Choć Barbórka, czyli święto górników, kojarzona jest przede wszystkim z 4 grudnia, w Tarnowskich Górach co roku w lipcu odbywają się również letnie Barbórki, nawiązujące do miejscowej tradycji. To w tym mieście od końca XVIII w. świętowano Bergfesty, czyli pierwsze w regionie święta górników. Blisko 300 lat temu właśnie w Tarnowskich Górach, również latem, powstało się jedno z pierwszych bractw św. Barbary.

„Przy okazji współczesnych Bergfestów akcentowane są nie tylko górnicze, ale inne górnośląskie tradycje. W tym roku – jak zwykle – nie obędzie się bez koncertu na 100 pyrlików granego na kolejowych glajzach (szynach - PAP), uroczystości w Parku Kunszt, gdzie narodził się górnośląski przemysł, skoku przez skórę, tańczenia +Tarnogórskiego Walczyka+, śpiewania +Tarnogórskiego Dzwoneczka+ oraz wielu warsztatów, spotkań, koncertów i jarmarku rękodzieła” - zachęcają organizatorzy.

Wydarzenia tegorocznej „Barbórki w środku lata” zaplanowano m.in. na Rynku, gdzie odbędą się np. koncerty i widowisko „Skok przez skórę”, nawiązujące do starej ceremonii przyjmowania nowicjuszy do stanu górniczego oraz w Parku Kunszt, gdzie działał szyb Rudolpine. Zaplanowano też koncerty, warsztaty, nocne zwiedzanie z gwarkami, zwiedzanie kościoła ewangelickiego, oprowadzanie po Muzeum w Tarnowskich Górach po śląsku i spektakl teatralny w Parku Miejskim. W niedzielę w kościele pw. Piotra i Pawła zostanie odprawiona msza za górników i miasto.

Przedstawiciele Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej zaznaczają, że właśnie w Tarnowskich Górach narodził się kult patronki górników – św. Barbary. Przyczynili się do tego jezuici, którzy przybyli do tego miasta pod koniec XVII w. Jak donoszą kroniki, to właśnie zakonnicy mieli zainspirować powstanie bractwa św. Barbary już w 1721 roku, przy tarnogórskiej parafii Piotra i Pawła. W 1747 r. papież Benedykt XIV w specjalnej bulli uznał istnienie bractwa, zatwierdzając jego statut. Wieść o tym ogłoszono w święto Wniebowzięcia NMP - 15 sierpnia.

Górnicze tradycje w Tarnowskich Górach – gdzie przez wieki wydobywano rudy ołowiu, srebra i cynku - są znacznie starsze niż górnictwo węgla kamiennego w innych częściach Górnego Śląska. Według legendy, początek górnictwu srebra w Tarnowskich Górach dał w 1490 r. chłop Rybka, który na swym polu wyorał bryłę kruszcu. Od tego czasu na te ziemie zaczęli przybywać osadnicy. Ówczesny właściciel tych ziem, książę opolski Jan II Dobry, oraz margrabia Jerzy Hohenzollern von Ansbach w 1526 r. nadali Tarnowskim Górom prawa miejskie i status Wolnego Miasta Górniczego. Dwa lata później ogłoszona została ustawa górnicza zwana Ordunkiem Gornym, określająca prawa braci górniczej i regulująca techniczne i organizacyjne warunki eksploatacji. W 1529 roku powstał w mieście Urząd Górniczy.

16 lipca 1784 roku w szybie Rudolphine odkryto złoża rud srebronośnych. Wkrótce potem na miejscu założono Królewską Kopalnię Fryderyk, uruchomiono także pierwszą w tej części Europy maszynę parową – służyła do odwadniania podziemi. Oba te wydarzenia uważa się nie tylko za początek drugiej tarnogórskiej rewolucji górniczej, ale też prapoczątek przemysłowego Górnego Śląska. Na pamiątkę lipcowego odkrycia górnicy spotykali się przy usypanym na miejscu kopcu przez ponad sto lat, aż do zamknięcia kopalni Fryderyk na początku XX w. To właśnie w nawiązaniu do tego wydarzenia od kilku lat w mieście organizowana jest "Barbórka w środku lata". Zwyczaje związane z kultem św. Barbary oraz tradycje górników kopalni kruszcowych na ziemi tarnogórskiej zostały wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.

Do dziś po dawnym górnictwie tarnogórskim pozostał podziemny labirynt w postaci wyrobisk, korytarzy, komór i chodników dawnych kopalń rud ołowiu, srebra i cynku o łącznej długości około 150 km. Towarzyszą im budowle i urządzenia naziemne. 9 lipca 2017 r., staraniami Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, 28 tamtejszych obiektów zostało wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Tym, co szczególnie wyróżnia tarnogórskie zabytki objęte wpisem UNESCO, jest wyjątkowy system gospodarowania wodami podziemnymi. Wodę z tych wyrobisk wykorzystywano bowiem nie tylko w celach przemysłowych, ale też spożywczych, co jest unikatem w skali świata.(PAP)

autor: Krzysztof Konopka

kon/ dki/