Szczyty NATO to organizowane - z pewnymi wyjątkami - co roku spotkania przywódców państw sojuszniczych, na których ustalane są kluczowe dla kształtu Sojuszu decyzje. Tegoroczny szczyt w Waszyngtonie, który odbędzie się w dniach 9-11 lipca - ma wymiar symboliczny, gdyż wypada w 75. rocznicę powstania NATO.

Wezmą w nim udział przywódcy wszystkich 32 państw sojuszniczych oraz szereg przywódców z państw zaprzyjaźnionych. Polskę reprezentował będzie prezydent Andrzej Duda, wraz z nim w polskiej delegacji będą również wicepremier, szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz oraz szef MSZ Radosław Sikorski. Delegacja udaje się do Waszyngtonu w poniedziałek wieczorem.

Polski prezydent oprócz udziału w posiedzeniach plenarnych przywódców weźmie także udział w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej, w której będą uczestniczyć zaproszeni Partnerzy NATO z regionu Indopacyfiku oraz przedstawicieli Unii Europejskiej. W planach jest też posiedzenie Rady NATO–Ukraina. Do Waszyngtony udał się prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, który wcześniej w poniedziałek odwiedził Warszawę: spotkał się z premierem Donaldem Tuskiem oraz prezydentem Dudą.

Andrzej Duda weźmie udział także w uroczystościach jubileuszowych Sojuszu we wtorek oraz w uroczystym obiedzie, który na cześć zgromadzonych sojuszników wyda w Białym Domu prezydent USA Joe Biden.

Szef MON weźmie udział w posiedzeniu NATO Industry Forum, poświęconym przede wszystkim kwestiom przemysłu obronnego, a także podpisze Porozumienie w sprawie Stałej Obserwacji z Przestrzeni Kosmicznej prowadzonej przez Sojusz, którego stronami zostanie 17 państw, w tym Stany Zjednoczone. Umożliwi ono polskiemu wojsku dostęp do danych satelitarnych innych uczestników inicjatywy, jak również dostawców komercyjnych, co wesprze polskie zdolności rozpoznania i pozyskiwania informacji.

Prezydent Duda podczas poniedziałkowego posiedzenia Rady Bezpieczeństwa Narodowego podkreślił, że w sprawach bezpieczeństwa stanowisko jego i polskiego rządu jest takie samo.

Wśród tematów dyskusji na szczycie prezydent wymienił drogę Ukrainy do NATO. "Niestety wszystko wskazuje na to, że nie uda się uzyskać tego, o co ja osobiście ubiegałem się dla Ukrainy od poprzedniego szczytu, mianowicie wystosowania oficjalnego zaproszenia dla Ukrainy do NATO. Nie ma tutaj jednolitości. Ale jedno przekonanie istnieje: mianowicie, że muszą być podjęte takie decyzje, aby droga Ukrainy do NATO była drogą nieodwracalną" – mówił Duda.

Prezydent podkreślał też znaczenie dalszego umacniania bezpieczeństwa państw NATO. W tym kontekście wskazał na potrzebę rozbudowy infrastruktury takiej jak magazyny sprzętu i amunicji czy rurociągów mogących zapewnić stałe zaopatrzenie w paliwo w razie kryzysu. Prezydent zwrócił też uwagę na kwestię podnoszenie wydatków państw Sojuszu na obronność; jak ocenił, powinny one być obecnie podobne do tych, jakie państwa zachodnie ponosiły w czasach zimnej wojny.

Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg zapowiadał w ubiegłym tygodniu, że na szczycie przywódcy zapewnią, że NATO pozostanie gotowe do reagowania na każde wyzwanie. "Na szczycie w Waszyngtonie po raz kolejny zademonstrujemy jedność i siłę NATO, wspierając Ukrainę i dbając o bezpieczeństwo wszystkich naszych ludzi i wartości" - zadeklarował. W piątek Stoltenberg zapowiedział, że na szczycie przewidywane jest m.in. przyjęcie kluczowego pakietu wsparcia dla Ukrainy, w tym pomocy w zakresie szkoleń, wsparcia finansowego i wojskowego.

W rozmowie z PAP ekspert Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych Wojciech Lorenz ocenił, że oprócz pakietu wsparcia dla Ukrainy najważniejszą znaną dotychczas decyzją, która zostanie podjęta na szczycie będzie ta o przejęciu dużej części koordynacji międzynarodowego wsparcia dla broniącej się przed Rosją Ukrainy. Dotychczas kluczowa dla organizacji wsparcia – przede wszystkim sprzętowego – dla Ukrainy – była tzw. grupa kontaktowa Ramstein, w ramach której zachodni przywódcy uzgadniali przekazywane wsparcie.

Według analityka, ważne dla zgromadzonych przywódców będzie ponowne zapewnienie o jedności NATO. W jego ocenie, mimo naturalnych różnic interesów i diagnoz między różnymi członkami Sojuszu nie widać dotychczas żadnych rozłamów w fundamentalnych kwestiach polityki sojuszników. „Oprócz tej, która jest związana z polityką Węgier. Na szczęści nie jest to państwo, które odgrywa kluczową rolę, jeśli chodzi o wiarygodność obrony i odstraszania Sojuszu” – zaznaczył.

Lorenz ocenił też, że ze względu na duży wzrost nakładów na obronność i własne bezpieczeństwo pozycja Polski w Sojuszu wzrosła, co – jak ocenił – może przełożyć się np. na obsadę stanowisk w strukturach NATO, przede wszystkim tych wojskowych. „Jest pewna proporcjonalnie przydzielana różnym państwom liczba wysokich stanowisk w dowództwach w strukturach NATO. Wydaje się, że to jest nieuchronne, żeby Polska ze względu na rekordowe nakłady na obronność i demonstrowanie determinacji we wzmacnianiu swojego potencjału obronnego, miała więcej tych stanowisk dowódczych” – stwierdził analityk.

Do kwestii obsady dowódczych stanowisk w NATO odnosił się ostatnio m.in. szef BBN Jacek Siewiera. Według niego, Polska powinna zabiegać o stanowisko dowódcy Sojuszniczego Dowództwa Sił Połączonych (JFC) w holenderskim Brunssum, które m.in. odpowiada za dowodzenie siłami NATO na wschodniej flance. Siewiera zapewnił, że "wielu sojuszników widzi potrzebę większej reprezentacji wschodniej flanki" na stanowiskach dowódczych w NATO, ze względu na znajomość przez jej przedstawicieli terenu i zasobów, jakimi Sojusz i państwa członkowskie tu dysponują.

Oprócz kwestii osobowych w rozmowie z PAP Lorenz zwrócił uwagę na kwestię powołania nowych instytucji – dowództwa w niemieckim Wiesbaden, które zajmie się koordynacją natowskiej pomocy dla Ukrainy, a także centrum JATEC, czyli natowskiego Centrum Analiz, Szkolenia i Edukacji NATO-Ukraina, które zlokalizowane będzie w Bydgoszczy. Analityk ocenił, że powstanie i sprawne działanie takiej instytucji będzie miało kluczowe znaczenie dla zbliżenia Ukrainy z NATO przyszłości, może mieć bowiem duży wpływ na dalsze zbliżanie funkcjonowania państwa ukraińskiego do standardów NATO w dziedzinie bezpieczeństwa – zarówno w wymiarze militarnym, jak i cywilnym. (PAP)

autor: Mikołaj Małecki

mml/ par/