf w 1935 roku, gdy ta śpiewała na paryskiej ulicy. To on wymyślił jej pierwszy pseudonim artystyczny, "La Môme Piaf". 6 kwietnia 1936 został zamordowany w swoim paryskim apartamencie; Edith Piaf była przez jakiś czas podejrzaną w sprawie, lecz później została oczyszczona z zarzutów. Postać Louis Lepléew filmie "Niczego nie żałuję - Edith Piaf" odegrał Gérard Depardieu. 140. rocznica

1884 - Urodził się Bronisław Malinowski, etnolog, antropolog społeczny, socjolog, teoretyk kultury. Badacz społeczności dzikich, profesor Uniwersytetu Londyńskiego, Uniwersytetu Yale, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Jeden z założycieli i pierwszy dyrektor Instytutu Polskiego w Nowym Jorku. Zmarł 16 maja 1942 roku.

1891 - Urodził się Ole Kirk Christiansen, duński producent zabawek, twórca fabryki klocków Lego. W latach 30. XX wieku Christiansena dotknął wielki kryzys gospodarczy, a także śmierć żony i pożar warsztatu stolarskiego. Wystrugał wówczas dzieciom małą, drewnianą kaczkę, by zajęły się czymś i nie myślały o pożarze. Zauważywszy, jak dużą radość sprawiła ona dzieciom, Christiansen zdecydował się na produkcję takiej zabawki i szybko zdobył sobie swoim produktem popularność w okolicy. Wkrótce zaczął projektować kolejne zabawki, by nie wypaść z rynku. Przypomniał sobie wówczas zwiedzanie angielskiego zamku i postanowił produkować klocki, z których dzieci mogłyby budować różne budowle. W 1934 roku Christiansen nazwał swoją firmę zabawkarską - LEGO. Zmarł 11 marca 1958 roku.

1895 - Urodził się Maksymilian Iksal, polski działacz niepodległościowy na Śląsku. Podczas I powstania śląskiego 14 sierpnia 1919 roku wydał rozkaz rozpoczęcia walki z Niemcami. Sam stanął na czele kilkudziesięcioosobowego oddziału w powiecie pszczyńskim i w nocy z 16 na 17 sierpnia uderzył na Gołkowice. Po ich zdobyciu wyruszył do Warszawy po posiłki. W czasie II powstania śląskiego zastępca dowódcy Polskiej Organizacji Wojskowej w powiecie opolskim. W III powstaniu śląskim brał udział w bitwie o Górę świętej Anny, jako żołnierz Podgrupy "Bogdan”. W 1939 roku współorganizował Ochotnicze Oddziały Powstańcze w powiecie rybnickim. Zmarł w 1981 roku.

1896 - Urodził się Donald Woods Winnicott, brytyjski psychoanalityk, z wykształcenia pediatra, całe swoje życie poświęcił badaniom klinicznym i psychoterapii niemowląt, małych dzieci i ich matek. Obecnie uznawany jest za jednego z najwybitniejszych prekursorów nowych prądów w psychoanalizie. Zmarł 28 stycznia 1971 roku.

1900 - Urodził się Adolf Dymsza, właściwie Adolf Bagiński, aktor występujący w teatrach i kabaretach warszawskich, między innymi w "Qui Pro Quo". Znany z ról komediowych w filmach: "Dodek na froncie”, "Antek policmajster", "Skarb”, "Cafe pod Minogą”, "Nikodem Dyzma”, "Sportowiec mimo woli” i "Sprawa do załatwienia”. Zmarł 20 sierpnia 1975 roku.

1906 - Urodził się Artur Eisenbach, historyk, badacz dziejów Żydów polskich, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego w latach 1966-1968, pracownik Instytutu Historii PAN. Po wydarzeniach z marca 1968 został zdymisjonowany ze stanowiska dyrektora Instytutu, czego powodem była jego skuteczna walka w obronie zbiorów i dorobku przed jego planowaną likwidacją. W 1982 był konsultantem przy produkcji filmu Jerzego Kawalerowicza "Austeria". Zmarł śmiercią samobójczą 30 października 1992 roku.

1910 - Urodził się Władysław Bodnicki, pisarz. Autor między innymi sztuk scenicznych: "A było to tak niedawno”, 'Komediant”, "Parys i Helena” oraz powieści: "Ostatni z rodu”, "Wyzwolony”, 'Z rodu Tytanów”, "Syn Popiela”. Dużą część twórczości poświęcił historii i kulturze Krakowa. Zmarł 12 czerwca 1983 roku.

1910 - Urodził się Bernard Michałka, pseudonim "Batory”, dowódca grupy sabotażowo-dywersyjnej organizacji "Polska Żyje", a następnie oddziału partyzanckiego Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski". Zginął 10 stycznia 1944 roku w bunkrze ziemnym w Kamienicy Królewskiej gdzie został otoczony przez 120 niemieckich żandarmów i gestapowców.

1915 - Urodziła się Billie Holiday, właściwie Eleonora Fagan, amerykańska wokalistka jazzowa, zwana "Lady Day", przedstawicielka stylu swing. Spopularyzowała pieśń "Strange Fruit”, protest przeciwko dyskryminacji rasowej. Zmarła 17 lipca 1959 roku.

1920 - Podczas czterodniowych zamieszek w Jerozolimie zginęło pięciu Żydów i czterech Arabów, a 216 Żydów i 23 Arabów zostało rannych. Około 300 Żydów ewakuowano ze Starego Miasta Jerozolimy. Podczas przywracania porządku rannych zostało także siedmiu brytyjskich żołnierzy. Zamieszki wybuchły po przemówieniach arabskich przywódców religijnych do pielgrzymów w czasie muzułmańskiego święta Nabi Musa, uznawanego za najważniejszą pielgrzymkę muzułmanów w Palestynie.

1920 - Urodził się Ravi Shankar, hinduski kompozytor, wirtuoz gry na sitarze. Komponował ragi, muzykę filmową i baletową. Stworzył także dwa koncerty na sitar. Dzięki niemu muzyka hinduska stała się znana i ceniona na świecie. W 1989 roku odwiedził Polskę, dając jeden koncert w Warszawskiej Filharmonii. Zmarł 11 grudnia 2012 roku.

1928 - Urodził się Alan Jay Pakula, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Wyreżyserował między innymi filmy: "Klute", "Syndykat zbrodni", "Wszyscy ludzie prezydenta", "Wybór Zofii", "Uznany za niewinnego" i "Raport Pelikana". Zginął w wypadku samochodowym 19 listopada 1998 roku. 95. rocznica

1930 - Urodził się Andrew Sachs, właściwie Andreas Siegfried Sachs, brytyjski aktor niemieckiego pochodzenia. Znany przede wszystkim z roli Manuela w serialu "Hotel Zacisze". Wystąpił też między innymi w filmach: "Zemsta Różowej Pantery", "Czekoladowy sekret" i "Piekło pocztowe". Zmarł 23 listopada 2016 roku.

1933 - Premiera filmu "Jego ekscelencja subiekt" w reżyserii Michała Waszyńskiego. W roli tytułowej wystąpił Eugeniusz Bodo, czołowy amant polskiej kinematografii przedwojennej. Z filmu pochodzą piosenki "Tyle miłości” i "Złociste włoski”. 90. rocznica

1935 - Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników Adolfa Hitlera wygrała wybory do Vollkstagu Wolnego Miasta Gdańska. NSDAP zdobyła w lokalnym parlamencie 43 mandaty z 72. Socjaldemokraci otrzymali 13 mandatów, centryści 10 mandatów, partia niemiecko-narodowa trzy mandaty, komuniści dwa mandaty, komitety polskie dwa mandaty. W parlamencie Wolnego Miasta Gdańska zasiedli Bronisław Budzyński i Antoni Lendzion.

1938 - Sejm RP przyjął Ustawę o ochronie imienia Józefa Piłsudskiego. Był to jeden z przejawów kultu po zmarłym marszałku i Naczelniku Państwa. Ustawa była krótka i składała się z czterech artykułów. W artykule pierwszym napisano: "Pamięć czynu i zasługi JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO - Wskrzesiciela Niepodległości Ojczyzny i Wychowawcy Narodu - po wsze czasy należy do skarbnicy ducha narodowego i pozostaje pod szczególną ochroną prawa", a w drugim: "Kto uwłacza Imieniu JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO, podlega karze więzienia do lat 5". 95. rocznica

1938 - Premiera filmu "Szczęśliwa 13-ka" w reżyserii Mariana Czauskiego. Główny bohater obrazu - pan Koziołek jest bardzo przesądnym człowiekiem. Niechętnie idzie trzynastego do pracy, gdzie nie jest zbyt lubiany. Na miejscu, po lekturze gazety, dowiaduje się jednak, że wygrał szóstkę na loterii. Główne role zagrali: Stanisław Sielański, Helena Grossówna i Józef Orwid. Muzykę skomponował Jerzy Petersburski. 85. rocznica

1939 - Wojska faszystowskich Włoch zajęły Albanię. Operacja trwała do 10 kwietnia. Agresję usprawiedliwiano zagrożeniem, w jakim znalazła się rzekomo włoska mniejszość narodowa w tym kraju.

1940 - Niemcy podczas pacyfikacji wsi Adamów i Królewiec na Kielecczyźnie zamordowali 83 osoby. Od 30 marca do 11 kwietnia w czasie pacyfikacji wsi, w pobliżu których operował oddział majora Henryka Dobrzańskiego pseudonim "Hubal” Niemcy zamordowali 712 cywilów, w tym dwie kobiety i sześcioro dzieci. Spośród 31 wsi w powiatach koneckim, kieleckim i opoczyńskim cztery zostały doszczętnie spalone, a w piątej zniszczono większą część zabudowy. Pacyfikacje "hubalowskie” były pierwszą tego typu akcją represyjną przeprowadzoną przez Niemców w okupowanej Polsce i Europie.

1942 - Zmarł Franciszek Głowacz, partyzant, żołnierz Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego majora Hubala i Obwodu Związku Walki Zbrojnej "Brzoza”. Wziął udział w kampanii wrześniowej, walcząc w rejonie Częstochowy. Urodził się 24 marca 1910 roku.

1943 - W Warszawie postawała Polska Armia Ludowa - konspiracyjna organizacja zbrojna, zrzeszająca lewicowe oddziały zbrojne: Milicję Ludową RPPS, Polską Ludową Akcję Niepodległościową i część oddziałów Komendy Obrońców Polski. Polską Armię Ludową rozwiązano 23 stycznia 1945 roku. Większość jej żołnierzy i oficerów wstąpiła do ludowego Wojska Polskiego. 80. rocznica

1943 - Niemcy przeprowadzili masowe egzekucje Żydów w gettach w Zbarażu, Trembowli i Skałacie w byłym województwie tarnopolskim. W Zbarażu rozstrzelali tysiąc Żydów, w Trembowli tysiąc stu, a w Skałacie - 700. 80. rocznica

1944 - Oddziały Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej pod dowództwem Józefa Abramczyka "Tomasza" i "Gryfa", otoczone we wsi Molendy przez przeważające siły niemieckie, stoczyły zaciętą bitwę wyrywając się z okrążenia. Po stronie niemieckiej walczyło od 2,5 do 3 tysięcy żołnierzy, partyzantów zaś było około 120. Była to największa bitwa partyzancka w całym Obwodzie Kozienickim podczas II wojny światowej.

1944 - We wsi Moosberg w dawnym województwie lwowskim oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii zamordował co najmniej 31 Polaków. Według historyków Szczepana Siekierki, Henryka Komańskiego i Krzysztofa Bulzackiego, opierających się na relacjach świadków, ofiar było co najmniej 160. Tego samego dnia nacjonaliści ukraińscy zamordowali w Pawlikówce w dawnym województwie stanisławowskim 124 Polaków oraz 52 we wsi Pyszówka w dawnym województwie lwowskim.

1945 - W czasie wojny na Pacyfiku amerykańskie samoloty zatopiły pancernik japoński "Yamato", największy na świecie okręt wojenny. Statek o wyporności ponad 65 tysięcy ton i długości ponad 260 metrów był uzbrojony między innymi w dziewięć dział kalibru 460 milimetrów o zasięgu 42 kilometrów. W ataku na pancernik "Yamato” w pobliżu wysp japońskich wzięło udział 386 amerykańskich samolotów. Wraz z okrętem zginęło około 2055 z 2332 członków załogi, w tym dowódca japońskiej 2. Floty wiceadmirał Seiichi Ito.

1946 - W Londynie ukazał się pierwszy numer "Wiadomości" pod redakcją Mieczysława Grydzewskiego. Pismo nawiązywało do tradycji przedwojennych "Wiadomości Literackich”. Stale współpracowali z nim między innymi: Stanisław Baliński, Stanisław Frenkiel, Ferdynand Goetel i Marian Hemar. W ostatnich latach tygodnik zamieszczał prace poetów współczesnych, którzy debiutowali już po II wojnie światowej, między innymi: Stanisława Barańczaka, Adama Zagajewskiego, Floriana Śmiei, Bogdana Czaykowskiego, Adama Czerniawskiego i Andrzeja Włodarczyka. W latach 1958-1990 "Wiadomości” przyznawały corocznie Nagrodę Wiadomości dla najlepszej książki wydanej na emigracji. Archiwum "Wiadomości” znajduje się w Archiwum Emigracji w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu. Ostatni, pożegnalny numer tygodnika ukazał się na przełomie marca i kwietnia 1981.

1946 - Powstał "obwód królewiecki", a od lipca 1946 roku kaliningradzki, utworzony z części dawnych Prus Wschodnich należących do Niemiec i włączony do Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Do 1947 praktycznie cała niemiecka ludność została wysiedlona. Na obszarze tym osiedlili się osadnicy z różnych części ZSRR, głównie Rosjanie. Teren obwodu stał się z racji położenia geograficznego jedną z najbardziej zmilitaryzowanych części Rosji. Aż do 1991 obwód kaliningradzki pozostawał zamknięty dla cudzoziemców. Wszystkie połączenia lotnicze i kolejowe prowadziły w kierunku wschodnim, do portów zawijały tylko statki bandery radzieckiej, a szlaki kolejowe i drogowe wiodące ku południu urywały się w większości na granicy z Polską.

1947 - Urodził się Andrzej Nardelli, aktor Teatru Narodowego w Warszawie. Występował w Piwnicy Wandy Warskiej, śpiewając piosenki Andrzeja Kurylewicza, a także w programach telewizyjnych. Grał też w filmach - "Nie lubię poniedziałku”. Był związany z Teatrem Telewizji i Teatrem Polskiego Radia. Zmarł tragicznie w wieku 25 lat - utopił się w Narwi, 11 czerwca 1972 roku. Od 1999 jest przyznawana Nagroda imienia Andrzeja Nardellego Sekcji Krytyków Teatralnych Związku Artystów Scen Polskich, za najlepszy debiut aktorski na scenach polskich teatrów dramatycznych.

1948 - Rozpoczęła działalność Światowa Organizacja Zdrowia WHO, jedna z organizacji działających w ramach ONZ. Tego dnia, od 1949 roku, obchodzony jest Światowy Dzień Zdrowia. Zadaniem WHO jest działanie na rzecz zwiększenia współpracy między państwami w dziedzinie ochrony zdrowia i zwalczania epidemii chorób zakaźnych, a także ustalanie norm dotyczących składu leków i jakości żywności. Organizacja dąży również do zapewnienia opieki medycznej ludności świata oraz zmniejszenia umieralności niemowląt. 75. rocznica

1950 - Najlepszy polski as lotnictwa z okresu II wojny światowej generał Stanisław Skalski został skazany pod fałszywym zarzutem o szpiegostwo przez komunistyczny sąd w PRL na karę śmierci. 24 stycznia 1951 roku prezydent Bolesław Bierut ułaskawił Stanisława Skalskiego, o co starała się matka skazanego, w wyniku czego kara śmierci została zamieniona na dożywocie. Został zrehabilitowany i uwolniony w 1956 roku. Stanisław Skalski urodził się 27 listopada 1915 roku, zmarł 12 listopada 2004.

1950 - Urodził się Jerzy Grunwald, wokalista, instrumentalista, kompozytor, producent muzyczny. Występował między innymi w zespołach "Niebiesko-Czarni", "No To Co" i "En Face". Od lat 70. na emigracji, między innymi w Szwecji, gdzie nawiązał współpracę z Januszem Hryniewiczem, występując z nim w duetach Guitar Brothers oraz Grunwald & Hilton.

1950 - Zmarł Walter Huston, właściwie Walter Houghston, amerykański aktor pochodzenia kanadyjskiego, laureata Oscara w 1948 za rolę w filmie swego syna Johna Hustona "Skarb Sierra Madre". Grał też między innymi w filmach: "Abraham Lincoln", "Blask na wschodzie" i "Pojedynek w słońcu". Urodził się 6 kwietnia 1884 roku.

1955 - Zmarł Tadeusz Reyman, historyk, archeolog, muzealnik, w latach 1937-1955 dyrektor Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Urodził się 6 listopada 1899 roku.

1956 - Premiera filmu "Sprawa pilota Maresza" w reżyserii Leonarda Buczkowskiego. Został nakręcony na podstawie powieści Janusza Meissnera "Niebieskie drogi”. W atrakcyjnej, sensacyjnej formie ukazywał różne postawy lotników, którzy po powrocie ze służby w RAF od 1947 pracowali w kraju. Główne role zagrali: Wieńczysław Gliński, Leon Niemczyk i Lidia Wysocka.

1956 - Kilkuset arabskich fedainów przeprowadziło jednocześnie wiele akcji sabotażowych na izraelską infrastrukturę kolejową, drogową i energetyczną, w wyniku czego zginęło czterech Izraelczyków, a trzech zostało rannych. Siły izraelskie zabiły 11 fedainów, a pięciu aresztowały.

1962 - Zmarł generał Walerian Czuma, żołnierz Legionów, dowódca polskich oddziałów na Syberii, Komendant Główny Straży Granicznej. We wrześniu 1939 roku był dowódcą obrony Warszawy. W czasie wojny znalazł się w niewoli niemieckiej. Po 1945 roku przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Urodził się 24 grudnia 1890 roku.

1965 - Urodziła się Ángeles González-Sinde Reig, hiszpańska scenarzystka i reżyserka filmowa. Jest między innymi autorką scenariuszy filmów: "La buena estrella" i "Podwójna osobowość" oraz reżyserką filmu "La suerte dormida". W latach 2009-2011 była ministrem kultury Hiszpanii.

1965 - Urodził się Matt Servitto, amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Wystąpił miedzy innymi w filmach i serialach: "Melinda i Melinda", "Hitch: Najlepszy doradca przeciętnego faceta", "Zaczarowana", "Rodzina Soprano", "Homeland" i "Prawo i bezprawie".

1966 - Urodził się Mikołaj Trzaska, muzyk, kompozytor, saksofonista, autor muzyki do filmów Wojciecha Smarzowskiego "Dom Zły", "Drogówka" i "Pod Mocnym Aniołem". Wyrósł na gruncie yassu - ruchu artystyczno-społecznego, który na przełomie lat 80. i 90. zbuntował się przeciw skostnieniu krajowego środowiska jazzowego. Trzaska wraz z Tymonem Tymańskim był współzałożycielem najważniejszej formacji yassu - legendarnej Miłości oraz autorskiego Łoskotu. Akompaniował także poetom - Marcinowi Świetlickiemu i Jurijowi Andruchowyczowi, tworzył projekty muzyczno-literackie z Andrzejem Stasiukiem. Dziś jest liderem, kwartetu klarnetowego IRCHA.

1969 - Opublikowano dokument RFC-1, opisujący działanie Internetu. Pracę zatytułowaną "Oprogramowanie hosta", zbiór technicznych oraz organizacyjnych dokumentów mających formę memorandum związanych z Internetem oraz sieciami komputerowymi napisał Steve Crocker z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles. Propozycje te uzgodniono podczas spotkań sześciu amerykańskich informatyków. Jest to symboliczna data zapoczątkowania funkcjonowania Internetu. W 2011 roku Crocker został przewodniczącym zarządu Internetowej Korporacji do spraw Nadanych Nazw i Numerów.

1972 - Zmarł w Londynie August Zaleski, polityk i dyplomata. Po przewrocie majowym - w rządach sanacyjnych, od 1947 roku - prezydent Rzeczypospolitej na Uchodźstwie. Urodził się 13 września 1883 roku.

1980 - Pięciu palestyńskich terrorystów przekroczyło granicę libańsko-izraelską i zaatakowało kibuc Misgaw Am, biorąc dziewięcioro dzieci, jako zakładników. W wyniku szturmu izraelskich komandosów zginęli wszyscy terroryści, dziecko, sekretarz kibucu i antyterrorysta, a czworo dzieci zostało rannych.

1981 - Zmarł Krzysztof Klenczon, wokalista, gitarzysta, kompozytor, muzyczny samouk. Członek zespołów Niebiesko-Czarni, Pięciolinie, Czerwone Gitary i Trzy Korony. Autor przebojów: "Biały krzyż”, "Powiedz, stary, gdzieś ty był”, "Kwiaty we włosach”, "Jesień idzie przez park”, "Wróćmy na jeziora” i "10 w skali Beauforta”. W 1973 na stałe wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie komponował, nagrywał i występował. Urodził się 14 stycznia 1942 roku.

1981 - Zakończyły się manewry "Sojuz 81". Trwały one od 16 marca. Naczelny dowódca Zjednoczonych Sztabów Generalnych Układu Warszawskiego, marszałek sowiecki Wiktor Kulikow, planował już podobne ćwiczenia na terenie Polski pod koniec 1980 roku. Miały być one przeprowadzone na niespotykaną wcześniej skalę, co więcej, bez udziału Ludowego Wojska Polskiego, które miało pozostać w koszarach. Kulikow odstąpił jednak od tego zamiaru wobec protestów ówczesnego ministra obrony narodowej, generała Floriana Siwickiego, oraz polskiego kierownictwa partyjnego. W kolejnym roku plany zrealizowano. Można było to interpretować, jako groźbę interwencji. W opinii współczesnych historyków możliwość takiej akcji była realna, a wydarzenia z następnych miesięcy - szczególnie kolejne gigantyczne manewry wojsk Układu Warszawskiego "Zapad ’81” z września 1981 roku, przeprowadzone na całym granicznym z PRL obszarze ZSRR - potwierdzają tę hipotezę. 13 grudnia 1981 roku w Polsce wprowadzono stan wojenny.

1982 - Urodziła się Agata Mróz-Olszewska, siatkarka, reprezentantka Polski, zdobywczyni złotych medali na Mistrzostwach Europy w siatkówce kobiet, w 2003-im i 2005 roku. W 2007 roku ze względu na zły stan zdrowia - mielodysplazja szpiku - postanowiła przerwać karierę. Zmarła 4 czerwca 2008 roku.

1982 - Zmarł Jan Sokołowski, zoolog, ornitolog, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, popularyzator wiedzy o ptakach. Autor licznych artykułów i broszur propagujących wiedzę przyrodniczą: „Ptaki ziem polskich”, „Dzięcioł drwal leśny”, „Ptaki prawnie chronione”. Urodził się 24 maja 1899 roku.

1989 - Sejm PRL uchwalił nowelizację Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej - tak zwaną nowelę kwietniową. Zostały ustanowione instytucje Senatu, prezydenta, a także Krajowa Rada Sądownictwa, organ właściwy dla wnioskowania nominacji sędziowskich. Uchwalono nową ordynację wyborczą.

1990 - 159 osób, w tym 136 Norwegów, zginęło w pożarze norweskiego promu pasażerskiego "Scandinavian Star”. Prom samochodowo-pasażerski pływał między Oslo w Norwegii i Frederikshavn w Danii. Na pokładzie promu było 395 pasażerów i 97 członków załogi. Nie ustalono przyczyny pożaru.

1990 - Zmarł Szczepan Jankowski, niewidomy kompozytor, organista i dyrygent z kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa przy placu Piastowskim w Bydgoszczy. Skomponował ponad 130 utworów, w tym cztery msze. Nuty zapisywał alfabetem Braille’a. Koncertował w Polskim Radio, w katedrze oliwskiej, w Chełmnie i bydgoskiej Farze. Urodził się 26 grudnia 1900 roku.

1992 - Republika Serbska w Bośni i Hercegowinie ogłosiła deklarację niepodległości. Obecnie na mocy układu podpisanego w 1995 roku w Dayton, stanowi - obok Bośni i Hercegowiny - jedną z dwóch głównych, autonomicznych jednostek administracyjnych Federacji Bośni i Hercegowiny.

1995 - W Warszawie oddano do użytku pierwszy odcinek metra, od stacji Kabaty na południowym krańcu miasta do stacji Politechnika. Budowa 11 kilometrowego odcinka trwała 12 lat.

2000 - Zmarł Andrzej Kazimierz Nowicki, gitarzysta basowy w zespole Perfect. Skomponował piosenki: "Kołysanka dla nieznajomej", "Niepokonani", "Adrenalina", "Na dzikiej łące". Grał też w grupach Mech i Voo Voo. Urodził się 10 maja 1953 roku.

2005 - W Watykanie opublikowano testament zmarłego 2 kwietnia papieża Jana Pawła II. Wzorowany był na testamencie papieża Pawła VI. Dokument jest napisany po polsku, a poszczególne wpisy powstawały w czasie papieskich rekolekcji.

2005 - Zmarł Grigoris Bithikotsis, grecki piosenkarz i kompozytor. Skomponował ponad 80 piosenek, między innymi: "Stu Belami to ouzeri", "Tha simanoun oi kampanes", "Toy Votanikou o magas", "Axion Esti". Urodził się 11 grudnia 1922 roku.

2006 - Trzech zamachowców samobójców wysadziło się w powietrze w meczecie Baratha w Bagdadzie. Zginęło co najmniej 90 osób, a ponad 170 zostało rannych.

2007 - Rozpoczęła się misja statku Sojuz TMA-10 na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Oprócz dwóch rosyjskich kosmonautów na pokładzie znajdował się amerykański turysta kosmiczny Charles Simonyi. Simonyi, przedsiębiorca amerykański pochodzenia węgierskiego zapłacił za udział w misji ponad 20 milionów dolarów.

2008 - Otwarto średniowieczny skansen w Wolinie. Przygotowano 13 obiektów nawiązujących do wczesnośredniowiecznej zabudowy Wolina. Budowle okalają wały obronne oraz część palisady wraz z bramą i wieżyczką. Okresowo w skansenie odbywają się pokazy dawnych rzemiosł i inscenizacje walk średniowiecznych wojów. Co roku na terenie skansenu organizowany jest Festiwal Słowian i Wikingów. 15. rocznica

2010 - W Katyniu odbyła się pierwsza część obchodów 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu zorganizowano uroczystości z udziałem premiera Rosji Władimira Putina i premiera Polski Donalda Tuska, którzy uczcili pamięć zamordowanych polskich oficerów i wmurowali kamień węgielny pod cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego na terenie rosyjskiej części kompleksu katyńskiego. Następnie w Smoleńsku obaj premierzy spotkali się z polsko-rosyjską grupą do spraw trudnych oraz przeprowadzili rozmowę między sobą.

2010 - Zmarł Christopher Cazenove, właściwie Christopher de Lerisson Cazenove, brytyjski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny. Wystąpił między innymi w filmach i serialach: "Juliusz Cezar", "Trzech mężczyzn i mała dama", "Obłędny rycerz", "Rząd" i "Sędzia John Deed", "Dynastia". Urodził się 17 grudnia 1943 roku.

2015 - Zmarła Lidia Croce, włoska działaczka społeczna, popularyzatorka historii i kultury polskiej we Włoszech. Była żoną Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Po jego śmierci w 2000 roku zajmowała się katalogowaniem i upowszechnianiem jego twórczości. Urodziła się 6 stycznia 1922 roku.

2017 - Pięć osób zginęło, a 15 zostało rannych w ataku terrorystycznym w Sztokholmie. 39-letni Uzbek sympatyzujący z Państwem Islamskim wjechał skradzioną ciężarówką w tłum ludzi na głównym deptaku. W ciężarówce znaleziono torbę z bombą, która nie wybuchła.

2017 - Zmarł Adam Tomanek, dziennikarz radiowy, związany z rozgłośnią Polskiego Radia w Lublinie. Przez niemal 40 lat kierował redakcją sportową rozgłośni, szefował także redakcji informacyjnej. Był również pierwszym lubelskim reporterem "Dziennika Telewizyjnego”. Urodził się 10 grudnia 1928 roku.

2018 - Zmarł Peter Grünberg, niemiecki fizyk, jeden z odkrywców efektu gigantycznego magnetooporu, dzięki któremu możliwa stała się miniaturyzacja dysków twardych. Za odkrycie tego zjawiska kwantowomechanicznego w 2007 wraz z Francuzem Albertem Fertem roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Urodził się 18 maja 1939 roku. 5. rocznica

2019 - Zmarł Seymour Cassel, amerykański aktor i producent filmowy. Wystąpił między innymi w filmach i serialach: "Twarze", "Minnie and Moskowitz", "Zabójcy", "Wet za wet", "Star Trek: Następne pokolenie", "W kręgu podejrzeń", "Ostry dyżur". Urodził się 22 stycznia 1935 roku.

2020 - Zmarł Wiktor Bater, dziennikarz, korespondent polskich mediów w Rosji, ekspert i komentator spraw wschodnich. Współpracował z Informacyjną Agencją Radiową, Telewizją Polską, Polsatem i TVN. Relacjonował wydarzenia i konflikty zbrojne na Bałkanach, w Czeczenii, Afganistanie, Izraelu, Iraku i na Bliskim Wschodzie. 10 kwietnia 2010 roku Wiktor Bater, wówczas korespondent Telewizji Polsat News, jako pierwszy podał informację o katastrofie polskiego samolotu Tu-154 pod Smoleńskiem, w której zginęło w 96 osób, w tym prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński. Za podanie tej informacji Wiktor Bater dostał nagrodę Grand Press. W 2008 roku wydał książkę "Nikt nie spodziewa się rzezi (Notatki korespondenta wojennego)”. Opisywał w niej życie w oblężonym Sarajewie, Bagdad pod amerykańską okupacją oraz wstrząsające wydarzenia w Biesłanie. Urodził się 24 kwietnia 1966 roku.

2020 - Zmarł Jean-Laurent Cochet, francuski aktor, reżyser filmowy. Najbardziej znany był z takich filmów, jak "Tysiąc miliardów dolarów", gdzie wcielił się w rolę Hartmanna i "Fort Saganne", jako Bertozza. Zmarł na skutek COVID-19 w okresie światowej pandemii tej choroby w wieku 85 lat. Urodził się 28 stycznia 1935 roku.

2021 - Zmarł Jerzy Kaczmarek, socjolog, doktor habilitowany nauk społecznych, wykładowca, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, poeta i tłumacz literatury niemieckojęzycznej. Zajmował się socjologią sztuki, życiem społecznym pogranicza Polski i Niemiec. Był autorem lub współautorem wielu prac naukowych. Napisał między innymi "Gubin i Guben - miasta na pograniczu. Socjologiczne studium sąsiedztwa" w 2011 roku, "Zobaczyć społeczeństwo. Film i wideo w badaniach socjologicznych" z 2014. Urodził się 13 grudnia 1964 roku.

2022 - Zmarł Ludwik Dorn, publicysta, działacz opozycji w PRL, poseł na Sejm III, IV, V, VI i VII kadencji, współzałożyciel Prawa i Sprawiedliwości, wicepremier i minister MSWiA w latach 2005-07, marszałek Sejmu V kadencji, kawaler Orderu Orła Białego. Na początku lat 70. związał się z opozycją antykomunistyczną. Od września 1976 roku działał w Komitecie Obrony Robotników. Był współpracownikiem redakcji podziemnego pisma "Głos". Od września 1980 działaczem NSZZ "Solidarność". W czasie stanu wojennego ścigany listem gończym, uniknął aresztowania, przez półtora roku ukrywając się przed służbami PRL. Urodził się 5 czerwca 1954 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-03-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 marca - Międzynarodowy Dzień Inwalidów. 17 marca - Święto narodowe Irlandii, obchodzone w Dzień Świętego Patryka, patrona kraju. 17 marca - Włochy… » więcej 2024-03-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 marca - Dzień Pandy. 16 marca - Tydzień Wiedzy o Mózgu, trwający w 2024 roku od 11 do 17 marca. » więcej 2024-03-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 marca - Święto narodowe Węgier, obchodzone w rocznicę wybuchu rewolucji w 1848 roku. 15 marca - Międzynarodowy Dzień Konsumenta. 15 marca - Światowy… » więcej 2024-03-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 marca - Dzień Liczby Pi. » więcej 2024-03-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 marca 1202 - Zmarł Mieszko III Stary, książę wielkopolski, książę krakowski i zwierzchni książę Polski. Mieszko III Stary był szóstym pod względem… » więcej 2024-03-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 marca - Dzień Przeciwko Cenzurze Internetu, ustanowione w 2008 roku przez organizacje Reporterzy Bez Granic i Amnesty International. 12 marca - Dzień… » więcej 2024-03-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 marca - Polska: Dzień Sołtysa. 11 marca - Litwa: Dzień Odrodzenia Niepodległości. » więcej 2024-03-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet Sędziów. 10 marca - Dzień Mężczyzn. » więcej 2024-03-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 marca - Dzień Statystyki Polskiej - święto obchodzone od 2008 roku, zgodnie z decyzją Komitetu Statystyki i Ekonometrii PAN. Upamiętnia pierwszy Spis Powszechny… » więcej 2024-03-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 marca - Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »