Jak poinformował PAP Piotr Zubowski, dyr. Muzeum Kresów w Lubaczowie, którego oddziałem jest Zespół Cerkiewny w Radrużu, celem Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Aklamacje” jest przede wszystkim popularyzacja zabytku w Radrużu, uznanego za najstarszy drewniany zespół cerkiewny w Polsce, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO i listę Pomników Historii. Festiwal ma także zaprezentować potencjał świątyni w Radrużu, zarówno ten związany ze sztuką ikonograficzną, bogatą historią, jak i przede wszystkim z możliwościami w zakresie koncertów muzyki sakralnej.

„Cerkiew w Radrużu poprzez setki lat swojego istnienia wchłaniała w swoje drewniane ściany śpiew, który usłyszymy podczas festiwalu. Jest to najlepsze miejsce do wsłuchania się zarówno w tajemnicę przeszłości, jak i dźwięki teraźniejszości, próbujące tę przeszłość zrozumieć” – zauważył Zubowski.

Zwrócił uwagę, że świątynia w Radrużu jest miarodajnym symbolem kulturowych dziejów wschodniego chrześcijaństwa w Rzeczypospolitej, które wytworzyło zupełnie odrębną ścieżkę swoich tradycji artystycznych zarówno w plastyce, architekturze jak i w muzyce.

„Szczególnie ważne kulturowe procesy, wyodrębniające prawosławie w Rzeczypospolitej względem innych kręgów wschodniego chrześcijaństwa, zaczęły zachodzić w XVI w., a więc dokładnie w czasie powstania cerkwi w Radrużu. To wtedy nastąpiły początki największego w historii spotkania się dwóch wielkich cywilizacji: łacińskiej i bizantyjskiej” – przypomniał Zubowski.

Podkreślił, że obszar, z którego czerpać będzie nowy festiwal, dotyczy wspólnoty kultury liturgii i nie jest wyznaczony przez granice administracyjne.

„Dziedzictwo wschodniego chrześcijaństwa terenów historycznej Rzeczypospolitej należy bowiem do różnych narodów i bez wątpienia każdy z nich ma pełne prawo uznawać je za swoje. W tym kontekście jednym z głównych zadań festiwalu jest odnalezienie kryterium przełamującego wszelkie podziały, zaistniałe w skomplikowanych dziejach” – zaznaczył dyr. Muzeum Kresów w Lubaczowie.

Wyjaśnił, że festiwal odwoływać się będzie do liturgii rozumianej nie tylko jako nabożeństwo wewnątrz świątyni, ale także kreującej mentalność i światopogląd człowieka.

„Liturgia będąca wedle swojego znaczenia +dziełem społecznym+ jest ponadto fenomenem wchłaniającym lokalne osobliwości kulturowe. W przypadku naszego obszaru można mówić o tyglu zawierającym bogactwo wielorakich wpływów, pochodzących zarówno z kręgów innych obszarów prawosławnych, jak i z sąsiedztwa chrześcijaństwa zachodniego” – zauważył Zubowski.

Dodał, że dzięki tym właśnie unikatowym uwarunkowaniom, które w swojej różnorodności zaszły w dawnej Polsce, muzyka cerkiewna Rzeczypospolitej jest dziedzictwem wielonarodowościowym, będącym także częścią kultury polskiej.

Pierwszy Festiwal Muzyki Cerkiewnej „Aklamacje” w Zespole Cerkiewnym w Radrużu odbędzie się w dniach 23-25 sierpnia. Będzie to pilotaż wydarzenia, które w zamyśle ma być cykliczne i odbywać się w kolejnych latach.

Motywem przewodnim pierwszej edycji festiwalu będą „aklamacje”. Jak wyjaśnił Zubowski, aklamacja (w liczbie pojedynczej) jest uroczystym wezwaniem liturgicznym, charakterystycznym dla nabożeństw wschodniochrześcijańskich.

„Aklamacja stanowi impuls inspirujący do głębszego przeżycia najważniejszych momentów nabożeństw. Ponadto w czysto muzycznym sensie aklamacje są łącznikami między wszystkimi twórcami liturgii, nie wyłączając ludu Bożego. Parafrazując znaczenie tego słowa - festiwal w Radrużu ma stać się proklamacją muzycznego dziedzictwa wschodnich chrześcijan Rzeczypospolitej oraz zachętą dla wszystkich do wspólnego doświadczenia tej spuścizny” – zaznaczył dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie.

Zauważył, że w myśl tego hasła festiwal nie będzie miejscem typowego „odsłuchiwania wykonawców”, ale miejscem wspólnego ze śpiewakami przeżywania fragmentów muzyki liturgicznej. Dodał, że aklamacja w języku modlitwy wschodnich chrześcijan Rzeczypospolitej, czyli w cerkiewnosłowiańskim, to wozglas.

„Chcemy, aby nasze wydarzenie stało się +woz – glasem+, czyli +wzniesionym głosem+, gdzie głoszone słowo tradycji przemieni się w istniejącą w każdym z nas, żywą muzykę” – powiedział Zubowski.

W trakcie pierwszego festiwalu wystąpią: Męski Zespół Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma”, Żeński Zespół Muzyki Cerkiewnej „Armonia”, a także solista Evgeny Skurat.

Wydarzeniem towarzyszącym będzie wykład ks. bpa dr. hab. Michała Janochy prof. UW, jednego z najwybitniejszych znawców malarstwa ikonowego w Polsce.

Dyrektorem artystycznym festiwalu będzie dr Łukasz Hajduczenia, absolwent Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie, Wydziału Wokalnego Uniwersytetu Muzycznego im F. Chopina w Warszawie, Wydziału Wokalnego Guildall School of Music and Drama w Londynie, a także Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego, na którym obronił rozprawę doktorską, badacz dawnej muzyki cerkiewnej, solista Warszawskiej Opery Kameralnej, laureat międzynarodowych konkursów wokalnych w Nowym Sączu, Moskwie, Łodzi, Katowicach i Barcelonie, kierownik i inicjator Męskiego Zespołu Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma”.

Partnerami festiwalu zostali: Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. (PAP)

Autorka: Agnieszka Pipała

api/ dki/