Początkowo o sprawie poinformowały wiodące portale - zarówno rządowe, jak i opozycyjne; wkrótce potem informację tę potwierdziła Prokuratura Generalna Kazachstanu. Turgumbajew został zatrzymany pod zarzutem „nadużycia władzy i przekroczenie pełnomocnictw skutkujące poważnymi konsekwencjami” podczas tłumienia zamieszek w styczniu 2022 r. Więcej szczegółów nie ujawniono ze względu na to, że w postępowaniu przygotowawczym znalazły się informacje tajne stanowiące tajemnicę państwową i jako takie nie podlegają upublicznieniu.

W marcu br. władze Kazachstanu informowały, że były minister został przesłuchany w ramach toczącego się śledztwa przeciwko członkom sił bezpieczeństwa za niezapewnienie porządku i bezpieczeństwa podczas tzw. styczniowych wydarzeń (z 2022 r.), a także stosowanie tortur przez podlegających mu funkcjonariuszy.

Prezydent Kazachstanu Kasym-Żomart Tokajew zwolnił Turgumbajewa ze stanowiska w lutym 2022 r., po stłumieniu zamieszek, jednak mianował go swoim doradcą. Były minister sprawował tę funkcję przez kilka miesięcy. W 2023 r. został doradcą Regionalnej Struktury Antyterrorystycznej Szanghajskiej Organizacji Współpracy (regionalnej organizacji utworzonej z inicjatywy Rosji i Chin, której celem jest umacnianie bezpieczeństwa regionalnego w Azji).

Tzw. wydarzenia styczniowe (zwane przez kazachstańską opozycję "Kantar", co po kazachsku oznacza styczeń) rozpoczęły się 2 stycznia 2022 r. w mieście Żangaozen na południowym wschodzie kraju i były wywołane gwałtownym wzrostem cen gazu służącego do napędzania samochodów. Szybko rozprzestrzeniły się na wiele miast i przerodziły w protesty przeciwko korupcji oraz ciągłej obecności w życiu politycznym kraju jego byłego prezydenta Nursułtana Nazarbajewa, który po formalnym ustąpieniu ze stanowiska w 2019 r. zachował dużą władzę jako szef Rady Bezpieczeństwa Kazachstanu.

W największym mieście kraju, Ałmatach, protesty przybrały gwałtowny obrót, a następca Nazarbajewa - Kasym-Żomart Tokajew - wydał nakaz strzelania do protestujących oraz wezwał na pomoc wojska Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (sojuszu wojskowego zrzeszającego kilka krajów byłego ZSRR). Śmierć poniosło 238 osób. 11 stycznia porządek zostal przywrócony.

Choć niektórzy organizatorzy protestów nadal są w więzieniach, to w marcu kazachstańskie media informowały o skazaniu kilku funkcjonariuszy za stosowanie tortur wobec uczestników zamieszek.

Jednocześnie w Kazachstanie trwa nieformalna walka wśród elit władzy - ludzie obecnego prezydenta starają się rugować z życia politycznego popleczników poprzedniego szefa państwa, otoczonego kultem jednostki Nursułtana Nazarbajewa, mimo że z inicjatywy Tokajewa w 2019 r. zmieniono nazwę stolicy na Nur-Sułtan. We wrześniu 2022 r. – po ponad trzech latach obowiązywania nowej nazwy, w ramach reformy konstytucyjnej stolicy przywrócono poprzednią nazwę – Astana.(PAP)

sm/ kar/