Radio Opole » Niezła historia - artykuły
2011-06-01, 15:26 Autor: Radio Opole

Krwawa sobota 1 czerwca w Nowoczerkasku

W powszechnej świadomości Związek Radziecki, czy jak często lubili powtarzać jego twórcy „ojczyzna światowego proletariatu”, nie kojarzy się z miejscem, w którym dochodziłoby do buntów.

W tak zwanych krajach satelickich ZSRR co jakiś czas podnoszono rękę na aktualnie rządzące ekipy, co na pewien czas uspokajało sytuację i to właściwie nikogo nie dziwiło. Ale bunt w Związku Radzieckim, przy całym rozbudowanym aparacie terroru i zastraszania, i to na dodatek podniesiony przez robotników? Trudno się więc dziwić, że przez długie lata prawdę skrzętnie skrywano. A jednak pierwszego czerwca 1962 roku w Nowoczerkasku rozpoczęły się rozruchy, które przeszły do historii Rosji jako „krwawa sobota”. Poszło jednak nie o podwaliny socjalistycznej ojczyzny, a rzecz prozaiczną: ceny żywności i zaopatrzenie sklepów. Gdy dzień wcześniej władze ZSRR ogłosiły decyzję o podwyżce cen mięsa, mleka i przetworów mlecznych, wybuchły spontaniczne, choć krótkotrwałe i ograniczone protesty ludności w Moskwie, Leningradzie, Kijowie, Tbilisi i innych miastach. Najbardziej burzliwy charakter przybrały one jednak właśnie w Nowoczerkasku, czyli w ponad stutysięcznym mieście na południu, kiedyś stanowiącym centrum oporu antysowieckiego kozactwa dońskiego, czy zaplecze porewolucyjnego ruchu białogwardyjskiego. Wedle przekazów iskrą, która wywołała pożar stały się słowa dyrektora fabryki lokomotyw, który zdenerwowanym podwyżka pracownikom miał zasugerować, by zamiast mięsa, na które ich nie stać, jedli pierogi z kapustą. Protest szybko przekształcił się w strajk. Na miejsce Moskwa przysłała delegację , która miała uspokoić nastroje. Gdy jednak pod siedzibę miejskiego komitetu partii przybył pochód zbuntowanych robotników, przysłani aparatczycy stchórzyli i wymknęli się tylnym wyjściem. To jedynie wzmogło agresję. Część manifestantów próbowała uwolnić z aresztu zatrzymanych wcześniej kolegów. Wtedy padły pierwsze strzały. Następnie przybyły oddziały wojska. Mimo wyrażanej głośno nadziei uczestników demonstracji, że do tego nie dojdzie, władza wydała rozkaz strzelania. Na miejscu zginęły 24 osoby, kilkadziesiąt zostało rannych. Wśród ofiar nie brakowało przypadkowych przechodniów.

To jednak nie koniec… W następnych dniach funkcjonariusze KGB zatrzymali ponad 300 osób, ponad sto postawiono przed sądem, a siedmiu oskarżonych skazano na karę śmierci i stracono. Kilkunastu otrzymało wyroki 10-15 lat łagrów.

Oczywiście oficjalna propaganda nie zająknęła się nawet na temat wydarzeń w Nowoczerkasku. Prawda zaczęła wychodzić na jaw na fali pierestrojki. Co ciekawe, wiele lat później kwiaty przed znajdującym się tam kamiennym obeliskiem ku czci zabitych robotników składali ówczesny prezydent Władimir Putin i główny kandydat na jego następcę, wówczas pierwszy wicepremier Dmitrij Miedwiediew.

A sytuację sowieckiej Rosji, w której robotnicy protestują przeciwko brakom w zaopatrzeniu w żywność i jej wysokim cenom trafnie podsumował niegdyś Winston Churchill pisząc: "Myślałem, że umrę ze starości. Gdy jednak dowiedziałem się, że Rosja, która dawniej karmiła całą Europę, dziś kupuje żywność na Zachodzie, zrozumiałem, że umrę ze śmiechu". Choć oczywiście robotnikom z Nowoczerkaska do śmiechu absolutnie nie było…

Posłuchaj felietonu:

Ireneusz Prochera (oprac. Małgorzata Lis-Skupińska)

Niezła historia - artykuły

2011-07-15, godz. 14:12 Bastylia była zapalnikiem… Z jednej strony: zburzenie znienawidzonej Bastylii, deklaracja praw człowieka i obywatela, wolność, równość, braterstwo, z drugiej: ścięcie króla, Komitet… » więcej 2011-07-15, godz. 14:08 Balony nad komunistyczną Polską Gdy dziś mówimy o „żelaznej kurtynie”, traktujemy ją w kategoriach pewnej umowności. Tymczasem trzeba też na nią patrzeć jak najbardziej dosłownie… » więcej 2011-07-15, godz. 13:57 Władze sanacyjne nie miały powodu do dumy W zależności od poglądów politycznych oceniającego był albo obozem odosobnienia, albo obozem koncentracyjny. Już w czasie jego działania powstała czarna… » więcej 2011-07-12, godz. 10:21 „Przegrałem ten mecz, zanim się zaczął…” Szachy od zawsze uchodziły za grę królów, która uczyła przede wszystkim toczenia wojen otwartych i tych skrytych, w których o zwycięstwie decyduje najczęściej… » więcej 2011-07-08, godz. 12:18 Latający talerz przechwycony 8 lipca 1947 roku lokalna gazeta Roswell Daily Record opublikowała artykuł opatrzony pisanym wielkimi literami tytułem „Personel bazy lotniczej przechwytuje… » więcej 2011-07-08, godz. 12:11 Kto pamięta „stilonki”? Na pozór to fakt bez większego znaczenia, jeśli oczywiście nie było się mieszkańcem Gorzowa Wielkopolskiego, albo pracownikiem zakładu. Gdy jednak przyjrzymy… » więcej 2011-07-06, godz. 11:40 Tajemnice tablic rejestracyjnych Są niczym dowód osobisty dla samochodu, bez nich nie da się już w zgodzie z prawem poruszać po drogach. Okazuje się, o czym niewielu wie, że towarzyszą… » więcej 2011-07-06, godz. 10:21 Powódź zaczęła się niewinnie… W kolejnych latach przyszło nam się jeszcze nieraz zmierzyć ze skutkami niszczącego działania wezbranych wód, jednak za każdym razem niejako punktem odniesienia… » więcej 2011-07-05, godz. 10:36 Najwyższa kolej na świecie Gdy rozpoczynała się jej budowa, mówiono wyłącznie o politycznych powodach powstania, dziś nikt nie ma już wątpliwości, że to także świetny interes… » więcej 2011-07-05, godz. 10:30 Asteroida wielkości ciężarówki Na początku tygodnia podano dramatyczną informację: w stronę Ziemi zmierza asteroida wielkości ciężarówki. Od razu zaczęto więc przypominać to, co zdarzyło… » więcej
2345678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »