Radio Opole » Niezła historia - artykuły
2011-07-15, 13:57 Autor: Radio Opole

Władze sanacyjne nie miały powodu do dumy

W zależności od poglądów politycznych oceniającego był albo obozem odosobnienia, albo obozem koncentracyjny. Już w czasie jego działania powstała czarna legenda tego miejsca.

Więzienie w Berezie

Jak pokazały badania historyków i ujawnione relacje więźniów, w znacznej mierze zła sława więzienia w Berezie Kartuskiej jest uzasadniona i faktycznie powodu do dumy dla sanacyjnych władz nie stanowi.

Decyzja o jego utworzeniu zapadła w dwa dni po zastrzeleniu w Warszawie 15 czerwca 1934 r. ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego, a więc w bardzo szczególnej atmosferze. I już 12 lipca 1934 oficjalnie utworzono Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej.

Z opublikowanego w Dzienniku Ustaw rozporządzenia Prezydenta RP „w sprawie osób zagrażających bezpieczeństwu, spokojowi i porządkowi publicznemu" można wyczytać, że przewidywano, iż takie jednostki mogą ulec „przymusowemu umieszczeniu w miejscach odosobnienia nieprzeznaczonych dla osób skazanych lub aresztowanych z powodu przestępstwa". Odbywać się to miało na mocy decyzji władz administracyjnych na wniosek policji. Bez wątpienia jest to więc procedura niedemokratyczna, ponieważ przywidywała de facto możliwość uwięzienia każdego obywatela bez orzeczenia sądu. Co gorsza, widać podobieństwo do instytucji tzw. „aresztu ochronnego” w nazistowskich Niemczech, czyli do… obozów koncentracyjnych ! Jak jednak twierdzą obrońcy sanacyjnej Polski, Berezę należy uznać za jednorazowy wyskok wciąż jeszcze stosunkowo młodego państwa, a nie zaczyn „przemysłu śmierci” jak w Niemczech Hitlera.

Niechlubny przywilej bycia pierwszymi więźniami nowego więzienia przypadł aresztowanym w nocy z 6 na 7 lipca 1934 r. działaczom Obozu Narodowo-Radykalnego, podejrzanym o udział w zamachu na Pierackiego. Wśród nich był m.in. Bolesław Piasecki. Później paletę znacznie poszerzono, głównie o komunistów, ale też i m.in. o nacjonalistów ukraińskich czy przeciwników politycznych obozu piłsudczykowskiego. Łącznie przez obóz przewinęło się około 16 tysięcy więźniów.

Tuż przed wojną w obliczu obaw przed działalnością wywiadowczą i sabotażową, internowano w Berezie także przedstawicieli mniejszości niemieckiej. Poszerzanie listy więźniów doprowadziło jednak w konsekwencji do tego, że liczba internowanych zaczęła sięgać kilku, a niektóre źródła mówią nawet o siedmiu tysiącach!

W latach powojennych propaganda komunistyczna wykorzystywała fakt istnienia obozu do udowodnienia tezy, iż przed wojną Polską władali faszyści. Gros historyków uznaje jednak, że wprawdzie chluby nie przyniósł, ale nie może być uznany za „wizytówkę” II RP. Na swego rodzaju paradoks zakrawa przy tym fakt, że „oswobodzicielami” osadzonych w Berezie więźniów okazali się… czerwonoarmiejcy, którzy nadeszli, gdy tereny województwa poleskiego opuścili przedstawiciele władzy Rzeczypospolitej.

Posłuchaj felietonu:

Ireneusz Prochera (oprac. Małgorzata Lis-Skupińska)

Niezła historia - artykuły

2011-08-12, godz. 12:50 Kiedy kolejny "Kursk"? 12 sierpnia 2000 roku doszło do jednej z największych katastrof w dziejach podwodnej eksploracji prowadzonej przez człowieka. Podczas wielkich letnich manewrów… » więcej 2011-08-10, godz. 10:28 ”Raz, dwa, trzy… próba mikrofonu…” 'Rodacy, miło mi oznajmić, iż podpisałem ustawę na zawsze delegalizującą Związek Radziecki. Za pięć minut rozpoczynamy bombardowanie'. Trudno pewnie… » więcej 2011-08-10, godz. 10:14 Ślub, że ho ho! 10 sierpnia 2003 rosyjski astronauta Jurij Malenczenko, jako pierwszy człowiek, zawarł związek małżeński w kosmosie. Jego wybranka znajdowała się w tym… » więcej 2011-08-09, godz. 11:04 Kiedyś to się promowano! Klasztoru na Jasnej Górze nie trzeba chyba nikomu w Polsce przedstawiać. To wciąż jedno z najważniejszych miejsc kultu maryjnego, o czym zresztą przypominają… » więcej 2011-08-08, godz. 17:37 Władze podsłuchują, czyli "afera Watergate" 8 sierpnia 1974 roku telewidzowie w Stanach Zjednoczonych nie posiadali się ze zdumienia. Po raz pierwszy w historii urzędujący prezydent ogłosił zamiar ustąpienia… » więcej 2011-08-08, godz. 17:34 Garbus, czyli "samochód ludowy" 5 sierpnia 1955 roku w zakładach w Wolfsburgu wyprodukowano milionowy egzemplarzy Volkswagena Garbusa. Biorąc pod uwagę, że na świecie wyprodukowano łącznie… » więcej 2011-08-08, godz. 17:32 "Teraz stałem się Śmiercią, niszczycielem światów" 4 sierpnia 1945 roku zapadła decyzja, która zmieniła nasz świat. Nie ma w tym ani krzty przesady, mówimy bowiem o decyzji, która rozpaliła na długie lata… » więcej 2011-08-08, godz. 17:30 Amerykanie górą w wyścigu zbrojeń 3 sierpnia 1958 zakończył się kolejny pasjonujący epizod w historii technologicznego wyścigu zbrojeń, rozgrywanego po II wojnie światowej pomiędzy mocarstwami… » więcej 2011-08-02, godz. 13:02 Śmiertelnie niebezpieczny Dywizjon 303 2 sierpnia 1940 roku ukazał się rozkaz dzienny powołujący do życia najsłynniejszą polska jednostkę lotniczą, czyli sławny Dywizjon 303. Dziś wydaje… » więcej 2011-08-02, godz. 12:53 Pamięć i legenda zrywu pozostały żywe To temat jednego z naszych największych narodowych sporów trwających od lat. Czy warto było rozpoczynać 1 sierpnia 1944 roku bitwę z wrogiem, nie będąc… » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »