"Muszę wszystko przemyśleć, łącznie z tym, czy uda mi się napisać książkę" - oznajmił Stoltenberg, pytany przez internetową gazetę "Nettavisen" o plany po 30 września, gdy wygaśnie jego kontrakt z NATO. "Nie mogę doczekać się, aby mieć więcej czasu dla rodziny i żony" - dodał Stoltenberg, który większość ostatniej dekady spędził w kwaterze głównej w Brukseli lub w podróżach.

Pełnowymiarowa inwazja Rosji na Ukrainę oraz przeciągający się proces rozszerzenia NATO o Finlandię i Szwecję spowodowały, że kadencja byłego premiera Norwegii była cztery razy przedłużana. Za każdym razem Stoltenberg deklarował, że nie pozostanie dłużej na stanowisku, po czym w ostatniej chwili zmieniał zdanie pod presją sojuszników.

W swojej ojczyźnie w trakcie kadencji był oficjalnym kandydatem na prezesa Banku Norwegii, z czego w 2022 roku ostatecznie zrezygnował.

Stoltenberg jest sekretarzem generalnym NATO, czyli najwyższym cywilnym urzędnikiem tej organizacji, od 2014 roku. Obecnie jest drugim politykiem w historii najdłużej zasiadającym na tym stanowisku. Rekord należy do Holendra Josepha Lunsa, kierującego Sojuszem w latach 1971-84.

Ze względu na urok osobisty, łatwość nawiązywania kontaktów i poczucie humoru Stoltenberg jest chwalony za umiejętności negocjacyjne, ważne w przypadku konieczności wypracowania kompromisów w liczącym już 32 członków NATO. Do sukcesów Norwega zalicza się m.in. zgodę Turcji na akcesję Finlandii i Szwecji. Norweskie media pisały, że Stoltenberg, aby lepiej poznać tureckiego prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana, zgodził się nawet na ich prywatną wycieczkę z żonami po cieśninie Bosfor.

Stoltenberg dał się poznać jako aktywny i pracowity sekretarz generalny NATO, chwalony przez USA. Amerykański prezydent Joe Biden w czerwcu wyraził zadowolenie z pracy Norwega. "Pod pańskim przywództwem uczyniliśmy NATO większym, silniejszym i bardziej zjednoczonym" - mówił Biden. Stoltenberg za swój sukces uważa, że 23 z 32 państw członkowskich Sojuszu ma w tym roku osiągnąć poziom 2 proc. wydatków PKB na obronność. W 2020 roku państw w tym gronie było o połowę mniej.

Sekretarz generalny NATO jest łatwo dostępny dla mediów, mimo trudnych kwestii związanych z bezpieczeństwem. Przez ostatnie lata wyraźnie zaostrzył ton wypowiedzi pod adresem Rosji. Część dziennikarzy zarzuca mu jednak, że "mówi zbyt okrągłymi zdaniami", a w wywiadach oprócz anegdot trudno spodziewać się konkretnych odpowiedzi na pytania. "Lecz to, co może być z pozoru wadą, jest też zaletą" - ocenia norweska prasa.

W swoim kraju Stoltenberg jest wręcz uwielbiany, w ostatnich latach był kilkukrotnie nominowany przez rodaków do przyznawanej przez członków Norweskiego Komitetu Noblowskiego Pokojowej Nagrody Nobla. Uważa się, że zakończenie misji w NATO może zwiększyć jego szanse na to prestiżowe wyróżnienie.

Norwegowie wciąż pamiętają postawę Stoltenberga w 2011 roku jako premiera i szefa socjaldemokratycznej Partii Pracy, gdy po zamachu terrorystycznym dokonanym przez Andersa Breivika na obóz młodzieżowy tej partii, polityk stał się ojcem narodu. Do historii przeszły słowa Stoltenberga, że odpowiedzią na przemoc terrorysty będzie "więcej demokracji, więcej otwartości", ale też zapewnienie, że "Norwegia nie będzie naiwna".

Po misji w NATO Stoltenberg wraca do Norwegii, która po rosyjskim ataku na Ukrainę zaostrzyła swoją "politykę równowagi" wobec Rosji i wspiera zbrojnie ukraińskie wojsko. W przeszłości premier Stoltenberg w norwesko-rosyjskich kontaktach preferował jednak dialog. Za jego najważniejszy sukces w polityce zagranicznej Norwegii uważa się uzgodnienie z Rosją w 2008 roku przebiegu spornej norwesko-rosyjskiej granicy na Morzu Barentsa.

W rozmowie z norweskimi mediami Stoltenberg zaprzeczył, jakoby zamierzał wracać do krajowej polityki, choć nie wykluczył, że będzie wspierał swojego dawnego ministra, rządzącego obecnie Norwegią premiera Jonasa Gahra Store. Norweski rząd przeżywa obecnie kryzys notowań w sondażach.

Stoltenberg zapowiedział również, że nie zamierza kontynuować kariery w organizacjach międzynarodowych. Przed objęciem stanowiska sekretarza generalnego NATO polityk był specjalnym wysłannikiem ONZ ds. zmian klimatu. Ma dziś 65 lat i mógłby przejść na emeryturę. "Z pewnością nie powiedział jeszcze ostatniego słowa" - twierdzą norwescy dziennikarze.

Daniel Zyśk (PAP)

zys/ akl/ lm/