Radio Opole » Niezła historia - artykuły
2011-09-06, 13:04 Autor: Radio Opole

Husaria już rozpuściła konie…

Dziś stawialibyśmy ich w jednym szeregu z żołnierzami co najmniej Brygady Kawalerii Powietrznej. Przeszli do historii, a czym była polska husaria - wie każdy pasjonat wojskowości na świecie.

W Polsce husarze kojarzą się nam przede wszystkim z odsieczą wiedeńską. Choć był to już raczej ostatni akord tej historii, niż jej początek. To bowiem w czasie rozpoczętej 2 września 1621 roku bitwy pod Chocimiem husaria przeżywała swój rozkwit. Do formacji udało się wówczas zaciągnąć aż osiem tysięcy jeźdźców, którzy walnie przyczynili się do polskiego taktycznego zwycięstwa. Wyniszczająca bitwa trwała do 9 października, a zakończyła się podpisaniem pokoju korzystnego zarówno dla Turcji, jak i dla Rzeczypospolitej. Można więc mówić o swego rodzaju „honorowym remisie”…

Czemu jednak husaria zawdzięcza legendę, jaką obrosła w późniejszych wiekach? W dużej mierze oczywiście literackim opisom, jak choćby ten, zawarty w sienkiewiczowskim Potopie: "Spojrzymy: husaria już rozpuściła konie. Boże, co za impet! Wpadli w dym... znikli (...) Aż zagrzmiało coś i dźwięk się uczynił, jakby w tysiącu kuźni kowale młotami bili. Spojrzymy: Jezus Maria! Elektorscy mostem już leżą jako żyto, przez które burza przejdzie, a oni już hen za nimi! jeno proporce migocą!’’.

Polska Husaria ma swoje źródła w serbskich lekkich jednostkach, które przyłączyły się do polskiej walki z Turkami. Z czasem taktykę walki „usarskiej”, jak to pisano ówcześnie, przejęli Polacy. Daleko jednak było im w tych początkach do znanego nam dziś obrazu ciężko zbrojnego jeźdźca uzbrojonego w kopię. Dopiero z czasem wyposażenie stawało się bogatsze, pojawiały się także elementy najbardziej charakterystyczne, czyli skrzydła oraz skóra lamparcia przerzucona przez zbroję.

Husarze musieli imponować także w czasach sobie współczesnych postawą i malowniczością. Ostatnie badania pokazują jednak, że obraz utrwalony w powieściach, na płótnach czy nawet w filmach może nie pokrywać się z rzeczywistością. Zadaniem części historyków jest bowiem prawdopodobnym, że husaria wcale powszechnie w bitwie swoich charakterystycznych skrzydeł nie używała. A jeśli już, to były one troczone do siodła i wcale nie tak imponujące w rozmiarze. „Ot, skrzydełka….”, powiedziałby ktoś lekceważąco, niepraktyczne, a nawet przeszkadzające w boju. Inny jednak zauważyłby, że efekt psychologiczny, jaki szum tych skrzydeł w czasie szarży musiał powodować, z pewnością wywoływał gęsią skórkę u wrogów Rzeczpospolitej. Swoją drogą, na ten sam efekt psychologiczny postawili Niemcy montując wieki później w swoich słynnych Sztukasach specjalne gwizdki, tak często wspominane po wrześniowym boju.

To jednak nie skrzydła i lamparcie skóry stawiały husarię w szeregu najlepszej światowej jazdy. Była to formacja nie tylko pięknie wyglądająca na paradzie, ale przede wszystkim nadzwyczaj skuteczna w boju. I dopiero upowszechnienie się i rozwój techniczny broni palnej położył jej kres. Zlikwidowana została uchwałą sejmu Rzeczypospolitej z 1776 r. Uchwała ta postanawiała też z istniejących chorągwi husarskich i pancernych sformować brygady kawalerii narodowej.

Ireneusz Prochera (oprac. Małgorzata Lis-Skupińska)

Niezła historia - artykuły

2011-09-06, godz. 13:02 Lot KAL 007 ku zagładzie 1 września to kolejna rocznica wybuchu drugiej wojny światowej. To jednak także rocznica ofiar wojny, która oficjalnie nigdy nie została wypowiedziana. Zdarzyło… » więcej 2011-09-01, godz. 12:58 Porwania drogą do wolności Dziś takie akcje spotykają się z jednoznacznym potępieniem, uznawane są za czyn terrorystyczny, bez względu na motywację. W czasach PRL, ci którzy dopuszczali… » więcej 2011-09-01, godz. 12:53 Para buch, koła w ruch… i 224 km/h osiągnięte! Gdy mowa o pojazdach napędzanych parą, na myśl przychodzi nam od razu tuwimowska lokomotywa, która jak wiadomo, ”stoi na stacji i pot z niej spływa”. » więcej 2011-09-01, godz. 12:48 Krawiec częścią tragicznej historii kraju Günter Litfin był skromnym, lubianym przez klientów 24-letnim krawcem ze wschodniej części Berlina. Nigdy pewnie nie myślał, że stanie się częścią… » więcej 2011-09-01, godz. 12:43 Nie o to chyba Stalinowi chodziło… Przez lata próbowano ukrywać ten fakt przed opinią publiczną w Polsce, twierdząc, że to jeden z mitów, mających wzbudzić wrogość do Związku Radzieckiego… » więcej 2011-08-19, godz. 16:14 O psach, co w kosmos leciały Nazywały się, a właściwie należałoby powiedzieć „wabiły”, Biełka i Striełka i wcale nie wyglądają na zdobywców kosmosu. Celowo użyłem czasu… » więcej 2011-08-19, godz. 16:10 Polski wywiad jak z filmowego scenariusza Historia działania polskiego wywiadu, szczególnie w czasie drugiej wojny światowej, obfituje w epizody, które nawet bez koloryzowania mogłyby posłużyć… » więcej 2011-08-19, godz. 16:07 Wkrótce stuknie jej "trzydziestka" Według niektórych, pogłoski o jej rzekomej śmierci są zdecydowanie przedwczesne, inni nie mają wątpliwości, że to już kres drogi. Równo za rok płyta… » więcej 2011-08-19, godz. 16:02 LSD w chlebie, czemu nie? Czy możliwe jest, że z przyczyn naturalnych, albo w ogóle bez jakiejkolwiek przyczyny kilkuset ludzi zaczyna się niemal w tej samej chwili zachowywać jakby… » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »