Składa się na nią kilka tysięcy skorupek nawleczonych na sznurek. Tym razem przygotowania rozpoczęły się na około miesiąc przed Wielkim Postem.

- Najpierw opracowujemy projekt - mówi Grzegorz Trocha, jeden z krzyżoków. - Na początku projekty były tworzone jedynie na kartkach, jednak od kilku lat korzystamy z programów inżynieryjnych. Tworzymy model bramy, co pozwala nam zwizualizować ją oraz dokładnie oszacować liczbę wydmuszek i długość sznurków czy linek metalowych.

Teresa Wiendlocha, sołtys Borek Małych, zwraca uwagę, że mieszkańcy bardzo chętnie pomagają w przygotowaniach.

- Z tego co orientuję się, wszyscy zbieramy wydmuszki i pomagamy naszym krzyżokom, żeby mieli jak najwięcej materiału. Wiadomo, że podczas budowy bramy część wydmuszek może zniszczyć się.

- Obecnie to jest kilka tysięcy wydmuszek na rok. Wcześniej – w dwudziestym wieku – ta liczba była na poziomie kilkuset. Wówczas bramy nie były aż tak potężne i nie przybierały równie ciekawych wzorów. One miały kształt falbanek - dodaje Dawid Wiendlocha, który napisał o krzyżokach pracę magisterską.

Z kolei Ewa Cichoń, dyrektor Oleskiego Muzeum Regionalnego, zaznacza, że krzyżoki to tradycja przekazywana z pokolenia na pokolenie jedynie ustnie.

- Na pewno ten relikt sięga XIX wieku, a może nawet ta tradycja jest starsza i sięga osiemnastego wieku. Nie mamy na ten temat zapisów, a zwyczaj jest przekazywany sobie wyłącznie przez mieszkańców Borek Małych.

Trzy lata temu krzyżoki zostały wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.