Radio Opole » Niezła historia - artykuły
2011-05-26, 10:54 Autor: Radio Opole

ZOMO przeciw matkom – 26 maja 1966 w Brzegu

Rankiem 26 maja 1966 roku, przy wtórze kościelnych dzwonów, na Placu Zamkowym przed kościołem parafialnym w Brzegu zgromadził się blisko dwutysięczny tłum, w którym przeważały kobiety, młodzież i dzieci.

Niebawem na miejsce zaczęły docierać także pierwsze oddziały ZOMO, czyli Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej, używanych przez tak zwaną ”władze ludową” do tłumienia zamieszek. Przebieg dalszych wypadków opisał w oparciu o akta IPN i Archiwum Państwowego w Opolu brzeski historyk Janusz Jakubów: „(…) ludzie zaczęli śpiewać hymn i pieśni religijne. ZOMO przystąpiło do pacyfikacji za pomocą pałek i gazu. W pewnym momencie granat z gazem uderzył w wózek z małym dzieckiem i wtedy rozpoczęło się piekło. Na zomowców posypały się kamienie. Ludzie zaczęli się bronić, chwytać milicjantów za tarcze i odbijać ciosy. Część uciekła ul. Zamkową w kierunku rynku. Zomowcy pałowali wszystkich bez względu na wiek i płeć”

Bezpośrednim powodem zajść stało się zarządzenie z 1959 roku uznające, że wszelkie mienie poniemieckie jest własnością państwa, w tym nieruchomości użytkowane przez Kościół. Dzięki temu państwo mogło domagać się opłaty czynszów i podatków. Zamysł był oczywisty: utrudnić, nawet uniemożliwić prowadzenie działalności duszpasterskiej. Na samych księży nałożono natomiast tzw. podatek kawalerski. Prymas i biskupi polscy zakazali podległym sobie duchownym zawierania jakichkolwiek umów, sankcjonujących plany komunistów. Zakazano również proboszczom przedstawiania organom władzy ksiąg inwentarzowych i rejestrowania punktów katechetycznych. Część księży uległa potajemnie wywieranej na nich przez komunistów presji, byli jednak i tacy, którzy dając posłuch swoim zwierzchnikom oparli się tym zakusom. Wśród tych ostatnich był min. ks. Kazimierz Makarski - proboszcz parafii p.w. Podwyższenia Świętego Krzyża w Brzegu i dziekan brzeski. Ksiądz Makarski mocno dał się we znaki lokalnym aparatczykom, cieszył się poważaniem wśród wiernych i co ważne, pozostawał posłusznym poleceniom Kurii. I dlatego, jak pisze Jakubów, Kolektyw ds. Kleru przy Komitecie Wojewódzkim PZPR w Opolu na posiedzeniu 25 października 1965 r. postanowił dokonać przejęcia budynku tzw. wikarówki, gdzie mieściła się salka katechetyczna i pokoje księży wikarych. Pretekstem do tego miały być zaległości podatkowe i konieczność założenia na terenie miasta nowej przychodni zdrowia. Początek eksmisji wyznaczono na godzinę ósmą rano. Najintensywniejsze walki miały miejsce tego samego dnia wieczorem. A zakończyły się dopiero, gdy zapadł zmrok. Z oficjalnych danych wynika, że 7 osób zostało skazanych na kilkuletnie więzienie. Cztery osoby odpowiadały przed sądem dla nieletnich. Na kary grzywny od 350 do 2400 zł skazano 28 osób. Pełna liczba tych, którzy zostali aresztowani bądź ucierpieli trudna jest dziś do ustalenia. Jak słusznie zauważa cytowany już historyk: „W okresie między czerwcem 1956 r. a marcem 1968 r. rozruchy brzeskie były najostrzejszą konfrontacją reżymu komunistycznego ze społeczeństwem”.

Posłuchaj felietonu:

Ireneusz Prochera (oprac. Małgorzata Lis-Skupińska)

Niezła historia - artykuły

2011-07-15, godz. 14:12 Bastylia była zapalnikiem… Z jednej strony: zburzenie znienawidzonej Bastylii, deklaracja praw człowieka i obywatela, wolność, równość, braterstwo, z drugiej: ścięcie króla, Komitet… » więcej 2011-07-15, godz. 14:08 Balony nad komunistyczną Polską Gdy dziś mówimy o „żelaznej kurtynie”, traktujemy ją w kategoriach pewnej umowności. Tymczasem trzeba też na nią patrzeć jak najbardziej dosłownie… » więcej 2011-07-15, godz. 13:57 Władze sanacyjne nie miały powodu do dumy W zależności od poglądów politycznych oceniającego był albo obozem odosobnienia, albo obozem koncentracyjny. Już w czasie jego działania powstała czarna… » więcej 2011-07-12, godz. 10:21 „Przegrałem ten mecz, zanim się zaczął…” Szachy od zawsze uchodziły za grę królów, która uczyła przede wszystkim toczenia wojen otwartych i tych skrytych, w których o zwycięstwie decyduje najczęściej… » więcej 2011-07-08, godz. 12:18 Latający talerz przechwycony 8 lipca 1947 roku lokalna gazeta Roswell Daily Record opublikowała artykuł opatrzony pisanym wielkimi literami tytułem „Personel bazy lotniczej przechwytuje… » więcej 2011-07-08, godz. 12:11 Kto pamięta „stilonki”? Na pozór to fakt bez większego znaczenia, jeśli oczywiście nie było się mieszkańcem Gorzowa Wielkopolskiego, albo pracownikiem zakładu. Gdy jednak przyjrzymy… » więcej 2011-07-06, godz. 11:40 Tajemnice tablic rejestracyjnych Są niczym dowód osobisty dla samochodu, bez nich nie da się już w zgodzie z prawem poruszać po drogach. Okazuje się, o czym niewielu wie, że towarzyszą… » więcej 2011-07-06, godz. 10:21 Powódź zaczęła się niewinnie… W kolejnych latach przyszło nam się jeszcze nieraz zmierzyć ze skutkami niszczącego działania wezbranych wód, jednak za każdym razem niejako punktem odniesienia… » więcej 2011-07-05, godz. 10:36 Najwyższa kolej na świecie Gdy rozpoczynała się jej budowa, mówiono wyłącznie o politycznych powodach powstania, dziś nikt nie ma już wątpliwości, że to także świetny interes… » więcej 2011-07-05, godz. 10:30 Asteroida wielkości ciężarówki Na początku tygodnia podano dramatyczną informację: w stronę Ziemi zmierza asteroida wielkości ciężarówki. Od razu zaczęto więc przypominać to, co zdarzyło… » więcej
2345678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »